Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 29 listopada 2016 r. po rozpoznaniu w dniu 17 listopada 2016 r. w Skierniewicach na rozprawie sprawy z powództwa K. G. przeciwko Kopalniom (...) sp. z o.o. z siedzibą w B. o odszkodowanie w związku z rozwiązaniem umowy o pracę za wypowiedzeniem:

1.  zasądził od pozwanego Kopalni (...) sp. z o.o. z siedzibą w B. na rzecz powoda K. G. kwotę 8.142 zł (osiem tysięcy sto czterdzieści dwa złote) tytułem odszkodowania;

2.  zasądził od pozwanego Kopalni (...) sp. z o.o. z siedzibą w B. na rzecz powoda K. G. kwotę 60 zł (sześćdziesiąt złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa prawnego;

3.  nakazał pobrać od pozwanego Kopalni (...) sp. z o.o. z siedzibą w B. na rzecz Skarbu Państwa – Sąd Rejonowy w Skierniewicach kwotę 407 zł (czterysta siedem złotych) tytułem nieuiszczonych kosztów sądowych, od których powód był zwolniony;

4.  nadał wyrokowi w punkcie 1-szym rygor natychmiastowej wykonalności do kwoty 2.714 zł (dwa tysiące siedemset czternaście złotych).

Wydając zaskarżony wyrok Sąd pierwszej instancji za podstawę orzeczenia przyjął następujące ustalenia faktyczne:

Pozwem z dnia 7 marca 2012 r. skierowanym przeciwko pozwanemu Kopalni (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w B. powód K. G. wniósł o uznanie za bezskuteczne wypowiedzenia mu umowy o pracę oraz o zasądzenie od pozwanego na jego rzecz kosztów postępowania według norm przepisanych.

W uzasadnieniu pozwu wskazał, że pozwany rozwiązał z nim umowę o pracę powołując się na przepisy ustawy z dnia 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników. Z dniem 15 sierpnia 2013 r. osiągnie 60 rok życia, co stosownie do treści art. 184 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz przepisów rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, przy spełnieniu innych przesłanek uprawniać go będzie do wystąpienia o wcześniejszą emeryturę w związku z wykonywaniem pracy w szczególnych warunkach przez okres całego swego zatrudnienia. Pozwany wypowiadając, więc umowę o pracę naruszył przepis art. 39 kp.

W odpowiedzi na pozew pozwany nie uznał powództwa i wniósł o jego oddalenie oraz o zasądzenie od powoda na jego rzecz kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa prawnego według norm prawem przepisanych.

W uzasadnieniu stanowiska podał, iż powód nie wykazał powoływanej ochrony z art. 39 kp. Jako urodzony w (...) r. nie spełnił warunków w postaci wymaganego stażu pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnych charakterze i osiągnięcia obniżonego wieku, które powinien był spełnić do końca 2008 r. Nie doszło, więc do naruszenia powyższego przepisu. W ramach zwolnień grupowych pozwany zwolnił spośród 62 pracowników 14, zaś wobec 7 dokonał wypowiedzeń zmieniających. Zwolnień dokonano w ramach porozumienia ze związkami zawodowymi.

Powód K. G. pracował u pozwanego Kopalni (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w B. na podstawie umowy o pracę zawartej na czas nieokreślony od dnia 6 maja 1996 r. na stanowisku operatora spycharki - urządzeń krusząco-sortujących, zespołów przenośnych.

Pozwany zajmuję się eksploatacją złóż kopalnianych. W obrębie Ł., gdzie mieszka powód posiadał również Kopalnie (...), w której dochodziło do wyczerpania złoża. W Ł. zaś S. i N..

Powód swoje obowiązki wykonywał najpierw na terenie Kopalni (...), a następnie Kopalni (...). Jego przełożonym był kierownikowi kopalni, którym w 2012 r. był M. M., przy czym bezpośrednio podlegał sztygarowi.

Powód posiada uprawnienia operatora spycharki III klasy, co uprawnia go do obsługiwania spycharki o mocy 130 koni mechanicznych (mniejszej). Nie mógł więc obsługiwać drugiej ze spycharek o mocy 170 koni mechanicznych, do pracy na której trzeba posiadać uprawnienia II klasy.

Pismem z dnia 4 stycznia 2012 r. pozwany zawiadomił Urzędy Pracy zgodnie z art. 2 ust. 6 ustawy z dnia 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników o zamiarze zwolnień grupowych we wskazanych grupach zawodowych i mają one nastąpić w okresie od 30 stycznia do 10 marca 2012 r., w którym wskazał między innymi proponowane kryteria doboru pracowników do zwolnienia w postaci kryteriów podstawowych obejmujących: umiejętności i doświadczenie zawodowe, rodzaj i stopień kwalifikacji zawodowych, staż pracy, nienaganny dotychczasowy przebieg pracy, jak i kryteria dodatkowe obejmujące: sytuację rodzinną i majątkową, wymiar obowiązków w zakresie utrzymania rodziny, stan zdrowia, możliwość znalezienia nowego zatrudnienia albo przejścia na emeryturę bądź rentę.

