Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 24 stycznia 2017 r.

Sąd Rejonowy w Biskupcu I Wydział Cywilny, w składzie:

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 20 stycznia 2017 r. w B.

sprawy z powództwa D. O.

przeciwko A. S. (1)

o zapłatę

I.  zasądza od pozwanej na rzecz powoda kwotę 1375,00 zł (jeden tysiąc trzysta siedemdziesiąt pięć złotych) wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 5 lipca 2016 r. do dnia zapłaty;

II.  oddala powództwo w pozostałym zakresie;

III.  zasądza powoda na rzecz pozwanej kwotę 4817,00 zł (cztery tysiące osiemset siedemnaście złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu;

IV.  nadaje wyrokowi w pkt I rygor natychmiastowej wykonalności.

UZASADNIENIE

Powód D. O. wniósł o zasądzenie od pozwanej A. S. (1) kwoty 27.537,91 zł wraz z ustawowymi odsetkami od kwoty 1.375,00 zł od dnia 5 lipca
2016 r. do dnia zapłaty oraz od kwoty 26.162,91 zł od dnia 21 lipca 2016 r. do dnia zapłaty. Nadto wniósł o zasądzenie od pozwanej na rzecz powoda kosztów procesu według norm przepisanych, w tym kosztów zastępstwa procesowego.

Powód domagał się zwrotu nienależnego świadczenia, które pozwana uzyskała w trakcie trwania ich związku partnerskiego. Na żądaną kwotę 27.537,91 zł składały się kwota 1.375,00 zł stanowiąca 1/2 równowartości rzeczy ruchomych zakupionych ze środków własnych powoda w trakcie trwania związku partnerskiego – do jej zwrotu pozwana zobowiązała się w oświadczeniu z dnia 4 września 2015 r. a termin zapłaty, zgodnie z oświadczeniem upłynął w grudniu 2015 r. oraz kwota 26.162,91 zł - tytułem zwrotu korzyści majątkowej uzyskanej przez pozwaną bez podstawy prawnej, tj. równowartość środków pieniężnych pochodzących z pracy powoda D. O. w Niemczech w okresie od 29 września 2014 r. do 27 lutego 2015 r., które to środki stanowiły jego majątek osobisty, a z których pozwana się nie rozliczyła.

Jak podał powód, pozwana winna zwrócić powodowi żądaną kwotę jako świadczenie pobrane nienależnie, albowiem jak stwierdził Sąd Najwyższy w orzeczeniu z dnia 9 października 2015 r. sygn. IV CSK 772/14 „Jeśli związek partnerski nie kończy się zawarciem małżeństwa, to cel inwestycji w przyszłość zostaje udaremniony. Wobec tego partner, który otrzymał pieniądze musi je zwrócić, jako świadczenie nienależne." Środki pochodzące z wynagrodzenia za pracę powoda w kwocie 11809 euro wpłynęły na rachunek bankowy o numerze (...) i służyć miały jako inwestycja na przyszłość na wypadek dalszego trwania związku partnerskiego. Wskazana wyżej kwota stanowi równowartość 49.243,53 zł, przy przyjęciu średniego kursu euro według tabel opublikowanych przez NBP w okresie od 25 września 2014 r. do 27 lutego 2015 r. Powód z powiązanego z ww. rachunkiem bankowym o numerze (...) w okresie od września 2014 r. do kwietnia 2015 r. pobrał jedynie 14.080,62 zł. Pozostała kwota tj. 35.162,91 złotych miała zostać przez pozwaną rozliczona po odliczeniu od niej kosztów składek do ZUS i Urzędu Skarbowego, które pozwana miała opłacić w związku z prowadzoną przez powoda działalnością gospodarczą oraz kosztów utrzymania wspólnego małoletniego dziecka i mieszkania. Z powyższego obowiązku pozwana nie wywiązała się do dnia dzisiejszego. W związku z tym powód uważa, że kwota 1500 złotych miesięcznie jest kwotą adekwatną do odliczenia, tytułem alimentów na córkę, kosztów utrzymania mieszkania i należnych obciążeń publicznoprawnych z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej, co łącznie stanowi 9.000 zł, dlatego pomniejszył kwotę 35.162,91 zł co dało 26.162,91 zł.

