Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 26 kwietnia 2017 roku

Sąd Rejonowy w Bełchatowie I Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodniczący: Sędzia SR Lucyna Szafrańska

Protokolant: Monika Mokracz

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 26 kwietnia 2017 roku w B.,

sprawy z powództwa U. R.

przeciwko (...) Spółce Akcyjnej w W.,

o zapłatę 25000,00 złotych

1.  zasądza od pozwanego (...) Spółki Akcyjnej w W. na rzecz powódki U. R. kwotę 15.000 zł (piętnaście tysięcy złotych ) tytułem zadośćuczynienia z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 22 października 2016 roku do dnia zapłaty;

2.  oddala powództwo w pozostałym zakresie,

3.  zasądza od pozwanego (...) Spółki Akcyjnej w W. na rzecz powódki U. R. kwotę 1483,60 zł (tysiąc czterysta osiemdziesiąt trzy złote sześćdziesiąt groszy ) tytułem kosztów procesu.

Sygn. akt I C 44/17

UZASADNIENIE

Pozwem złożonym w dniu 23-01-2017 r. powódka U. R. wniosła
o zasądzenie od pozwanego (...) SA na jej rzecz kwoty 25 000 zł tytułem zadośćuczynienia w związku ze śmiercią teścia Z. R. wraz
z ustawowymi odsetkami liczonymi od dnia 28-08-2016 r. do dnia zapłaty oraz zasądzenie kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego w kwocie 3 600 zł oraz opłaty skarbowej od pełnomocnictwa w kwocie 17 zł.

W odpowiedzi na pozew (k. 25 i n.) strona pozwana wniosła o oddalenie powództwa
w całości oraz zasądzenie od powoda kosztów procesu według norm przepisanych. Pozwany wskazał na brak udowodnienia szczególnej więzi pomiędzy powódką a poszkodowanym, stanowiącej dobro osobiste. Podniósł, że w dacie wypadku powódka miała dzieci i liczną rodzinę męża, w związku z czym po śmierci teścia nie stała się samotna. Zwrócił uwagę na upływ znacznego czasu od wypadku.

Sąd Rejonowy ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 09-01-2005 r. T. M. kierując samochodem D. (...) naruszył zasady bezpieczeństwa w ruchu drogowym w ten sposób, że będąc w stanie nietrzeźwości zjechał na przeciwny pas ruchu uderzając w lewy bok jadącego prawidłowo z naprzeciwka samochodu O. (...), a następnie zderzył się czołowo z jadącym prawidłowo samochodem R. (...). W następstwie tego zdarzenia śmierć poniósł Z. R..

Pojazd, którym kierował sprawca zdarzenia, w dacie wypadku korzystał z ochrony ubezpieczeniowej w zakresie obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych na podstawie umowy ubezpieczenia zawartej
z pozwanym.

Pismem z dnia 27-07-2017 r. powódka zgłosiła do pozwanego swoje roszczenie
o zapłatę kwoty 40 000 zł tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę w związku ze śmiercią teścia.

Pozwany w piśmie z dnia 21-10-2016 r. odmówił przyznania roszczenia powódki ze względu na brak w ocenie pozwanego szczególnej więzi łączącej powódkę ze zmarłym teściem.

(okoliczności bezsporne)

Z. R. był teściem powódki. Ich relacje były bardzo dobre i bliskie. Mieszkali w jednym domu, na co dzień razem spożywali posiłki, wspólnie wykonywali prace w domu i w gospodarstwie. Z. R. zajmował się dziećmi powódki. U. R. lubiła spędzać czas z teściem, rozmawiać, pytać o radę. Także Z. R. zwierzał się synowej ze swoich problemów. W stosunku do innych osób w rodzinie był skryty. Powódka zajmowała się teściem, gdy chorował. Z. R. nie chciał, aby opiekowały się nim inne osoby. Z. R. traktował powódkę jak córkę. U. R. straciła ojca w wieku 12 lat (zginął w wypadku samochodowym), teść w pewnym stopniu zastępował jej ojca.

U. R. w wypadku z 09-01-2005 r. straciła teścia i męża.

U. R. ma dwoje dzieci. Utrzymuje bardzo dobre relacje z rodziną teścia. Jego bracia udzielają jej pomocy.

Powódka co tydzień odwiedza grób teścia. Wspomina go, także w rozmowach
z rodziną.

W wyniku śmierci teścia powódka doświadczyła urazu psychicznego, który wiązał się
z przeżywaniem poczucia straty, smutku, żalu, niesprawiedliwości. Utrata teścia, z którym pozostawał w bardzo dobrych i bliskich relacjach była nagłym zerwaniem więzi emocjonalnej i źródłem cierpienia. Powódka nie wymagała jednak i nie wymaga aktualnie leczenia psychiatrycznego ani pomocy psychologicznej czy psychoterapeutycznej. Nie doszło do całkowitego załamania linii życiowej powódki w związku ze śmiercią teścia. Powódka była
i obecnie jest w stanie, pomimo przeżytej tragedii, wykonywać prawidłowo swoje role życiowe i funkcjonować normalnie w aspekcie psychospołecznym, jednak w dalszym ciągu rozpamiętuje śmierć teścia i nie może pogodzić się z jego stratą.

