Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 7 kwietnia 2017 roku

Sąd Okręgowy w Szczecinie II Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie:

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 30 marca 2017 roku w S.

sprawy z wniosku L. P.

z udziałem E. P. (1)

o podział majątku wspólnego

na skutek apelacji uczestniczki postępowania od postanowienia Sądu Rejonowego Szczecin - Prawobrzeże i Zachód w Szczecinie z dnia 30 listopada 2015 roku, sygn. akt II Ns 1095/14

1.  oddala apelację;

2.  ustala, że każdy z uczestników postępowania ponosi we własnym zakresie koszty postępowania apelacyjnego związane ze swoim udziałem w sprawie.

SSO Małgorzata Czerwińska SSO Dorota Gamrat - Kubeczak SSO Tomasz Sobieraj

Sygn. akt II Ca 35/17

UZASADNIENIE

Postanowieniem z dnia 30 listopada 2015 roku Sąd Rejonowy Szczecin-Prawobrzeże i Zachód w Szczecinie po rozpoznaniu sprawy z wniosku L. P. z udziałem E. P. (1) o podział majątku wspólnego (sygn. akt II Ns 1095/14):

I. ustalił, iż w skład majątku wspólnego L. P. i E. P. (1) wchodzi:

1.  nieruchomość gruntowa oznaczona jako działka nr (...), położona w S. przy ul. (...), o pow.0,0231ha, zabudowana budynkiem mieszkalnym, Kw nr (...), o wartości 541.000 złotych,

2.  nieruchomość gruntowa oznaczona jako działka nr (...), obręb 85 Nad O., położona w S. przy ul. (...), o pow. 0,0046 ha, stanowiąca przedmiot użytkowania wieczystego, Kw nr (...), o wartości 9.900 złotych,

3.  spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego nr (...) położonego w S. przy ul. (...), wraz z wkładem budowlanym znajdujące się w zasobach Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w S., o wartości 215.000 złotych,

4.  samochód osobowy N. (...), rok 2000, nr rej. (...), o wartości 11.000 złotych,

5.  samochód osobowy P. (...), rok 2001, nr rej. (...), o wartości 23.000 złotych,

6.  kwota 26.186,73 złotych stanowiąca wartość wykupu umowy nr (...) w (...) L.,

7.  kwota 15.000 złotych z lokaty na rachunku bankowym w mBanku,

8.  kwota 16.246,17 złotych pobrana z Funduszu Arka (...),

9.  ruchomości:

a.  szafki kuchenne o wartości 40 złotych,

b.  okap elektryczny o wartości 24 złotych,

c.  lodówka o wartości 200 złotych,

d.  łóżko z materacem sprężynowym o wartości 100 złotych,

e.  szafy ubraniowe o wartości 60 złotych,

f.  lustro w drewnianej ramie o wartości 6 złotych,

g.  szafki i drewniany wieszak na ubrania o wartości 65 złotych,

h.  źródła światła pięć sztuk o wartości 90 złotych,

i.  trzy taborety o wartości 30 złotych,

j.  meble antyczne: stolik owalny na 3 nogach o wartości 990 złotych,

k.  lustro owalne o wymiarach 110x78 cm w ramie drewnianej rzeźbionej o wartości 500 złotych,

l.  meble wypoczynkowe -dwuosobowa sofa o wartości 200 złotych,

m.  pościel i ręczniki o wartości 0 złotych,

n.  zegar wiszący mały o wartości 850 złotych,

o.  4 punkty świetlne (lampa biała plastikowa, kinkiet metalowy z orłem i szklanym kloszem, podwójny i pojedynczy komplet starzony z kloszami szklanymi białymi) o wartości 240zł,

p.  komplet mebli młodzieżowych o wartości 280 złotych,

q.  witryna oszklona o wartości 200 złotych,

r.  2 sztuki kołdry wełnianej i puchowej, 2 poduszki puchowe 80cm/80cm i 3 poduszki małe o wartości 54 złotych,

s.  2obrazy olejne: „most na rzece” i „drzewa, pola” o wartości 280 złotych,

t.  3obrazy akwarela: martwa natura, zacumowane kutry, sieci rybackie o wartości 360 złotych,

u.  kredens 3-drzwiowy o wartości 2500 złotych,

v.  serwantka 1drzwiowa, 3 półki (2 szklane) o wartości 3400 złotych,

w.  stolik 8-kątny 60cmx60cm po bokach przeszklony o wartości 1200 złotych,

x.  szafka zegarowa 2 drzwiowa 190cmx48cmx40cm , przeszklona o wartości 900 złotych,

y.  stolik prostokątny na wysoki połysk o wartości 420 złotych,

z.  toaletka dębowa 85cmx59cmx37cm, półka za szybkami o wartości 500 złotych,

aa.  lustro 96cmx 80cm osadzone na płycie drewnianej z podstawką o wartości 400 złotych,

bb.  lustro kryształowe 86cmx57cm, rama drewniana o wartości 350 złotych,

cc.  2 sztuki puf tapicerowanych kwadratowych, brązowych o wartości 32 złotych,

dd.  2 sztuki taboretów tapicerowanych, obicie w kratkę o wartości 20 złotych,

ee.  2 sztuki taboretów jasnych drewnianych o wartości 16 złotych,

ff.  stolik czarny pod TV z 2 półkami, nóżki metalowe o wartości 420 złotych,

gg.  szafka otwarta, czarna z 2 półkami na kółkach o wartości 350 złotych,

hh.  2 sztuki foteli klubowych , tapicerowanych, brązowych o wartości 240 złotych,

ii.  lampa stojąca porcelitowa o wartości 16 złotych,

jj.  zegar sprężynowy na nóżkach o wartości 24 złotych,

kk.  lustro kryształowe owalne na podkładzie drewnianym o wartości 300 złotych,

ll.  gobelin-kilim wełniany o wartości 0 złotych,

mm.  barometr stary poniemiecki o wartości 0 złotych,

nn.  2 sztuki naczyń porcelit biały –misa i salaterka o wartości 0 złotych,

oo.  garnki, formy do pieczenia, sztućce, talerze zdekompletowane o wartości 0 złotych,

pp.  duży atlas geograficzny o wartości 60 złotych,

qq.  pufa okrągła tapicerowana , zielona o wartości 24 złotych,

rr.  12 tomów Encyklopedii Wielkiej PWN o wartości 50 złotych,

ss.  butla szklana do wina o wartości 50 złotych;

tt.  sekator poniemiecki o wartości 0 złotych,

uu.  książki o tematyce chrześcijańskiej 40 sztuk o wartości 40 złotych,

vv.  samowar metalowy o wartości 0 złotych,

ww.  młynek elektryczny do kawy biały o wartości 7 złotych

xx.  leżak rehabilitacyjny o wartości 28 złotych,

yy.  łóżko do masażu o wartości 60 złotych,

zz.  odbiornik radiowy marki P. o wartości 124 złotych,

aaa.  antyczny stolik rzeźbiony czarny o wartości 600 złotych;

bbb.  dwa lustra w ramach drewnianych rzeźbionych o wartości 1000 złotych,

ccc.  trzy foteliki o wartości 240 złotych,

ddd.  biurko o wartości 70 złotych,

eee.  dwa regały o wartości 120 złotych,

fff.  szafka o wartości 80 złotych,

ggg.  zbiór szkła ,porcelany i kufli o wartości 600 złotych,

hhh.  dwa telefony stacjonarne o wartości 20 złotych,

(...).  płyty Cd w ilości 40 sztuk o wartości 200 złotych,

jjj.  zbór encyklopedii, atlasów, słowników, poradników i innych książek o wartości 490 złotych,

kkk.  irygator stomatologiczny o wartości 170 złotych,

lll.  ikona na desce o wartości 0 złotych,

mmm.  obraz akrylowy litewskiego malarza o wartości 0 złotych,

nnn.  60 plastikowych i 25 drewnianych wieszaków o wartości 182 złotych,

ooo.  stół kuchenny z 3 krzesłami o wartości 300 złotych,

ppp.  regał z kotłowni o wartości 24 złotych,

qqq.  czerwone biurko o wartości 80 złotych,

rrr.  26 punktów świetlnych o wartości 1560 złotych,

sss.  łóżko o wartości 200 złotych,

ttt.  biurko o wartości 80 złotych,

uuu.  krzesło o wartości 30 złotych,

vvv.  lampa biurkowa o wartości 20 złotych,

www.  łóżko dwuosobowe z litego drewna i dwa stoliki nocne szare o wartości 500zł,

xxx.  sofa typu I. o wartości 280 złotych,

yyy.  sofa czerwona szezlong o wartości 200 złotych,

zzz.  10 obrazów pastelowych w ramach metalowych pod szkło o wartości 1000 złotych,

aaaa.  6sztuk litografii S. w ramce pod szkło o wartości 360 złotych,

bbbb.  kosiarka o wartości 60 złotych,

cccc.  podkaszarka o wartości 40 złotych,

dddd.  nożyce do żywopłotu o wartości 12 złotych,

eeee.  meble ogrodowe (stół, 2 krzesła, ława dwuosobowa) o wartości 200 złotych,

ffff.  kamienna rzeźba pałacowa o wartości 600 złotych,

gggg.  parasol regulowany w okuciu o wartości 40 złotych,

hhhh.  filtr wody wchodzącej i filtr osmotyczny wody pitnej o wartości 89 złotych,

(...).  drukarka komputerowa typu L. o wartości 45 złotych,

jjjj.  szafa złota brzoza 2 drzwiowa o wartości 1820 złotych,

kkkk.  szafka długa stojąca, wysoki połysk o wartości 120 złotych,

llll.  stół czarny niski 130cmx130cm, rozkładany prod. S. o wartości 560 złotych

mmmm.  wersalka tapicerowana zamszem, brązowa o wartości 80 złotych,

nnnn.  szafka kuchenna z 2 półkami , wisząca, czerwona o wartości 200 złotych,

oooo.  2 sztuki szafek kuchennych , stojące, czerwone o wartości 175 złotych,

pppp.  regał z 3 szufladami i 5 pólkami o wartości 250 złotych,

qqqq.  fotel tapicerowany , kremowy jasne giętkie drewniane poręcze o wartości 80 złotych,

rrrr.  biurko , 3 sztuki regałów i szafa wysoki połysk ciemne o wartości 1000 złotych,

ssss.  kosz wiklinowy o wartości 0 złotych,

tttt.  lodówka biała , średnia o wartości 160 złotych,

uuuu.  20sztuk płyt czarnych winylowych o wartości 100 złotych,

vvvv.  kolekcja nagrań operowych na wideo i kasetowych o wartości 250 złotych,

wwww.  kuchnia elektryczna z piekarnikiem A. o wartości 360 złotych,

xxxx.  zmywarka Z. o wartości 340 złotych,

yyyy.  szafki I. 2 sztuki o wartości 120 złotych,

zzzz.  dwa telewizory kineskopowe o wartości 0 złotych,

II. ustalił, iż wnioskodawca dokonał wydatków na przedmiot współwłasności w kwocie 4041,22 złotych,

III. ustalił, iż uczestniczka dokonała wydatków i nakładów na przedmiot współwłasności w kwocie 1379,72 złotych,

IV. dokonał podziału majątku wspólnego w ten sposób, iż składniki opisane w pkt I podpkt 1,2,5,6, 9 od xx. do zzzz. przyznał na wyłączną własność wnioskodawcy, a składniki opisane w pkt I podpt 3,4,7,8,9 od a. do ww. przyznał na wyłączną własność uczestniczki postępowania,

V. tytułem dopłaty zasądził od wnioskodawcy na rzecz uczestniczki kwotę 169.791,03 złotych płatną w terminie 1 roku od dnia uprawomocnienia się postanowienia wraz z odsetkami ustawowymi w razie opóźnienia w płatności,

VI. ustanowił na nieruchomości opisanej w pkt I podpkt 1 postanowienia hipotekę przymusową na kwotę 169.791,03 złotych celem zabezpieczenia dopłaty zasądzonej w punkcie V. postanowienia,

VII. nakazał uczestniczce wydać wnioskodawcy składnika opisanego w punkcie I podpunkt 1,2, w stanie wolnym od osób i rzeczy oraz składników opisanych w punkcie 9 od xx. do zzzz. w terminie 1 miesiąca od dnia uprawomocnienia się postanowienia,

VIII. oddalił pozostałe wnioski stron,

IX. koszty postępowania każda ze stron ponosi we własnym zakresie,

X. tytułem kosztów sądowych nakazał pobrać od wnioskodawcy i uczestniczki na rzecz Skarbu Państwa –Sądu Rejonowego Szczecin-Prawobrzeże i Zachód w Szczecinie kwoty po 3.931,43zł.