Powód wezwał pozwaną, aby dobrowolnie zwróciła mu kwotę nienależnego świadczenia, by uniknąć kosztów związanych z postępowaniem sądowym. Kwota ta stanowi bezpodstawne wzbogacenie, które pozwana winna jest powodowi. Jako podstawę prawną wskazał art. 405 kc, ponieważ do rozliczeń majątkowych pomiędzy osobami pozostającymi w konkubinacie, mogą mieć zastosowanie przepisy o bezpodstawnym wzbogaceniu. Powód podał, iż po jego stronie niewątpliwie nastąpiło zubożenie wyrażające się pomniejszeniem majątku i odpowiada wzbogaceniem po stronie pozwanej, gdyż majątek pozwanej uległ powiększeniu. Przesunięcia pomiędzy majątkami stron pozbawione jest przy tym podstawy prawnej, gdyż powód nie czynił na rzecz pozwanej żadnych darowizn. Ponadto świadczenia powoda na rzecz pozwanej nigdy nie zostały wyrównane przez nią żadnym świadczeniem wzajemnym.

W związku z rozpadem związku stron oczywistym jest, że cel nie został osiągnięty, zatem w ocenie powoda mamy do czynienia ze świadczeniem nienależnym. Uprzedzając argumenty strony pozwanej powód wskazał, że niedopuszczalne jest stosowanie przepisów art. 411 kc. W wyroku Sądu Najwyższego z dnia 27 czerwca 2002 r. IV CKN 1166/00 jednoznacznie wskazano, że spełnienie świadczenia w okolicznościach określonych w art. 411 pkt. 1 kc zakłada istnienie elementu woli po stronie świadczącego. Wola ta obejmuje dokonanie przysporzenia majątkowego na rzecz osoby przyjmującej świadczenie. W niniejszej sprawie nie budzi wątpliwości, że wolą powoda nie było przysporzenie na rzecz pozwanej. Do dnia dzisiejszego powód nie otrzymał zwrotu nienależne pobranego świadczenia.

Powód domaga się również zapłaty odsetek od kwoty 1.375,00 zł oraz kwoty 26.162,91 zł. W związku z tym, iż pozwana odebrała wezwanie do zapłaty w dniu 20 czerwca 2016 r. 14-dniowy termin do zapłaty kwoty 1.375,00 zł upłynął w dniu 4 lipca 2016 r., zaś 30 dniowy termin do zapłaty kwoty 26.162,91 zł w dniu 20 lipca 2016 r. (pozew k. 2-5).

W odpowiedzi na pozew pozwana A. S. (1) wniosła o zasądzenie na rzecz powoda D. O. kwoty 1.375,00 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi od dnia 5 lipca 2016 r. do dnia zapłaty, zaś w pozostałym zakresie o oddalenie powództwa oraz o zasądzenie na jej rzecz kosztów postępowania, w tym również kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych, ewentualnie w przypadku złożenia spisu kosztów, zgodnie z jego wyliczeniem. W uzasadnieniu odpowiedzi na pozew pozwana w pierwszej kolejności uznała powództwo do kwoty 1.375,00 zł, natomiast w odniesieniu do pozostałej części roszczenia pozwana kwestionowała jego zasadność. Podała, że oprócz kwot spożytkowanych przez nią na rzecz powoda wymienionych w pozwie, pozwana co miesiąc spłacała jego zobowiązanie kredytowe w kwocie 600,00 zł przez okres 6 miesięcy związku co daje kwotę 3.600,00 zł. Nadto z pieniędzy tych ponosiła koszty działalności gospodarczej powoda w łącznej kwocie ok. 3.850,00 zł. Dodatkowo uiszczała następujące miesięczne koszty: utrzymanie mieszkania - ok. 400,00 zł, wyżywienie ok. 1.000,00 zł, ubrania, obuwie i zabawki dla dziecka ok. 400,00 zł, środki czystości ok. 100,00 zł, kosmetyki pielęgnacyjne dla dziecka ok. 100,00 zł, leki i środki farmakologiczne dla dziecka - ok. 100,00 zł, opłaty za telefon ok. 60,00 zł. Od miesiąca listopada wg. niej należało również doliczyć koszty paliwa ok. 250,00 zł. Nadto ponosiła jednorazowe koszty w postaci zakupu opału na zimę ok. 1.000,00 zł, polisy OC ok. 350,00 zł, fotelika samochodowego dla dziecka ok. 200,00 zł. Podała, że w okresie pobytu D. O. za granicą strony posiadały dwa rachunki bankowe – walutowy i złotówkowy. Wynagrodzenie za pracę powoda wpływało na konto walutowe. Często zdarzało się, że pozwana dokonywała wypłaty z tego konta, wymieniała gotówkę z euro na złotówki, a później okazywało się, że D. O. potrzebuje pieniędzy, więc znowu dokonywała wymiany złotówek na euro i przesyłała je byłemu partnerowi. Na tych operacjach walutowych strony ponosiły duże straty. Pozwana w tym czasie nie posiadała żadnego innego rachunku bankowego. Powód miał pełen dostęp do rachunku bankowego, dzięki czemu przelewał na swoje konto, jak również wypłacał z bankomatu potrzebne mu sumy pieniędzy. Pieniądze zarobione przez D. O., oprócz powyższego, przeznaczane były na pokrycie kosztów przyjazdów powoda do Polski, a także kosztów wyjazdu pozwanej i dziecka do Niemiec w Święta Bożego Narodzenia 2014 r. Powód, jak podała pozwana w trakcie pobytu w Polsce na przełomie października i listopada 2014 r. zabrał ze sobą do Niemiec kwotę 1.000 euro w gotówce. Z kolei, gdy pozwana jechała do powoda do Niemiec zawiozła mu kwotę 500 euro w gotówce. Pozwana podała, iż nie można zgodzić się z twierdzeniem, że pieniądze zarobione przez D. O. miały służyć jako inwestycja na przyszłość. Pieniądze te były przeznaczone na bieżące utrzymanie powoda, pozwanej i dziecka. W czasie, gdy D. O. przebywał za granicą, A. S. (1) zajmowała się domem i opieką nad dzieckiem, w związku z tym nie mogła podjąć żadnej pracy, a z kolei powód mógł w pełni poświęcić się pracy i zarabianiu pieniędzy na utrzymanie. Zdaniem pozwanej kwota została spożytkowana na bieżące utrzymanie powoda, pozwanej i małoletniego dziecka, a więc w pełni został osiągnięty cel, na które były one przeznaczone, co wyłącza uznania tych pieniędzy jako świadczenia nienależnego (odpowiedź na pozew k. 70-75).

