Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 12 stycznia 2017 roku

  Sąd Okręgowy w Lublinie II Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie:

Przewodniczący: Sędzia Sądu Okręgowego Andrzej Mikołajewski (spr.)

Sędziowie: Sędzia Sądu Okręgowego Ewa Łuchtaj

Sędzia Sądu Okręgowego Marta Postulska-Siwek

Protokolant: Maciej Bielak

po rozpoznaniu w dniu 12 stycznia 2017 roku w Lublinie na rozprawie

sprawy ze skargi Gminy M. C. o wznowienie postępowania z powództwa I. M. przeciwko Gminie M. C., zakończonego prawomocnym wyrokiem Sądu Rejonowego w Chełmie z dnia 12 listopada 2015 roku, sygn. akt I C 758/15

na skutek apelacji skarżącego od wyroku Sądu Rejonowego w Chełmie z dnia 8 czerwca 2016 roku, sygn. akt I C 97/16

postanawia:

I.  uchylić zaskarżony wyrok w całości i:

a)  odrzucić skargę,

b)  zasądzić od Gminy M. C. na rzecz I. M. kwotę 2417 zł (dwa tysiące czterysta siedemnaście złotych) tytułem zwrotu kosztów postępowania;

II.  zasądzić od Gminy M. C. na rzecz I. M. kwotę 2400 zł (dwa tysiące czterysta złotych) tytułem zwrotu kosztów postępowania odwoławczego.

Ewa Łuchtaj Andrzej Mikołajewski Marta Postulska-Siwek

Sygn. akt II Ca 698/16

UZASADNIENIE

Gmina M. C. wniosła o wznowienie postępowania zakończonego prawomocnym wyrokiem Sądu Rejonowego w Chełmie z dnia 12 listopada 2015 roku, sygn. akt I C 758/15, w sprawie z powództwa I. M. przeciwko Miastu C. o zapłatę kwoty 25712,88 zł z ustawowym odsetkami od dnia 15 czerwca 2015 roku.

W toku postępowania skarżący powoływał się na dwie podstawy wznowienia:

a)  wykrycie środka dowodowego, który mógł mieć wpływ na wynik sprawy, w postaci umowy spółki cywilnej (...) przedstawionej przez I. M. jako dowód w dniu 22 grudnia 2015 roku w sprawie o sygn. akt I C 872/12, z której postanowienia wynikało, że I. M. jako wspólnik tej spółki odpowiadała solidarnie za zobowiązania spółki,

b)  nieważność związaną z brakiem zdolności sądowej strony pozwanej w sprawie o sygn. akt I C 758/15, w której zapadł wyrok przeciwko stronie oznaczonej jako (...).

*

Wyrokiem z dnia 8 czerwca 2016 roku Sąd Rejonowy w Chełmie:

I.  oddalił skargę o wznowienie;

II.  zasądził od Miasta C. na rzecz I. M. kwotę 4817 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania.

W uzasadnieniu Sąd Rejonowy wskazał, że wyrokiem z dnia 12 listopada 2015 roku, sygn. akt I C 758/15, Sąd Rejonowy w Chełmie zasądził od Miasta C. na rzecz I. M. kwotę 25712,88 zł wraz z kosztami postępowania w kwocie 3703 zł. Orzekając Sąd Rejonowy pominął fakt, iż strona powodowa początkowo w pozwie wskazała jako stronę pozwaną Miasto C., a następnie w piśmie procesowym z dnia 31 sierpnia 2015 roku strona powodowa wskazała jako stronę pozwaną Gminę M. C..

Wcześniej, w dniu 21 marca 2011 roku Sąd Rejonowy w Chełmie wydał nakaz zapłaty o sygn. akt I Nc 447/11, w którym orzekł, iż I. M. i S. M. powinni zapłacić solidarnie Miastu C. kwotę 18084,57 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 17 marca 2011 roku. do dnia zapłaty. Postanowieniem z dnia 2 czerwca 2011 roku Sąd Rejonowy w Chełmie nadał klauzulę wykonalności temu nakazowi zapłaty i na podstawie powstałego tytułu wykonawczego było prowadzone postępowanie egzekucyjne o sygn. akt Km 1627/11.

