Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt IV P 35/16

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 30 marca 2017 r.

Sąd Rejonowy w Człuchowie IV Wydział Pracy

w składzie następującym:

Przewodniczący:

Sędzia Sądu Rejonowego Marek Osowicki

Ławnicy:

Sonia Klonowska , Tadeusz Dymnicki

Protokolant:

sekretarz sądowy Anna Górska

po rozpoznaniu w dniu 30 marca 2017 r. w Człuchowie

sprawy z powództwa P. N.

przeciwko (...) S.A. w W.

związane z wypowiedzeniem umownych warunków pracy

1.

Sygn. akt IV P 35/16

UZASADNIENIE

Pełnomocnik powoda P. N. wniósł przeciwko (...) S.A. w W. uznanie za bezskuteczne wypowiedzenia warunków pracy i płacy z 8.03.2016 r. oraz zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kosztów postepowania, w tym kosztów zastępstwa prawnego według norm przepisanych. W uzasadnieniu pozwu podniósł, iż od 18 kwietnia 2007 r. pozwany zatrudnia powoda na podstawie umowy o pracę na stanowisku Kierownika Rejonu ds. Operacyjnych. 08 marca 2016 r. pozwany złożył powodowi oświadczenie o wypowiedzeniu dotychczasowych warunków pracy i płacy w zakresie dotyczącym stanowiska pracy, zakresu obowiązków i wynagrodzenia. Pozwany przedstawił powodowi nowe warunki pracy polegające na wyznaczeniu nowego stanowiska pracy z nowym zakresem obowiązków oraz nowym wynagrodzeniem. W uzasadnieniu wypowiedzenia dotychczasowych warunków pracy i płacy wskazano, iż pozwany wypowiada powodowi dotychczasowe warunki umowy o pracę ze względu na zmiany w strukturze organizacyjnej Spółki łączące się z likwidacją stanowiska pracy. Niezbędność dokonania restrukturyzacji wynikała z przyczyn ekonomicznych związanych ze zmianami zachodzącymi na rynku kredytów konsumenckich, konieczności wprowadzenia nowych kanałów sprzedaży oraz nowych produktów. Zmianami legislacyjnymi oraz zwiększeniem konkurencyjności spółki. Jednocześnie w związku z reorganizacją zaproponowano powodowi pracę na stanowisku Kierownika ds. Sprzedaży i Relacji z Klientem. Wiązało się to z obniżeniem podstawy wynagrodzenia o 1.951.00 zł w skali miesiąca. W ramach przeprowadzonej reorganizacji z dwóch stanowisk – Kierownika Rejonu ds. Operacyjnych (AM) i Kierownika (...) ds. Operacyjnych (ROM) powstało jedno stanowisko – Kierownika Zespołu Sprzedaży (BL). W niniejszej sprawie doszło do pozornej likwidacji stanowiska Kierownika Rejonu ds. Operacyjnych (AM). W jego miejsce zostało stworzone inne stanowisko pracy Kierownika Zespołu Sprzedaży (EL), które w istotnych elementach nie różni się od zlikwidowanego, które dotychczas zajmował powód. Stanowiskiem faktycznie zlikwidowanym jest stanowisko Kierownika (...) ds. Operacyjnych (ROM), gdyż osoby pracujące na tym stanowisku przejęły zakres obowiązków Kierownika Rejonu ds. Operacyjnych (AM). Z zakresu obowiązków obu stanowisk (AM i BL) wynika, że głównym zadaniem kierownika na obu stanowiskach ma być zarządzanie zespołem podległych mu kierowników, nadzór nad ich pracą oraz realizacja zrównoważonych celów biznesowych. Ponadto wzrost przychodów i kontrola kosztów. Wbrew twierdzeniom pozwanego w stosunku do powoda jako społecznego inspektora pracy nie zostały przeprowadzone ze związkiem zawodowym działającym w (...) S.A. żadne konsultacje indywidualne. Jedyne konsultacje jakie były przeprowadzane pomiędzy pozwanym a związkami zawodowymi dotyczyły zwolnień grupowych, które przeprowadzał pozwany.

