Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 14 czerwca 2017 r.

Sąd Okręgowy - Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Legnicy

w składzie:

Przewodniczący: SSO Regina Stępień

Protokolant: star. sekr. sądowy Ewelina Trzeciak

po rozpoznaniu w dniu 14 czerwca 2017 r. w Legnicy

sprawy z wniosku J. K. (1)

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L.

o emeryturę

na skutek odwołania J. K. (1)

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L.

z dnia 16 marca 2017 r.

znak (...)

I.  zmienia decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L. z dnia 16 marca 2017 r. znak (...) w ten sposób, że przyznaje wnioskodawcy J. K. (1) prawo do emerytury od dnia 13 marca 2017 roku ,

II.  zasądza od strony pozwanej Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L. na rzecz wnioskodawcy J. K. (1) kwotę 180 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego,

III.  stwierdza, iż organ rentowy nie ponosi odpowiedzialności za opóźnienie w przyznaniu prawa do świadczenia.

Sygn. akt V U 308/17

UZASADNIENIE

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L. decyzją z 16 marca 2017r. odmówił wnioskodawcy J. K. (1) prawa do emerytury w obniżonym wieku z tytułu pracy w szczególnych warunkach.

W uzasadnieniu organ rentowy podał, że ubezpieczony nie spełnia wymogów od których zależy prawo do emerytury, albowiem udowodnił staż ogólny w wymiarze 21 lat, 4 miesięcy i 4 dni, zamiast wymaganych 25 lat. Jednocześnie Zakład podał, że nie uznał wnioskodawcy okresu pracy na gospodarstwie rolnym od 13 marca 1973r. do 4 września 1977r. ponieważ w tym czasie wnioskodawca uczęszczał do szkoły w trybie stacjonarnym.

Odwołanie od powyższej decyzji złożył J. K. (1), wnosząc o jej zmianę przez przyznanie mu prawa do emerytury oraz o zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego.

Na uzasadnienie swojego stanowiska skarżący podał, iż przedmiotową decyzję uważa za błędną bowiem uczęszczał do szkoły, w której nauka odbywała się w godzinach popołudniowych, pracował w gospodarstwie rolnym dziadków , a następnie rodziców – od 6 do 12 godzin dziennie w okresie zimowym a w pozostałym czasie więcej. Dodał, iż gospodarstwo miało powierzchnie 9, 35 ha, pracował w nim jedynie z rodzicami, trochę pomagała babcia, a rodzeństwo w tym czasie w gospodarstwie nie pracowało.

W odpowiedzi na odwołanie strona pozwana, Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L., wniosła o jego oddalenie. Potwierdził, iż wnioskodawca spełnia przesłankę wieku 60 lat, ma ponad 15 lat pracy w szczególnych warunkach i nie jest członkiem OFE. Organ rentowy wskazał, iż jedyną sporną okolicznością w sprawie jest kwestia uwzględnienie w ogólnym stażu, okresu pracy wnioskodawcy w gospodarstwie rolnym od 13 marca 1973r. do 4 września 1977r. Jego zdaniem obowiązki związane z nauką w szkole oraz czas dojazdu do i powrót ze szkoły zajmował wnioskodawcy ok. 4 godzin dziennie – uniemożliwiały mu wykonywanie pracy w gospodarstwie rolnym w wymaganym wymiarze. To z kolei wskazuje, iż praca wnioskodawcy w gospodarstwie rolnym miał charakter doraźnej pomocy, zwyczajowo przyjętej w wiejskich rodzinach. Dodał, ponadto, iż wnioskodawca dawca nie przedłożył świadectwa ukończenia szkoły średniej, co powoduje, niemożność ustalenia okresu w jakim uczęszczał do szkoły.

Sąd ustalił:

J. K. (1) urodził się (...) Wiek 60 lat ukończył z dniem (...) Wykazał, 21 lat, 1 miesiąc i 19 okresów pracy w szczególnych warunkach oraz 21 lat, 4 miesiące i 4 dni okresów składkowych i nieskładkowych. Nie jest członkiem OFE.

W dniu 27 lutego 2017r. złożył wniosek o emeryturę.

