Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 5 sierpnia 2015 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie XXV Wydział Cywilny

w składzie następującym:

po rozpoznaniu w dniu 5 sierpnia 2015 r. w Warszawie

na rozprawie

sprawy ze skargi A. S.

przeciwko Bankowi (...) S.A. z siedzibą w W.

o uchylenie wyroku sądu polubownego

1.  oddala skargę,

2.  zasądza od A. S. na rzecz Banku (...) S.A. z siedzibą w W. kwotę 1200 zł (tysiąc dwieście złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Sygn. akt XXVC 1314/14

UZASADNIENIE

Skargą z dnia 04 kwietnia 2014r. A. S. wniósł o uchylenie wyroku Sądu Polubownego (Arbitrażowego ) przy (...) Banków (...) w W. w dniu 17 grudnia 2013 r. wydanego w sprawie z powództwa S. B., prowadzącego działalność gospodarczą pod firmą Zakład (...) S. B. z siedzibą w Ż., przeciwko (...) Bank (...) S.A. w W. oraz wniósł o zasądzenie kosztów postępowania.

Zaskarżonemu wyrokowi A. S. zarzucił:

- rozstrzygnięcie w sprawie, w której powód był pozbawiony możności obrony swoich praw (art. 1206 § 1 pkt 2 KPC),

- naruszenie podstawowych zasad postępowania przed sądem polubownym (art. 1206 § 1 pkt 4 KPC), a mianowicie zasady równości stron, zasady kontradyktoryjności oraz zasady prawdy,

- sprzeczność z podstawową zasadą porządku prawnego Rzeczypospolitej Polskiej (art. 1206 § 2 pkt 2 KPC), a w postaci prawa strony do osądzenia sprawy przez bezstronny i niezależny sąd.

W odpowiedzi na skargę strona przeciwna Bank (...) S.A w W. wniósł o oddalenie skargi w całości oraz zasądzenie kosztów procesu. Wskazał m.in., że skarga o uchylenie wyroku Sądu Polubownego z dnia 17 grudnia 2013 roku jest całkowicie bezzasadna, i to bez konieczności podejmowania szczegółowej analizy zarzutów skargi z uwagi na brak po stronie A. S. legitymacji procesowej czynnej do wniesienia skargi; również z ostrożności wywodził, że także analiza samej skargi nie pozwala na stwierdzenie, że kreuje ona zarzuty, które winny skutkować uchyleniem wyroku z dnia 17 grudnia 2013 roku.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

S. B. jest przedsiębiorcą prowadzącym działalność gospodarczą w branży budowlanej pod firmą Zakład (...) S. B. z siedzibą w Ż.. W ramach prowadzonej działalności gospodarczej w dniu 21 czerwca 2007 roku S. B. zawarł z Bankiem (...) S.A. w W. Umowę Ramową na 487, której przedmiotem było zawieranie i rozliczanie przez strony Transakcji Pochodnych i Innych Transakcji. Szczegółowe zasady współpracy Banku (...) w zakresie realizacji umowy zostały uregulowane w regulaminie Warunki (...) z klientami w zakresie transakcji pochodnych i innych z 2006 r., następnie zastąpione nowymi regulaminami. Na podstawie w/w Umowy Ramowej pierwszą serię Transakcji (...) F. została zawarta w dniu 7 marca 2008 roku, S. B. w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą otrzymywał wynagrodzenie w walucie euro i zawierając w/w transakcje zabezpieczał się w ten sposób przed osłabieniem się euro w stosunku do polskiej waluty. Następnie w dniu 21 sierpnia 2008 roku S. B. zawarł z Bankiem 15 transakcji sprzedaży (...) F. - transakcje te zostały przez S. B. rozliczone z wynikającą z nich dla niego stratą (dokumenty akt sprawy przed Sądem Polubownym sygn. akt: SP- M.9/A/12 – k. 84-89 tom I, k.176 - 270 tom II , k. 52 i nast. tom III).

W dniu 26 listopada 2008 roku S. B. prowadzący działalność gospodarczą pod firmą Zakład (...) S. B. z siedzibą w Ż. oraz Bank (...) S.A. w W. zawarli umowę kredytu obrotowego na kwotę 4.000.000 Euro. Zgodnie z postanowieniem § 2 lit. g) przywołanej Umowy, uruchomienie kredytu nastąpić miało po zawarciu przez S. B. z Bankiem „transakcji zabezpieczającej 100% należności walutowych pochodzących z finansowanego kontraktu na minimalnym poziomie przyjętym do kalkulacji opłacalności kontraktu, tj. 1 EUR = 3,20 PLN". W związku z w/w kredytem i w oparcio o w/w Umowę Ramową w dniu 13 stycznia 2009 r. S. B. wystawił 20 transakcji opcji walutowych typu call, 10 z kursem strike EUR/PLN = 3,90 i 10 z kursem strike EUR/PLN = 4,30 oraz nabył 10 transakcji opcji walutowych typu put z kursem strike EUR/PLN = 3,90; transakcje te zostały przez S. B. rozliczone z wynikającą z nich dla niego stratą (dokumenty akt sądu polubownego - k. 81- 87 tom III, k. 290-328tom II).