Pełnomocnik pozwanej spółki w odpowiedzi na pozew wniósł o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów procesu w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. W uzasadnieniu sprzeciwu wskazał, że przyczyną wypowiedzenia powodowi warunków pracy i płacy były zmiany organizacyjne w Departamencie Sprzedaży pozwanej spółki, polegających miedzy innymi na likwidacji wszystkich stanowisk pracy Kierownika Rejonu ds. Operacyjnych, w tym takie stanowisk, które zajmował powód. Restrukturyzacja była konieczna z powodów ekonomicznych, związanych ze zmianami zachodzącymi na rynku kredytów konsumenckich, konieczności wprowadzenia nowych kanałów sprzedaży oraz nowych produktów, zmianami legislacyjnymi oraz zwiększeniem konkurencyjności Spółki. Po wnikliwej analizie, Zarząd pozwanej Spółki uznał, że dotychczasowa struktura organizacyjna i sposób organizacji nie jest w stanie w sposób efektywny zapewnić Spółce realizacji strategicznych celów, w związku z powyższym zdecydowano o przeprowadzeniu zmian w strukturach organizacyjnych i dokonaniu restrukturyzacji zatrudnienia w Departamentach: Sprzedaży, Przeciwdziałania Stratom oraz (...) Sprzedaży. Celem powyższych działań miało być zwiększenie efektywności sprzedaży, zwiększenie efektywności zarządzania ryzykami z obszarów: nadużyć, bezpieczeństwa osobistego, bezpieczeństwa informacji i ciągłości biznesu, wdrożenie nowego podziału geograficzno-administracyjnego w wyniku zmian wdrożonych w Departamencie Sprzedaży oraz zapewnienia jak najlepszego eksperckiego wsparcia w zakresie rozwoju sprzedaży i podnoszenia efektywności zarządzania wynikiem biznesowym. Dążąc do realizacji wskazanych wyżej celów pozwana Spółka przekształciła obecnie funkcjonujące w Spółce stanowisko Kierownika (...) ds. Operacyjnych (będącego stanowiskiem nadrzędnym nad stanowiskiem Kierownika Rejonu ds. Operacyjnych, które zajmował powód) na nowe stanowisko „Kierownika Zespołu Sprzedaży”, które to stanowisko posiada zmieniony zakres zadań oraz odpowiedzialności. W związku z powyższymi zmianami nastąpiła zmiana struktury organizacyjnej Departamentu Sprzedaży. Przeprowadzone przez pozwaną Spółkę zmiany polegały na zlikwidowaniu jednego ze szczebli raportowania – tj. wszystkich stanowisk Kierownika Rejonu ds. Operacyjnych – stanowisko powyższe zajmował między innymi powód. Likwidacja nie miała charakteru pozornego. Do momentu zmian Departament Sprzedaży złożony był z pięciu szczebli raportowania, natomiast już po zmianach tych stopni jest już tylko cztery. Zlikwidowane zostały wszystkie stanowiska Kierownika Rejonu ds. Operacyjnych w Spółce, nie było zatem uzasadnionej przyczyny, dla której pozwana Spółka miałaby wskazywać kryteria doboru do wypowiedzenia. Zmiany w strukturze organizacyjnej Spółki były przedmiotem negocjacji z działającymi w spółce organizacjami związkowymi, które zakończyły się zawarciem w dniu 15 lutego 2016 r. porozumienia pomiędzy organizacjami związkowymi działającymi w pozwanej Spółce a Spółką w przedmiocie przeprowadzenia zwolnień grupowych. Powodowi z uwagi na szczególną ochronę jego stosunku pracy, wyłączającą możliwość wypowiedzenia stosunku pracy, zastosowano wypowiedzenie warunków pracy i płacy i w okresie ochronnym będzie wypłacany mu dodatek wyrównawczy.

Sąd ustalił co następuje:

Powód P. N. jest pracownikiem (...) S.A. w W. ostatnio zatrudnionym na stanowisku Kierownika Rejonu ds. Operacyjnych.

(dowód: akta osobowe powoda).

Uchwałami zarządu z 27.01.2016 r. w pozwanej spółce nastąpiła zmiana struktury organizacyjnej polegająca na likwidacji części stanowisk pracy oraz przekształceniu części innych stanowisk pracy.