Sąd Rejonowy oparł powyższe rozstrzygnięcie na następujących ustaleniach faktycznych i rozważaniach:

L. P. oraz E. P. (1) zawarli związek małżeński w dniu 24 kwietnia 1976 roku przed Kierownikiem Urzędu Stanu Cywilnego w S.. W trakcie trwania związku małżeńskiego strony nie zawierały małżeńskich umów majątkowych.

Wyrokiem z dnia 29 kwietnia 2009 roku, który uprawomocnił się dnia 30 czerwca 2009 roku, Sąd Rejonowy Szczecin-Prawobrzeże i Zachód w Szczecinie w sprawie VIII RC 777/09 ustanowił rozdzielność majątkową między małżonkami poczynając od dnia 1 stycznia 2008 roku

Wyrokiem z dnia 22 stycznia 2009 roku, (...), Sąd Okręgowy w Szczecinie rozwiązał przez rozwód małżeństwo stron. W tym zakresie, orzeczenie uprawomocniło się w dniu 7 kwietnia 2009 roku W postępowaniu rozwodowym nie dokonano podziału majątku wspólnego. Strony posiadają ze związku dwójkę pełnoletnich dzieci.

W trakcie wspólności majątkowej małżonkowie nabyli następujące nieruchomości:

- nieruchomość gruntową zabudowaną oznaczoną jako działka nr (...), położona w S. przy ul. (...) o wartości 541.000 złotych,

- nieruchomość gruntową oznaczoną jako działka nr (...), obręb 85 Nad O., położona w S. przy ul. (...), o wartości 9.900 złotych,

- spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego nr (...) położonego w S., przy ul. (...) o wartości 215.000 złotych.

Strony zamieszkiwały nieruchomość przy ul. (...) w S.. Z czasem pożycie stron ulegało rozkładowi, dochodziło do nieporozumień i kłótni. E. P. (1) wyprowadziła się do mieszkania przy ul. (...). Złożyła pozew o alimenty, który został zarejestrowany w Sądzie Rejonowym w Szczecinie pod sygn.. VIIRC 59/05. Na rozprawie w dniu 22 lipca 2005 roku strony doszły do porozumienia i uzgodniły, że E. P. (1) powróci do domu, a mieszkanie wynajmie i będzie pobierać z tego tytułu zyski, w zamian za cofnięcie pozwu o alimenty. Po ponownym wspólnym zamieszkaniu, strony nie potrafiły się porozumieć, dochodziło do awantur, złośliwości i rękoczynów. L. P. zaproponował, iż zamieszka w mieszkaniu przy ul. (...) , ale E. P. (1) w obawie, że nie uzyska od męża środków na utrzymanie odmówiła. L. P. wystosował do żony pismo z dnia 29 lipca 2005 roku, w którym wycofał się z porozumienia, następnie wyprowadził się z domu, za namową rodziny i dzielnicowego. W domu po raz ostatni był w 2007 roku. Strony ze sobą się nie kontaktowały. Wnioskodawca unikał konfrontacji z żoną, nie podejmował starań by zająć jedną z nieruchomości stron. L. P. pomieszkiwał m.in. u brata. W międzyczasie uczestniczka wymieniła zamki w drzwiach w obu nieruchomościach.

E. P. (1) w sprawie rozwodowej wniosła o zasądzenie na jej rzecz alimentów. Sąd w wyroku z dnia 22 stycznia 2009 roku zasądził alimenty od L. P. na rzecz E. P. (1) w kwocie po 400 złotych miesięcznie. Sąd uwzględnił okoliczność pobierania przez E. P. (1) pożytków z wynajmu mieszkania. W okresach wynajmu, z pobieranych od wynajmujących środków, uczestniczka pokrywała czynsz w spółdzielni mieszkaniowej. W 2008 roku przychód z najmu wyniósł 11.513 złotych, w 2009 roku - 9.756,20 złotych, w 2010 roku -4.200 złotych, w 2011 roku - 8.400 złotych, w 2012 roku - 8.400 złotych, w 2013 roku - 8.400 złotych.

W okresie od grudnia 2009 roku do lipca 2010 roku lokal przy ul. (...) nie był wynajmowany. Powstały zaległości. Spółdzielnia Mieszkaniowa wniosła przeciwko małżonkom pozew o zapłatę. W dniu 13 kwietnia 2010 roku w sprawie III Nc 1919/10 Sąd Rejonowy Szczecin-Centrum w Szczecinie wydał nakaz zapłaty uwzględniający powództwo. E. P. (1) wniosła sprzeciw. Postanowieniem z dnia 22 lutego 2012 roku Sąd nadał przeciwko L. P. klauzulę wykonalności .Komornik wszczął egzekucję w stosunku do uczestnika i na poczet należności głównej z odsetkami wyegzekwował należną Spółdzielni kwotę w wysokości 4.041,22 złotych. W konsekwencji Sąd Rejonowy postanowieniem z dnia 15 października 2013 roku umorzył postępowanie o zapłatę wobec E. P. (1).

L. P. zawierał w okresie rozdzielności majątkowej umowy ubezpieczenia nieruchomości wspólnej stron, uiszczając z tego tytułu składki.

E. P. (1) korzystając z nieruchomości ponosiła z tego tytułu koszty związane z mediami, wywozem odpadów a także:

- opłaty publicznoprawne w tym opłata z tytułu użytkowania wieczystego 239,72 złotych i podatku 600 złotych,

-przycinka drzew 540 złotych,

-wymiana zablokowanej samoistnie wkładki w drzwiach 296,10 złotych,

-naprawa i przegląd pieca 385,95 złotych,

-wymiana uszczelek okiennych 836 złotych,

-malowanie 843,37 złotych,

-wymiana zaworów czerpalnych 85,60 złotych,

Uczestniczka dokonywała nasadzeń kwiatów rabatowych, bylin. Poniosła kwotę 41,44 złotych tytułem wymiany części instalacji hydraulicznej w mieszkaniu i koszt ubezpieczenia lokalu.

Wynagrodzenie za zarząd nieruchomością przy ul. (...) w okresie od 01.01.2008 roku do 31.10.2014 roku to kwota 17.200 złotych. Zarządem nad lokalem mieszkalnym przy ul. (...) zajmuje się Spółdzielnia Mieszkaniowa (...) w S.. Wartość czynszu najmu dla nieruchomości zabudowanej położonej w S. przy ul. (...) w okresie od 01.01.2008 roku to kwota 207.312 złotych, a dla nieruchomości w okresie od 01.07.2014 roku do 30.04.2015 roku to kwota 28.798 złotych.

W skład majątku wspólnego byłych małżonków wchodzi samochód osobowy marki N. (...) o wartości 11.000 złotych. Samochód pozostaje w posiadaniu E. P. (1). Uczestniczka ponosiła koszty związane z eksploatacją pojazdu: ubezpieczenia OC , przeglądów technicznych i napraw. Z tytułu ubezpieczenia OC poniosła kwotę 372 złotych za okres od 23.03.2011 roku do 23.03.2012 roku, 258 złotych za okres 24.03.2014 roku do 23.03.2015 roku. kwotę 113 złotych w dniu 14 sierpnia 2014 roku, kwotę 364 złotych za okres od marca 2015 roku do marca 2016 roku. Uczestniczka tytułem kosztów badań technicznych poniosła kwotę 485 złotych.

E. P. (1) poniosła następujące koszty napraw i innych opłat:

-330 złotych za wymianę klocków hamulcowych i osłonę przegubu,

-250 złotych za wymianę czujnika temperatury i trujników wody,

-400 złotych za wymianę przegubów napędowych ,

-1150,51 złotych za łożysko koła, świecę zapłonową, miernik masy powietrza, końcówkę drążka,

-150 złotych za listwę wtryskowa,

-200 złotych za diagnostykę silnika i wymianę listwy,

-240 złotych za akumulator,

-75,50 złotych za tablice rejestracyjne i za kartę pojazdu

-300 złotych za usługę serwisową zbiornika (...) ,

-45 złotych za naprawę uszczelnienia instalacji (...) ,

-1030 złotych za wymianę sprzęgła, naprawę zawieszenia, wymianę uszczelki, wymianę zespołu oświetleniowego,

-120 złotych za spawanie elementów,

-17 złotych z tytułu opłaty od pełnomocnictwa przed Transportowym Dozorem Technicznym.

W trakcie wspólności majątkowej, L. P. był wspólnikiem spółki cywilnej (...). Majątkiem spółki był m.in. samochód osobowy marki P. (...). Spółka została zlikwidowana, samochód przypadł wnioskodawcy. W dniu 28 września 2007 roku L. P. podpisał ze swoim bratem umowę sprzedaży samochodu za kwotę 17.080 złotych. Wartość samochodu na tą datę stanowiła kwotę 24.400 złotych. Pomimo to wnioskodawca korzystał z samochodu, ponosił koszty napraw i ubezpieczenia OC. W dniu 09 listopada 2010 roku została podpisana umowa nabycia przez L. P. samochodu za kwotę 5.200zł. Wartość pojazdu według stanu na datę ustania wspólności majątkowej i cen obecnych to kwota 23.000 złotych.

L. P. zawarł z (...) S.A. w W. polisę nr (...), która obowiązuje od dnia 7 maja2008 roku oraz polisę nr (...), której wartość wykupu na dzień 1 stycznia 2008 roku to kwota 26.186,73 złotych. Wnioskodawca posiadał w (...) Towarzystwie (...) na (...) S.A polisę (...), która została rozwiązana w dniu 20 września 2011 roku. W dniu 20 grudnia 2011 roku została dokonana wypłata należności w wysokości 3.138,09 złotych. Na dzień 01 stycznia 2008 roku stan rachunku wynosił 0zł. Wnioskodawca na datę ustania wspólności nie posiadał oszczędności.

W okresie wspólności majątkowej E. P. (1) założyła lokatę na kwotę 15.000 złotych na rachunku bankowym w mBanku. Została zlikwidowana w dniu 3 listopada 2010roku Uczestniczka nabyła jednostki w Funduszu Arka (...) za kwotę 15.000 złotych w dniu 13 marca 2003 roku Po ustaniu wspólności majątkowej odkupiła jednostki za łączną kwotę 16.246,17 złotych netto.

W trakcie wspólności strony nabyły ruchomości ujęte w punkcie I. ppkt 9 sentencji.

W posiadaniu powyższych przedmiotów za wyjątkiem ikony i obrazu litewskiego malarza jest uczestniczka. Część z tych przedmiotów w postaci stolika, kredensu, szafki przeszkolonej, barometru, zegara stojącego i szafy ze złotej brzozy małżonkowie otrzymali od matki uczestniczki. Strony po zalaniu mebli dokonały ich renowacji. Strony posiadały również szafę (...) nabytą za 20.000zł. Została ona zbyta w 2007roku przez wnioskodawcę za kwotę 16.000zł. Był to okres utraty przez wnioskodawcę dochodów, a chciał pomóc finansowo córce studiującej na terenie Niemiec. E. P. (1) nie wspierała materialnie córki. W trakcie wspólności wnioskodawca podarował żonie naszyjnik ze stopu miedzi i cynku o wartości 50zł.

E. P. (1) ma 63 lata. Zamieszkuje w nieruchomości, położonej przy ul. (...) w S.. Tytułem emerytury otrzymuje dochód netto w kwocie 1060 złotych. Ponadto otrzymuje alimenty od wnioskodawcy i osiąga dochody z tytułu najmu mieszkania.

L. P. ma 66 lat. Od 2008 roku jest na emeryturze w kwocie 3200 złotych. Wynajmuje mieszkanie za 1.100 złotych miesięcznie, płaci uczestniczce alimenty w kwocie 400 złotych. Posiada zobowiązania na kwotę 9.000 złotych.

W tak ustalonym stanie faktycznym Sąd Rejonowy uznał wniosek o podział majątku za co do zasady zasługujący na uwzględnienie w świetle przepisów art. 42-46 k.rokuo., art. 1035-1046 k.c. i art. 1070 i 1079 k.c., a także art. 210-221 k.c.