W dniu 19 stycznia 2012 r. pozwany zawarł porozumienie ze związkiem zawodowym Budowlani w sprawie zwolnień grupowych w oparciu o przepis art. 3 ust. 1 i 2 powyższej ustawy, określające tryb i zasady postępowania w sprawach dotyczących pracowników objętych zamiarem zwolnienia z pracy, które to miały objąć 19 pracowników z określonych grup zawodowych. Porozumienie określało kryteria doboru pracowników do zwolnienia wskazane w powyższym zawiadomieniu Urzędów Pracy.

Pisemnym oświadczeniem z dnia 21 lutego 2012 r. pozwany wskazał, iż rozwiązuje z powodem za trzymiesięcznym okresem wypowiedzenia, który miał upłynąć z dniem 31 maja 2012 r. łączącą strony umowę o pracę w trybie ustawy z dnia 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników zgodnie z porozumieniem w sprawie zwolnień grupowych z dnia 19 stycznia 2012 r., wskazując jako przyczynę uzasadniającą przyczyny ekonomiczne związane z koniecznością obniżenia kosztów prowadzonej działalności poprzez redukcję zatrudnienia, optymalizacje wyników i ograniczenie nakładów własnych w Kopalniach. Wypowiedzenie wywoła skutki o których mowa w art. 1 ust. 1powyższej ustawy z dnia 13 marca 2003 r.

Wypowiedzenie to wręczył powodowi dyrektor w obecności kierownika M. M.. Podczas wręczania powodowi wypowiedzenia nie poinformował go jakie pracodawca zastosował kryteria doboru pracownika do zwolnienia. Powód nie został również wcześniej o nich powiadomiony. Nie przedstawiono również powodowi poza powołaniem się w treści wypowiedzenia na porozumienie ze związkami zawodowymi tegoż porozumienia celem poinformowania o wskazanych w nim kryteriach doboru pracowników do zwolnienia.

Powód w chwili wręczenia mu powyższego wypowiedzenia miał 58 lat oraz posiadał 16 letni staż pracy u pozwanego. Ma wykształcenie podstawowe.

W Kopalni (...) byli poza powodem zatrudnieni:

-Z. B. sztygar zmianowy do spraw mechanicznych, 57 lat, 20 letni staż pracy, wykształcenie średnie zawodowe,

-A. J. elektryk, operator pogłębiarki, urządzeń krusząca sortujących, 57 lat, staż pracy 20 lat, 5 miesięcy, wykształcenie zawodowe,

-M. G. – operator spycharki, ładowarki, 55 lat, staż pracy 17 lat, wykształcenie podstawowe,

-P. L. (1) – operator ładowarki, pogłębiarki, koparki, 40 lat, staż pracy 20 lat i 10 miesięcy, wykształcenie zawodowe,

-M. M. – kierownik kopalni, os. (...). Dozoru ruchu, 55 lat, staż pracy 22 lata i 9 miesięcy, wykształcenie wyższe,

-H. S. (1) – operator ładowarki, spycharki, 57 lat, staż pracy 35 lat i 6 miesięcy, wykształcenie zawodowe,

-D. S. – operator spycharki, urządzeń krusząco-sortujących, 37 lat, staż pracy 16 lat i 10 miesięcy, wykształcenie zawodowe,

-J. S. – operator ładowarki, ślusarz - spawacz, operator urządzeń kruszących, 40 lat, staż pracy 15 lat i 9 miesięcy, wykształcenie zawodowe,

-J. W. – ślusarz – spawacz, operator pogłębiarki, spycharki, urządzeń kruszących, 43 lata, staż pracy 24 lata i 10 miesięcy, wykształcenie zawodowe,

-A. G. – elektryk, operator urządzeń krusząco-sortujących, 23 lata, staż pracy 2 lata i 3 miesiące, wykształcenie średnie zawodowe,

-A. M. – operator ładowarki, 55 lat, staż pracy 34 lata i 6 miesięcy, wykształcenie zawodowe,

-S. D. – sztygar zmianowy ds. mechanicznych, 59 lat, staż pracy 20 lat i 2 miesiące, wykształcenie zawodowe,

-A. K. – referent ds. sprzedaży, 46 lat, staż pracy 4 lata i 11 miesięcy, wykształcenie średnie zawodowe,

-K. K. – elektryk, operator urządzeń krusząco-sortujących, zespołów przenośnych, 45 lat, staż pracy 11 lat i 11 miesięcy, wykształcenie zawodowe.