(dowód: uchwały Zarządu (...) S.A. nr (...), nr (...), nr (...) k.62-89, docelowa struktura departamentu sprzedaży k.17, zeznania świadków C. S. k.185 od 00:07:06 do 00:07:46, B.B. k.207 od 00:04:59 do 00:09:49, A. T. k.207-208 od 00:39:07 do 00:42:14, M. M. k.247-248 od 00:05:37 do 00:08:41).

Uchwała Zarządu (...) S.A. nr (...) dokonano restrukturyzacji Departamentu Sprzedaży i między innymi likwidacji z dniem 27.01.2016 r. stanowiska Kierownika Rejonu ds. Operacyjnych.

(dowód: uchwała Zarządu (...) S.A. nr (...), k.67-75).

W dniu 15 lutego 2016 roku zwarto porozumienie pomiędzy organizacjami związkowymi działającymi w Spółce a pozwaną Spółką, w przedmiocie przeprowadzenia zwolnień grupowych.

(dowód: Porozumienie z przedmiocie przeprowadzenia w (...) S.A. zwolnień grupowych k.90-106 zeznania świadka R. S. k.231-232).

Powód pełni funkcję Zakładowego (...) Inspektora Pracy.

(bezsporne).

W rankingu pozwanej spółki powód w swojej dywizji wśród Kierowników Rejonu ds. Operacyjnych zajmował 18 miejsce.

(dowód: wydruk z rankingu (...)).

Pozwana spółka (...) S.A. 8.03.2016 r. złożyła powodowi pisemne oświadczenie o zmianie warunków pracy i płacy w zakresie stanowiska pracy, zakresu obowiązków i wynagrodzenia z zachowaniem trzymiesięcznego okresu wypowiedzenia, który upływał 30.06.2016 r. z powodu zmian organizacyjnych Departamentu Sprzedaży u Pracodawcy, w skutek których doszło do likwidacji wszystkich stanowisk pracy Kierownika Rejonu ds. Operacyjnych, w tym stanowiska powoda. Przyczyną złożenia wypowiedzenia były zmiany w strukturze organizacyjnej Spółki łączące się z likwidacją stanowisk pracy. Przyczyną złożenia wypowiedzenia są zmiany w strukturze organizacyjnej Spółki łączące się z likwidacją stanowisk pracy. Niezbędność dokonania restrukturyzacji wynika z przyczyn ekonomicznych, związanych ze zmianami zachodzącymi na rynku kredytów konsumenckich, konieczności wprowadzenia nowych kanałów sprzedaży oraz nowych produktów, zmianami legislacyjnymi oraz zwiększeniem konkurencyjności Spółki. Po wnikliwej analizie Zarząd (...) SA uznał, że dotychczasowa struktura organizacyjna i sposób organizacji nie jest w stanie w sposób efektywny zapewnić Spółce realizacji strategicznych celów, w związku z powyższym zdecydowano o przeprowadzeniu zmian w strukturach organizacyjnych i dokonaniu restrukturyzacji zatrudnienia w Departamentach: Sprzedaży, Przeciwdziałania Stratom oraz (...) Sprzedaży. Celem powyższych działań ma być: zwiększenie efektywności sprzedaży, zwiększenie efektywności zarządzania ryzykami z obszarów: nadużyć, bezpieczeństwa osobistego, bezpieczeństwa informacji i ciągłości biznesu , wdrożenie nowego podziału geograficzno-administracyjnego w wyniku zmian wdrożonych w Departamencie Sprzedaży , zapewnienia jak najlepszego eksperckiego wsparcia w zakresie rozwoju sprzedaży i podnoszenia efektywności zarządzania wynikiem biznesowym. Powodowi zaproponowano stanowisko Kierownika ds. Sprzedaży i Relacji z Klientem z wynagrodzeniem 4700 zł brutto miesięcznie oraz nowy zakres obowiązków a pozostałe warunki umowy o pracę nie ulegają zmianie.

(dowód: akta osobowe powoda cz. B k.B46).

Zakres obowiązków byłego Kierownika Rejonu ds. Operacyjnych różni się od zakresu obowiązków Kierownika do spraw Sprzedaży.