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Powód D. O. pozostawał z pozwaną A. S. (2) w związku partnerskim w okresie od 2010 roku do 31 sierpnia 2015 roku.

(okoliczność bezsporna - informacyjne wysłuchanie stron k. 106)

Strony zamieszkiwały w wynajmowanym mieszkaniu. Opłaty wynosiły miesięcznie 150,00 zł czynszu, 120,00 zł energia, 60,00 zł telewizja, i inne. Powód w czasie trwania związku pracował na stałe przez okres 3 lat i otrzymywał najniższe miesięczne wynagrodzenie plus wynagrodzenie za nadgodziny, co dawało miesięcznie łączną sumę około 3.000,00 zł.

W dniu (...) urodziła się córka stron. Przed urodzeniem dziecka pozwana pracowała jako fryzjerka. Po urodzeniu dziecka, zajmowała się wspólnym gospodarstwem domowym i dzieckiem.

Strony nie zawarły pisemnej umowy regulującej charakter wiążących je stosunków. Powód posiadał rachunek bankowy, do którego tylko on miał dostęp.

We wrześniu 2014 roku powód wyjechał do Niemiec w celach zarobkowych. W tym czasie pozwana w dalszym ciągu zajmowała sią małoletnią córką stron, a powód– zgodnie z ustaleniami dokonanymi między partnerami - miał zapewnić rodzinie byt. Strony założyły dwa wspólne rachunki bankowe, jeden w euro i drugi w złotych polskich. Przed wyjazdem D. O. założył firmę jako młody przedsiębiorca i skorzystał z niższych obciążeń na rzecz ZUS-u. Na koszty związane z wyjazdem pożyczył pieniądze od siostry. Na miejscu miał zlecone prace przez firmę niemiecką, której wystawiał rachunki. Łącznie w okresie od września 2014 r. do lutego 2015 r. wystawił osiem dokumentów odzwierciedlających wykonane usługi na kwotę 11.809,20 euro. W tym czasie pozwana regulowała wszelkie zobowiązania pozwanego związane z prowadzoną działalnością gospodarczą oraz dokonywała spłaty pożyczki i karty powoda.

