Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 29 czerwca 2017 roku

Sąd Okręgowy w Lublinie VIII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący Sędzia SO Iwona Jawor –Piszcz

Protokolant st. sekretarz sądowy Monika Zięba

po rozpoznaniu w dniu 29 czerwca 2017 roku w Lublinie

sprawy J. G.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w L.

o wypłatę świadczenia od wcześniej daty

na skutek odwołania J. G.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w L.

z dnia 21 lipca 2016 roku znak (...)

I.  zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że ustala datę początkową wypłaty świadczenia emerytalnego J. G. na dzień 29 czerwca 2016 roku

II.  oddala odwołanie w pozostałym zakresie.

Sygn. akt VIII U 3288/16

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 21 lipca 2016 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. ustalił J. G. wysokość emerytury i podjął wypłatę zaliczki na poczet przysługujące emerytury od dnia 1 lipca 2016 roku.

W uzasadnieniu swego stanowiska powołał się na art. 103 a ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z FUS (Dz.U. 2016, poz.887 tekst jednolity ze zm., zwanej dalej ustawą emerytalną), wskazując, iż decyzją z dnia 27 maja 2016 roku organ rentowy wykonał wyrok Sądu Okręgowego w Lublinie i przyznał prawo do emerytury od dnia 17 lipca 2014 roku. W dniu 28 czerwca 2016 roku wnioskodawca rozwiązał stosunek pracy i tego samego dnia wystąpił z wnioskiem o wypłatę (decyzja k akt ZUS).

W odwołaniu, wniesionym dnia 31 sierpnia 2016 roku, J. G. wniósł o zmianę i wypłatę świadczenia od wcześniej daty tj. od dnia 16 lipca 2014 roku (odwołanie k. 2-3).

W odpowiedzi na odwołanie Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. wniósł o jego oddalenie podtrzymując argumentację zaprezentowaną w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji (odpowiedź na odwołanie k. 4-4v).

W toku procesu strony podtrzymywały swoje stanowiska (protokół rozprawy z dnia 29 czerwca 2017 r.).

Sąd Okręgowy ustalił, co następuje.

J. G. urodził się dnia (...). W dniu 16 lipca 2014 roku J. G. wystąpił z wnioskiem o świadczenie emerytalne. We wniosku wskazał, iż rozwiązanie stosunku pracy nastąpi po przyznaniu emerytury. Wniosek zawierał pouczenie w zakresie zasad zawieszenia wypłaty świadczenia emerytalnego (k. 1-5 akta ZUS). Wyrokiem z dnia 4 kwietnia 2016 roku Sąd Okręgowy w Lublinie ustalił wnioskodawcy prawo emerytury od dnia16 lipca 2014 roku (bezsporne). W dniu dnia 27 maja 2016 roku organ rentowy wydał decyzją w wykonaniu wyroku Sądu Okręgowego w Lublinie i przyznał prawo do emerytury od dnia 17 lipca 2014 roku, jednocześnie zawieszając wypłatę świadczenia wobec kontynuowania zatrudnienia u tego samego pracodawcy u którego wykonywał pracę bezpośrednio przed dniem nabycia prawa (decyzja akta ZUS). W dniu 28 czerwca 2016 roku wnioskodawca rozwiązał stosunek pracy i tego samego dnia wystąpił z wnioskiem o wypłatę świadczenia od miesiąca lipca 2016 roku wobec rozwiązania stosunku pracy. Wnioskodawca pozostawał w zatrudnieniu w okresie od dnia 11 stycznia 2014 roku do dnia 28 czerwca 2016 roku w (...) spółce z o.o., bez przerwy (świadectwo pracy akta ZUS).

Powyższe okoliczności nie są sporne między stronami i wynikają ze zgromadzonych dowodów, których wiarygodność nie jest kwestionowana i nasuwa żadnych wątpliwości.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje.

Na wstępie należy zaznaczyć, iż spór w sprawie dotyczy prawa ubezpieczonego do wypłaty emerytury, przyznanej mu na podstawie art. 184 ustawy emerytalnej począwszy od dnia 16 lipca 2014 roku ,tj. za okres od daty ustalonej jako nabycie prawa do emerytury do dnia podjęcia wypłaty świadczenia przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych, tj. dnia 1 lipca 2016 roku.