Wydobycie surowca na terenie Kopalni, w której pracował powód realizowane jest pogłębiarką ssącą śródlądową, do pracy na której posiadali uprawnienia pracownicy A. J., P. L. (2), J. W.. Załadunek surowca i produktów na samochody realizowany jest ładowarkami z łyżką do 5,0 m(3), do pracy na której posiadali uprawnienia M. G. P. L. (2), J. S. oraz H. S. (1) posiadający uprawnienia na wszystkie typy. Do wykonania robót odkrywkowych i rekultywacyjnych używane są spycharki o mocy 95 i 125 KW, do pracy na których mają uprawnienia ( II klasy do 220 KW M. G., H. S. (2) i D. S., oraz III do 110 KW klasy J. W.. Uprawnienia operatora maszyn do produkcji, sortowania i uszlachetniania kruszyw III klasy mają pracownicy J. W., J. S., K. K.. Uprawnienia elektryczne do obsługi, konserwacji, remontów urządzeń, instalacji i sieci Grupy I posiadają pracownicy A. J., K. K.. Uprawnienia spawacza gazowego i elektrycznego posiadają pracownicy J. S. i J. W.. Uprawnienia operatora koparki jednonaczyniowej posiadają pracownicy P. L. (2) – I kasy ( na wszystkie typy) i J. W.. W chwili wręczenia powodowi wypowiedzenia jako operator spycharki pracował D. S., który posiadał uprawnienia drugiej kategorii. Został on przeniesiony na inną kopalnię. Takie miał również J. W. oraz III kategorii miał również M. G..

Pozwany zwolnił spośród 62 pracowników 14, zaś wobec 7 dokonał wypowiedzeń zmieniających. Po pierwszych zwolnieniach doszło również do kolejnych. Na terenie kopalni (...) z 15 pracowników pozostało czterech.

Powód w dniu 5 sierpnia 2013 r. złożył wniosek do ZUS o emeryturę. Organ rentowy uwzględnił mu okresy pracy w szczególnych warunkach w pełnym wymiarze czasu pracy obejmujące część zatrudnienia u pozwanego. ZUS I Oddział w Ł. decyzją z dnia 30 sierpnia 2013 r. Znak (...) odmówił powodowi prawa do emerytury, gdyż nie udowodnił wymaganego 15 – letniego okresu pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, uznając za pracę w szczególnych warunkach okres pracy w wymiarze 2 lat i 7 miesięcy i 26 dni zatrudnienia u pozwanego do 31 grudnia 1998 r. Wyrokiem z dnia 8 kwietnia 2014 r. Sąd Okręgowy w Łodzi sygn. akt VIII U 6080/13 oddalił odwołanie powoda od powyższej decyzji. Natomiast Sąd Apelacyjny w Łodzi sygn. akt III AUa 829/14 wyrokiem z dnia 24 marca 2015 r. oddalił apelację powoda od powyższego wyroku. Z ustaleń Sądów wynika, ze powód pracował od 15 lutego 1978 r. do 31 maja 1982 r. w Przedsiębiorstwie (...) Oddział w Ł. na stanowisku początkowo operatora, a od sierpnia 1980 r. jako operator, od 1 czerwca (...). do 30 kwietnia (...). w (...) Przedsiębiorstwie (...) w S. na stanowisku operatora ( brak świadectwa pracy w szczególnych warunkach), od 9 maja 1983 r. do 29 lutego 1994 r. w Rolniczej Spółdzielni Produkcyjnej (...) w J. na stanowisku operatora sprzętu ciężkiego i pracował jako maszynista ciężkich maszyn drogowych, przy czym od 9 maja 1983 r. był zatrudniony na podstawie umowy o pracę, od 1 lipca 1983 r. do 30 czerwca 1983 r. był kandydatem na członka Spółdzielni, zaś od 20 grudnia 1984 r. do dnia 11 marca 1992 r. był członkiem Spółdzielni, zaś od 12 marca 1992 r. do końca zatrudnienia był członkiem niepracującym. Jak wynika z uzasadnień Sądów powodowi nie można zaliczyć do stażu pracy w szczególnych warunkach okresu zatrudnienia w Rolniczej Spółdzielni Produkcyjnej, gdyż był on członkiem tej Spółdzielni.

W tak ustalonym stanie faktycznym Sąd Rejonowy uznał, że doszło do naruszenia przepisu art.30 kodeksu pracy poprzez nie wskazanie kryteriów doboru pracownika do rozwiązania stosunku pracy w oświadczeniu pozwanego, a powód nie został z nimi zapoznany, a jak wynika ze wstępnej części powołanego uzasadnienia prawnego, powyższe uzasadnia już przyjęcie na podstawie art. 30 kp, że dokonane rozwiązanie stosunku pracy należy uznać za bezskuteczne z uwagi na niepodanie pełnej jego przyczyny. Sąd I instancji przy tym nie kwestionował wskazanych okoliczności ekonomicznych dotyczących pozwanego, jednakże brak przedstawienia kryteriów doboru pracownika do zwolnienia powodowi skutkuje naruszeniem przepisów art. 30 kp.

Dlatego też Sąd Rejonowy orzekł o odszkodowaniu w oparciu o przepis art. 47 kp w zw. z art. 45 kp zgodnie z żądaniem powoda, której to wysokości pozwany nie kwestionował.

O rygorze natychmiastowej wykonalności Sąd orzekł na podstawie obligatoryjnej treści art. 477 (2) kpc, nadając go do wysokości jednomiesięcznego wynagrodzenia powoda.