(dowód: zeznania powoda – k. 45-47, zeznania świadka M. K. – k. 43-44, zeznania świadka G. R. k. 44-45)

Sąd w ustaleniach faktycznych oparł się na zeznaniach świadków i strony, które są spójne, zbieżne ze sobą i muszą zostać ocenione jako wiarygodne oraz w zakresie niespornych okoliczności na treści pism stron popartych załączonymi do nich dokumentami dotyczącymi przebiegu wypadku komunikacyjnego i zgłoszenia roszczenia do pozwanego.

Sąd Rejonowy zważył, co następuje:

Powództwo jest częściowo zasadne.

Powód dochodzone roszczenie wywodzi z art. 448 KC w związku z art. 24 § 1 KC. Zgodnie z art. 448, w razie naruszenia dobra osobistego sąd może przyznać temu, czyje dobro osobiste zostało naruszone, odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę. W myśl art. 24 § 1 ten, czyje dobro osobiste naruszone może żądać – na zasadach przewidzianych w kodeksie – zadośćuczynienia pieniężnego. Chronione przez prawo cywilne dobra osobiste człowieka zostały przykładowo wymienione w art. 23 Kodeksu, zgodnie z którym dobra osobiste człowieka, jak w szczególności zdrowie, wolność, cześć, swoboda sumienia, nazwisko lub pseudonim, wizerunek, tajemnica korespondencji, nietykalność mieszkania, twórczość naukowa, artystyczna, wynalazcza i racjonalizatorska, pozostają pod ochroną prawa cywilnego niezależnie od ochrony przewidzianej w innych przepisach.

Katalog dóbr osobistych określony w art. 23 KC ma charakter otwarty. W orzecznictwie
i w piśmiennictwie przyjmuje się zgodnie, że ochroną przewidzianą w art. 23 i 24 KC objęte są wszelkie dobra osobiste rozumiane jako pewne wartości niematerialne związane
z istnieniem i funkcjonowaniem podmiotów prawa cywilnego, które w życiu społecznym są uznawane za doniosłe i zasługujące z tego względu na ochronę.

W orzecznictwie Sądu Najwyższego zaakceptowano możliwość naprawienia szkody niemajątkowej w oparciu o konstrukcję naruszenia dobra osobistego, jakim jest szczególna więź rodzinna.

W dniu 03-08-2008 r. weszła w życie zmiana przepisu art. 446 KC, do którego dodano § 4, wedle którego sąd może przyznać najbliższym członkom rodziny zmarłego odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę.

Wprowadzenie art. 446 § 4 nie powinno być rozumiane w ten sposób, że
w dotychczasowym stanie prawnym art. 448 nie mógł stanowić podstawy przyznania zadośćuczynienia za śmierć osoby bliskiej. Takie stwierdzenie oznaczałoby, że sama chwila, w której zaszło zdarzenie będące źródłem szkody, decydująca - zgodnie z wyborem ustawodawcy - o możliwości zastosowania art. 446 § 4, rozstrzygałaby definitywnie
o istnieniu lub braku istnienia uprawnienia do uzyskania zadośćuczynienia za krzywdę spowodowaną śmiercią osoby bliskiej, bez względu na rodzaj tej krzywdy. Prowadziłoby to do radykalnego zróżnicowania sytuacji osób, które doznały krzywdy o podobnym charakterze, nawet w krótkich odstępach czasu, co byłoby trudne do zaakceptowania (por. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 13 lipca 2011 r. III CZP 32/11, LEX nr 852341).

Najbliższemu członkowi rodziny zmarłego przysługuje zatem na podstawie art. 448
w zw. z art. 24 § 1 zadośćuczynienie pieniężne za doznaną krzywdę, gdy śmierć nastąpiła na skutek deliktu, który miał miejsce przed 3 sierpnia 2008 r. (wejście w życie art. 446 § 4), co Sąd Najwyższy podkreślił m. in. w uchwale z dnia 22 października 2010 r., III CZP 76/10 (LEX nr 604152, por. także wyrok Sądu Najwyższego z dnia 10 listopada 2010 r., II CSK 248/10, LEX nr 785681). Sąd Najwyższy wskazał przy tym, że dodanie art. 446 § 4 KC nie jest jedynie wyrazem woli ustawodawcy potwierdzenia dopuszczalności dochodzenia zadośćuczynienia na gruncie przepisów obowiązujących przed wejściem w życie tego przepisu, ale także dokonania zmiany w ogólnej regule wynikającej z art. 448 k.c. przez zawężenie kręgu osób uprawnionych do zadośćuczynienia do najbliższych członków rodziny.

Należy zaznaczyć, że nie wszystkie osoby z kręgu osób bliskich uprawnione są do dochodzenia roszczeń na podstawie art. 448 KC w związku z art. 24 § 1 KC. Roszczenie to przysługuje tym członkom rodziny, których ze zmarłym łączyła szczególna silna więź emocjonalna, a gwałtowne jej zerwanie spowodowało cierpienie z powodu straty bliskiej osoby, utratę radości lub sensu życia bądź perspektyw związanych z najbliższą osobą na przyszłość.