(bezsporne)

J. K. (1) od urodzenia mieszkał w S. (...) gm. (...) W okresie od września 1972r. do 4 czerwca 1977r. uczęszczał do oddalonego o 35 km Technikum (...) w L.. Nauka w tej szkoły odbywała się w systemie stacjonarnym, zajęcia miał codziennie po południu. Wyjeżdżał z domu o godzinie 12.00-13.30, wracał o godzinie 18.00-19.00.

Jego babcia P. i J. K. (1), a następnie rodzice J. i E. K. prowadzili gospodarstwo rolne, położone w S. (...) o powierzchni ok. 9, 35 ha. W okresie kiedy wnioskodawca uczęszczał do szkoły średniej jego dziadek już nie żył (zmarł w 1961r.), a babcia była schorowana osobą, nie wykonywała żadnych prac w gospodarstwie rolnym poza drobnymi pracami przy domu. W gospodarstwie, oprócz wnioskodawcy pracowali jego rodzice. Wnioskodawca ma starszego o 4 lata brata oraz o 8 lat siostrę. W okresie kiedy wnioskodawca uczęszczał do szkoły średnie oni nie mieszkali już z rodzicami.

Babcia i rodzice wnioskodawcy utrzymywali się wyłącznie z pracy w gospodarstwie Miało ono powierzchnie 9, 35 ha, w tym ok. 2 ha łąk. Uprawiano w nim zboża, ziemniaki, buraki pastewne i cukrowe, wiklinę (1 ha). Hodowano 2 konie, 5-6 sztuk krów, 7 cielaków, 30 świń (w tym 5-6 tuczników), 50 kur, 20-30 kaczek, 20-30 gęsi, 5 baranów. Produkcja przeznaczana była przede wszystkim na własne potrzeby. Nadwyżki jajek, mięsa, mleka i zboża sprzedawano. Gospodarstwo nie było zmechanizowane. Znajdował się w nim podstawowy sprzęt rolniczy do pracy w zaprzęgu konnym.

Wnioskodawca w gospodarstwie rolny pracował codziennie od godziny 6 rano do 11-12 – tej. Wykonywał obrządek przy zwierzętach, przygotowywał krowy do udoju, odstawiał mleko do zlewni, karmił zwierzęta, przygotowywał parnik do karmy dla zwierząt, opał i trociny, nosił wodę ze studni dla zwierząt. W okresie prac polowych pracował przy orce, siewie, bronowaniu, sianokosach, żniwach, wykopkach, jesienią przy zbiorze wikliny. W okresie wakacji pracował przez cały dzień.

Dowody: - akta ubezpieczeniowe wnioskodawcy,

- kserokopia świadectwa maturalnego k. 21-22

- zeznania świadków e-protokół z 14.06.2017r: K. C. 00:06:43-00:20:32,

J. C. 00:20:32-00:28:59-00:26:16

J. K. (2) 00:26:16-00:42:02

S. P. 00:42:02-00:52:41

- wyjaśnienia wnioskodawcy e-protokół jw.: 00:52:41-01:04:44

,

Sąd zważył:

Odwołanie jest uzasadnione.

Zgodnie z treścią przepisu art. 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U.2016.887 ze zm.) ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32 wskazanej ustawy, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy osiągnęli okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 65 lat - dla mężczyzn oraz okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27 pkt 2., tj. 25 lat dla mężczyzn. Emerytura, o której mowa, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa.

Zaś art. 32 ust. 1 ww. ustawy wskazuje, iż ubezpieczonym urodzonym przed 01 stycznia 1949r., będącym pracownikami, o których mowa w ust. 2 –3, zatrudnionymi w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, przysługuje emerytura w wieku niższym niż określony w art. 27 pkt.1, tj. innym niż 65 lat dla mężczyzn. Wiek emerytalny, o którym mowa w ust. 1, rodzaje prac lub stanowisk oraz warunki, na podstawie których osobom zatrudnionym w szczególnych warunkach przysługuje prawo do emerytury, ustala się na podstawie przepisów dotychczasowych, tj. Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 07 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. I tak zgodnie z § 4 tego Rozporządzenia pracownik, który wykonywał pracę w szczególnych warunkach, wymienione w wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki: 1) osiągnął wiek emerytalny wynoszący 60 lat dla mężczyzn, 2) ma wymagany okres zatrudnienia 25 lat, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

W sprawie bezspornym było, iż wnioskodawca wiek 60 lat ukończył z dniem (...), wykazał, 21 lat, 1 miesiąc i 19 okresów pracy w szczególnych warunkach oraz 21 lat, 4 miesiące i 4 dni okresów składkowych i nieskładkowych, iż nie jest członkiem OFE, a w dniu 27 lutego 2017r. złożył wniosek o emeryturę.