Wszystkie rachunki wystawione przez powoda zostały opłacone, nabywca usług dokonywał przelewów w euro, które wpływały na rachunek bankowy o numerze (...) w dniach:

- 25 września 2014 r. kwota 752,00 euro w przeliczeniu na złoty polskie wg. średniego kursu NBP (4, (...)) - 3140,13 zł,

- 10 października 2014 r. kwota 1918,00 euro w przeliczeniu na złoty polskie wg. średniego kursu NBP (4, (...)) - 8016,28 zł,

- 27 października 2014 r. kwota 743,20 euro w przeliczeniu na złoty polskie wg. średniego kursu NBP (4, (...)) - 3138,46 zł,

- 10 listopada 2014 r. kwota 3193,50 euro w przeliczeniu na złoty polskie wg. średniego kursu NBP (4, (...)) - 13464,75 zł,

- 01 grudnia 2014 r. kwota 1102,50 euro w przeliczeniu na złoty polskie wg. średniego kursu NBP (4, (...)) - 4607,13 zł,

- 15 grudnia 2014 r. kwota 1062,00 euro w przeliczeniu na złoty polskie wg. średniego kursu NBP (4, (...)) - 4435,02 zł,

- 08 stycznia 2015 r. kwota 963,00 euro w przeliczeniu na złoty polskie wg. średniego kursu NBP (4, (...)) - 4139,45 zł,

- 22 stycznia 2015 r. kwota 752,00 euro w przeliczeniu na złoty polskie wg. średniego kursu NBP (4, (...)) - 3233,37 zł,

- 04 lutego 2015 r. kwota 436,00 euro w przeliczeniu na złoty polskie wg. średniego kursu NBP (4, (...)) - 1818,64 zł,

- 25 lutego 2015 r. kwota 887,00 euro w przeliczeniu na złoty polskie wg. średniego kursu NBP (4, (...)) - 3695,95 zł.

Łącznie, po przeliczeniu wg. średnich kursów NBP na złoty polskie, wpływy wyniosły 49.689,18 zł.

(dowód: rachunki k. 15-22; zestawienie operacji k. 13-14)

Na rachunek bankowy stron o numerze (...) prowadzony w złotych polskich wpływały kwoty z następującym wskazaniem tytułu:

- 815,98 zł w dniu 26 września 2014 r. przelew z rachunku euro,

- 203,97 zł w dniu 12 października 2014 r. przelew przychodzący z rachunku euro,

- 1.200,00 zł w dniu 04 listopada 2014 r. wpłata przez A. S. (1),

- 9.877,69 zł w dniu 11 listopada 2014 r. przelew przychodzący z rachunku euro,

- 850,00zł w dniu 12 listopada 2014 r. wpłata przez A. S. (1),

- 800,00 zł w dniu 20 listopada 2014 r. wpłata przez A. S. (1),

- 1.200,00 zł w dniu 02 grudnia 2014 r. wpłata przez A. S. (1),

-1.709,90 zł w dniu 02 grudnia 2014 r. przelew przychodzący z rachunku euro,

- 286,51 zł w dniu 16 grudnia 2014 r. - przelew przychodzący z rachunku euro,

-1.010,00 zł w dniu 07 stycznia 2014 r. - wpłata przez A. S. (1),

-1.676,64 zł w dniu 08 stycznia 2015 r. - przelew przychodzący z rachunku euro,

- 822,06 zł w dniu 26 stycznia 2015 r. przelew przychodzący A. S. (1),

- 1.179,34 zł w dniu 06 lutego 2015 r. - przelew przychodzący z rachunku euro,

- 203,67 zł w dniu 19 lutego 2015 r. – przelew przychodzący A. S. (1),

- 406,58 zł w dniu 21 lutego 2015 r. – przelew przychodzący A. S. (1),

-121,97 zł w dniu 21 lutego 2015 r. przelew przychodzący A. S. (1),

-202,70 zł w dniu 25 lutego 2015 r. przelew przychodzący A. S. (1).

Łącznie na konto wspólne stron prowadzone w złotych polskich wpłynęła kwota 22.567,01 zł.

Pozwana dokonywała opłat związanych z działalnością gospodarczą powoda. Wykonała trzy przelewy do Urzędu Skarbowego tytułem podatku 12 listopada i 16 grudnia 2014 r. oraz 19 lutego 2015 r. na łączną kwotę 1.285,00 zł. Płaciła także przelewem składki na ubezpieczenie społeczne powoda – łącznie 1.740,42 zł. Uiszczała również za pośrednictwem rachunku prowadzonego w złotych polskich należność za księgową powoda, w sumie 480,00 zł (4 x 120 zł).

A. S. (1) wykonała cztery przelewy, dokonując spłaty karty kredytowej powoda. W okresie od października 2014 r. do lutego 2015 r. po 50,00 zł (łącznie 200 zł).