(dowód: zakresy czynności Kierownika Zespołu Sprzedaży k.18 i Kierownika (...) ds. Operacyjnych k. 19-20, zeznania świadków C. S. k.185-191 od 00:07:46 do 00:30:36, A. T. k.207-208 od 00:35:46 do 00:39:07, M. M. k.247-248 od 00:06:39 do 00:14:01).

Sąd zważył co następuje:

Powództwo nie zasługuje na uwzględnienie.

W sprawie bezsporne było, iż powód świadczył pracę w C., więc w okręgu właściwości Sądu Pracy w C. (art. 461 § 1 k.p.c.).

Zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa pracy do wypowiedzenia warunków pracy i płacy mają odpowiednie zastosowanie przepisy o wypowiedzeniu umowy o pracę (art. 42 § 1 k.p.).

Przepis art. 45 k.p. wymaga by wypowiedzenie umowy o pracę było uzasadnione i nie naruszało przepisów o wypowiadaniu umów o pracę.

Zgodnie z przepisem art. 30 § 4 k.p., w oświadczeniu pracodawcy o wypowiedzeniu pracownikowi umowy o pracę zawartej na czas nieokreślony powinna być wskazana przyczyna uzasadniająca wypowiedzenie, przy czym wbrew literalnemu brzmieniu przepisu, wskazanie przyczyny jest nie tylko powinnością pracodawcy, lecz jego obowiązkiem. Ponadto przyczyna rozwiązania umowy o pracę musi być rzeczywista i konkretna.

Przy ocenie obowiązku pracodawcy przewidzianego w art. 30 § 4 k.p. nie można pominąć celu, dla którego przepis ten został wprowadzony. Chodzi mianowicie o to, by pracownik wiedział, czy i jakie zarzuty stawia mu pracodawca lub czym kierował się przy podejmowaniu określonej decyzji personalnej, a sąd pracy - żeby badał i oceniał te fakty i okoliczności, które zadecydowały o wypowiedzeniu umowy.

Postępowanie przed sądem pracy toczy się w granicach zakreślonych przyczyną podaną w wypowiedzeniu. Sąd powinien dokonać oceny zasadności przyczyny wypowiedzenia w granicach przyczyn podanych pracownikowi przez pracodawcę (wyrok SN z 10.11.1998 r., I PKN 434/98, OSNAPiUS Nr 21/1999, poz. 688.).

Należy podkreślić, iż zgodnie z obowiązującym prawem, wypowiedzenie warunków umowy o pracę stanowi normalny, zwykły sposób zmiany stosunku pracy, tym samym pracodawca ma prawo dokonywać zmian organizacji zakładu pracy w celu zapewnienia właściwej realizacji zadań, a także prawo do zmian w zakresie gospodarki finansowej mającej na celu dążenie do osiągnięcia przynajmniej równowagi pomiędzy kosztami działalności a zyskami.

Ciężar udowodnienia zasadności przyczyny stanowiącej podstawę wypowiedzenia obciąża pracodawcę, a pracownika natomiast obciąża dowód istnienia okoliczności przytoczonych przez niego w celu wykazania, że wypowiedzenie jest nieuzasadnione (wyr. SN z 8.9.1977 r., I PRN 17/77, (...) 1978, Nr 5, s. 70).

W rozpoznawanej sprawie jak wynika z oświadczenia pracodawcy przyczyną wypowiedzenia powodowi umowy o pracę były zmiany organizacyjne w Departamencie Sprzedaży pozwanej spółki, w skutek których doszło do likwidacji wszystkich stanowisk pracy Kierownika Rejonu ds. Operacyjnych, w tym stanowiska powoda.

Jak wynika z Uchwały Zarządu (...) S.A. nr (...) dokonano restrukturyzacji Departamentu Sprzedaży i między innymi likwidacji z dniem 27.01.2016 r. stanowiska Kierownika Rejonu ds. Operacyjnych.

Ponadto z wiarygodnych korelujących ze sobą zeznań świadków C. S., B.B., A. T. i M. M. w pozwanej spółce nastąpiła rzeczywista zmiana struktury organizacyjnej i likwidacja stanowiska Kierownika Rejonu ds. Operacyjnych.