Sporną kwestią wymagającą ustalenia Sądu było natomiast to, czy wnioskodawca posiada 25 letni okres zatrudnienia

Zdaniem Zakładu Ubezpieczeń Społecznych ubezpieczony nie spełnia tego warunku, ponieważ wykazał jedynie 21 lat, 4 miesiące i 4 dni okresów składkowych i nieskładkowych. Zaś do stażu nie można mu uznać okresu pracy w gospodarstwie rolnym od 13 marca 1973r. do 4 września 1977r.

Wnioskodawca z kolei twierdził, iż w okresie uczęszczania do szkoły średniej wykonywał prace w gospodarstwie rolnym rodziców wymiarze co najmniej 5-6 godzin dziennie, i okres ten winien zostać mu zaliczony do stażu.

Sąd podzielił stanowisko wnioskodawcy.

Zgodnie z treścią art. 10 ust. 1 pkt. 3 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. z dnia 30 grudnia 1998 r., nr 162, poz. 1118 z późniejszymi zmianami) – przy ustalaniu prawa do emerytury oraz przy obliczeniu jej wysokości uwzględnia się również przypadające przed dniem 01 stycznia 1983r. okresy pracy w gospodarstwie rolnym po ukończeniu 16 roku życia, jeżeli okresy składkowe
i nieskładkowe, ustalone na zasadach określonych w art. 5-7, są krótsze od okresu wymaganego do przyznania emerytury, w zakresie niezbędnym do uzupełnienia tego okresu.

Wyżej cytowany przepis dopuszcza zatem zaliczenie do stażu pracy - przypadających przed dniem 01 stycznia 1983 r. - okresów pracy w gospodarstwie rolnym - po ukończeniu 16 roku życia. Jednakże dopuszczalność uwzględnienia tych okresów należy co najmniej ocenić poprzez wykonywanie takiej pracy przez osobę ubezpieczoną w wymiarze nie niższym niż połowa normalnie wykonywanego czasu pracy w rolnictwie.

W tym miejscu zwrócić należy uwagę na treść wyroku Sądu Najwyższego z dnia 18 marca 1999 (II UKN 528/98 OSNAP 2000/10/399 ), w którym podtrzymany został pogląd przedstawionych w wyrokach Sądu Najwyższego z dnia 07 listopada 1997r. (II UKN 318/97 - OSNAPiUS z 1998 r., nr 16, poz. 491) i z dnia 13 listopada 1998r. (II UKN 299/98 - OSNAPiUS z 1999 r. nr 24, poz. 799), iż wykonywanie przez domownika w gospodarstwie rolnym prac o charakterze dorywczym, okazjonalnie i w wymiarze niższym od połowy pełnego wymiaru czasu pracy, nie może być traktowane jako okres składkowy.

Ponadto „doraźna pomoc w wykonywaniu typowych obowiązków domowych, zwyczajowo wymaganych od dzieci jako członków rodziny rolnika, nie stanowi stałej pracy w gospodarstwie rolnym” (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 10 maja 2000r. II UKN 535/99 OSNAP 2001/21/650).

Analizując materiał dowodowy zgromadzony w sprawie Sąd uznał, iż J. K. (1) jako domownik - po ukończeniu 16 roku życia (tj. po (...)) do 4 września 1977r. (do podjęcia pracy zawodowej od 5 września 1977r.) – w gospodarstwie rolnym pracował stale, codziennie i co najmniej w połowie pełnego wymiaru czasu pracy.

Na szczególną uwagę w tym zakresie zasługuje, w ocenie Sądu, treść wyjaśnień wnioskodawcy, która pozostaje w spójności z zeznaniami słuchanych w sprawie świadków: K. C., J. C., J. K. (2) i S. P.. Z dowodów tych jednoznacznie wynika, iż ubezpieczony - w spornym okresie – pracował w gospodarstwie rolnym dziadków/rodziców.