O kosztach procesu Sąd orzekł w oparciu o art. 98 kpc, zgodnie z którym strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony, do których zalicza się wynagrodzenie radcy prawnego oraz koszty nakazanego osobistego stawiennictwa strony. Wysokość kosztów zastępstwa prawnego Sąd ustalił w oparciu o § 11 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (tj. Dz. U. z 2013 r., poz. 490). Natomiast o opłacie przy uwzględnieniu powyższych zasad Sąd orzekł w oparciu o przepisy ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (tj. 2010 Dz. U. nr 90 poz. 623 ) art. 13 w zw. z art. 35.

Apelację od wyroku Sądu Rejonowego w Skierniewicach z dnia 29 listopada 2016 r. wywiódł pełnomocnik strony pozwanej Kopalni (...) sp. z o.o. z siedzibą w B.. Przedmiotowemu orzeczeniu zarzucając:

1.  naruszenie przepisów postępowania mającego wpływ na treść orzeczenia, tj.

2.  art. 233 kodeksu postępowania cywilnego i dowolną, a nie swobodną oraz sprzeczną z zasadami logiki i doświadczenia życiowego ocenę dowodu, tj. zeznań powoda, która wyrażała się poprzez:

a)  bezpodstawną interpretację, że powód nie miał wiedzy o przyczynach zwolnień grupowych, a także kryteriów doboru pracowników, podczas gdy z jego zeznań w niniejszej sprawie w sposób oczywisty wynikało, iż miał on pełną wiedzę w tym zakresie, co w konsekwencji doprowadziło do błędnych ustaleń faktycznych w tym zakresie,

b)  bezpodstawnego przyjęcia, że powód kwestionował fakt wypowiedzenia mu umowy o pracę w zakresie przekraczającym kwestię znajdowania się w okresie ochronny, zwłaszcza w zakresie istnienia przyczyn leżących u podstaw zwolnienia grupowego oraz doboru kryteriów zwolnień pracowników, podczas gdy z jego zeznań wynikało, że w żaden sposób tego nie podważał, co w konsekwencji doprowadziło do błędnych ustaleń faktycznych,

c)  bezpodstawnego przyjęcia, że powód nie został poinformowany o przyczynach zwolnień grupowych, w szczególności kryteriów doboru pracowników, podczas gdy z zeznań powoda wynika, że nie pamięta jakie dokładnie informacje były wywieszone w Kopalni (...) oraz czy był informowany o tych szczegółach, co w konsekwencji doprowadziło do błędnych ustaleń faktycznych w postaci uznania, że takich informacji nie otrzymał;

d) art. 231 kodeksu postępowania cywilnego poprzez jego niezastosowanie i orzeczenie w niniejszej sprawie ponad żądanie pozwu w sytuacji, gdy powód w pierwszej kolejności żądał orzeczenia bezskuteczności wypowiedzenia wobec pozostawania w okresie ochronnym, a następnie orzeczenia odszkodowania bez podania podstawy prawnej, a także faktycznej;

3.  Błąd w ustaleniach faktycznych polegający na dokonaniu ich wbrew przeprowadzonym w sprawie dowodów, tj.:

1.  powód nie miał wiedzy o przyczynach leżących u podstaw wypowiedzenia mu umowy o pracę, w tym kryterium doboru pracowników do zwolnienia, podczas gdy z jego zeznań w niniejszej sprawie w sposób jasny wynika, iż miał pełną wiedzę co do tych okoliczności, czemu dawał wyraz i nie kwestionował ich w żaden sposób,

2.  powód kwestionował fakt wypowiedzenia mu umowy o pracę w zakresie szerszym niż dot. kwestii pozostawania przez niego w okresie ochronnym przed wypowiedzeniem, podczas gdy od początku nie podnosił żadnych w twierdzeń w tej materii, wskazując wręcz, że ma wiedzę o mniejszych uprawnieniach i że nie wie, czy powinna być zwolniona inna osoba;

Naruszenie przepisów prawa materialnego polegającemu na naruszeniu art. 30 § 4 Kodeksu pracy poprzez jego błędną wykładnię i przyjęcie, że samo poinformowanie o przyczynach zwolnienia polegających na przyczynach ekonomicznych związanych z koniecznością obniżenia kosztów prowadzonej działalności poprzez m.in. redukcję stanu zatrudnienia, optymalizację wyników i ograniczenie nakładów własnych nie wyczerpuje przesłanek koniecznych do prawidłowego wypowiedzenia umowy, przewidzianych przez w/w przepis, zwłaszcza w sytuacji, gdy powód miał pełną wiedzę co do przesłanek leżących u podstaw wypowiedzenia, w tym kryteriów doboru pracowników.