Sąd I instancji miał na uwadze, iż bezspornie w trakcie wspólności majątkowej strony nabyły opisane w punkcie I. ppkt 1 – 3 sentencji, których wartość ustalona została na podstawie opinii biegłego z zakresu (...). Okolicznością bezsporną było, iż w skład majątku wspólnego wchodził samochód marki N. (...) o wartości 11.000 złotych. Sporne było, czy w skład majątku wspólnego wszedł samochód pozostający w dyspozycji L. P.. Z zeznań stron oraz świadków E. P. (2) i B. P. oraz dokumentów wynika, iż w trakcie wspólności majątkowej, L. P. był wspólnikiem spółki cywilnej (...). Majątkiem spółki był m.in. samochód osobowy P. (...). Spółka została zlikwidowana, samochód przypadł wnioskodawcy. W dniu 28 września 2007 roku L. P. podpisał z bratem umowę sprzedaży auta za kwotę 17.080 złotych. W dniu 09 listopada 2010 roku została podpisana umowa zwrotnego nabycia przez L. P. samochodu za kwotę 5.200 złotych. W ocenie Sądu na podstawie powyższych okoliczności należało uznać, iż pojazd wszedł do majątku wspólnego, albowiem prawa majątkowe uzyskane w trakcie trwania wspólności ustawowej z tytułu udziału małżonka – wspólnika spółki cywilnej w nadwyżce majątku zlikwidowanej spółki cywilnej, jako przedmioty nabyte w czasie jej trwania należą do majątku wspólnego. Sam wnioskodawca zarówno w toku postępowania rozwodowego, jak i we wniosku wskazywał ów pojazd jako składnik majątku wspólnego. Wartości samochodów Sąd Rejonowy przyjął do rozliczenia na podstawie opinii biegłego J. L..

Dalej Sąd miał na uwadze, że analiza zgromadzonych w sprawie dokumentów i uzyskanych z instytucji finansowych informacji wynika, iż L. P. zawarł z (...) S.A. w W. polisę nr (...) oraz polisę nr (...) , której wartość wykupu na dzień 1 stycznia 2008 roku to kwota 26.186,73 złotych. Wnioskodawca posiadał w (...) S.A polisę (...), która została rozwiązana w dniu 20 września2011 roku W dniu 20 grudnia 2011 roku została dokonana wypłata należności w wysokości 3.138,09zł. Na dzień 01 stycznia 2008 roku stan rachunku wynosił 0 złotych. Mając na uwadze powyższe Sąd przyjął do rozliczenia wartość polisy nr (...) w (...) S.A. w kwocie 26.186,73 złotych.

Wnioskodawca wniósł o rozliczenie środków posiadanych przez E. P. (1) na rachunku bankowym oraz wartości środków z funduszu. Uczestniczka przedłożyła dokumenty, z których wynika, iż w okresie wspólności majątkowej założyła lokatę na kwotę 15.000 złotych na rachunku bankowym w mBanku. Została ona zlikwidowana w dniu 3 listopada 2010 roku Uczestniczka nabyła również jednostki w Funduszu Arka (...) za kwotę 15.000 złotych w dniu 13 marca 2003 roku. Po ustaniu wspólności majątkowej odkupiła jednostki za łączną kwotę 16.246,17 złotych. Uczestniczka podniosła, iż były to środki pochodzące z majątku osobistego ze spadkobrania po osobach najbliższych. E. P. (1) w ocenie Sądu nie wykazała, iż środki te pochodziły ze spadku. Urzędy Skarbowe na chwilę obecną nie posiadały żadnych informacji, a uczestniczka w inny sposób nie wykazała daty nabycia spadku, jego składu i przepływu środków ze spadku do wskazanych instytucji finansowych. Stąd też Sąd rozliczył lokatę oraz środki pobrane z funduszu. Do podziału zostały również zgłoszone liczne rzeczy ruchome.

Sąd oddalił wniosek o rozliczenie szafy (...), gdyż została ona zbyta w 2007 roku, a zgodnie z zeznaniami wnioskodawcy, uzyskaną ze sprzedaży kwotę 16.000 złotych przeznaczył na pomoc córce studiującej w Niemczech.. Środki zostały przeznaczone na koszty utrzymania rodziny, stąd żądanie rozliczenia kwoty ze sprzedaży uznano za nieuzasadnione. Sąd także oddalił wniosek o rozliczenie biżuterii. Nie była to inwestycja, na co wskazuje wartość biżuterii i była przeznaczona na osobiste potrzeby uczestniczki. Przedmiotem oddalenia były części składowe nieruchomości tj. składniki wymienione w pkt 2,3,10,12,32,40,46,47,75 opinii biegłego A. K. jak też rzeczy, których na skutek wyeksploatowania nie ma bądź też ich nie okazano w trakcie oględzin, a nie wykazano ich istnienia i posiadania przez strony (poz.3,8,16,17,78).

Sąd I instancji miał na uwadze, że uczestniczka podniosła, iż większość składników mienia ruchomego, stanowiącego wyposażenie domu to jej majątek osobisty pochodzący z darowizn lub ze spadków. W świetle art. 34 k.r.o. rzeczy te weszły do majątku wspólnego, gdyż uczestniczka nie tylko nie wykazała pochodzenia wskazanych przez nią przedmiotów ze spadku lub darowizny, ale także odmiennej woli darczyńcy czy spadkodawcy. Wspomniany przepis nie dotyczy antyków. E. P. (1) wskazała, że antyki w postaci stolika, kredensu, szafki przeszkolonej, barometru, zegara stojącego i szafy ze złotej brzozy to darowizna dla niej od matki. L. P. podniósł, iż miało to miejsce w okresie, gdy małżeństwo układało się poprawnie, a rzeczy te dostali oboje małżonkowie. W ocenie Sądu uczestniczka okoliczności tej nie wykazała, a zeznania C. P. nie były obiektywne, zostały złożone na potrzeby tego postępowania. Nie były również wystarczające z uwagi na ich ogólnikowość w zakresie okoliczności dokonanej czynności. Skoro darowizna miała miejsce w okresie prawidłowych relacji małżeńskich, zasady doświadczenia życiowego wskazują, iż przedmioty, które służyć miały jako wyposażenie domu, zostały przekazane dla obu stron.

Sąd przyznał wnioskodawcy prawa do nieruchomości położonej przy ul. (...), wartość polisy nr (...), samochód osobowy P. (...) oraz rzeczy ruchome będące poza zakresem zainteresowania uczestniczki. Przyznany mu został obraz litewskiego malarza oraz ikona, gdyż przedmioty te od wielu lat znajdowały się w jego posiadaniu. Wnioskodawcy Sąd przyznał zgodnie z jego żądaniem również lodówkę znajdującą się w domu byłych już małżonków. Uczestniczka będzie miała do dyspozycji lodówkę znajdującą się w mieszkaniu stron. Uczestniczce Sąd I instancji przyznał prawo do lokalu mieszkalnego przy ul. (...), samochód N. (...), wnioskowane przez nią rzeczy ruchome, a także znajdujące się w przyznanym jej lokalu mieszkalnym, kwotę 15.000 złotych ze zlikwidowanej lokaty oraz odkupione za kwotę 16.246,17 złotych jednostki w Funduszu Arka BZ. Taki podział w ocenie Sądu odpowiadał interesom obu stron, uwzględniał dotychczasowy sposób korzystania oraz zgłoszone wnioski.

Odnosząc się do zgłoszonych żądań z tytułu nakładów i wydatków Sąd Rejonowy wskazał, iż żądanie wnioskodawcy rozliczenia pożytków oddalił, gdyż na skutek pobieranych przez uczestniczkę dochodów z najmu, wnioskodawca nie płacił w ogóle, albo płacił w niższych kwotach należne uczestniczce alimenty. Jednocześnie wskazał, że uczestnikowi należałby się udział w pożytkach, ale ustalony od ich kwoty netto, a zatem po uwzględnieniu wszelkich usprawiedliwionych wydatków na nieruchomość wspólną. W okresach wynajmu, z pobieranych od wynajmujących środków, uczestniczka pokrywała czynsz w spółdzielni mieszkaniowej. Wnioskodawca natomiast nie wykazał, jak była wysokość tego czynszu, dla ustalenia czystego dochodu uczestniczki z wynajmu.

Sąd Rejonowy uwzględnił żądanie wnioskodawcy rozliczenia uiszczonego w trybie egzekucji komorniczej czynszu za lokal przy ul. (...) w kwocie 4041,22 złotych. Uczestniczka nie wykazała, iż była to kwota nienależna Spółdzielni, a przyznała, iż czynszu nie płaciła z uwagi na brak środków z wynajmu. Pozostałe żądania wnioskodawcy oddalono, gdyż bądź to dotyczyły okresu wspólności majątkowej, bądź nie zostały wykazane. W odniesieniu do żądań uczestniczki Sąd I instancji uwzględnił kwotę 600 złotych tytułem podatku od nieruchomości przy ul. (...) i kwotę 239,72 złotych tytułem opłaty za użytkowanie wieczyste nieruchomości. W pozostałej części żądanie nie zostało z tych tytułów wykazane. Brak jest dokumentów z których wynikałaby wysokość należności oraz data jej uregulowania ze wskazaniem osoby, która tego dokonała. Sąd Rejonowy uwzględnił kwotę 540 złotych za przycinkę drzew, albowiem jest to z istoty swej konieczny dla utrzymania ogrodu nakład. Sąd Rejonowy oddalił żądanie rozliczenia należności wynikających z umowy ubezpieczenia nieruchomości, gdyż miały one charakter dobrowolny, wynikały z zawartej przez jedną stronę umowy. Druga strona nie miała wpływu na fakt zawarcia umowy, jej warunki, wysokość związanych z nią kosztów.

Sąd Rejonowy oddalił żądanie rozliczenia kosztów takich jak: wymiana zablokowanej samoistnie wkładki w drzwiach 296,10 złotych, naprawa i przegląd pieca 385,95 złotych, wymiana uszczelek okiennych 836 złotych, remont 854,58 złotych, pomalowane hallu 400zł, wymiana zaworów czerpalnych 85,60 złotych, nasadzenia bylin 84,70 złotych i 38,10 złotych, wymiana części instalacji hydraulicznej kwota 41,44 złotych w mieszkaniu. W części, w której żądanie dotyczyło lokalu położonego w S. przy ul. (...), wskazał, iż uczestniczka pobierała pożytki i zobowiązana była z tych środków dokonywać nakładów na nieruchomość związanych z jej utrzymaniem. W odniesieniu do pozostałych kwot wskazał, iż uczestniczka korzystała z nieruchomości przy ul. (...), ponosiła nakłady związane z bieżącą jej eksploatacją. Nie wykazała, iż miały one znaczenie dla utrzymania substancji nieruchomości , a zatem ich koniecznego charakteru. Nie wykazała, aby którykolwiek z nakładów miał wpływ na wzrost wartości nieruchomości. Z istoty swej nasadzenia nie mają takiego charakteru. Uczestniczka domagała się rozliczenia kwoty 150 złotych za naprawę zmywarki. Z przedstawionego na tą okoliczność dokumentu nie wynika, czego on dotyczy, jakiej usługi. Ponadto była to należność związana ze zwykłym korzystaniem z rzeczy. Zdaniem Sądu Rejonowego Ewa P. nie wykazała należności ponoszonych na gaz i energię elektryczną obsługującą piec co, ani tym bardziej w jakiej części miały one charakter konieczny w związku z ogrzewaniem nieruchomości w okresie zimowym. Podobnie rzecz się miała z należnościami za wodę wykorzystywaną dla utrzymania ogrodu w okresie letnim. Opłaty za wywóz odpadów mają związek z korzystaniem z nieruchomości, brak było jakichkolwiek podstaw co do zasady by obciążać nimi wnioskodawcę. Uczestniczka domagała się również rozliczenia czynszu płaconego do spółdzielni w okresie, gdy nie pobierała pożytków. Nie wykazała ona jednak wysokości należności, faktu i daty ich poniesienia. Sąd oddalił żądanie rozliczenia uiszczanej przez uczestniczkę w okresie rozdzielności majątkowej składek z tytułu OC samochodu N., kosztów jego przeglądów technicznych jak i napraw. Nie wszystkie należności zostały wykazane stosownymi dokumentami. Nadto od daty ustania wspólności majątkowej korzystała z pojazdu, a skoro osiągała korzyści wynikające z eksploatacji samochodu to i powinna ponosić wynikające z tego koszty w sposób wyłączny.