Zgodnie z art. 100 ust. 1 ustawy emerytalnej prawo do świadczeń określonych w ustawie powstaje z dniem spełnienia świadczenia wszystkich warunków wymaganych do nabycia tego prawa a wypłaca się poczynając od dnia powstania prawa do tych świadczeń, natomiast w myśl nie wcześniej jednak niż od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek lub wydano decyzję z urzędu (art. 129 ust. 1 ustawy). O ile zatem pierwszy z powołanych przepisów odnosi się do nabycia prawa do świadczenia, o tyle drugi dotyczy prawa do jego realizacji, samo bowiem abstrakcyjne spełnienie się przesłanek warunkujących prawo do świadczenia nie stanowi podstawy do jego wypłaty. Nie budzi zaś wątpliwości, że w przepisie art. 103a ustawy emerytalnej chodzi o zawieszenie prawa do wypłaty świadczenia emerytalnego. Przepis ten łączy konsekwencje w postaci zawieszenia prawa do świadczenia i w efekcie wstrzymania jego wypłaty z kontynuowaniem zatrudnienia po ustalonym w decyzji organu rentowego dniu nabycia prawa do emerytury, a nie z kontynuowaniem zatrudnienia po ustaleniu tego prawa decyzją organu rentowego. Innymi słowy, rozważany przepis wyraża zasadę, że pracownikowi, który nabył prawo do emerytury i nie rozwiązał stosunku pracy z dotychczasowym pracodawcą przysługuje jedno świadczenie - albo emerytura z ubezpieczenia społecznego albo wynagrodzenie z tytułu zatrudnienia. Podkreślić trzeba, iż wykładnia językowa art. 103a ustawy emerytalnej, (na co zwrócił uwagę także Sąd Najwyższy w wyroku z 22 lutego 2007 r., I UK 229/06) wskazuje jednoznacznie, iż przepis ten zawsze wywołuje skutek w postaci zawieszenia prawa do emerytury (polegający na wstrzymaniu wypłaty tego świadczenia) w sytuacji kontynuowania przez ubezpieczonego zatrudnienia bez uprzedniego rozwiązania stosunku pracy z pracodawcą, na rzecz którego wykonywał je bezpośrednio przed dniem nabycia prawa do emerytury ustalonym w decyzji organu rentowego, bez względu na to, czy decyzja ta została wydana niezwłocznie po zgłoszeniu wniosku o prawo do emerytury, czy też w wykonaniu orzeczenia organu odwoławczego (sądu). Wnioski płynące z literalnego brzmienia przepisu są jasne i oczywiste. Instytucja zawieszenia prawa do emerytury (ze skutkiem wstrzymania jej wypłaty) została przez przepis przewidziana dla każdej sytuacji kontynuowania zatrudnienia wykonywanego bezpośrednio przed dniem nabycia prawa do emerytury, ustalonym w decyzji organu rentowego, bez względu na to czy prawo do emerytury zostało ustalone mocą decyzji wydanej bezpośrednio w załatwieniu wniosku, czy w wykonaniu orzeczenia sądu ubezpieczeń społecznych. Doniosłości prawnej nie przypisano okoliczności kontynuowania zatrudnienia po wydaniu decyzji ustalającej prawo do emerytury. Konsekwencje w postaci zawieszenia prawa przepis łączy z kontynuowaniem zatrudnienia po ustalonym w decyzji organu rentowego dniu nabycia prawa do emerytury (jej realizacji), a nie z kontynuowaniem zatrudnienia po ustaleniu tego prawa decyzją organu rentowego. Nabycie prawa do emerytury jest niezależne od kontynuowania zatrudnienia u dotychczasowego pracodawcy, jednakże realizacja tego prawa (wypłata świadczenia) ulega zawieszeniu do czasu rozwiązania stosunku pracy z tym pracodawcą. Innymi słowy, rozważany przepis wyraża zasadę, że pracownikowi, który nabył prawo do emerytury i nie rozwiązał stosunku pracy z dotychczasowym pracodawcą przysługuje jedno świadczenie - albo emerytura z ubezpieczenia społecznego albo wynagrodzenie z tytułu zatrudnienia. W orzecznictwie Sądu Najwyższego utrwalił się pogląd (wyrażany w związku z art. 103 ust. 2a ustawy emerytalnej b- brzmienie obecnego art. 103 a jest tożsame), że zawieszenie prawa do emerytury w przypadku pozostawania w dotychczasowym stosunku pracy jest funkcjonalnie uzasadnione i ma podstawę konstytucyjną w art. 67 ust. 1 ustawy zasadniczej, który wiąże z osiągnięciem wieku emerytalnego powstanie prawa do zabezpieczenia społecznego, którego