W konsekwencji wniósł o:

1) jego zmianę poprzez oddalenie powództwa w całości,
2) zasądzenie od powoda na rzecz pozwanej zwrotu kosztów postępowania wg norm przepisanych za obie instancje oraz kwoty 17 zł tytułem opłaty skarbowej od pełnomocnictwa;
3) zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kwoty 2.714,00 zł,
4) dopuszczenie i przeprowadzenie dowodu z potwierdzenia zapłaty kwoty 2.714,00 zł tytułem zasądzonej w pkt. 1 wyroku kwoty - na okoliczność jego treści, w szczególności faktu zapłaty części roszczenia, której Sąd I instancji nadał wyrok natychmiastowej wykonalności.
W uzasadnieniu apelacji wskazał, że w Kopalni (...) na chwilę obecną nie jest zatrudniony już żaden pracownik. Pozwana wobec sytuacji ekonomicznej, a przede wszystkim zatrzymania wydobycia w przedmiotowej kopalni zmuszona była powoli „wygaszać" przedmiotową kopalnię. Ostatnia osoba pracująca w tym miejscu zakończyła pracę 31.07.2016 r. Wskazać więc należy, że nie jest prawdą stwierdzenie Sądu instancji, że na terenie Kopalni (...) pozostało czterech pracowników. Sąd I instancji słusznie w swoim uzasadnieniu podkreślił, iż pozwany dopełnił wymogów formalnych określonych przepisami ustawy z dnia 13 maca 2003 roku o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników, zaś powód na żadnym etapie postępowania tego nie kwestionował. Co więcej, Sąd dalej wskazał, że powód nie kwestionuje prawdziwości podanej przez pozwanego przyczyny uzasadniającej wypowiedzenie mu stosunku pracy. Wręcz podkreślił,. Iż nie budziła ona po stronie powoda żadnego niezrozumienia czy zastrzeżeń. Sąd wreszcie wskazał, iż w jego opinii rozwiązanie stosunku pracy było w pełni uzasadnione. Sąd wyartykułował, że jest on władny jedynie zbadać, czy likwidacja miejsc pracy była rzeczywista, a nie pozorna oraz badać zasadność i słuszność przyjętych kryteriów doboru i kwalifikowania pracowników do zwolnienia, które powinny być obiektywne i sprawiedliwe. Sąd jednoznacznie w uzasadnieniu stwierdził, że wskazane zmiany znajdują oparcie w stanie faktycznym, zaś materiał dowodowy nie wykazał pozorności zmian organizacyjnych. Oznacza to, że w tym zakresie nie zostały stwierdzone jakikolwiek uchybienia co do :

1)  zasadności zwolnień grupowych,

2)  obranych kryteriów doboru pracowników,

3)  zachowania procedury zwolnień grupowych.

Zdaniem Sądu I Instancji jedynym uchybieniem pozwanej jest brak wyraźnego sprecyzowania przez nią w wypowiedzeniu kryteriów doboru pracowników. W wyniku tego Sąd I instancji uznał, że powodowi należy się odszkodowanie. Uzasadnił to tym, że składając oświadczenie o wypowiedzeniu umowy o pracę powinien wskazać przyczynę uzasadniającą rozwiązanie umowy o pracę z pracownikiem, a niezastosowanie się pracodawcy do tego wymogu stanowi naruszenie przepisów o wypowiadaniu umów.

W pierwszej kolejności wskazano , iż w treści wypowiedzenia zostało wyraźnie wskazane porozumienie będące podstawą zwolnień grupowych. Dalej zostało opisane, że wypowiedzenie umowy o pracę następuje z przyczyn ekonomicznych związanych z koniecznością obniżenia kosztów prowadzonej działalności m.in. przez redukcję zatrudnienia. Samo porozumienie bardzo dokładnie precyzowało wszelkie szczegóły związane ze zwolnieniami, czego żaden podmiot nie kwestionował. Podkreślenia zaś wymaga, iż jednym z celów szeroko pojętej współpracy ze związkami zawodowymi w materii zwolnień zbiorowych jest właśnie jest cel informacyjny. Pracownicy będąc zaangażowanymi w cały proces są przez to także lepiej poinformowani.

Powód wniósł odwołanie od warunków pracy i płacy wskazując, iż w jego opinii znajduje się w okresie ochronnym związanym z pracą w trudnych warunkach. Nie miał żadnych zastrzeżeń ani co do kwestii procedury przeprowadzenia zwolnień grupowych, ani także co do kryteriów doboru pracowników. Wskazać należy, iż od samego początku postępowania powód w swoich zeznaniach wskazywał, iż ma świadomość posiadania mniejszych uprawnień od pozostałych pracowników pracujących w Kopalni (...). W czasie pierwszego słuchania podczas rozprawy w dniu 10 maja 2012 r. nie kwestionował konieczności zwolnień oraz kryteriów doboru pracowników. Wyraźnie wręcz stwierdził, że „nie wie, czy inna osoba powinno zostać zwolniona". Jedynie argumentował, że jest w okresie ochronnym oraz, że nie wyrazi raczej zgody na ponowne zatrudnienie w pozwanej spółce, co w sposób oczywisty wskazuje na chęć uzyskania jedynie świadczenia pieniężnego od strony pozwanej.