Oceniając zasadność zatrudnienia wnioskodawcy co najmniej w połowie pełnego wymiaru czasu pracy w spornych okresach Sąd wziął pod uwagę fakt, iż gospodarstwo rolne rodziców wnioskodawcy – obejmowało około ponad 9 ha, w tym 2 ha łąk zapewniających karmę dla zwierząt. W gospodarstwie tym hodowano wiele zwierząt: konie, krowy, świnie, barany, kury, kaczki, gęsi. Pola obsiewane były zbożem, ziemniakami, burakami, uprawiano wiklinę. Praca odbywała się ręcznie, ewentualnie przy pomocy koni z użyciem podstawowego sprzętu rolniczego. Uwzględniając rozmiar prowadzonej działalności rolniczej, Sąd uznał za wiarygodne twierdzenia wnioskodawcy, iż pracował codziennie nie mniej niż po 4 – 6 godzin oraz że jego praca miała charakter stały.

Praca wykonywana przez wnioskodawcę – w spornym okresie – w gospodarstwie rolnym rodziców nie miała, w ocenie Sądu, charakteru pomocy doraźnej, okazjonalnej lub dorywczej. Nauka w szkole w spornym okresie i dojazdy ubezpieczonego do niej nie uniemożliwiał mu wykonywanie stałej pracy w gospodarstwie rolnym rodziców. Zwrócić bowiem należy uwagę na fakt, iż zajęcia w szkole odbywały się po południu. Znaczną część prac wnioskodawca wykonywał od godziny 6.00 do 11.00-12.00 - wykonywał obrządek przy zwierzętach, przygotowywał krowy do udoju, odstawiał mleko do zlewni, karmił zwierzęta, przygotowywał parnik do karmy dla zwierząt, opał i trociny, nosił wodę ze studni dla zwierząt. W okresie prac polowych pracował przy orce, siewie, bronowaniu, sianokosach, żniwach, wykopkach, jesienią przy zbiorze wikliny. W okresie wakacji pracował przez cały dzień. Stąd należy zauważyć, że wnioskodawca dysponował wolnym od nauki czasem przed wszystkim w godzinach rannych i przedpołudniowych i tym samym mógł pracować na gospodarstwie.

Mając na względzie przedstawione powyżej okoliczności Sąd uznał, iż sporny okres pracy w gospodarstwie rolnym rodziców od (...) do 4 września 1977r. – 4 lata, 5 miesięcy i 23 dni - winien być uzupełniająco zaliczony do łącznego okresu stażu ubezpieczonego - jako okres uzupełniający. W konsekwencji powyższych rozważań Sąd uznał, iż wnioskodawca posiada wymagany przepisami 25 - letni okres zatrudnienia.

Mając na uwadze powyższe okoliczności, Sąd na podstawie art. 477 ^{( 14 )}§ 2 kodeksu postępowania cywilnego zmienił zaskarżoną decyzję, w ten sposób, iż przyznał wnioskodawcy J. K. (1) prawo do emerytury od (...) tj. od dnia ukończenia 60 roku życia.

Stosownie do treści art. 118 ust. 1a ustawy emerytalnej, Sąd orzekając o prawie do emerytury, ma obowiązek stwierdzenia, czy organ rentowy ponosi lub nie ponosi odpowiedzialności za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji i przyznanie tego prawa na etapie postępowania administracyjnego. Z uwagi na okoliczność, iż ubezpieczony dopiero w postępowaniu przed sądem wykazał, iż posiada wymagany staż, Sąd – mając to na uwadze, jak i treść cyt. wyżej przepisu– stwierdził, iż organ rentowy nie ponosi odpowiedzialności za opóźnienie w przyznaniu prawa do świadczenia i z tych względów orzekł jak w pkt II wyroku.

Orzekając w pkt III wyroku o kosztach postępowania, Sąd kierował się dyspozycją art. 98 § 1 k.p.c., zgodnie z którym, strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do dochodzenia praw i celowej obrony.

Mając na uwadze powyższe, Sąd na podstawie art. 98 § 1 k.p.c. i § 9 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 października 2015r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz.U.2015.1079 ze zm. Dz. U.2015.1800) zasądził od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L. na rzecz wnioskodawcy kwotę 180 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

SSO Regina Stępień