Dodatkowo pozwana spłacała kredyt D. O. za samochód i na jego potrzeby przekazywała na rachunek (...) tytułem „wpłaty D. O.” w okresie od listopada 2014 r. do lutego 2015 r. łączną kwotę 2.160,00 zł (1x 450 + 3x 570).

W sumie pozwana wykonała operacje dotyczące zobowiązać D. O. ze wspólnego rachunku na kwotę 5.865,42 zł.

(dowód: historia rachunku k. 81-83)

Z rachunku prowadzonego w euro był wykonywane przelewy na rachunek powoda w dniach 25 września 2014 r. – 300 euro (4, (...)), 12 października 2014 r. - 800 euro (4, (...)). Łącznie 1.100,00 euro, tj. ok. 4.625,11 zł.

(dowód: historia rachunku k. 78-80)

Podczas pobytu powoda w Polsce, na urlopie, wypłacona została i spożytkowana przez strony kwota 1000 euro (1000 x 4, (...) = 4.224,80 zł).

Powód z rachunku prowadzonego w złotych polskich, korzystając ze swojej karty płacił nią i dokonywał następujących wypłat z bankomatu w Niemczech i w Polsce na kwoty:

- 400,00 zł w dniu 27 września 2014 r.,

- 100,00 zł w dniu 26 września 2014 r.,

- 99,00 zł w dniu 29 września 2014 r.,

- 180,00 zł w dniu 5 października 2014 r.,

- 2174,15 zł (500 euro) w dniu 11 listopada 2014 r.

- 2173,55 zł (500 euro) w dniu 13 listopada 2014 r.

- 2181,70 zł (500 euro) w dniu 14 listopada 2014 r.

- 2181,70 zł (500 euro) w dniu 15 listopada 2014 r.

- 1736,08 zł (400 euro) w dniu 21 listopada 2014 r.

- 1714,44 zł (400 euro) w dniu 03 grudnia 2014 r.,

Łącznie 12.940,62 zł.

(dowód: historia rachunku k. 23-44; historia rachunku k. 81-83)

Z rachunku prowadzonego w euro pozwana dokonywała wypłat w dniach:

- 07 października 2014 r. - kwoty 200 euro,

- 13 października 2014 r. - wypłata kwoty 400 euro

- 03 listopada 2014 r. - wypłata kwoty 400 euro

- 12 listopada 2014 r. – wypłata kwoty 500 euro

- 20 listopada 2014 r. - wypłata kwoty 300 euro

- 02 grudnia 2014 r. - wypłata kwoty 500 euro

- 16 grudnia 2014 r. - wypłata kwoty 600 euro

- 03 lutego 2015 r. – wypłata kwoty 100 euro.

Pozwana w okresie od listopada 2014 r. do lutego 2015 r. dokonała wypłat z bankomatu z rachunku prowadzonego w złotych polskich w łącznej wysokości 2.200,00 zł.

(dowód: umowa o prowadzenie rachunków k. 9-12; wydruki z banku k. 13-14; historia rachunku od wrzesień 2014 – wrzesień 2015 k. 23-50; zestawienie operacji k. 78-83; zeznania świadka A. S. (2) k. 107-109, J. S. k. 109-110 informacyjne wyjaśnienia stron k. 106)

Powódka wypłacone środki przeznaczała również na bieżące utrzymanie dziecka, siebie, zakupy. Ponosiła koszty związane z utrzymaniem mieszkania, jak czynsz w wysokości 150 zł, energia 120 zł, gaz 50 zł, paliwo 100 zł i inne.

(dowód: wykaz A. S. (1) k. 101-104; zeznani pozwanej k. 112-113; zeznania świadków A. S. (2) k. 107-109, J. S. k. 109-110)

D. O. wrócił do Polski w lutym 2015 roku, zawiesił działalność gospodarczą. Spłacił pożyczkę uzyskaną od siostry przed wyjazdem. Po przyjeździe powód od razu rozpoczął pracę w firmie (...) w T. z wynagrodzeniem 1800,00 zł netto.

W marcu i kwietniu 2015 r. na koncie prowadzonym w złotych polskich dokonywane były różne operacje, płacono dalej za ZUS powoda, spłacano kartę, doładowywano telefon.

(dowód: historia rachunku k. 45-50)

Strony rozstały się 31 sierpnia 2015 r.

Ustalone zostały alimenty na córkę od powoda od września 2015 r. w wysokości 350,00 zł, następnie podwyższone do kwoty 450,00 zł miesięcznie od września 2016 r.