Po wszczęciu postępowania w niniejszej sprawie pozwana rozumiejąc trudną sytuację powoda zaproponowała mu podjęcie pracy w innej kopali. Ten odrzucił ją jednak wskazując, że „n/e jest zainteresowany podjęciem pracy". Stanowisko zmienił w trakcie rozprawy w dniu 23 sierpnia 2012 r., gdzie nie wykluczył takiej możliwości, odrzucił jednak zaproponowane pismem z dnia 6 września 2012 r. przez pozwaną warunku nie zostały przyjęte. Wskazać należy, że strona pozwana z przyczyn ekonomicznych kończyła prowadzenie działalności w tej formie i nawet taki wydatek był dla niej bardzo dużym obciążeniem. Jednak jak zostało to wskazane powyżej, zdecydowała się na ten krok celem polubownego zakończenia sporu i rozumiejąc trudną sytuację wieloletniego pracownika. Pozwana bowiem w całej rozciągłości stała na stanowisku, że wypowiedzenie było uzasadnione, co zresztą zostało przedmiotowym wyrokiem potwierdzone. Ostatecznie, w trakcie rozprawy z dnia 19 marca 2013 r. stanowisko o braku zainteresowania podjęciem pracy to powtórzył pełnomocnik powoda, mówiąc, że powodowi nie zależy na pracy z uwagi na pobierane świadczenie przedemerytalne".

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja strony pozwanej jest zasadna i skutkuje zmianą zaskarżonego wyroku.

Na wstępie zaznaczyć należy, że zgodnie z art. 6 k.c. oraz art. 232 k.p.c., ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z tego faktu wywodzi skutki prawne. Ta strona, która twierdzi, że określona okoliczność miała miejsce obowiązana jest zatem zgłosić dowód lub dowody wykazujące jej istnienie. Natomiast w art. 217 § 1 k.p.c. został zakreślony przez ustawodawcę termin przedstawienia faktów i dowodów. W świetle tego przepisu, strona może aż do zamknięcia rozprawy przytaczać okoliczności faktyczne i dowody na uzasadnienie swych wniosków lub dla odparcia wniosków i twierdzeń strony przeciwnej, z zastrzeżeniem niekorzystnych skutków, jakie według przepisów niniejszego kodeksu mogą dla niej wyniknąć z działania na zwłokę lub niezastosowania się do zarządzeń przewodniczącego i postanowień sądu. Dodatkowo w świetle uregulowań art. 381 k.p.c. strona, która powołuje w postępowaniu apelacyjnym nowe fakty lub dowody powinna wykazać, że nie mogła ich powołać w postępowaniu przed sądem pierwszej instancji lub że potrzeba powołania się na nie wynikła później.

W ocenie Sądu Okręgowego apelujący słusznie podnosi, iż w sprawie miały miejsce zarówno naruszenia przepisów postępowania, naruszenie prawa materialnego jak i błędy w ustaleniach faktycznych, co wpłynęło na wynik wydanego rozstrzygnięcia.

Sąd Okręgowy nie podziela przeprowadzonej przez Sąd Rejonowy oceny zebranego w sprawie materiału dowodowego oraz zaprezentowanych rozważań prawnych.

W ocenie Sądu Okręgowego jako całkowicie zasadny należało uznać zarzut naruszenia przez Sąd I instancji zasady wyrażonej w art. 233 k.p.c., która nakazuje, aby Sąd ocenił wiarygodność i moc dowodów według własnego przekonania na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego w sprawie materiału dowodowego. Celem i zadaniem Sądu I instancji rozpoznającego sprawę merytorycznie jest dokonanie określonych ustaleń faktycznych, pozytywnych bądź negatywnych i ostateczne ustalenie stanu faktycznego stanowiącego podstawę rozstrzygnięcia. Ocena wiarygodności i mocy dowodów przeprowadzonych w rozpoznawanej sprawie wyraża zatem istotę sądzenia w części obejmującej ustalenie faktów, ponieważ obejmuje rozstrzygnięcie o przeciwnych twierdzeniach stron na podstawie własnego przekonania sędziego, powziętego w wyniku bezpośredniego zetknięcia się ze świadkami, stronami, dokumentami i innymi środkami dowodowymi. Ocena ta powinna odpowiadać regułom logicznego rozumowania, wyrażającym formalne schematy powiązań między podstawami wnioskowania i wnioskami, oraz uwzględniać zasady doświadczenia życiowego, wyznaczające granice dopuszczalnych wniosków i stopień prawdopodobieństwa ich wystąpienia w danej sytuacji. Zastosowanie swobodnej oceny dowodów (art. 233 k.p.c.) ma zatem na celu ustalenie elementów podstawy faktycznej powództwa zgłoszonego w postępowaniu sądowym. Sąd musi bowiem przed rozstrzygnięciem o żądaniach stron ustalić czy ich twierdzenia o faktach znajdują podstawę w materiale dowodowym czy też nie. Swobodna ocena dowodów pozwala zatem w przypadku sprzeczności wniosków płynących z przeprowadzonych dowodów, np. sprzecznych zeznań świadków, jednym dać wiarę, a innym odmówić waloru wiarygodności. Jak trafnie wskazał Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 31 marca 2004 roku, sygn. III CK 410/01, niepubl.) z dwóch przeciwstawnych źródeł wiedzy o zdarzeniach faktycznych, Sąd ma prawo oprzeć swoje stanowisko w sprawie, wybierając to, które uzna za bardziej wiarygodne, korzysta bowiem ze swobody w zakresie oceny dowodów. Stosując tę zasadę według własnego przekonania, sąd jest zobowiązany jednocześnie przestrzegać zasad logicznego rozumowania, a więc może z zebranego materiału dowodowego wyciągać wnioski wyłącznie logicznie uzasadnione. Sąd może dać wiarę tym lub innym dowodom, czyli swobodnie oceniać dokumenty, zeznania świadków, zeznania stron, opinie biegłych, nie może jednak na tle tych dowodów budować wniosków, które z nich nie wypływają. Przy ocenie dowodów, tj. ich wiarygodności i mocy, istotną rolę odgrywają zasady doświadczenia życiowego. Wszechstronne rozważenie materiału zebranego w sprawie oznacza przy tym uwzględnienie wszystkich dowodów przeprowadzonych w postępowaniu oraz wszystkich okoliczności towarzyszących przeprowadzeniu poszczególnych środków dowodowych, a mających znaczenie dla ich mocy i wiarygodności (stanowisko takie zajął Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 23.06.2003 roku, sygn. V CKN 417/01, niepubl.). W tym zakresie należy brać pod uwagę cały materiał sprawy. W wyniku swobodnej oceny dowodów sąd dokonuje selekcji zebranego materiału dowodowego pod kątem widzenia istotności poszczególnych jego elementów. Dalszym założeniem prawidłowej oceny dowodów jest ich poprawna interpretacja, np. wykładnia dokumentu, wykładnia zeznań świadków.