Sprzeciw S. M. od przedmiotowego nakazu zapłaty został prawomocnie odrzucony, natomiast skutecznie sprzeciw wniosła I. M., co stwierdził Sąd Okręgowy postanowieniem z dnia 23 maja 2012 roku.

Sąd Rejonowy podniósł, że skarga o wznowienie podlegała odrzuceniu na podstawie art. 410 § 1 k.p.c., gdyż co do części zarzutów jest ona wniesiona po upływie przepisanego terminu, zaś co niektórych zarzutów skarga nie jest oparta na ustawowej podstawie.

Skarżący nie zaskarżył wyroku Sądu Rejonowego w Chełmie z dnia 12 listopada 2015 roku w sprawie o sygn. akt I C 758/15. Wobec tego właściwym do rozpoznania skargi, zgodnie z art. 405 k.p.c., był Sąd Rejonowy w Chełmie.

Sąd Rejonowy wskazał, że skarżący powoływał się na dwie podstawy wznowienia:

1) nieważność postępowania zakończonego prawomocnym wyrokiem, polegającą na pozbawieniu możliwości działania (art. 401 pkt 2 k.p.c.)1,

2) przyczyny restytucyjne określone w art. 403 § 2 k.p.c., wobec późniejszego wykrycia takich okoliczności faktycznych lub środków dowodowych, które mogły mieć wpływ na wynik sprawy, a z których strona nie mogła skorzystać w poprzednim postępowaniu.

Sąd Rejonowy uznał, że skarżący był należycie oznaczony i reprezentowany w sprawie o sygn. akt I C 758/15.

Zgodnie z art. 401 pkt 2 k.p.c. można żądać wznowienia postępowania z powodu nieważności, jeżeli strona nie miała zdolności sądowej lub procesowej albo nie była należycie reprezentowana bądź jeżeli wskutek naruszenia przepisów prawa była pozbawiona możności działania; nie można jednak żądać wznowienia jeżeli przed uprawomocnieniem się wyroku niemożność działania ustała, brak reprezentacji był podniesiony w drodze zarzutu albo strona potwierdziła dokonane czynności procesowe.

W sprawie o sygn. akt I C 758/15 pozwany składał pisma procesowe i zgłaszał wnioski dowodowe. Wyrok Sądu pierwszej instancji nie został przez pozwanego zaskarżony. Wobec powyższego Sąd Rejonowy uznał, że nie zaistniała ta podstawa wznowienia.

Jeżeli zaś chodzi o nowe okoliczności faktyczne lub środki dowodowe, który mogły mieć wpływ na wynik sprawy, a z których strona nie mogła skorzystać w poprzednim postępowaniu, to w tym przypadku minął określony w art. 407 § 1 k.p.c. trzymiesięczny termin, którego początek przypada na dzień, w którym strona dowiedziała się o podstawie wznowienia.

Sąd Rejonowy przyznał na koniec, że błędnie orzekł wyrokiem zamiast postanowieniem odrzucić skargę o wznowienie.

*

Apelację od tego wyroku wniósł skarżący Gmina M. C., zaskarżając wyrok Sądu Rejonowego w całości.

Skarżący zarzucił naruszenie prawa materialnego, w szczególności art. 401 pkt 2 k.p.c. i art. 407 § 1 k.p.c. poprzez przyjęcie, że skarga o wznowienie podlegała odrzuceniu na podstawie art. 410 § 1 k.p.c., a nadto naruszenie art. 64 § 1 k.p.c. przez przyjęcie, że podmiot Miasto C. ma zdolność sądową oraz naruszenie art. 328 k.p.c. przez sprzeczność istotnych ustaleń sądu z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego i art. 233 § 1 k.p.c. przez dokonanie niewszechstronnej oceny dowodów, brak analizy zebranego materiału dowodowego oraz niewskazanie dowodów, na podstawie których Sąd Rejonowy przyjął, że skarżący nie dochował terminu z art. 407 § 1 k.p.c.