Odnosząc się do żądania uczestniczki zasądzenia na jej rzecz wynagrodzenia z tytułu sprawowanego zarządu nieruchomościami wspólnymi, Sąd Rejonowy mając na uwadze treść art. 200 k.c. oraz art. 205 k.c. zauważył, że z zeznań stron i dokumentów znajdujących się w aktach wynika, iż E. P. (1) wynajmowała jedną z nieruchomości, ona składała deklaracje podatkowe i odprowadzała podatek, regulowała należności publicznoprawne i należności związane z korzystaniem z nieruchomości. Doglądała nieruchomości, sprzątała, dokonywały drobnych napraw, remontów i konserwacji. Z zeznań uczestniczki wynika, iż nie było między współwłaścicielami umowy w przedmiocie zarządcy. Nie zostało wydane orzeczenie sądu, które by tego dotyczyło. Jednakże w ocenie Sądu czynności zarządu uczestniczka realizowała na zasadzie wykonywania obowiązku z art.200 k.c. Stąd wniosek o przyznanie wynagrodzenia oddalił. Zaznaczył, iż uczestniczka nie oczekiwała zaangażowania ze strony wnioskodawcy, co wynikało z nieprawidłowych wzajemnych relacji. Nie informowała go o wysokości kosztów utrzymania nieruchomości, doprowadzając do zadłużenia mieszkania przy ul. (...), nie uzgadniała dokonywanych nakładów i nie informowała o nakładach koniecznych, nie zdawała rachunku z zarządu. Nie uprzedzała go, iż czynności zarządu będzie realizowała odpłatnie.

Sąd Rejonowy oddalił żądanie wnioskodawcy rozliczenia kosztów bezprawnego korzystania z nieruchomości stron przez uczestniczkę, jako niezasadne w świetle art. 206 k.c. i art. 224 k.c. w zw. z art. 225 k.c. Nie wykazał on, że został pozbawiony prawa posiadania i korzystania z nieruchomości w okresie rozdzielności majątkowej. Wyprowadził się dobrowolnie i nie przejawiał już zainteresowania zamieszkiwaniem w jednej z nieruchomości stron.

Ustalając wysokość spłaty Sąd Rejonowy miał uwadze, że wartość majątku została ustalona na kwotę 888.511,90 złotych, a udziały każdego z małżonków wynosił 444.255,95 złotych. Wnioskodawcy przypadły składniki o wartości 615.377,73 złotych, a uczestniczce o wartości 273.134,17 złotych. Zatem dopłata na rzecz uczestniczki to kwota 171.121,78 złotych, którą należało pomniejszych o ½ obciążających ją poniesionych przez wnioskodawcę wydatków, tj. o kwotę 2020,61 złotych (4041,22zł:2) i powiększyć o ½ jej wydatków obciążających wnioskodawcę, tj. o kwotę 689,86 złotych (1379,72 złotych:2). Ostateczna wysokość dopłaty to kwota 169.791,03 złotych.

W związku z przyznaniem nieruchomości przy ul. (...) wnioskodawcy i części ruchomości będących w posiadaniu E. P. (1), Sąd na podstawie art. 567 § 3 k.p.c. w zw. z art. 688 k.p.c. w zw. z art. 624 k.p.c.. nakazał uczestniczce ich wydanie w terminie 1 miesiąca od dnia uprawomocnienia się orzeczenia. Termin ten powiązał z datą opuszczenia przez najemców lokalu mieszkalnego położonego przy ul. (...), co umożliwi uczestniczce pozyskanie miejsca zamieszkania do czasu deklarowanego zbycia nieruchomości i nabycia lokalu o niższych kosztach utrzymania.

Zgodnie z art. 46 k.r.o. w zw. z art. 1035 k.c. w zw. z art. 212 § 3 k.c. Sąd Rejonowy zasądził na rzecz uczestniczki należną spłatę, płatną w terminie 1 roku od uprawomocnienia się orzeczenia. Jest to okres, w którym wnioskodawca będzie mógł poczynić kroki dla uzyskania stosownych środków poprzez zaciągnięcie kredytu bądź sprzedaż nieruchomości przy ul. (...). Sąd uznał, że nie ma podstaw do określenia krótszego okresu dopłaty, nawet w ratach, gdyż wnioskodawca nie posiada na to środków, a uczestniczka będzie przecież miała zaspokojone potrzeby mieszkaniowe. Strony wnosiły o zabezpieczenie przez ustanowienie hipoteki przymusowej na nieruchomości przy ul. (...). W tej sytuacji Sąd Rejonowy nie znalazł powodów by wniosku nie uwzględnić, zważywszy na brak zaufania pomiędzy stronami.

O kosztach orzeczono na zasadzie art. 520 § 1 k.p.c. Kierując się wskazaną zasadą Sąd orzekł o kosztach sądowych, na które złożyła się kwota 7.862,87 złotych, dzieląc je po równo między stronami.

Apelację od powyższego postanowienia wniosła uczestniczka zaskarżając je w części, to jest co do punktów I.7-1.9, II-VIII, X.

Zaskarżonemu postanowieniu zarzuciła:

a)  błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia przejawiający się w uznaniu, że w skład majątku wspólnego wchodzą ruchomości, które uczestniczka otrzymała w drodze darowizny od matki (pkt. 1.9. u-x), spadkobrania po matce (pkt. I.9.r-t, I.9.y-bb, I.9.jjjj-kkkk, I.9.nnnn-pppp, I.9.rrrr, I.9.kk, I.9.qq, I.9.ii-jj, I.9.uu, I.9.tttt, I.9.ww) i bracie (pkt. 1.9.1111, I.9.cc-hh, 1.9.mmmm, I.9.ww); jak również kwota 15.000 złotych z lokaty na rachunku bankowym w mBanku oraz kwota 16.246,17 złotych pobrana z Funduszu Arka (...), stanowiące majątek osobisty uczestniczki,

b)  błąd w ustaleniach faktycznych polegający na przyjęciu, że środki w wysokości 16.000 złotych pochodzące ze sprzedaży szafy (...) nie powinny być rozliczone w tym postępowaniu,

c)  błąd w ustaleniach faktycznych polegający na przyjęciu, że L. P. dokonał nakładów na przedmiot współwłasności w kwocie 4.041,22 złotych,

d)  błąd w ustaleniach faktycznych poprzez uznanie, iż nie wszystkie wydatki poczynione przez uczestniczkę winny być traktowane jako nakłady na majątek wspólny a tym samym ich nierozliczenie w ramach podziału majątku,

e)  naruszenie art. 34 k.r.o. poprzez uznanie, że przedmioty otrzymane przez uczestniczkę w ramach darowizny od matki, spadku po matce i bracie są przedmiotami zwykłego urządzenia domowego, gdy są antykami i nie weszły w skład majątku wspólnego,

f)  naruszenie art. 46 k.r.o. w związku z art. 1035 k.c. w związku z art. 212 § 3 k.c. poprzez zasądzenie tytułem dopłaty kwoty 169.791,03 złotych w terminie roku od uprawomocnienia się orzeczenia bez zasądzenia żadnej kwoty w terminie znacznie krótszym, jak też odroczenie terminu dopłaty aż na okres roku,

g)  naruszenie art. 567 § 3 k.p.c. w związku z art. 688 k.p.c. w związku z art. 624 zd. 1 i 2 k.p.c. poprzez nakazanie wydania rzeczy przez uczestniczkę w terminie miesiąca od uprawomocnienia się orzeczenia w sytuacji, gdy uczestniczka do momentu otrzymania dopłaty nie będzie w stanie samodzielnie się utrzymać z uwagi na niskie dochody.

Wskazując na powyższe zarzuty apelująca wniosła o zmianę zaskarżonego orzeczenia poprzez ustalenie, że w skład majątku wspólnego stron nie wchodzą ruchomości opisane w pkt. I.9. u-x, r-t, y-bb, jjjj-kkkk, nnnn-pppp, rrrr, kk, qq, ii-jj, uu, tttt, ww, (...), cc-hh, mmmm,ww, jak również kwota 15.000 złotych z lokaty na rachunku bankowym w mBanku oraz kwota 16.246,17 złotych pobrana z Funduszu Arka (...), oddalenie wniosku L. P. o ustalenie, że poczynił wydatki w kwocie 4.041,22 złotych. Ustalenie, że w skład majątku wspólnego stron wchodzą środki w wysokości 16.000 złotych pochodzące ze sprzedaży szafy (...). Apelująca wniosła o ustalenie, że poniosła nakłady na majątek wspólny w postaci czynszu za okres od grudnia 2009 roku do czerwca 2010 roku w wysokości 3.727,57 złotych, nakłady na N. M. zgłoszone w piśmie z dnia 25.04.2014 roku na kwotę 6.322,51 złotych, nakłady na nieruchomości w kwocie 10.003,80 złotych (odjęto od zgłaszanej kwoty wydatki związane z roślinnością na kwoty 84,70 złotych i 38,10 złotych), wniosła o zasądzenie wynagrodzenia z tytułu sprawowania zarządu w kwocie 17.200 złotych, zgłoszona w piśmie z dnia 28.08.2014 roku kwota 224 złotych tytułem opłaty za wywóz odpadów komunalnych (opłacana od czterech osób, choć w nieruchomości zamieszkuje jedynie E. P. (1)), zgłoszone w piśmie z dnia 12.10.2015 roku nakłady na łączną kwotę 2.537 złotych, nakłady w wysokości 8.772,27 złotych tytułem opłat za gaz, bez których nieruchomość przy ul. (...), ikona oraz obraz litewskiego malarza, każde o wartości 1.000 złotych. Tym samym ustalenie, że E. P. (1) dokonała wydatków i nakładów na przedmiot współwłasności w kwocie 50.166,87 złotych, a w związku z tym zasądzenie tytułem dopłaty od L. P. na jej rzecz kwoty 226.041,67 złotych z ustawowymi odsetkami w przypadku opóźnienia w zapłacie, z tym, że kwota 100.000 złotych będzie płatna w terminie tygodnia od uprawomocnienia się postanowienia, a kwota 126.041,67 złotych będzie płatna w terminie 6 miesięcy od uprawomocnienia się postanowienia. Wniosła o przyznanie na wyłączną własność uczestniczki poza składnikami wskazanymi w pkt. IV postanowienia obrazu litewskiego malarza z obowiązkiem jego wydania przez wnioskodawcę, ustanowienie na nieruchomości opisanej w pkt. I podpunkt 1 postanowienia hipoteki przymusowej na kwotę 226.041,67 złotych celem zabezpieczenia dopłaty zasądzonej w punkcie V, nakazanie uczestniczce wydania składników majątku w stanie wolnym od osób i rzeczy w terminie miesiąca po uzyskaniu całkowitej dopłaty. Nadto wniosła o zasądzenie od wnioskodawcy na jej rzecz kosztów postępowania odwoławczego, w tym kosztów zastępstwa procesowego wg norm przepisanych.

W uzasadnieniu apelacji uczestniczka podniosła, że meble, które otrzymała od matki oraz brata weszły w skład jej majątku osobistego. Należało zgodnie z art. 34 k.r.o. potraktować je jako antyki, co zresztą Sąd Rejonowy. Nadmieniła, że z zeznań świadka C. P. wynika, że wolą matki uczestniczki było, by przedmioty te weszły do jej majątku osobistego. Dziwiło ją, że Sąd I instancji potraktował zeznania świadka w tym zakresie jako niewiarygodne. Świadek nie miał żadnego interesu, by zeznawać na korzyść przyrodniej siostry. Sam fakt, że darowizna miała miejsce w czasie, gdy strony pozostawały w poprawnych relacjach nie oznacza, że matka uczestniczki chciała darować je małżonkom, a nie jedynie swojej córce. (...) te znajdowały się w rodzinie uczestniczki od pokoleń, co prowadzi do wniosku, że zamiarem darczyńcy było, by w rodzinie pozostały - z wyłączeniem L. P.. Ponadto część mebli została przewieziona do S. dopiero w 2000 roku, a więc pięć lat po śmierci matki E. P. (1), po sprzedaży mieszkania, a zatem ta część nie mogła wejść w skład majątku wspólnego. Uczestniczka także w 2003 roku sprzedała mieszkanie brata jako jedyna spadkobierczyni.