(bezsporne)

Dnia 06 czerwca 2016 r. D. O. wezwał A. S. (1) do zapłaty łącznej kwoty 27.537,91 złotych w terminie 30 dni liczonych od dnia doręczenia wezwania. Na roszczenie ww. składała się kwota 1375 zł stanowiąca 1/2 równowartości rzeczy ruchomych zakupionych w trakcie związku partnerskiego, kwota 26.162,91 zł tytułem zwrotu korzyści majątkowej uzyskanej przez pozwana bez podstawy prawnej, tj. równowartość środków pieniężnych pochodzących z pracy D. O. w Niemczech w okresie od 29 września 2014 r. do 27 lutego 2015 r., które to środki stanowią jego majątek osobisty, a z których pozwana się nie rozliczyła i nie zwróciła powodowi.

(dowód: wezwanie do zapłaty k. 51-53)

Pismem z dnia 28 czerwca 2016r. pozwana A. S. (1) w odpowiedzi na wezwanie zobowiązała się do spłaty 1375,00 zł w pozostałej części uznała roszczenie za nieuzasadnione.

(dowód: pismo k. 54-55)

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo nie zasługuje na uwzględnienie w części, tj. ponad kwotę uznaną przez pozwaną.

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o zgromadzony w aktach sprawy materiał dowodowy, w szczególności z dokumentów oraz częściowo z zeznań powoda, pozwanej i świadków.

W niniejszym postępowaniu powód żądał dokonania rozliczenia środków pieniężnych pochodzących z jego pracy w Niemczech w okresie od 29 września 2014 r. do 27 lutego
2015 r. z pozwaną z tytułu jej bezpodstawnego wzbogacenia co do kwoty 26.162,91 zł.

W polskim prawie cywilnym nie istnieją regulacje dotyczące nieformalnych związków (konkubinatu, związków partnerskich), przez które to związki należy rozumieć stabilną, faktyczną wspólnotę osobisto – majątkową dwóch osób, bez względu na ich płeć. Wobec tego w razie zaistnienia potrzeby rozliczenia majątku byłych partnerów zachodzi konieczność zbadania, w jaki sposób partnerzy ukształtowali swoje stosunki prawne. Wskazać należy, iż zgodnie z utrwalonym w orzecznictwie stanowiskiem ze względu na konstytucyjną ochronę małżeństwa oraz brak podstaw do uznania braku regulacji prawnej związków pozamałżeńskich za lukę w prawie, niedopuszczalne jest stosowanie unormowań z zakresu prawa małżeńskiego (w tym wspólności majątkowej i podziału dorobku) także w drodze analogii do innych stosunków o charakterze więzi osobisto – majątkowych (por. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 30 stycznia 1986 r., III CZP 79/85, OSNCP 1987, nr 1, poz. 2). Rozliczenie majątkowe po ustaniu faktycznego związku osobisto – majątkowego następuje na podstawie przepisów kodeksu cywilnego odpowiednich do ustalonej konkretnej postaci i treści stosunków ukształtowanych w danym związku (tak Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 6 grudnia 2007 r., IV CSK 301/07 , OSNC 2009/2/29, Biul.SN 2008/3/9).

W nauce i orzecznictwie spośród różnych propozycji dotyczących konstrukcji prawnych rozliczeń majątkowych partnerów nieformalnego związku najczęściej zgłaszane są następujące: współwłasność majątku, spółka cywilna, bezpodstawne wzbogacenie, stosunek pracy. Podkreślenia wymaga także stanowisko zaprezentowane przez Sąd Najwyższy m.in. w uchwale z 30 stycznia 1986 r. (IV CZP 79/85, OSNCP 1987), iż rozliczenie w oparciu o przepis art. 405 kc pomiędzy konkubentami powinno mieć miejsce w zasadzie w ostatniej kolejności, tj. gdy inne przepisy nie regulują sytuacji prawnej określonych przedmiotów. Doświadczenie życiowe bowiem wskazuje, iż w przypadku długotrwałego konkubinatu przesunięć majątkowych nie dokonuje się bez wspólnie podjętych czynności i wspólnie świadczonej w tym przedmiocie woli, a zatem nie może być mowy w tym wypadku o przesunięciach majątkowych pozbawionych podstawy prawnej, które jest niezbędne dla roszczenia z art. 405 kc. Wskazane stanowisko znajduje potwierdzenie w poglądach doktryny, która wskazuje, iż podstawa wzbogacenia może mieć charakter sytuacji społecznej, a zwłaszcza rodzinnej, a dokonane przysporzenie nie podlega wówczas zwrotowi, ponieważ nie jest bezpodstawne (por. także A. Szpunar, glosa do wyroku SN z dnia 4 kwietnia 2000 r., V CKN 6/00, Rejent 2000, nr 11, s. 112).