Wnikliwa analiza zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego prowadzi do wniosku, iż w niniejszej sprawie Sąd I instancji oceniając materiał dowodowy popełnił błędy przy ocenie dowodów, na skutek czego nie wyprowadził słusznych wniosków jurydycznych, gdyż konkluzje Sądu i ostateczne rozstrzygnięcie w sprawie, nie znajdują odzwierciedlenia w zgromadzonym materiale dowodowym.

Powód posiadał właściwą wiedzę dotyczącą zwolnień, co zresztą wykazywał na rozprawach np. z dnia 4 lipca 2016 r. czy też z dnia 17 listopada 2016 r. Wiedział, także, o czym mówił, iż przyczyną zwolnień jest zamykanie kopalni. Dalej wskazać należy, iż Sąd I instancji słusznie w swoim uzasadnieniu podkreślił, iż pozwany dopełnił wymogów formalnych określonych przepisami ustawy z dnia 13 maca 2003 roku o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników, zaś powód na żadnym etapie postępowania tego nie kwestionował. Co więcej, Sąd dalej wskazał, że powód nie kwestionuje prawdziwości podanej przez pozwanego przyczyny uzasadniającej wypowiedzenie mu stosunku pracy. Wręcz podkreślił, iż nie budziła ona po stronie powoda żadnego niezrozumienia czy zastrzeżeń. Sąd wreszcie wskazał, iż w jego opinii rozwiązanie stosunku pracy było w pełni uzasadnione.

Wskazać należy także, co istotne, iż kryteria wypowiedzenia, które otrzymali pracownicy kopalni były ustalone w porozumieniu ze związkami zawodowymi, czego dowodem jest chociażby zawiadomie zawarte w aktach z dnia 4 stycznia 2012 r. dot. konieczności zwolnień grupowych, w którym to pracodawca nadmienia wyraźnie, o rozstrzygnięciu wszelkich spraw pracownicznych związanych ze zwolenieniami w porozumieniu Zarządu Spółki ze związkiem zawodowym “Budowlani”. Nadto, pełnomocnik pozwanego na rozprawie w dniu 10 maja 2012 r. dążył do ugody z powodem K. G., proponując mu nawet ewentualnie zatrudnienie w innej kopalni, jednakże powód nie przystał na takie rozwiązanie, pomimo faktu, że pozew powoda opierał się głównie na roszczeniu dot. uznania za bezskuteczne wypowiedzenia pracy pracodawcy. Na kolejnej rozprawie w dniu 23 sierpnia 2012 r. powód stał na stanowisku, że chciałaby pracować, jednak zmienił je na rozprawie w dniu 19 marca 2013 r. kiedy to oświadczył o posiadaniu świadczenia przedemerytalnego. W związku z tym, wnioskować można, że powodem nie kierowała realna chęć przywrócenia go do pracy,a roszczenia innego rodzaju, co za tym idzie pozew był bezcelowy w zakresie przywrócenia go do pracy, tym bardziej, iż pomimo początkowych oświadczeń o braku wiedzy dot. powodów zwolnienia, w toku okazało się, że powód jednak znał powody, warunki i treść wypowiedzenia.