Skarżący wniósł o zmianę zaskarżonego orzeczenia przez uwzględnienie skargi2 w całości i zasądzenie kosztów postępowania od strony przeciwnej, ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i przekazanie sprawy Sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania.

W odpowiedzi na apelację I. M. wniosła o jej oddalenie oraz o zasądzenie kosztów według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja skarżącego jest zasadna tylko o tyle, o ile Sąd Odwoławczy stwierdził, że zaskarżony wyrok podlegał uchyleniu a skarga o wznowienie postępowania odrzuceniu (art. 386 § 3 k.p.c.).

W ocenie Sądu Okręgowego nie istnieje bowiem żadna ze wskazanych przez skarżącego ustawowych podstaw wznowienia, co uzasadnia odrzucenie skargi o wznowienie postępowania.

Zgodnie z art. 91 i art. 92 ust. 2 ustawy z dnia 5 czerwca 1998 roku o samorządzie powiatowym (Dz. U. z 2016 roku, poz. 814, ze zm.) prawa powiatu przysługują miastom, które w dniu 31 grudnia 1998 roku liczyły więcej niż 100000 mieszkańców, a także miastom, które z tym dniem przestały być siedzibami województw (chyba, że na wniosek właściwej rady miejskiej odstąpiono od nadania miastu praw powiatu), a także tym, którym nadano status miasta na prawach powiatu przy dokonywaniu podziału administracyjnego kraju na powiaty. Miasto na prawach powiatu jest gminą wykonującą zadania powiatu na zasadach określonych w tej ustawie.

W myśl art. 2 ust. 2 ustawy z dnia 8 marca 1990 roku o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2016 roku, poz. 446, ze zm.) gmina jest osobą prawną.

Przepis art. 64 § 1 k.c. stanowi, że każda osoba prawna ma zdolność sądową.

W świetle powyższych unormowań nie budzi wątpliwości fakt, że Miasto C. jest gminą mającą osobowość prawną, a co za tym idzie – mającą zdolność sądową. Brak oznaczenia rodzaju jednostki samorządu terytorialnego („gmina”) przy oznaczeniu tego podmiotu nie może być utożsamiony z udziałem w procesie strony, która nie ma zdolności sądowej.

Jeżeli chodzi o drugą ze wskazanych podstaw wznowienia, do ustaleń i rozważań Sądu pierwszej instancji należy dodać, że po skutecznym wniesieniu przez I. M. sprzeciwu od nakazu zapłaty z dnia 21 marca 2011 roku, sygn. akt I Nc 447/11, toczyło się postępowanie pod sygn. akt I C 638/12, które zakończyło się umorzeniem powództwa w sprawie z powództwa Gminy M. C. przeciwko I. M.. Tym niemniej, mimo upadku nakazu zapłaty i umorzenia postępowania, na podstawie tytułu wykonawczego – wskazanego nakazu zapłaty zaopatrzonego w klauzulę wykonalności wyegzekwowano od I. M. kwotę 22316,50 zł na rzecz wierzyciela oraz pobrano od niej opłaty egzekucyjne w kwocie 3396,38 zł. W sprawie o sygn. akt I C 758/15 I. M. dochodziła od Gminy M. C. tych kwot tytułem bezpodstawnego wzbogacenia i odszkodowania, podnosząc, że zostały od niej wyegzekwowane bezprawnie.

Skarżący powoływał się na wykrycie środka dowodowego w postaci umowy spółki cywilnej, z którego to dokumentu nie mógł skorzystać w sprawie o sygn. akt I C 758/15, a który miałby mieć wpływ na wynik tej sprawy.