W razie natomiast braku innych podstaw do dokonania rozliczeń majątkowych między byłymi partnerami, ustalenie wzajemnych obowiązków może nastąpić na podstawie przepisów o bezpodstawnym wzbogaceniu (por. wyrok SN z dnia 16 maja 2000 r., IV CKN 32/00, OSNC 2000, nr 12, poz. 222). Art. 405 kc stanowi, że kto bez podstawy prawnej uzyskał korzyść majątkową kosztem innej osoby, obowiązany jest do wydania korzyści w naturze, a gdyby to nie było możliwe, do zwrotu jej wartości.

Rozliczenia pomiędzy byłymi konkubentami mogą przybierać postać rozliczeń wyrównawczych, związanych z przyczynieniem się przez jednego z członków nieformalnej wspólnoty osobisto-majątkowej do powiększenia majątku drugiego z nich.

W niniejszej sprawie ze względu na brak innej podstawy do rozliczenia konkubinatu należało rozważyć zastosowanie przepisów o bezpodstawnym wzbogaceniu.

Przenosząc treść wskazanych przepisów na grunt przedmiotowej sprawy należy wskazać, iż to na powodzie ciążył obowiązek udowodnienia, że pozwana bez podstawy prawnej uzyskała od niego korzyść majątkową i winien udowodnić wysokość tego wzbogacenia.

Zgodnie z art. 6 kc ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z faktu tego wywodzi skutki prawne. Zgodnie z art. 3 kpc strony i uczestnicy postępowania obowiązani są dawać wyjaśnienia co do okoliczności sprawy zgodnie z prawdą i bez zatajania czegokolwiek oraz przedstawiać dowody. Przepis ten statuuje zasadę kontradyktoryjności.

W ocenie Sądu powód nie wywiązał się z tego procesowego obowiązku.

Sąd Najwyższy wskazał też, że tego rodzaju żądania byłego konkubenta muszą być precyzyjne wskazane i udokumentowane. W tych procesach obowiązuje bowiem większy formalizm i rygoryzm niż przy podziale majątku byłych małżonków, a strona pozwana ma większe możliwości obrony (orzeczenie Sądu Najwyższego wydane w sprawie o sygn. V CSK 198/16).

W trakcie trwania konkubinatu strony wspólnie ustaliły podział ról w związku. Pozwana zajmowała się ich małoletnią córką, zaś powód podejmował pracę i dokładał starań, by zapewnić rodzinie środki. Decyzja o wyjeździe powoda do Niemiec do pracy zmierzała do uzyskania wyższego wynagrodzenia i poprawy ich warunków życiowych. Przed wyjazdem powód pożyczył pieniądze od siostry, a zwrócił dopiero po powrocie. Jak wynika z przedłożonych przez obie strony wyciągów z obu rachunków, zarówno powód jak i pozwana dokonywali wypłat i korzystali z pieniędzy zarobionych przez powoda. Standard życia stron w tym czasie podwyższył się, jak wynikało z zeznań świadków, córcie w tym czasie nie brakowało do pierwszego, a wcześniej bywało różnie. W czasie pobytu D. O. za granicą, jak również po powrocie – do czasu rozpadu związku - nie było mowy o żądaniu rozliczenia się z pieniędzy spożytkowanych na życie. Powód cały czas miał dostęp do kont i przy dołożeniu należytej staranności w przypadku jakichkolwiek wątpliwości mógł kontrolować dokonywane wypłaty. Dostęp mógł uzyskać za pośrednictwem Internetu. D. O., poza wspólnymi rachunkami posiadał również swój rachunek bankowy, na który mógł przelewać środki, czego nie czynił. W ocenie Sądu podczas trwania związku powód nie miał zastrzeżeń w stosunku do pozwanej co do sposobu wydatkowania środków, miał do niej zaufanie, powierzył jej cały dochód, zlecił regulowanie jego zobowiązań wynikających z prowadzonej działalności i innych zobowiązań. Podczas urlopu powoda strony zwydatkowały kwotę 1000 euro i nie były w stanie określić na co konkretnie przeznaczono tę sumę. Powód w swych rozliczeniach nie uwzględnił również kwoty, którą pozwana wypłaciła w związku z wyjazdem z córką do Niemiec. W świetle zasad doświadczenia życiowego należy przyjąć, że wszystkie te dochody były wykorzystywane na prowadzenie wspólnego gospodarstwa stron oraz na potrzeby małoletniej córki. Powód nie udowodnił, aby było inaczej.