Pełnomocnik pozwanej słusznie także zauważył, że Sąd nie powinien mając na uwadze przepis art. 321 kodeksu postępowania cywilnego wskazać należy, że Sąd nie może wyrokować co do przedmiotu, który nie był objęty żądaniem, ani zasądzać ponad żądanie. Biorąc pod uwagę brak wyraźnego sprecyzowania, czego dokładnie domaga się powód, a także wskazania uchybienia pracodawcy, uznać należy, że w niniejszej sprawie Sąd orzekł ponad żądanie powoda. Wyraźnie widać to po opisanych w akapitach powyższych zmianach co do przedmiotu żądania, a wreszcie braku wyraźnego określenia zarzutów stawianych pozwanej. Zdaniem strony pozwanej, w niniejszej sprawie Sąd kierował się zasądzeniem na rzecz powoda żądanej kwoty, opierając je na takiej podstawie, jaka tylko jest możliwa.

Ponadto podnieść należy, że zasadność wypowiedzenia przez pracodawcę umowy o pracę zawartej na czas nieokreślony należy oceniać w płaszczyźnie stwierdzenia, że jest to zwykły sposób rozwiązywania umowy. Przyczyny wypowiedzenia nie muszą charakteryzować się znaczną wagą ani powodować szkód po stronie pracodawcy . (wyrok SN z dnia 3 sierpnia 2007 roku, I PK 79/07, M.P.Pr. (...) wyroki SN z dnia 5 listopada 1979 r., I PRN 133/79, OSNCP 1980/4/77, z dnia 4 grudnia 1997 r., I PKN 419/97, OSNP 1998/20/598 i z dnia 6 grudnia 2001 r., I PKN 715/00, Prawo Pracy 2002 nr 10, s. 34). Ponadto "Jeżeli wypowiedzenie pracownikowi umowy o pracę jest podyktowane rzeczywistym, realizowanym w dobrej wierze i znajdującym usprawiedliwienie w konkretnych okolicznościach faktycznych, dążeniem pracodawcy do usprawnienia pracy, wypowiedzenie takie jest uzasadnione" (wyrok SN z dnia 2 sierpnia 1985 r., I PRN 61/85, OSNCP 1986, nr 5, poz. 76, z glosą A. Wypych-Żywickiej, NP 1988, nr 10-12, s. 241).

W niniejszej sprawie wypowiedzenie można za takie z pewnością uznać, w związku z chęcią redukcji etatów ze względu na sytuację ekonomiczną pozwanej i co za tym idzie zamknięciem kopalni. Na potwierdzenie tej tezy świadczyć może kolejny fakt, jaki został błędnie ustalony – w kopalni nie pracuje już nikt, wbrew temu co ustalił Sąd I instancji pisząc o 4 pracownikach pozostających na stanowiskach pracy. Ostatnia osoba zakończyła pracę dnia 31 lipca 2016 r.

Przyjęty przez Sąd I instancji, tok myślenia jest absolutnie nietrafny. Powód znał przyczyny rozwiązania z nim umowy, co za tym idzie wypowiedzenie było skuteczne i pracodawca miał prawo wypowiedzieć sporną umowę. Co bowiem oczywiste wypowiedzenie jest uzasadnione, gdy choćby jedna ze wskazanych przyczyn jest usprawiedliwiona (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 5 października 2005 r., I PK 61/05, OSNP 2006 nr 17-18, poz. 265). W ocenie zaś Sądu Okręgowego wszystkie przedstawione przez pracodawcę powody wypowiedzenia uzasadniały je i są jasne.

Wypowiedzenie umowy o pracę zawierało konkretne wskazanie szczegółowych kryteriów wyboru kolejności pracowników do rozwiązania umowy o pracę w związku z likwidacją zakładu pracy poprzez wskazanie i powołanie się na treść porozumienia zawartego ze związkami zawodowymi, które zawierało te kryteria.

Mając powyższe na uwadze uznać należy, że Sąd Rejonowy dokonał nieprawidłowych ustaleń faktycznych, podobnie jeśli chodzi o ocenę dowodów, co doprowadziło do naruszenia prawa materialnego i nieprawidłowego przyjęcia, że przyczyna wypowiedzenia powodowi umowy o pracę nie była konkretna. Zarzuty apelacji były w tym zakresie w pełni uzasadnione – co do uchybień Sądu meriti i to w zakresie naruszenia prawa materialnego, jak i procesowego.

Z powyższych względów Sąd Okręgowy na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. zmienił zaskarżony wyrok Sądu pierwszej instancji, w ten sposób, że oddalił powództwo.

O kosztach zastępstwa procesowego za pierwszą i drugą instancję orzeczono zgodnie z art. 98 k.p.c. oraz § 11 ust. 1 pkt. 1 w zw. z § 12 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (t.j. Dz. U. z 2013 roku, poz. 490).

W zakresie zwrotu kwoty wypłaconej z rygoru natychmiastowej wykonalności Sąd orzekł w oparciu o art.98 k.p.c.

Przewodniczący: Sędziowie:

A.L.