zakres i formy określa ustawa. Zgodność z ustawą zasadniczą wprowadzenia dodatkowego warunku efektywnego korzystania ze świadczenia emerytalnego jeszcze na gruncie art. 103 ust. 2a ustawy emerytalnej - odpowiednika art. 103a - potwierdził Trybunał Konstytucyjny w wyroku z dnia 7 lutego 2006 r., SK 45/04 (OTK ZU-A 2006 Nr 2, poz. 15), wskazując, że do istoty prawa do emerytury należy zapewnienie środków utrzymania w razie zaprzestania pracy w związku z osiągnięciem określonego wieku, emerytura jest w założeniu świadczeniem, które zastępuje, a nie uzupełnia wynagrodzenie ze stosunku pracy, umożliwienie pobierania świadczeń emerytalnych bez przerwania działalności zawodowej u dotychczasowego pracodawcy wykracza poza konstytucyjny zakres prawa do zabezpieczenia społecznego po osiągnięciu wieku emerytalnego, a w konsekwencji nie jest wykluczone uzależnienie pobierania świadczeń emerytalnych od przerwania lub ograniczenia dotychczasowej działalności zawodowej. W rezultacie Trybunał Konstytucyjny potwierdził dopuszczalność wyeliminowania przez ustawodawcę równoczesnego pobierania świadczenia emerytalnego i wynagrodzenia ze stosunku pracy. Mając na względzie powyższe należy wskazać, że celem unormowania konstruowanego na podstawie przepisu art. 103a usuwy emerytalnej jest niedoprowadzenie do sytuacji, w której emeryt, który uzyskał prawo do emerytury na podstawie decyzji organu rentowego, pobierałby zarówno wynagrodzenie za pracę, jak też emeryturę". Rozważany przepis obejmuje bowiem nie tylko okres po wydaniu pozytywnej decyzji emerytalnej, ale odnosi się także do tego czasu, za który następuje przyznanie prawa do świadczenia emerytalnego. Realizacja ustalonego prawa nie może nastąpić wcześniej niż od rozwiązania kontynuowanego stosunku pracy. Skutek prawny w związku z kontynuowaniem zatrudnienia nie jest związany z kontynuowaniem zatrudnienia po wydaniu decyzji (w tym wykonawczej), ale z zatrudnieniem wykonywanym przed i po dacie, od której prawo do świadczenia zostało w tej decyzji ustalone. W związku z tym podnieść jeszcze należy, że jeżeli ubezpieczony złożył wniosek o emeryturę, to musiał liczyć się z odsunięciem w czasie możliwości jej realizacji do czasu rozwiązania stosunku pracy z podmiotem będącym jego pracodawcą bezpośrednio przed dniem nabycia prawa do tego świadczenia, i to niezależnie od tego czy ustalenie prawa następowało na przyszłość, czy też - jak w okolicznościach sprawy - wstecznie, w tym w wykonaniu prawomocnego wyroku sądu (tym bardziej, iż stosowne pouczenie zawiera wniosek o emeryturę jaki wnioskodawca złożył w dniu 16 lipca 2014 roku). Ponieważ rozważany przepis nie czyni żadnego rozróżnienia w tym zakresie, w obu wskazanych wyżej przypadkach ubezpieczony zmuszony był do dokonania wyboru pomiędzy dalszą pracą zawodową u dotychczasowego pracodawcy, a uzyskaniem wypłaty świadczenia emerytalnego. W konsekwencji musiał liczyć się z możliwością niezrealizowania nabytego prawa do emerytury za okres poprzedzający rozwiązanie stosunku pracy z dotychczasowym pracodawcą z uwagi na pobieranie w tym czasie wynagrodzenia za pracę. Zbieżnie z powyższym poglądem Sąd Najwyższy rozstrzygał w wyrokach: z dnia 6 maja 2010 r., III UK 91/09 (LEX nr 602076) i z dnia 3 marca 2011 r., II UK 229/10 (LEX nr 817535). Wyroki te zostały wydane na gruncie art. 103 ust. 2a ustawy emerytalnej, który to przepis został uchylony z dniem 9 stycznia 2009 roku przez art. 37 pkt. 5 lit b ustawy z dnia 21 listopada 2008 roku o emeryturach kapitałowych (Dz. U. Nr 228, poz. 1507), ale jego brzmienie było identyczne z aktualnie obowiązującym (od dnia 1 stycznia 2011 r.) art. 103a ustawy emerytalnej. Dlatego poglądy wyrażone w powołanych judykatach zachowują aktualność. W wyroku z 6 maja 2010 roku Sąd Najwyższy stwierdził, że zawieszenie prawa do emerytury na podstawie art. 103 ust. 2a ustawy emerytalnej trwało od początku nabycia prawa do emerytury do dnia rozwiązania stosunku