Ze zgromadzonego w sprawie osobowego materiału dowodowego w ocenie Sądu bezsprzecznie wynika, że powódkę łączyła bardzo bliska więź emocjonalna ze zmarłym teściem, silniejsza niż zwykle bywa w przypadku relacji teścia z synową. Nie może budzić wątpliwości, że śmierć teścia wiązała się z naruszeniem dobra osobistego powódki, jakim jest szczególna więź rodzinna.

Przepis art. 448 k.c. uprawnia tego, czyje dobro osobiste zostało naruszone, do domagania się odpowiedniej sumy tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę. Zadośćuczynienie stanowi formę rekompensaty pieniężnej z tytułu szkody niemajątkowej.

Jedynie w wyjątkowych przypadkach (np. gdy krzywda poszkodowanego polegała tylko na odczuciu bardzo nieznacznej dolegliwości fizycznej) sąd może odmówić zasądzenia jakiegokolwiek zadośćuczynienia (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 23 stycznia 1974 r. II CR 763/73, LEX nr 585015)

Z uwagi na kompensacyjny charakter zadośćuczynienia za krzywdę powszechnie uważa się, że ustalenie odpowiedniej sumy nie może polegać na przyznaniu wyłącznie symbolicznej kwoty pieniędzy, chyba że sam pokrzywdzony domaga się raczej satysfakcji moralnej (powództwo „o symboliczną złotówkę”).

Użyte w art. 448 pojęcie „odpowiedniej sumy” ma charakter niedookreślony, tym niemniej w orzecznictwie wskazuje się kryteria, którymi należałoby kierować się przy ustalaniu wysokości zadośćuczynienia, a mianowicie to, że musi ono mieć charakter kompensacyjny, a więc musi przedstawiać odczuwalną wartość ekonomiczną, nie będącą jednakże wartością nadmierną w stosunku do doznanej krzywdy. Z tego wynika, że "wartość odpowiednia" to wartość utrzymana w granicach odpowiadających aktualnym warunkom
i przeciętnej stopie życiowej społeczeństwa (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 lutego 2008 r. III KK 349/07, LEX nr 395071).

Dla ustalenia, jak kwota byłaby odpowiednim zadośćuczynieniem dla powoda Sąd wziął pod uwagę szczególnie bliskie relacje łączące powódkę z teściem i wstrząs związany jego tragiczną śmiercią oraz utrzymujące się do dzisiaj poczucie straty i żalu, z drugiej strony nie można zupełnie pomijać znacznego upływu czasu od śmierci Z. R. oraz tego, że powódka była i obecnie jest w stanie, pomimo przeżytej tragedii, wykonywać prawidłowo swoje role życiowe i funkcjonować normalnie w aspekcie psychospołecznym. Upływ kilkunastu lat od dnia wypadku, nawet przy stracie osoby bliskiej, wiąże się ze zmniejszeniem uczucia żalu i smutku w porównaniu z czasem bezpośrednio po wypadku. Dodatkowo trzeba wziąć pod uwagę, że w chwili śmierci Z. R. powódka miała dzieci, mogła korzystać ze wsparcia i pomocy rodziny teścia i w trudnej emocjonalnie sytuacji nie została sama.

Biorąc pod uwagę powyższe okoliczności Sąd doszedł do przekonania, że sumą odpowiednią dla zrekompensowania krzywdy powódki jest kwota 15 000 zł. Nie jest ona rażąco niska ani wygórowana, reprezentuje jednocześnie ekonomicznie odczuwalną wartość.

Podstawę rozstrzygnięcia w zakresie odsetek stanowił art. 481 § 1 kc. Odsetki zasądzono od dnia następnego po wydaniu przez ubezpieczyciela decyzji o odmowie przyznania zadośćuczynienia. Okres od zgłoszenia roszczenia do wydania tej decyzji był w ocenie Sądu wystarczający dla zakładu ubezpieczeń do wyjaśnienia okoliczności koniecznych do ustalenia wysokości świadczenia, zatem od dnia następnego pozwany opóźniał się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego

O kosztach postępowania Sąd orzekł na podstawie art. 100 kpc stosunkowo rozdzielając koszty procesu. Powódka wygrała proces w 60 %, powinna ponieść koszty procesu w 40 %. W pozostałej części obciążają one pozwanego. Kosztami po stronie powoda były: wpis 1250 zł, opłaty skarbowe od pełnomocnictw 34 zł oraz wynagrodzenie pełnomocnika 3 600 zł. Po stronie pozwanego kosztami były wynagrodzenie pełnomocnika 3 600 zł, opłata od pełnomocnictwa 17 zł. Razem koszty wyniosły 8501 zł. Powód zapłacił tytułem kosztów 4884 zł, a pozwany 3617 zł. 40 % kosztów, a zatem kwota 3400,40 zł obciąża powoda, a 5160 zł – pozwanego. Powód może więc żądać po pozwanego zwrotu 1483,60 zł tytułem części kosztów – różnicy między kosztami obciążającymi a poniesionymi.

(Sz. K.)