Dalej apelująca podniosła, że także kwoty 15.000 złotych na rachunku bankowym nie stanowi majątku wspólnego. Dnia 05.03.2001 roku uczestniczka otrzymała przelew w kwocie 27.500 złotych na osobisty rachunek bankowy po sprzedaży majątku spadkowego po ojcu z siostrą C. P. oraz dnia 04.08.2003 roku przelew na kwotę 13.671,61 złotych - równowartość wkładu mieszkaniowego po zmarłym w D. bracie A. D., z których to wpłat wprost wynika, że są to środki pochodzące z dziedziczenia. Późniejsze założenie lokaty w ramach surogacji powinno być potraktowane jako zainwestowanie środków z majątku osobistego w formie lokaty.

Co do kwoty 16.000 złotych pochodzącej ze sprzedaży szafy (...) podniosła, że nie wyrażała zgody na sprzedaż szafy. Jej zdaniem wnioskodawca nie udowodnił, że przeznaczył te środki na zaspokojenie potrzeb rodziny czy domu, ponieważ od jesieni 2006 roku nie ponosił kosztów utrzymania segmentu ani mieszkania,. Nie wykazał też w żaden sposób, aby w latach 2006-2007 osiągał mniejsze dochody, gdy był zatrudniony w trzech firmach.

Uczestniczka uważa, że niewycenione przez biegłego ruchomości w postaci ikony oraz obrazu litewskiego malarza (każda warta 1.000 złotych) powinny wchodzić w skład majątku wspólnego. Tym samy uczestniczka domaga się przyznania na jej wyłączną własność obrazu litewskiego malarza i zobowiązania wnioskodawcy do jej wydania.

Skarżąca zakwestionowała zasadność rozliczania kwoty 4.041,22 złotych które wnioskodawca w ramach postępowania egzekucyjnego uiścił na rzecz Spółdzielni. Do pisma pełnomocnika uczestniczki z dnia 28 sierpnia 2014 roku dołączono fotokopię postanowienia Sądu Rejonowego Szczecin-Centrum w Szczecinie z dnia 15 października 2013 roku o umorzeniu postępowania o zapłatę, a to z uwagi na cofnięcie pozwu przez powódkę. Cofnięcie pozwu było poprzedzone uprawomocnieniem się nakazu zapłaty w stosunku do L. P., który zignorował korespondencję sądową do niego kierowaną. E. P. (1) aktywnie brała udział w procesie o zapłatę za nieprawidłowo naliczony koszt ciepła i wnosiła o jego oddalenie. Nie doszło do merytorycznego rozpoznania sprawy z uwagi na jej umorzenie. Tym samym nie miała ona dalszej możliwości obrony, toteż nie powinna ponosić finansowych skutków niefrasobliwości byłego męża. Warto wskazać, że postępowanie to nie dotyczyło związane z nieopłaconego czynszu, lecz roczne rozliczenia ciepła w sezonie grzewczym, z czym uczestniczka się nie zgadzała, po opłacaniu comiesięcznych wysokich zaliczek ryczałtem.

Co do nakładów uczestniczka podniosła, że dokonywała je, albowiem byłby konieczne. Wnioskodawca w ogóle nie kontaktował z byłą żoną, nadto ukrywał adres zamieszkania, nie interesował się w ogóle stanem nieruchomości. Tym samym uczestniczka nie miała innej możliwości, aniżeli z własnych środków ponosić wszystkie ciężary oraz dbać o utrzymanie nieruchomości w należytym stanie. Gdyby nie dokonała takich nakładów jak przeglądy roczne i naprawa pieca CO, wymiany zaworów czerpalnych wody, uszczelnianie okien drewnianych itd., to doszło by do dewastacji nieruchomości, np. na skutek jej nieogrzewania, zagrzybienia. Wówczas wnioskodawca zarzucałby E. P. (1), że ta doprowadziła wspólną nieruchomość do fatalnego stan, by osiągnąć dla siebie rekompensatę. Natomiast segment jest użytkowany także przez wspólne dzieci stron.

Odnośnie czynszu płaconego do spółdzielni uczestniczka wskazała, iż kwota 3.727,27 złotych była podana w piśmie procesowym i wnioskodawca jej nie zakwestionował co do wysokości, a jedynie co do samej zasady. Tym samym przejąć należy, że strona przeciwna przyznała wysokość należnego czynszu i winien on zostać rozliczony. Uczestniczka ponosiła także opłaty za gaz, którym ogrzewała nieruchomość położoną przy ul. (...), co umożliwiło zachowanie jej w dobrym stanie. Jest to zatem nakład konieczny, Odnośnie rozliczenia kosztów ubezpieczenia OC pomniejszonych o kwotę ubezpieczenia cząstkowego A. i (...), przeglądów technicznych i napraw samochodu N. (...), wskazała, że były to nakłady konieczne do utrzymania samochodu w stanie niepogorszonym. L. P. nie wyrażał zgody na sprzedaż samochodu, zatem E. P. (1) nie miała innej możliwości i musiała opłacać ubezpieczenie OC, przeglądy techniczne i naprawy.

Uczestniczka podtrzymała żądanie rozliczenia kosztów sprawowanego przez nią zarządu nieruchomościami wspólnymi. Biegły wyliczył tę kwotę, zatem nie istnieją żadne przyczyny, które uzasadniałyby oddalenie wniosku w tym przedmiocie. Istotnie między stronami nie doszło do porozumienia w zakresie sprawowania zarządu czy osoby zarządcy, jednak wnioskodawca odniósł z tego faktu oczywiste korzyści. Nie musiał inwestować żadnych środków finansowych celem utrzymania substancji nieruchomości, jak również angażować swojego czasu czy ponosić kosztów związanych z załatwianiem formalności typu opłacanie podatków, czy prac w rodzaju odśnieżanie, pielęgnacja ogrodu, sprzątanie itp.

Apelująca nie zgodziła się z przyjętym rocznym terminem spłaty wskazany w orzeczeniu. Jest on zbyt długi, w sytuacji gdy uczestniczka powinna w ciągu miesiąca wydać nieruchomość, ale nie będzie miała za co się utrzymać, gdyż wysokość jej emerytury wynosi ok. 1.117 złotych miesięcznie, a nie otrzymuje już alimentów od byłego męża, gdyż obowiązek alimentacyjny ustał z dniem 15 października 2015 roku Wskazała, że chciałaby po otrzymaniu pierwszej transzy dopłaty sprzedać mieszkanie położone przy ul. (...) i wykorzystując pierwszą ratę dopłaty dokonać kupna nowego mieszkania, względnie dokonać zamiany na mieszkanie, które będzie w stanie utrzymać. Zdaniem uczestniczki - termin spłaty powinien być znacznie krótszy, ponieważ nie ma ona żadnej pewności, iż wnioskodawca tej spłaty w ogóle dokona, a przymusowe ściąganie w drodze egzekucji zajmie lata. Należy mieć na uwadze także podeszły wiek obu stron. Uczestniczka nie zgodziła się również z obowiązkiem ponoszenia kosztów w części dotyczącej opinii biegłego z zakresu wyceny biżuterii, albowiem biżuteria stanowiła od początku jej majątek osobisty, a ponadto okazała się o wiele mniej warta, niż zakładał wnioskodawca.

Wnioskodawca wniósł o oddalenie apelacji uczestniczki postępowania i zasądzenie od niej na swoją rzecz kosztów postępowania apelacyjnego.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja uczestniczki postępowania jako bezzasadna podlegała oddaleniu.

Na wstępie Sąd Odwoławczy wskazuje, iż ustalenia i ocena stanu faktycznego zawarta w zaskarżonym orzeczeniu, jak też dokonana przez sąd pierwszej instancji wykładnia zastosowanych przepisów prawa zarówno materialnego jak i procesowego okazała trafna i zasadniczo nie budzi zastrzeżeń. Sąd Okręgowy w pełni akceptuje te ustalenia i przyjmuje je za własne, czyniąc je jednocześnie integralną częścią poniższych rozważań, uznając przy tym, iż wywiedziona przez uczestniczę postępowania apelacja, z uwagi na sformułowane w niej zarzuty i podniesioną argumentację, nie mogła ostatecznie doprowadzić do poczynienia ustaleń odmiennych aniżeli przyjęte przez Sąd Rejonowy.

Uwzględniając powyższe i odnosząc się do zarzutów apelującej sprowadzających się do twierdzenia, jakoby sąd pierwszej instancji w sposób dowolny ocenił zgromadzony w sprawie materiał dowodowy i na tej podstawie poczynił wadliwe ustalenia faktyczne w sprawie, stwierdzić należało, iż zarzuty te okazały się całkowicie chybione.

Jak stanowi przepis art. 233 § 1 k.p.c., sąd ocenia wiarygodność i moc dowodów według własnego przekonania, na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału. Co istotne, skuteczne podniesienie zarzutu naruszenia przez sąd swobodnej oceny dowodów może mieć miejsce wyłącznie wówczas, gdy brak jest logiki w wiązaniu wniosków z zebranymi dowodami lub gdy wnioskowanie sądu wykracza poza schematy logiki formalnej albo, wbrew zasadom doświadczenia życiowego, nie uwzględnia jednoznacznych praktycznych związków przyczynowo - skutkowych. Jak słusznie zauważył Sąd Apelacyjny w Szczecinie w wyroku z dnia 19 czerwca 2008 roku (I ACa 180/08, LEX nr 468598), jeżeli z określonego materiału dowodowego sąd wyprowadza wnioski logicznie poprawne i zgodne z doświadczeniem życiowym, to ocena sądu nie narusza reguł swobodnej oceny dowodów i musi się ostać, choćby w równym stopniu, na podstawie tego materiału dowodowego, dawały się wysnuć wnioski odmienne. Dla skuteczności zarzutu naruszenia w/w przepisu nie wystarcza samo stwierdzenie o wadliwości dokonanych ustaleń faktycznych, odwołujące się do stanu faktycznego, który w przekonaniu skarżącego odpowiada rzeczywistości. Konieczne jest tu wskazanie przyczyn dyskwalifikujących postępowanie sądu w tym zakresie. Skarżący powinien wskazać jakie kryteria oceny naruszył sąd przy ocenie konkretnych dowodów, uznając brak ich wiarygodności i mocy dowodowej lub niesłuszne im je przyznając. Zwalczanie swobodnej oceny dowodów nie może polegać li tylko na przedstawieniu własnej, korzystnej dla skarżącego wersji zdarzeń, ustaleń stanu faktycznego opartej na własnej ocenie, lecz konieczne jest posłużeniu się argumentami wyłącznie jurydycznym wykazywanie, że wskazane w art. 233 § 1 k.p.c. kryteria oceny wiarygodności i mocy dowodów zostały naruszone, co miało wpływ na wyrok sprawy ( tak SA w Warszawie, wyrok z dnia 10 lipca 2008 roku, VI ACa 306/08).

Uwzględniając powyższe Sąd Okręgowy uznał, iż dokonana przez sąd pierwszej instancji ocena zgromadzonego w niniejszej sprawie materiału dowodowego w żadnym razie nie nosi znamion dowolności. Sąd ten dokonał wszechstronnej oceny zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, poddał go analizie a przyjęte przez siebie stanowisko szeroko i wyczerpująco uzasadnił. Brak jest podstaw do formułowania twierdzeń, iżby wnioski przezeń zawarte były nielogiczne czy sprzeczne z zasadami doświadczenia życiowego. Odmienna ocena strony apelującej przeprowadzonych w sprawie dowodów, nie może podważyć uprawnienia sądu do dokonania oceny tego materiału według swego przekonania, przy zachowaniu reguł wynikających z art. 233 § 1 k.p.c., co też w okolicznościach niniejszej sprawy niewątpliwie miało miejsce. W tej sytuacji uznać należało, iż wywiedziona przez uczestniczkę postępowania apelacja ma w tym zakresie charakter li tylko polemiczny z prawidłowym stanowiskiem Sądu, wobec czego twierdzenia apelującej i podniesiona przezeń argumentacja, nie mogły skutecznie podważyć zapadłego w rozpoznawanej sprawie rozstrzygnięcia w sposób przezeń postulowany. W szczególności nie sposób było przyjąć, aby Sąd I instancji dokonując oceny przedstawionego materiału dowodowego poczynił w niniejszej sprawie wadliwe ustalenia faktyczne odnośnie składu i wartości majątku wspólnego małżonków, a także składników objętych ich współwłasności, nadto poczynionych zarówno przez wnioskodawcę jak i uczestniczkę nakładów i wydatków.