pracy lub uchylenia wskazanego uregulowania z dniem 9 stycznia 2009 r. W wyroku z dnia 3 marca 2011 roku Sąd Najwyższy podniósł, że "... ustawodawca, wprowadzając regulację zawartą w omawianym art. 103 ust. 2a ustawy emerytalnej, miał na uwadze uniemożliwienie ubezpieczonym równoczesną realizację prawa do emerytury poprzez jego wypłatę z osiąganiem jakiegokolwiek przychodu z tytułu zatrudnienia kontynuowanego po nabyciu prawa do emerytury u pracodawcy, na rzecz którego realizowali je przed nabyciem prawa do wymienionego świadczenia. Innymi słowy osoba ubiegająca się o emeryturę i pozostająca w zatrudnieniu musiała liczyć się z tym, iż z dniem spełnienia wszystkich ustawowych warunków niezbędnych do nabycia prawa do wnioskowanego świadczenia wprawdzie prawo to uzyska, jednakże realizacja tego prawa na jej rzecz (wypłata świadczenia) nastąpi dopiero wówczas, gdy rozwiąże ona stosunek pracy łączący ją z pracodawcą (pracodawcami), na rzecz którego świadczyła pracę bezpośrednio przed dniem nabycia prawa do emerytury. W przeciwnym razie prawo do emerytury ulegnie natomiast zawieszeniu, skutkując wstrzymaniem jego realizacji do czasu rozwiązania stosunku pracy. Nie jest przy tym istotny fakt, czy potwierdzenie spełnienia ustawowych przesłanek nabycia prawa do emerytury nastąpi już w toku postępowania administracyjnego przed organem rentowym, czy też dopiero w następstwie ustaleń dokonanych w postępowaniu sądowym wszczętym na skutek odwołania wniesionego od decyzji organu rentowego odmawiającej przyznania prawa do emerytury." Według Sądu orzekającego wykładnia gramatyczna art. 103a ustawy emerytalnej nie nasuwa w omawianym zakresie wątpliwości, co wyłącza zasadniczo możliwość sięgania do innych niż językowa metod wykładni. Takie też stanowisko zajął Sąd Najwyższy w powołanym wyżej wyroku z dnia 3 marca 2011 roku, odnosząc się do argumentów, które doprowadziły do tego, że zaakceptowano rezultat wykładni innej niż językowa. Podkreślić także należy, że przeciwko uznaniu, iż przepis art. 103 a ustawy emerytalnej należy zatem interpretować w ten sposób, że w razie ustalenia prawa do emerytury orzeczeniem organu odwoławczego, zawieszenie jej wypłaty w przypadku kontynuowania przez emeryta zatrudnienia u dotychczasowego pracodawcy (pracodawców) nie może nastąpić przed dniem ustalenia nabycia prawa do emerytury w decyzji organu rentowego, przemawia to, że taki sposób rozumienia tego przepisu "różnicowałby sytuację prawną ubezpieczonych ubiegających się o prawo do emerytury i spełniających (obiektywnie) warunki nabycia tego prawa jedynie z uwagi na długość okresu oczekiwania na potwierdzenie owych uprawnień. Dokonana w taki sposób wykładnia musiałaby prowadzić do uznania, że mamy w gruncie rzeczy do czynienia w dwoma różnymi przepisami, z których jeden znajduje zastosowanie w stosunku do ubezpieczonych bezspornie spełniających warunki nabycia prawa do emerytury, drugi zaś jest stosowany w odniesieniu do tych, których uprawnienia emerytalne zostaną potwierdzone dopiero w postępowaniu odwoławczym (sądowym). Żadne ze sformułowań użytych w art. 103a ustawy emerytalnej takiego zróżnicowania jednak nie uzasadnia (wyrok SA w Gdańsku z dnia 19 stycznia 217 r. III AUa 1497/16). Dodać wypada, że jak wynika z utrwalonego orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego w sprawach, w których Trybunał dokonywał kontroli konstytucyjności przepisów pod kątem zasady równości, wyrażonej w art. 32 ust. 1 Konstytucji (art. 103 ust. 2a został uznany za zgodny z tym przepisem Konstytucji), w obrębie określonej klasy (kategorii) znajduje zastosowanie nakaz jednakowego traktowania podmiotów prawa. Wszystkie podmioty prawa, charakteryzujące się w równym stopniu daną cechą istotną (relewantną), powinny być traktowane równo, a więc według jednakowej miary, bez zróżnicowań, zarówno dyskryminujących, jak i faworyzujących. Podmioty różniące się mogą być natomiast traktowane odmiennie."