Znamienne jest, iż sam powód przyznał fakt zmiany struktury organizacyjnej i likwidacji stanowiska Kierownika Rejonu ds. Operacyjnych.

Sąd podziela stanowisko Sądu Najwyższego wyrażone w wyroku z 29.10.2014 I PK 65/14, iż w sprawach toczących się z odwołań pracowników od wypowiedzenia rozwiązującego lub zmieniającego nie leży w gestii sądów pracy analizowanie przyczyn, które skłoniły pracodawcę do podjęcia działań restrukturyzacyjnych, ani dokonywanie oceny, czy wdrożona reorganizacji zapewni lepsze niż dotychczas funkcjonowanie całego zakładu lub jego poszczególnych części. To pracodawca decyduje o tym, w jakiej strukturze organizacyjnej chce dalej prowadzić swoją działalność i realizować cele tej działalności i to on ponosi ryzyko wadliwych decyzji w tym zakresie. Reorganizacja może zaś polegać na całkowitej likwidacji konkretnych stanowisk pracy i tworzeniu w to miejsce nowych. Może ona też przybrać postać merytorycznych przekształceń istniejących już stanowisk pracy w drodze częściowego rozdziału i łączenia w odmienny niż dotychczas sposób zadań przypisanych do poszczególnych stanowisk. Proces ten z reguły wymusza na pracodawcy analizę, którzy z zatrudnionych w zakładzie lub jego reorganizowanej komórce pracownicy najlepiej sprostają obowiązkom na tak przekształconych stanowiskach, a konsekwencją tej oceny bywa konieczność dokonania stosownych przesunięć kadrowych.

Sąd podziela też stanowisko Sądu Najwyższego, iż racjonalizacja zatrudnienia zmierzająca do obniżenia kosztów działalności pracodawcy stanowi uzasadnioną przyczynę wypowiedzenia zmieniającego (wyrok SN 1999.06.16, PKN 106/99, OSNP 2000/16/619).

Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem Sądu Najwyższego likwidacja stanowiska pracy w ramach rzeczywistych zmian organizacyjnych, polegających na zmniejszeniu zatrudnienia, uzasadnia wypowiedzenie pracownikowi umowy o pracę, bez potrzeby oceny kwalifikacji, stażu pracy i innych okoliczności ochronnych dotyczących zwalnianego pracownika i porównywania go z innymi pracownikami; w wyniku bowiem likwidacji stanowiska następuje nie tylko ilościowe zmniejszenie tych stanowisk, ale również jakościowa zmiana struktury organizacyjnej zakładu, której następstwem jest konieczność zwolnienia pracowników zajmujących te właśnie likwidowane stanowiska a sąd pracy nie może ingerować w celowość i zasadność przeprowadzanych zmian organizacyjnych ( vide : OSNAP z 1998 r. nr 18, poz.542, wyrok Sądu Najwyższego - Izba Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z 1982-09-17, I PRN 64/82,O.: Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izba Cywilna, Pracy i (...) rok 1983, Nr 4, poz. 61, teza IX uchwały pełnego składu Izby Pracy i Ubezpieczeń Społecznych Sądu Najwyższego z 27 czerwca 1985 r., III PZP 10/85, OSNCP 1985, Nr 11, poz. 164).

W ocenie sądu z zebranego materiału dowodowego jednoznacznie wynika, iż w pozwanej spółce na podstawie uchwał Zarządu z 27.01.2016 r. nastąpiły rzeczywiste zmiany organizacyjne i między innymi likwidacja dotychczasowego stanowiska powoda tj. Kierownika Rejonu ds. Operacyjnych w wyniku zmian w Departamencie Sprzedaży, który złożony był z pięciu szczebli raportowania, natomiast już po zmianach tych stopni pozostało tylko cztery.

Również z porównania zakresów czynności Kierownika Rejonu ds. Operacyjnych i Kierownika do spraw Sprzedaży oraz wiarygodnych zeznań świadków C. S., A. T. i M. M. wynikają różnice w powyższych zakresach obowiązków.