Odnosząc się w pierwszej kolejności do kwestii składu i wartości majątku wspólnego należało nade wszystko podkreślić, iż w postępowaniu o podział majątku wspólnego sąd z urzędu ustala jego skład i wartość mając na względzie stan majątku z chwili ustania tej wspólności a według cen z chwili orzekania (art. 684 k.p.c. w zw. z art. 567 § 3 k.p.c.). Co ważne, czyni to wyłącznie w granicach zakreślonych przez uczestników postępowania, tj. co do składników majątkowych wskazanych w toku postępowania przez byłych małżonków jako wchodzących w skład ich majątku dorobkowego i to wyłącznie takich, które będąc objętymi wspólnością majątkową małżeńską, istniały w dacie jej ustania i które istnieją nadal w chwili dokonywania podziału, albowiem - z uwagi na dyspozycję art. 316 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. - decydujące znaczenie dla rozstrzygnięcia mają okoliczności istniejące w dacie zamknięcia rozprawy ( vide: postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 26 czerwca 2013 roku, II CSK 583/12, Legalis nr 759437). Przy jego dokonywaniu nie uwzględnia się jedynie tych składników majątkowych, które w czasie trwania wspólności ustawowej lub po jej ustaniu zostały zużyte zgodnie z prawem (art. 36-40 i art. 42 k.r.o.), natomiast uwzględnia się, ale tylko w ramach rozliczeń, składniki majątkowe, które zostały bezprawnie zbyte, zniszczone zużyte lub roztrwonione przez jedno z małżonków. Wówczas, w ramach rozliczeń między stronami sąd uwzględnia rachunkowo taki składnik majątkowy, tj. jego wartość podlega zaliczeniu na poczet udziału przypadającego małżonkowi który takiego samowolnego działania się dopuścił.

Na kanwie rozpatrywanej sprawy bezspornym zasadniczo było, że w skład majątku wspólnego wnioskodawcy i uczestniczki wchodziły składniki majątkowe szczegółowo opisane w sentencji postanowienia w postaci nieruchomości ujętych w punkcie I. podpunktach 1-3, samochodów osobowych ujętych w punkcie I. podpunktach 4 -5, środków w kwocie 26.,186,73 złotych ujętych w punkcie I. podpunkcie 6, a także ruchomości ujętych w punkcie I. podpunkcie 9 lit. a. –q., ll. –pp.,rroku- tt., vv., xx. - (...)., qqqq., ssss., uuuu. – zzzz., których wartość została ustalona na podstawie sporządzonych na potrzeby tego postępowania opinii biegłych.

Uczestniczka w toku postępowania konsekwentnie utrzymywała, iż w skład majątku wspólnego winna zostać zaliczona także kwota uzyskana przez wnioskodawcę ze sprzedaży szafy (...), jednakże w ocenie sądu odwoławczego zgodzić należy się z trafną konstatacją sądu pierwszej instancji, iż brak było ku temu jakichkolwiek podstaw.

Godzi się bowiem zauważyć, że bezspornie przedmiotowa szafa (...) została przez wnioskodawcę zbyta za kwotę 16.000 złotych jeszcze w roku 2007, tj. przed ustaniem wspólności majątkowej małżeńskiej, co miało miejsce dnia 1 stycznia 2008 roku Sporny składnik majątkowy jako nieistniejący zarówno w dacie ustania wspólności majątkowej małżeńskiej jak i w dacie orzekania przez sąd w sprawie o podział majątku, nie mógł zatem zostać uwzględniony przy podziale majątku wspólnego. Wbrew zapatrywaniu apelującej nie było przy tym jakichkolwiek podstaw ku temu, aby w ramach rozliczeń uwzględnić kwotę uzyskaną przez wnioskodawcę ze sprzedaży szafy (...). Zdaniem Sądu Okręgowego uczestniczka wbrew ciążącemu na niej z mocy art. 6 k.c. obowiązkowi dowodowemu nie wykazała w tym postępowaniu okoliczności faktycznych, z których wywodziła korzystne dlań skutki prawne, tj. aby przedmiotowe środki zostały bezprawnie zużyte przez wnioskodawcę. Wszak z zeznań wnioskodawcy w sposób jednoznaczny i nie budzący wątpliwości wynikało, że środki te zostały przezeń spożytkowane na bieżące wydatki i pokrycie kosztów zagranicznych studiów córki stron. Innymi słowy, że zostały spożytkowane na bieżące potrzeby rodziny, w tym córki co do której oboje małżonkowie posiadali obowiązki alimentacyjne, zatem nie sposób mówić o tym, aby zostały wydatkowane bezprawnie przez wnioskodawcę i z tego też względu istotnie nie mogły zostać uwzględnione przy dokonywaniu podziału majątku stron. Należy zwrócić w tym kontekście uwagę, że uczestniczka postępowania poza swymi gołosłownymi twierdzeniami nie wykazała, aby środki te zostały przeznaczone przez wnioskodawcę na inny cel, w tym np. aby roztrwonił je na alkohol, czy hazard. Jednocześnie słuchana przed sądem pierwszej instancji sama przyznała, że córka stron studiowała za granicą i że wnioskodawca musiał się dokładać do jej utrzymania, albowiem inaczej nie byłaby w stanie samodzielnie podołać finansowo i ukończyć studia, zaś uczestniczka w żaden sposób nie pomagała finansowo córce (k. 145).

Dalej wbrew zapatrywaniom apelującej stwierdzić należało, że w pełni prawidłowo sąd pierwszej instancji do składników majątku wspólnego zaliczył ruchomości ujęte w puncie I. podpunkcie 9 lit. roku – kk., qq, , uu., ww., jjjj. – pppp., rrrroku, tttt. sentencji postanowienia.

Bezspornie składniki te zostały nabyte w trakcie trwania wspólności majątkowej małżeńskiej, dlatego z mocy art. 31 § 1 k.r.o. przedmioty te objęte były wspólnością majątkową małżeńską. W myśl bowiem tego przepisu, z chwilą zawarcia małżeństwa powstaje między małżonkami z mocy ustawy wspólność majątkowa (wspólność ustawowa) obejmująca przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków lub przez jednego z nich (majątek wspólny). Wprawdzie uczestniczka wskazywała, iż opisane wyżej składniki majątkowe otrzymała ona bądź to w darowiźnie od matki, bądź w drodze spadkobrania po matce i bracie, zaś zgodnie z art. 33 pkt 2 k.r.o, przedmioty majątkowe nabyte przez dziedziczenie lub darowiznę, co do zasady należą do majątku osobistego każdego z małżonków. Tym niemniej jednak mieć należy na uwadze regulację art. 34 k.rokuo., na gruncie którego, przedmioty zwykłego urządzenia domowego służące do użytku obojga małżonków są objęte wspólnością ustawową także w wypadku, gdy zostały nabyte przez dziedziczenie, zapis lub darowiznę, chyba że spadkodawca lub darczyńca inaczej postanowił.

Na kanwie cytowanego wyżej przepisu ustawodawca dokonał niejako odwrócenia zasady wynikającej z art. 33 pkt 2 k.ro. przewidując, że wejście opisanych w nim przedmiotów do majątku osobistego wymaga wyrażenia przez spadkodawcę lub darczyńcę takiej woli. W braku takie zastrzeżenia przedmioty majątkowe nabyte w drodze dziedziczenia, zapisu lub darowizny wejdą ex lege do majątku wspólnego, jeżeli są to przedmioty zwykłego urządzenia domowego służące do użytku obojga małżonków. Przedmiotami zwykłego urządzenia domowego są tylko rzeczy ruchome stanowiące standardowe wyposażenie przeciętnej rodziny, powszechnie dostępne i normalnie używane w typowym gospodarstwie domowym, do których należy zaliczyć przede wszystkim meble, sprzęt eklektyczny i elektrotechniczny, dywany itp. Poza granicami ustawowego określenia znajdują się takie przedmioty, jak antyki, dzieła sztuki, kolekcje itp. a także przedmioty niestanowiące przeciętnego wyposażenia. Przedmioty zwykłego urządzenia domowego służą do użytku obojga małżonków, jeżeli nie mają charakteru osobistego oraz jeżeli faktycznie małżonkowie wspólnie z nich korzystają lub przynajmniej mają taką możliwość (tak np. M. Sychowicz w: Kodeks rodzinny..., uwaga nb 3 do art. 34; J. Wierciński (red.), Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Komentarz, LexisNexis 2014, D. Kotłowski, Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Wybór orzecznictwa. Komentarz orzeczniczy, WK 2014).

Odnosząc powyższe rozważania na kanwę rozpatrywanej sprawy sąd odwoławczy po wnikliwej analizie zarówno charakteru jak i wartości składników majątkowych w punkcie I. podpunkcie 9 lit. roku – kk., qq, , uu., ww., jjjj. – pppp., rrrroku, tttt. sentencji postanowienia, w całości podzielił stanowisko Sądu Rejonowego, że wskazywane przez uczestniczkę ruchomości jako stanowiące przedmioty zwykłego urządzenia domowego, z których wspólnie korzystali małżonkowie, weszły z mocy przepisu art. 34 k.r.o. do majątku wspólnego stron. Wszystkie te przedmioty stanowiły bowiem poza wszelką wątpliwościom wyposażenie nieruchomości należących do małżonków i w znamienitej części były to po prostu meble, co do których wbrew zapatrywaniu apelującej, brak było jakichkolwiek uzasadnionych podstaw ku temu, aby uznać je za antyki. Ustalona na podstawie opinii biegłego rzeczoznawcy A. K. wartość ruchomości w sposób jednoznaczny i nie budzący wątpliwości dowodzi, iż posiadają one wyłącznie wartość użytkową, co zasadniczo uniemożliwia uznanie ich za antyki. Przy tym uczestniczka nie zdołała wykazać tym postępowaniu (pomimo, że tą ją w tym zakresie z mocy art. 6 k.c. obarczał obowiązek dowodowy wykazania faktów z których wywodziła korzystne dlań skutki prawne), aby istotnie spadkodawcy czy darczyńcy w osobach jej matki i brata w jakikolwiek wyraźny sposób zastrzegli, że ich wolą jest, aby te składniki majątkowe weszły w skład majątku osobistego uczestniczki. Z zeznań apelującej wynikało, że jej matka zmarła w roku 1995, a zatem w czasie, gdy małżeństwo stron układało się pomyślnie, byli w trakcie budowy domu, i w tej sytuacji już tylko zwykłe zasady doświadczenia życiowego nakazują przyjąć, ze jeżeli matka uczestniczki dawała jakiekolwiek przedmioty wyposażenia domu, to czyniła, to na rzecz obojga małżonków dla korzystania z nich przez oboje małżonków, a nie tylko przez uczestniczkę. Słusznie zatem sąd pierwszej instancji te składniki majątkowe zaliczył do majątku wspólnego.

Jako składnik majątku wspólnego stron z całą pewnością uznać należało także kwotę 15.000 złotych z lokaty na rachunku bankowym w mBanku oraz kwotę 16.246,17 złotych pobranej z Funduszu Arka (...). Bezsprzecznie obydwa te składniki majątkowe powstały w trakcie trwania wspólności majątkowej małżeńskiej, dlatego też z mocy przepisu art. 31 § 1 k.r.o. istnieje domniemanie, iż obydwa te składniki weszły skład majątku wspólnego stron. W toku tego postępowania uczestniczka utrzymywała, iż są to przedmioty majątkowe nabyte w zamian za składniki majątku osobistego, tj. w zamian za składniki nabyte przez nią w drodze darowizny lub spadkobrania po matce i bracie (art. 33 pkt 2 k.r.o.), dlatego też zgodnie z art. 33 pkt 10 k.r.o. weszły w skład jej majątku osobistego.