Powód, pozwana oraz ich małoletnie dziecko tworzyli rodzinę, prowadzili wspólne gospodarstwo domowe, i żadne z nich nie zakładało, nie przewidywało, że dojdzie do zakończenia tego związku. Oboje podejmowali starania dla wspólnego dobra. Czyniąc wydatki na zaspokajanie wspólnych potrzeb, żadna ze stron nie oczekiwała dokonania stosownych rozliczeń z tego tytułu.

Przenosząc powyższe rozważania na grunt instytucji bezpodstawnego wzbogacenia należy zauważyć, że stosownie do treści art. 409 kc – „obowiązek zwrotu korzyści lub zwrotu jej wartości wygasa, jeżeli ten, kto korzyść uzyskał, zużył ją lub utracił w taki sposób, że nie jest już wzbogacony, chyba że wyzbywając się korzyści lub zużywając ją powinien był liczyć się z obowiązkiem zwrotu”. Oboje konkubenci uczestniczyli w zaspokajaniu potrzeb rodziny, tak poprzez fakt zarobkowania i ponoszenia kosztów utrzymania, jak również poprzez fakt sprawowania pieczy nad wspólnym małoletnim dzieckiem.

Z kolei stosownie do treści art. 133 par 1 krio – „ rodzice obowiązani są do świadczeń alimentacyjnych względem dziecka, które nie jest jeszcze w stanie utrzymać się samodzielnie (…)”. Z materiału dowodowego wynika, że w (...) urodziła się córka stron. Obowiązek alimentacyjny rodzica względem dziecka może wyrażać się w przeznaczaniu środków finansowych na zabezpieczenie usprawiedliwionych potrzeb dziecka, osobistych staraniach na rzecz dziecka (sprawowanie opieki), bądź obu tych rzeczach łącznie. Z zeznań samego powoda wynika, że strony umówiły się, że to pozwana będzie zajmowała się dzieckiem, zaś powód będzie pracował i zarabiał pieniądze. Oboje rodzice należycie wykonywali swój obowiązek alimentacyjny względem dziecka. W tym okresie ze strony powodowej w większym zakresie wyrażał się on w dostarczaniu środków utrzymania, zaś w odniesieniu do pozwanej – w czynieniu osobistych starań o dobro dziecka.

Zdaniem Sądu zeznania świadków były jasne logiczne i szczere. Świadkowie zgodnie wskazywali, iż pozwana jest osobą skromną i nie wydaje pieniędzy bez zastanowienia. Nadto zdaniem Sądu pozwana pieniądze, przeznaczała na bieżące wydatki, a także na opłaty związane z prowadzoną działalnością powoda. Brak również podstaw do uznania, że pozwana spożytkowując przedmiotowe dobra winna liczyć się w przyszłości z obowiązkiem ich zwrotu w naturze bądź zwrotu ich wartości.

Dodatkowo podkreślić należy, że środki przeznaczone na zaspokajanie wspólnych potrzeb konkubinatu w myśl art. 411 pkt 2 kc nie podlegają zwrotowi, gdyż spełnianie takich świadczeń czyni zadość zasadom współżycia społecznego.

Pozwana uznała kwotę 1.375,00 zł stanowiącą 1/2 wartości rzeczy ruchomych zakupionych ze środków własnych powoda w trakcie trwania związku partnerskiego – o czym Sąd orzekł w pkt I wyroku jak również zasądził od ww. kwoty odsetki od dnia 5 lipca 2016 r. do dnia zapłaty.

Sąd na podstawie art. 100 kpc nałożył na powoda obowiązek zwrotu pozwanej wszystkich kosztów procesu uznając, że pozwana przegrała w nieznacznej części i dlatego zasądził od powoda na rzecz pozwanej kwotę 4.817,00 zł. Na ww. kwotę składają się 4.800,00 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego ustalone zgodnie z § 2 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (DZ. U. z 2015 r., poz. 1800) oraz 17,00 zł tytułem opłaty skarbowej od udzielonego pełnomocnictwa.

Na podstawie art. 333 § 1 pkt 2 kpc Sąd wyrokowi w pkt I nadał rygor natychmiastowej wykonalności.