Należy jednak zwrócić uwagę, że w sprawie o sygn. akt I C 758/15 Gmina M. C. nie dochodziła od I. M. zapłaty należności w związku jej udziałem w spółce cywilnej (...). Istnienie tej spółki i odpowiedzialność I. M. za jej zobowiązania nie mogły mieć wpływu na wynik procesu w tej sprawie, gdyż podstawą roszczeń I. M. był fakt prowadzenia egzekucji z wniosku Gminy M. C. mimo braku tytułu wykonawczego, a ewentualne istnienie materialnej podstawy prawnej odpowiedzialności I. M. za egzekwowane wówczas od niej należności nie mogło prowadzić do uznania, że prowadzenie egzekucji miało podstawę prawną i nie było bezprawne. (...) spółki cywilnej nie jest tytułem wykonawczym przeciwko powódce. Jedynie na marginesie należy dodać, że solidarna odpowiedzialność wspólników spółki cywilnej za jej zobowiązania wynika z bezwzględnie obowiązującego art. 864 k.c. i uregulowanie tej kwestii w umowie spółki nie mogło mieć znaczenia dla odpowiedzialności I. M. wobec Gminy M. C. (podmiotu trzeciego).

Tym samym stwierdzić należy, że dokument, na który powoływał się skarżący, nie ma związku z procesem w sprawie o sygn. akt I C 758/15, a wobec powyższego nie istnieje także ta podstawa wznowienia (wykrycie środka dowodowego mogącego mieć wpływ na wynik sprawy).

Zbędne jest wobec tego rozważanie, czy skarga o wznowienie postępowania została wniesiona w terminie określonym w art. 407 § 1 k.p.c.

Skarga o wznowienie postępowania, która nie została oparta na ustawowej podstawie wznowienia, podlega odrzuceniu (art. 410 § 1 k.p.c.). Skarga o wznowienie postępowania nie opiera się na ustawowej podstawie w rozumieniu art. 410 § 1 k.p.c. zarówno wtedy, gdy przytoczona w niej podstawa nie odpowiada wzorcowi którejkolwiek z podstaw wznowienia (art. 401, art. 401 ¹, art. 403 k.p.c.) jak i wówczas, gdy podstawa ta odpowiada wprawdzie temu wzorcowi, lecz w rzeczywistości nie wystąpiła (por. np. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 28 lutego 2014 roku, IV CZ 126/13, LEX nr 1446452).

Sąd Rejonowy błędnie zatem rozpoznał tę skargę merytorycznie.

Wobec odrzucenia skargi o wznowienie postępowania skarżącego należy uznać za stronę przegrywającą sprawę w obu instancjach.

Na podstawie art. 98 § 1 i § 3 k.p.c. w zw. z art. 406 k.p.c. skarżący powinien zwrócić I. M. koszty postępowania pierwszoinstancyjnego obejmujące opłatę skarbową od pełnomocnictwa i wynagrodzenie pełnomocnika – adwokata w stawce minimalnej wynikającej z § 6 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U. z 2013 roku, poz. 461, ze zm.).

Na podstawie art. 98 § 1 i § 3 k.p.c. w zw. z art. 391 § 1 k.p.c. skarżący powinien zwrócić I. M. koszty postępowania odwoławczego, na które złożyło się wynagrodzenie pełnomocnika – adwokata w stawce ustalonej na podstawie § 10 ust. 1 pkt 1 w zw. z § 2 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz. U. z 2015 roku, poz. 1800) w brzmieniu obowiązującym przed dniem 27 października 2016 roku (por. § 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016 roku zmieniającego rozporządzenie w sprawie opłat za czynności adwokackie, Dz. U. z 2016 roku, poz. 1668).

Z tych względów na podstawie art. 386 § 3 k.p.c. Sąd Okręgowy orzekł jak w sentencji postanowienia.

1 W istocie na brak zdolności sądowej strony pozwanej

2 W apelacji omyłkowo wskazano, że skarżący domaga się uwzględnienia powództwa.