Choć istotnie, stosownie do dyspozycji art. 33 pkt 10 k.r.o. do majątku osobistego każdego z małżonków należą przedmioty majątkowe nabyte w zamian za składniki majątku osobistego, tym niemniej mieć należy na uwadze, iż przewidziana w tym przepisie tzw. surogacja polega na zastąpieniu jednego składnika majątku odrębnego innym składnikiem. Przesłankami tak rozumianej surogacji są: po pierwsze, aby jedno i to samo zdarzenie spowodowało wyjście określonego przedmiotu z majątku odrębnego i nabycie innego przedmiotu majątkowego i po drugie, aby przedmiot nabyty był uzyskany także w sensie ekonomicznym kosztem majątku odrębnego ( vide wyrok Sądu Najwyższego z dnia 12 maja 2000 roku, V CKN 50/00, LEX nr 52579). W orzecznictwie wskazuje się zaś, że możliwe jest skonstruowanie domniemania faktycznego, zgodnie z którym rzeczy nabywane przez jedno z małżonków w czasie trwania wspólności majątkowej zostały nabyte ze środków pochodzących z majątku wspólnego. Z tego też względu, nabycie określonego przedmiotu majątkowego z majątku osobistego musi wynikać nie tylko z oświadczenia małżonka, ale przede wszystkim z całokształtu okoliczności istotnych z punktu widzenia przepisów Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego (vide wyrok Sądu Najwyższego z dnia 17 maja 1985 roku, III CRN 119/85, OSPiKA 1986, nr 9-10, poz. 185, z aprobującą glosą Z. Gawlika, tamże, s. 410, oraz z aprobującą glosą z pewnymi zastrzeżeniami M. Goettla, OSPiKA 1988, nr 5, poz. 131, s. 248), a fakt ten – zgodnie z art. 6 k.c. – winien wykazać ten małżonek, który twierdzi, że dany składnik majątkowy nabyty w trakcie trwania wspólności majątkowej małżeńskiej został nabyty w całości ze środków pochodzących z jego majątku osobistego i z tego względu na zasadzie surogacji wszedł do majątku osobistego tegoż małżonka.

Mając jednak na uwadze materiał dowodowy zgromadzony w aktach sprawy, w tym także na etapie postępowania apelacyjnego, Sąd Odwoławczy doszedł do przekonania, iż uczestniczka tej okoliczności nie wykazała.

Godzi się zauważyć, iż wedle twierdzeń uczestniczki postępowania kwota 15.000 złotych pochodząca z likwidacji lokaty w mBanku w całości pochodziła ze środków. jakie otrzymała uprzednio w ramach działu spadku po jej ojcu. W ocenie jednak Sądu Okręgowego przedłożone przez skarżącą dokumenty, wbrew jej oczekiwaniom, w żadnym wypadku nie stanowią dowodu na okoliczność, iżby między tymi środkami istniał jakikolwiek wyraźny związek pozwalający na uczynienie ustaleń w sprawie w sposób postulowany przez uczestniczkę, a wręcz przeciwnie. Wszak nie można tracić z pola widzenia, że zasadniczo do sprzedaży składnika majątkowego wchodzącego w skład spadku po ojcu uczestniczki doszło w dniu 05 marca 2001 roku (vide akt notarialnym rep. A nr (...); k. 953-955), a jak wynika z § 3 umowy, cena zakupu do dnia zawarcia umowy została zapłacona. Tymczasem lokata w mBanku została założona dopiero w 02 wrześniu 2004 roku (k. 204). Oznacza to niechybnie, że pomiędzy datą otrzymania przez uczestniczkę środków pochodzących z działu spadku po ojcu, a datą załączenia lokaty upłynął okres ponad 3,5 roku. W świetle tak znacznej niewątpliwie rozpiętości czasowej pomiędzy tymi czynnościami trudno przyjąć, aby między środkami jakie otrzymała uczestniczka w roku 2001, a środkami wpłaconym na lokatę w 2004 roku istniał jakikolwiek związek. Nie można w szczególności wykluczyć, że środki wpłacone na lokatę pochodziły z oszczędności małżonków. Uczestniczka mogła swoje odmienne twierdzenia w tym zakresie wykazać przedkładając choćby wyciąg z historii swego rachunku bankowego, który potwierdziłby, że od dnia kiedy środki ze sprzedaży nieruchomości spadkowej wpłynęły na rachunek bankowy uczestniczki, nie były one wydatkowane.

Takiego dowodu jednak uczestniczka nie przedłożyła, dlatego też przyjąć należało, że nie wykazała ona aby w tym zakresie doszło do surogacji składników pochodzących z jej majątku osobistego, w konsekwencji czego trafnie sąd pierwszej instancji ustalił, że środki na lokacie wchodziły do majątku wspólnego małżonków.

Podobnie rzecz się ma ze środkami pobranymi z tytułu jednostek uczestnictwa w fundusz Arka (...) w wysokości 16.246,17 złotych. Wprawdzie istotnie w dniu 04 sierpnia 2003 roku na rachunek bankowy uczestniczki wpłynęła kwota 13.671,61 złotych tytułem rozliczenia wkładu mieszkaniowego po zmarły bracie (vide potwierdzenie przelewu otrzymanego na k. 958), jednak jednocześnie nie można nie zauważyć, iż jak wynika z załączonego do akt sprawy materiału dowodowego, jednostki w funduszu Arka (...) nabyte zostały dnia 13 marca 2003 roku (k. 205), tj. jeszcze przed tym, jak uczestniczka środki te otrzymała. Przy tym brak jest jakichkolwiek podstaw do formułowania twierdzeń, iżby środki otrzymane w dniu 04 sierpnia 2003 roku z tytułu rozliczenia wkładu mieszkaniowego po zmarłym bracie uczestniczki zostały przeznaczone na założenie lokaty w mBanku, albowiem pomiędzy tymi czynnościami minął ponad rok, a uczestniczka nie wykazała, aby przez ten cały czas byłą w posiadaniu środków finansowych otrzymanych z tego tytułu i by mogła je przeznaczyć na założenie lokaty.

Mając na uwadze wszystko powyższe Sąd Odwoławczy stanął na stanowisku, iż sąd pierwszej instancji w sposób prawidłowy ustalił zarówno skład jak i wartość majątku wspólnego stron.

Odnosząc się zaś do zarzutów uczestniczki postępowania oscylujących wokół kwestii nieuwzględnienia wszystkich nakładów i wydatków na nieruchomości wspólne małżonków poniesionych przezeń po ustaniu wspólności majątkowej małżeńskiej z jej majątku osobistego na majątek wspólny, a także rzekomo niezasadne uwzględnienia wydatków i nakładów poczynionych przez wnioskodawcę, Sąd Odwoławczy wskazuje, iż okazały się one niezasadne.

W myśl art. 45 § 1 i 2 k.r.o., każdy z małżonków przy podziale majątku wspólnego powinien zwrócić wydatki i nakłady poczynione z majątku wspólnego na jego majątek osobisty, z wyjątkiem wydatków i nakładów koniecznych na przedmioty majątkowe przynoszące dochód. Może żądać zwrotu wydatków i nakładów, które poczynił ze swojego majątku osobistego na majątek wspólny. Wedle art. 567 § 1 k.p.c., w postępowaniu o podział majątku wspólnego sąd rozstrzyga m.in. o tym, jakie wydatki, nakłady i inne świadczenia zostały dokonane z majątku wspólnego na rzecz majątku osobistego jednego z małżonków i odwrotnie. Nie można żądać zwrotu wydatków i nakładów zużytych w celu zaspokojenia potrzeb rodziny, chyba że zwiększyły wartość majątku w chwili ustania wspólności.

W postępowaniu o podział majątku wspólnego, poza rozliczeniem nakładów i wydatków poczynionych z majątku wspólnego na majątek odrębny i z majątku odrębnego na majątek wspólny w czasie trwania wspólności ustawowej małżeńskiej, następuje także rozliczenie nakładów i wydatków dokonanych przez każde z małżonków w okresie od ustania wspólności do chwili podziału majątku wspólnego. Podstawę procesową dokonania takich rozliczeń stanowią art. 567 § 1 k.p.c. w związku z art. 686 k.p.c. Materialnoprawną podstawę orzeczenia w tym zakresie nie stanowi już jednak art. 45 § 1 k.r.o., który nie dotyczy przesunięć majątkowych dokonanych po ustaniu wspólności, lecz od tej chwili rozliczenia z tytułu wydatków i nakładów regulują stosowane odpowiednio przepisy dotyczące współwłasności, a konkretnie art. 207 k.c., który obciąża współwłaścicieli obowiązkiem ponoszenia wydatków i ciężarów związanych z rzeczą wspólną w stosunku do wielkości ich udziałów w rzeczy wspólnej ( vide postanowienia Sądu Najwyższego: z dnia 2 lipca 2009 roku V CSK 481/08, LEX nr 627260l; z dnia 7 stycznia 2009 roku, II CSK 390/08, LEX nr 490512; z dnia 18 marca 1999 roku, I CKN 928/97, Wokanda 1999/7/8).

Stosownie bowiem do dyspozycji art. 207 k.c., pożytki i inne przychody z rzeczy wspólnej przypadają współwłaścicielom w stosunku do wielkości udziałów; w takim samym stosunku współwłaściciele ponoszą wydatki i ciężary związane z rzeczą wspólną. Cytowany przepis statuuje obowiązek współwłaścicieli nieruchomość do ponoszenia wydatków i ciężarów związanych z rzeczą wspólną. Przez wydatki w myśl rozumieniu tego przepisu należy rozumieć nakłady poczynione na nieruchomość, które są konieczne, związane z normalną eksploatacją rzeczy, a także inne nakłady, w tym użyteczne, a nawet zbytkowne, jeżeli przy zachowaniu reguł zarządu rzeczą wspólną uzgodniono takie wydatki. Współwłaściciel, który poniósł wydatki na rzecz wspólną, może w związku z tym żądać od pozostałych współwłaścicieli ich zwrotu w częściach odpowiadających ich udziałom ( A. Kidyba Andrzej (red.), Kodeks cywilny. Komentarz. Tom II. Własność i inne prawa rzeczowe, wyd. II, LEX 2012; E. Gniewek Edward, Kodeks cywilny. Księga druga. Własność i inne prawa rzeczowe. Komentarz, Zakamycze 2001; Wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 31 maja 2010 roku, I ACa 458/10, LEX nr 1680271). Jednocześnie na mocy tego przepisu obowiązkiem współwłaściciela, który z wyłączeniem pozostałych współwłaścicieli korzysta z nieruchomości wspólnej, jest rozliczenie się z uzyskanych pożytków i innych przychodów z rzeczy, które winny przypadać na rzecz każdego z właścicieli w stosunku do przysyłających im udziałów w prawie ( vide uchwała Sądu Najwyższego z dnia 10 maja 2006 roku, III CZP 9/06, Legalis 74445).

Choć na gruncie przepisów art. 684 k.p.c. w zw. z art. 567 § 3 k.p.c. w przypadku dokonywania podziału majątku wspólnego, to rzeczą sądu jest ustalenie z urzędu co wchodzi w skład majątku objętego wspólnością ustawową małżeńską, jak też jego wartość. To jednak roszczenie rozliczenia nakładów oraz wydatków, pomimo że zgłaszane w postępowaniu nieprocesowym, ma poza wszelką wątpliwością charakter ściśle procesowy i sąd nie ustala z urzędu faktu poczynienia ewentualnych nakładów czy wydatków oraz ich wartości, bowiem w tym zakresie inicjatywa dowodowa należy do stron ( vide: postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 16 października 1997 roku, III CKN 395/97, LEX nr 50532).

Dla skutecznego zgłoszenia powyższych roszczeń niezbędne jest zatem wykazanie faktu poniesienia danego nakładu lub wydatku i jego wartości. Ciężar udowodnienia, iż taki nakład został poczyniony, jego wysokość oraz konieczność poniesienia, spoczywa stosownie do dyspozycji art. 6 k.c. na tej stronie, która z faktu poczynienia nakładu wywodzi korzystne dla siebie skutki prawne.

Tymczasem uczestniczka nie wykazała w tym postępowaniu, aby wskazywane przez nią nakłady oraz wydatki mogły i winny zostać uwzględnione w rakach dokonywanego podziału majątku wspólnego.

Co do poniesionych kosztów utrzymania lokalu mieszkalnego położonego w S. przy ul. (...) należy w tym miejscu zauważyć, iż bezspornie uczestniczka postępowania z wyłączeniem wnioskodawcy przez lata pobierała pożytki z tytułu najmu tej nieruchomości. W ocenie sądu drugiej instancji, niewątpliwie pobrane przez nią pożytki winny być w pierwszej kolejności przeznaczane na pokrycie kosztów utrzymania tegoż lokalu, a dopiero ewentualna nadwyżka w tym zakresie mogła być przez nią spożytkowana na własne potrzeby, dlatego też ewentualnie poniesione w tym zakresie wydatki przez uczestniczkę nie mogły zostać rozliczone w tym postępowaniu. Wszak wydatki ten nie zostały pokryte z majątku osobiste uczestniczki, lecz z dochodów pobranych z najmu nieruchomości wspólnej, a zatem ze środków należących się w równej mierze uczestniczce jak i wnioskodawcy.