S. B. korzystając z możliwości zapisu na sąd polubowny zawartego w postanowieniu § 8 Umowy Ramowej wytoczył powództwo przed Sądem Polubownym przy (...) Banków (...) w W. - pozwem z dnia 3 października 2012 roku S. B. prowadzący działalność gospodarczą pod firmą Zakład (...) S. B. z siedzibą w Ż. wniósł przeciwko Bankowi (...) S.A. w W. o stwierdzenie nieważności umów transakcji pochodnych walutowych z dnia 21 sierpnia 2008 roku i umów opcji walutowych z dnia 13 stycznia 2009 roku oraz o zasądzenie od Banku kwoty 8.882.251,94 zł wraz z odsetkami tytułem zwrotu świadczenia spełnionego na podstawie nieważnych umów transakcji pochodnych walutowych z dnia 21 sierpnia 2008 r. (w łącznej kwocie 6 719 410 zł) i zwrotu świadczenia spełnionego na podstawie nieważnych umów opcji walutowych z 13 stycznia 2009 r. ( w łącznej kwocie 2 162 941,94 zł). (pozew k. 17 i nast. tom III akt sądu polubownego).

Pozwany Bank (...) S.A. w W. wniósł o oddalenie powództwa.

Wyrokiem z dnia 17 grudnia 2013 roku Sąd Polubowny (Arbitrażowy) przy (...) Banków (...) w W. sygn. akt: SP- M.9/A/12 oddalił powództwo S. B. o stwierdzenie nieważności zawartych miedzy powodem a pozwanym umów transakcji pochodnych walutowych z dnia 21 sierpnia 2008 r. oraz umów opcji walutowych z dnia 13 stycznia 2009 r. oraz o zasądzenie od pozwanego Banku na rzecz powoda S. B. kwoty 8 882 351, 94 złotych. Ponadto zasądził od S. B. prowadzącego działalność gospodarczą pod firmą Zakład (...) S. B. koszty procesu na rzecz pozwanego Banku (...) S.A. w kwocie 14 400 złotych (wyrok tom I akt sadu polubownego).

Oddalając powództwo w zakresie stwierdzenia nieważności Sąd powołał się zasadę, że wytoczenie powództwa o ustalenie wymaga wykazania istnienia interesu prawnego, którego nie ma z reguły wówczas, gdy możliwe jest wytoczenie powództwa o świadczenie.

Wobec faktu, iż S. B. dochodził ustalenia nieważności stosunków prawnych „transakcji pochodnych walutowych z dnia 21 sierpnia 2009 r. oraz umów opcji walutowych z dnia 13 stycznia 2009 r." i jednocześnie z powodu nieważności dochodził zasądzenia odpowiedniej kwoty, pozew w zakresie żądania stwierdzenia nieważności umów Sąd Polubowny oddalił.

Natomiast istnienie nieważności w/w umów podlegało zbadaniu przez Sąd Polubowny jako przesłanka zasadności żądania zasądzenia kwoty 8 882 354,94 zł i zdaniem Sądu Polubownego zarzuty powoda były niezasadne, stąd żądanie zapłaty również podlegało oddaleniu.

Następnie w dniu 25 marca 2014 r. pomiędzy S. B. prowadzącym działalność gospodarczą pod firmą Zakład (...) S. B. i jego żoną M. B. a A. S. została zawarta umowa cesji, na podstawie której S. B. przeniósł na rzecz A. S. wszelkie, przysługujące mu obecnie i przyszłe roszczenia (oraz wierzytelności powstałe w wyniku uznania tychże roszczeń) wynikające z tytułu zawarcia przez niego umów transakcji pochodnych walutowych z dnia 21 sierpnia 2008 r. oraz umów opcji walutowych z dnia 13 stycznia 2009 r. z Bankiem (...) S.A. za wynagrodzeniem w kwocie równej 20 % + należny podatek Vat uzyskanych (w wyniku sądowego dochodzenia przez A. S. powyższych roszczeń) kwot, udokumentowanych prawomocnym i ostatecznym orzeczeniem Sądu, kończącym postępowanie dotyczące dochodzenia roszczeń (kopia umowy cesji k. 36-40).

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie umowy cesji oraz dokumentów zawartych w aktach Sądu Polubownego przy (...) Banków (...) sygn. akt SP-M 9/A/12.

Sąd zważył co następuje:

Strona może w drodze skargi żądać uchylenia wyroku sądu polubownego w przypadkach, o których mowa w art. 1206 § 1 pkt 1-6 i § 2 pkt 1-2 k.p.c.