Sąd w wyniku oceny przeprowadzonego materiału dowodowego nie stwierdził aby podane przez pozwanego w wypowiedzeniu warunków płacy przyczyny były fikcyjne lub miały charakter dyskryminujący.

Skorzystanie przez pracodawcę z prawa do uzasadnionego wypowiedzenia warunków pracy i płacy nie może być oceniane jako dyskryminacja pracownika i naruszenie art. 5 KC w związku z art. 113 KP i art. 300 KP. (tak: wyrok SN z 8.07.2008 , II PK 357/07 ).

Pracodawca nie naruszył też wymogów formalnych oświadczenia o wypowiedzeniu warunków pracy i płacy (art. 30 § 2 1 , 3, 4 i 5 k.p.).

Zdaniem sądu pracodawca nie naruszył też przepisu art. 13 ust. 3 ustawy z dnia 24 czerwca 1983 r. o społecznej inspekcji pracy, bowiem wynikająca z tego przepisu szczególna ochrona trwałości stosunku pracy społecznego inspektora pracy nie ma jednak charakteru absolutnego, bowiem uchyla ją art. 5 ust. 5 pkt 5 ustawy z dnia 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników (Dz.U. Nr 90, poz. 844 ze zm.), zgodnie z którym w okresie objęcia szczególną ochroną przed wypowiedzeniem lub rozwiązaniem stosunku pracy pracodawca może jedynie wypowiedzieć dotychczasowe warunki pracy i płacy pracownikowi będącemu społecznym inspektorem pracy. Przepis ten stosuje się także odpowiednio do tzw. zwolnień indywidualnych na podstawie art. 10 ust. 1 tej ustawy. Z przepisów tych wynika, ogólnie rzecz ujmując, zniesienie zakazu zmiany warunków pracy i płacy na niekorzyść pracownikowi pełniącemu funkcję społecznego inspektora pracy, jeśli z przyczyn niedotyczących pracownika nie jest możliwe dalsze jego zatrudnianie na dotychczasowym stanowisku pracy ( por.: wyrok SN z 28 października 2014 r., I PK 52/14).

W przedmiotowej sprawie nastąpiła faktyczna likwidacja wszystkich stanowisk Kierowników Rejonów ds. Operacyjnych a takie stanowisko powód zajmował przed wypowiedzeniem zmieniającym, wiec nie jest możliwe dalsze zatrudnianie powoda w pozwanej spółce na dotychczasowym stanowisku.

Również pracodawca 15.02.2016 r. zawarł z działającymi związkami zawodowymi porozumienie w przedmiocie przeprowadzenia zwolnień grupowych.

Zdaniem sądu pracodawca nie naruszył więc przepisu art. 38 k.p. gdyż do wypowiedzenia umowy zawartej na czas nieokreślony, także wtedy gdy następuje ono na podstawie ustawy z 13.3.2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników (Dz.U. Nr 90, poz. 844 ze zm.) ma, co do zasady, zastosowanie wymóg dotyczący jego merytorycznego uzasadnienia oraz zachowania trybu przewidzianego w art. 38 k.p., z wyjątkiem zawarcia porozumienia z art. 3 tej ustawy. Wymagania te mają także odpowiednie zastosowanie do wypowiedzenia warunków pracy i płacy, art. 42 § 1 k.p. (tak: SN w wyroku z 20 marca 2009 r., I PK 185/08).

W konsekwencji wobec nie stwierdzenia w przedmiotowym wypowiedzeniu warunków płacy naruszenia przepisów o wypowiadaniu umów o pracę, jak również wobec braku przesłanek uznania tego wypowiedzenia warunków pracy i płacy za nieuzasadnione, Sąd na podstawie art. 45 § 1 k.p. w zw. z art. 42 k.p. § 1 a contrario powództwo oddalił.

O kosztach procesu sąd orzekł na podstawie art. 98 k.p.c. i § 9 ust. 1 pkt. 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności radców prawnych z 22 października 2015 r. (Dz.U. z 2015 r. poz. 1804), zasadzając od pozwanego na rzecz powoda kwotę 360 zł tytułem kosztów procesu.

Z.

(...)

2. (...)

3. (...)

C., 21 kwietnia 2017 r.