Odnośnie kosztów utrzymania nieruchomości położonej przy ul. (...) w S., sąd odwoławczy wskazuje, iż w sytuacji, gdy tylko uczestniczka z wyłączeniem wnioskodawcy zamieszkiwała w tej nieruchomości zabezpieczając w ten sposób swe potrzeby mieszkaniowe, to niewątpliwie wyłącznie ona winna być obciążona obowiązkiem ponoszenia wszystkich tych kosztów, które były związane ze zwykłą eksploatacją nieruchomości (np. drobne naprawy) bądź też związanych z faktem zamieszkiwania na terenie nieruchomości przez uczestniczkę (np. koszty gazu, ogrzewania, wywozu śmieci, wody, prądu). Uczestniczka mogłaby w tym postępowaniu domagać się zatem zwrotu tylko takich wydatków, które byłyby związane z utrzymaniem samej substancji nieruchomości w stanie niepogorszonym, lub też nakładów, które byłyby konieczne i zarazem podnoszące wartość nieruchomości, nie związane ze zwykłą eksploatacją rzeczy. W toku tego postępowania uczestniczka nie zaoferowała jednak dostatecznego materiału dowodowego, który pozwalałby na uznanie, że którykolwiek z poniesionych przez nią nakładów czy wydatków takich charakter posiadał.

W przypadku kosztów utrzymania samochodu w pełni podzielić należy trafną ocenę sądu pierwszej instancji, że skoro pomiędzy małżonkami na przestrzeni lat utrwalił się taki sposób korzystania z tych składników majątkowych, że wnioskodawca korzystał w sposób wyłączny z samochodu osobowego marki P. (...), a uczestniczka z samochodu osobowego marki N. (...), to każdy z małżonków winien ponosić koszty związane z utrzymaniem tego samochodu z którego korzystał. Biorąc pod uwagę fakt, że wyłącznie uczestniczka korzystał z przedmiotowego samochodu, niezasadnym i wysoce niesprawiedliwym byłoby obciążanie wnioskodawcy kosztami związanymi ze zwykłą eksploatacją pojazdu, tj. związanymi ze zużyciem wynikającym z faktu korzystania przez uczestniczkę z pojazdu, która przecież czyniła to z wyłączeniem drugiego współwłaściciela pojazd, który z kolei pokrywał koszty utrzymania drugie samochodu wchodzącego w skład majątku wspólnego małżonków. Uwzględnienie takiego roszczenia nastąpiłoby więc z naruszeniem art. 5 k.c.

Wbrew nadto zarzutom skarżącej słusznie Sąd Rejonowy uwzględnił nakład poniesiony przez wnioskodawcę na majątek wspólny w postaci spłaconego długu związanego z kosztami utrzymania nieruchomości wchodzącej w skład majątku wspólnego położnej w S. przy ul. (...). Wszak co nie ulega wątpliwości, należność zasądzona na rzecz Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w S. nakazem zapłaty Sądu Rejonowego Szczecin – Centrum w Szczecinie z dnia 13 kwietnia 2010 roku, III Nc 1919/10, związana była z kosztami eksploatacyjnymi nieruchomości wspólnej małżonków. Skoro bezspornie należność tą wnioskodawca już po ustaniu wspólności majątkowej małżeńskiej spłacił, a jej wysokość wynikała z załączonych do akt sprawy dowodów z dokumentów, to stwierdzić należało, że w pełni uzasadnionym było rozliczenie w tym postępowaniu kwoty 4.041,22 złotych jako nakładu poniesionego z majątku osobistego wnioskodawcy na majątek wspólny małżonków.

Dalej w odniesieniu do zarzutów apelującej podkreślić trzeba, iż brak było jakichkolwiek podstaw, aby zasądzić na jej rzecz od wnioskodawcy wynagrodzenie z tytułu sprawowania zarządu rzeczą wspólną.

Zgodnie z art. 205 k.c. współwłaściciel sprawujący zarząd rzeczą wspólną może żądać od pozostałych współwłaścicieli wynagrodzenia odpowiadającego uzasadnionemu nakładowi jego pracy. Z brzmienia komentowanego przepisu wynika, że współwłaścicielowi, który sprawuje zarząd rzeczą wspólną, przysługuje prawo domagania się od pozostałych współwłaścicieli odpowiedniego wynagrodzenia. Dotyczy to zarówno wypadku, gdy jeden ze współwłaścicieli został powołany do wykonywania zarządu przez samych współwłaścicieli, jak i w wypadku, gdy sprawuje on zarząd via facti (vide J. Ignatowicz (w:) Komentarz, t. I, 1972, s. 521). W świetle powyższego, skoro bezspornie tylko uczestniczka podejmowała czynności związane z zarządem nieruchomościami wspólnymi, to co do zasady mogłaby ona domagać się wynagrodzenia z tego tytułu. W realiach sprawy zgodzić jednak należy się z sądem pierwszej instancji, że uczestniczka te czynności wykonywała w ramach wynikającego z art. 200 k.c. obowiązku do współdziałania w zarządzie rzeczą wspólną,. Jednocześnie skoro tylko ona korzystała z tych nieruchomości, nadto z wyłączenie drugiego współwłaściciela wyłącznie ona pobierała z nich pożytki, to w tej sytuacji wysoce niesprawiedliwym byłoby przyznawanie na jej rzecz jeszcze wynagrodzenia z tego tytułu, albowiem czynności tych w istocie dokonywała we własnym interesie. Uwzględnienie takiego roszczenia nastąpiłoby więc z naruszeniem art. 5 k.c.

Finalnie jako niezasadne Sąd Okręgowy ocenił także zarzuty uczestniczki oscylujące wokół ustalanego przez Sąd I instancji terminu spłaty jaką ma na jej rzecz uiścić wnioskodawca tytułem wyrównania wartości udziałów w majątku wspólnym oraz rozliczenia nakładów i wydatków.

Zgodnie z art. 212 § 3 k.c., jeżeli ustalone zostały dopłaty lub spłaty, sąd oznacza termin i sposób ich uiszczenia, wysokość i termin uiszczenia odsetek, a w razie potrzeby także sposób ich zabezpieczenia. W zakresie rozłożenia dopłat i spłat na raty terminy ich uiszczenia nie mogą łącznie przekraczać lat dziesięciu. W wypadkach zasługujących na szczególne uwzględnienie sąd na wniosek dłużnika może odroczyć termin zapłaty rat już wymagalnych. Na kanwie cytowanego wyżej przepisu ustawodawca przewidział zatem, że w sprawie w której następuję zniesienie współwłasności rzeczy i ustalone zostają dopłaty lub spłaty, sąd oznaczając termin i sposób ich uiszczenia, może rozłożyć płatność świadczenia na raty lub oznaczyć termin płatności dopłaty(spłaty), przy czym termin ten nie może łącznie przekraczać 10 lat. W literaturze trafnie zostało wyjaśnione, że orzekając w tym przedmiocie sąd winien uwzględnić zarówno usprawiedliwione interesy zobowiązanego, jak i uprawnionego do tych świadczeń (vide A. Kidyba (red.), Kodeks cywilny. Komentarz. Tom II. Własność i inne prawa rzeczowe, wyd. II, LEX 2012). W związku z tym sąd winien zbadać i rozważyć sytuację uczestników obciążonych spłatami i uprawnionych do spłat, a w konsekwencji tak rozłożyć ciężar spłat, aby z jednej strony umożliwić zobowiązanemu realną spłatę, a z drugiej strony – uwzględnić interes uprawnionego w jak najszybszym terminie należnego mu świadczenia.

W rozpatrywanej sprawie sąd pierwszej instancji, mając na uwadze wysokość należnej spłaty i sytuację finansową wnioskodawcy, określił sposób spłaty na rzecz uczestniczki w ten sposób, iż odroczył jej termin na okres 1 lat od dnia uprawomocnienia się postanowienia. Z kolei uczestniczka postępowania zobowiązana została wydać wnioskodawcy przyznane mu w ramach podziału składniki majątkowe w terminie 1 miesiąca od dnia uprawomocnienia się orzeczenia. Okresy te w ocenie Sądu Okręgowego jawią się w realiach niniejszej sprawy jako odpowiednie, tj. uwzględniające zarówno interesy uczestniczki jak i wnioskodawcy.

Należy zauważyć, że w ramach podziału majątku wspólnego uczestniczka otrzymała składnik majątkowy w postaci lokalu mieszkalnego położonego w S. przy ul. (...), w którego niezaprzeczalnie jest w posiadaniu. Będzie miała zatem w pełni zaspokojone potrzeby mieszkaniowe i nic nie stoi na przeszkodzie, aby we wcześniejszym terminie (jednego miesiąca od daty uprawomocnienia się orzeczenia) wydała wnioskodawcy nieruchomość położną w S. przy ul. (...), gdzie obecnie uczestniczka zamieszkuje, a którą to nieruchomością od samego początku postępowania nie była zainteresowana z uwagi na wysokie koszty jej utrzymania i z której wydaniem od dawana winna była się w związku z tym liczyć. Tym samym zobowiązanie uczestniczki do wcześniejszego wydania wnioskodawcy nieruchomości oraz pozostałych ruchomości z jednoczesnym określeniem terminu 1 roku na spłatę przez wnioskodawcę nie narusza w żaden sposób jej interesów, skoro będzie miała zabezpieczone potrzeby mieszkaniowe i jeżeli chce nabyć nowe mieszkanie gdyż ten lokal jest za drogi w utrzymaniu, to może lokal przy ul. (...) sprzedać a środki z tej transakcji przeznaczyć na zakup nowej nieruchomości. Jednocześnie uwzględnić trzeba, iż wnioskodawca została zobowiązany do dokonania na rzecz uczestniczki spłaty w znacznej wysokości, w kwocie blisko 170.000 złotych, a bezsprzecznie jego dochody nie pozwalały mu na poczynienie oszczędności celem zgromadzenia środków na natychmiastową spłatę uczestniczki, w sytuacji gdy musiał utrzymać siebie samego, wynajmować mieszkanie i nadto płacić alimenty na rzecz uczestniczki. Celem realnego umożliwienia wnioskodawcy spłaty, co będzie możliwe zasadniczo z uwagi na wysokość spłaty poprzez bądź to zaciągniecie kredytu hipotecznego bądź sprzedaż nieruchomości przy ul. (...), ustalić należało odpowiedni termin na podjęcie przez wnioskodawcę kroków w tym kierunku. Okres jednego roku wydaje się w tym wypadku z jednej strony wystarczający, a z drugiej nie narażający uczestniczkę na wieloletnie oczekiwanie na spłatę.

Tak argumentując Sąd Okręgowy na podstawie art. 385 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. orzekł jak w punkcie 1. sentencji postanowienia.

O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono na podstawie art. 520 § 1 k.p.c., w myśl którego, każdy uczestnik ponosi koszty postępowania związane ze swym udziałem w sprawie. Przyjmując, iż zarówno wnioskodawca jak i uczestniczka postępowania w tym samym stopniu zainteresowani byli podziałem majątku wspólnego, Sąd Odwoławczy uznał, iż brak było podstaw do odstąpienia od wyrażonej w art. 520 § 1 k.p.c. podstawowej reguły orzekania w przedmiocie kosztów postępowania nieprocesowego. Tym bardziej, że w orzecznictwie zgodnie przyjmuje się, iż w tzw. sprawach działowych (dział spadku, podział majątku wspólnego, zniesienie współwłasności) z reguły nie występuje pomiędzy zainteresowanymi sprzeczność interesów, gdyż jego wynik prowadzi zgodnie z interesem uczestników do wyjścia ze wspólności składników majątkowych i uregulowaniem wzajemnych stosunków majątkowych ( vide postanowienia Sądu Najwyższego: z dnia 3 lutego 2012 roku, I CZ 133/11, LEX nr 1215253; z dnia 6 czerwca 2012 roku, IV CZ 13/12, LEX nr 1232808; z dnia 9 maja 2013 roku, II CZ 28/13, LEX nr 1353173 oraz z dnia 23 października 2013 roku, IV CZ 74/13, LEX nr 1388478). Z tych też względu uznano, że każdy z uczestników postępowania winien ponieść koszty postępowania apelacyjnego związane ze swym udziałem w sprawie, o czym orzeczono w punkcie 2. postanowienia.

SSO Małgorzata Czerwińska SSO Dorota Gamrat – Kubeczak SSO Tomasz Sobieraj