Oczywiste jest, iż część ubezpieczonych ubiegających się o prawo do emerytury uzyskuje to prawo niezwłocznie, a część dopiero w następstwie orzeczenia organu odwoławczego to okoliczność ta, nie daje podstaw do tego, aby stosować wobec nich różne zasady realizacji prawa do świadczenia (jego wypłaty). Brak jest podstaw do przyznania ubezpieczonemu prawa do wypłaty emerytury za okres, w którym kontynuował on zatrudnienie bez uprzedniego rozwiązania stosunku pracy z pracodawcą, na rzecz którego wykonywał je bezpośrednio przed dniem nabycia prawa do emerytury, ustalonym w decyzji organu rentowego. Podnieść także trzeba, że pogląd zawarty w wyroku Sądu Najwyższego z 22 lutego 2007 r., I UK 229/06, wyrażony został incydentalnie przy uwzględnieniu szczególnych okolicznościach sprawy, w których organ rentowy na podstawie art. 415 k.p.c. wniósł o zwrot spełnionego na rzecz wnioskodawcy świadczenia emerytalnego. Sąd orzekający nie podziela zatem stanowiska wyrażonego w wyroku Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia 23 lutego 2017 roku III AUa 982/16, bowiem orzeczenie przedmiotowe nie uwzględnia podniesionych wyżej okoliczności.

Mając na uwadze powyższe Sąd okręgowy zmienił zaskarżoną decyzję w pkt. I ustając datę początkową wypłaty świadczenia od dnia 29 czerwca 2016 roku , zgodnie z art. 100 i 129 ust. 1 ustawy emerytalnej, bowiem wniosek o świadczenie został złożony w dniu 28 czerwca 2016 roku i z tym dniem ustały przyczyny zawieszenia wypłaty emerytury, natomiast wobec niezasadności odwołania w powstałym zakresie oddalił odwołanie w pozostałej części.

Z tych względów i na podstawie powołanych przepisów oraz na mocy art. 477 ¹⁴ § 1 §2 k.p.c. Sąd Okręgowy orzekł jak w sentencji.