W sprawie niniejszej skarga polegała oddaleniu z uwagi na brak legitymacji procesowej czynnej do jej wniesienia przez A. S.. Analizując powyższe zagadnienie stwierdzić należy, że legitymacja ta nie jest legitymacją formalną, lecz legitymacją wynikającą z art. 1206 § 1 k.p.c., będącego przepisem materialnoprawnym. Konieczność posiadania legitymacji czynnej przez podmiot wnoszący skargę jest przesłanką merytoryczną rozpoznania skargi, zaś jej brak powoduje w konsekwencji wydanie wyroku oddalającego skargę. Legitymację czynną do wniesienia skargi ma każda ze stron postępowania przed sądem polubownym, określona w wyroku tego sądu. Skarżący A. S. nie był uczestnikiem postępowania przed Sądem Polubownym przy (...) Banków (...) prowadzonym pod sygn. akt SP-M.9/A/12 zaś złożył niniejszą skargę jako następca prawny S. B. po tytułem szczególnym na podstawie umowy cesji z 25 marca 2014 r.. Zdaniem Sądu takie następstwo prawne pod tytułem szczególnym nie uprawniało A. S. do wniesienia skargi o uchylenie wyroku sądu polubownego gdyż strona przeciwna Bank (...) S.A. nie wyraził zgody na złożenie skargi przez A. S. art. 192 pkt.3 k.p.c. (k.87). Powyższe zagadnienie legitymacji do występowania w niniejszym postępowaniu należy na zasadzie analogii odnieść do rozważań dotyczących legitymacji do wniesienia skargi o wznowienie postępowania. Taka analogia jest w pełni dopuszczalna jeśli zważyć, że skarga o uchylenie wyroku sądu polubownego, mając szczególny charakter, łączy w sobie cechy nadzwyczajnego środka zaskarżenia zwłaszcza skargi o wznowienia postępowania oraz powództwa zmierzającego do ukształtowania prawa lub stosunku prawnego (H. Pietrzkowski (w) red. naczelny T. Ereciński „System prawa procesowego cywilnego. Środki zaskarżenia. III cz. 1", Warszawa 2013, s. 744).

W literaturze podniesiono, że podobnie jak w wypadku skargi o wznowienie postępowania skarga o uchylenie wyroku sądu polubownego przysługuje wyłącznie od wyroków prawomocnych. Podobieństwo do skargi o wznowienie wyraża się w podobieństwie niektórych podstaw obu skarg (por. art. 403 § 1 i 1026 § 1 pkt 5 k.p.c.). (T. Ereciński i K. Weitz „Sąd Arbitrażowy”, Warszawa 2008, s. 391).

Na zbliżony do skargi o wznowienie postępowania charakter wskazał również Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 03 czerwca 1987 r. w sprawie sygn. akt I CR 120/87, w którym podniósł, że ,,skarga o uchylenie wyroku sądu polubownego nie jest bowiem odwołaniem lecz środkiem procesowym swym charakterem zbliżonym do skargi o wznowienie postępowania”.

Zatem należy odwołać się do dorobku orzecznictwa Sądu Najwyższego na gruncie skargi o wznowienie postępowania: w wyroku z dnia 21 stycznia 2009 r. sygn. akt III CSK 248/08 Sąd Najwyższy wyjaśnił że ,,W piśmiennictwie zgodnie przyjmuje się, że do wniesienia skargi o wznowienie postępowania uprawnieni są także następcy prawni stron. Podkreśla się przy tym, że mogą być nimi jedynie następcy, których wejście zamiast strony nie jest uzależnione od zgody podmiotów występujących dotychczas w sprawie. Legitymowanymi do wniesienia skargi o wznowienie są zatem następcy prawni, którzy wchodzą do procesu w wyniku sukcesji spowodowanej śmiercią strony lub utratą przez nią zdolności sądowej. Skarga ta nie przysługuje natomiast podmiotom, które weszły w prawa stron w następstwie sukcesji szczególnej, np. wskutek zbycia rzeczy objętej sporem”; podobny pogląd Sąd Najwyższy wyraził w postanowieniu z dnia 28 marca 2007 r., II CZ 20/07 przyjmując, że niedopuszczalne jest wystąpienie ze skargą o wznowienie postępowania przez nabywcę rzeczy lub prawa bez zgody strony przeciwnej.

Z uwagi na powyższe Sąd nie miał wątpliwości, że A. S. jako następca prawny S. B. pod tytułem szczególnym z mocy umowy cesji z dnia 25 marca 2014 roku nie ma legitymacji do wniesienia skargi o uchylenie wyroku z dnia 17 grudnia 2013 roku skoro Bank (...) S.A. oświadczył, że nie wyraża zgody na złożenie skargi przez A. S..

Podsumowując, w ocenie Sądu brak legitymacji procesowej po stronie A. S. stanowi podstawę do oddalenia skargi, bez konieczności oceny zarzutów skarżącego i dokonywania w związku z tym dalszych ustaleń w sprawie.

O kosztach postępowania Sąd orzekł na podstawie art. 98 k.p.c. zasądzając od skarżącego na rzecz strony przeciwnej zwrot kosztów zastępstwa procesowego.