Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 14 października 2014 roku

Sąd Okręgowy w Szczecinie II Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie:

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 14 października 2014 roku w S.

sprawy z powództwa E. C.

przeciwko Wojskowej Agencji Mieszkaniowej w W.

o ustalenie

na skutek apelacji wniesionej przez powódkę

od wyroku Sądu Rejonowego Szczecin - Centrum w Szczecinie

z dnia 5 listopada 2013 r., sygn. akt I C 514/13

I.  zmienia zaskarżone orzeczenie w taki sposób, że nadaje mu brzmienie:

1.  ustala istnienie prawa powódki E. C. do zajmowania lokalu mieszkalnego nr (...) położonego w S. przy ul. (...), należącego do pozwanej Wojskowej Agencji Mieszkaniowej w W., na podstawie decyzji Dowódcy Garnizonu z dnia 22 czerwca 1990 roku o numerze 20/90;

2.  zasądza od pozwanej Wojskowej Agencji Mieszkaniowej w W. na rzecz powódki E. C. kwotę 912 (dziewięciuset dwunastu) złotych tytułem kosztów procesu;

II.  zasądza od pozwanej Wojskowej Agencji Mieszkaniowej w W. na rzecz powódki E. C. kwotę 412 (czterystu dwunastu) złotych tytułem kosztów postępowania apelacyjnego.

Uzasadnienie wyroku z dnia 14 października 2014 r.:

Powódka E. C. wniosła powództwo przeciwko Wojskowej Agencji Mieszkaniowej w W. o stwierdzenie jej prawa do dalszego zamieszkiwania w lokalu służbowym z zasobów Wojskowej Agencji Mieszkaniowej położonego w S. przy ul. (...) po śmierci w 2010 r. byłego małżonka C. C., emeryta wojskowego.

Pozwana Wojskowa Agencja Mieszkaniowa w W. wniosła o oddalenie powództwa i o zasądzenie kosztów procesu, podnosząc że przedmiotowy lokal był przedmiotem przydziału osobnej kwatery stałej dla zmarłego w dniu 23 września 2010 roku C. C. - byłego męża powódki. W ocenie pozwanej stan prawny powódki jest taki, że zajmuje lokal bez tytułu prawnego, gdyż zarówno poprzednie, jak i aktualnie obowiązujące przepisy ustawy o zakwaterowaniu Sił Zbrojnych RP w przypadku orzeczenia rozwodu małżonków zajmujących kwaterę stałą „stwarzały” jedynie byłemu małżonkowi żołnierza zawodowego kontynuację prawa do zamieszkiwania jakie posiadał małżonek żołnierza, natomiast nie stwarzają uprawnień do lokalu.

Wyrokiem z dnia 21 grudnia 2011 roku Sąd Rejonowy Szczecin - Centrum w Szczecinie w oddalił powództwo, wobec stwierdzenia, że w przedmiotowej sprawie nie doszło do nawiązania stosunku najmu, gdyż w sprawie nie zostały spełnione przesłanki z art. 691 k.c., a ustawa o zakwaterowaniu Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej takiej możliwości w ogóle nie przewidywała.

Na skutek apelacji wniesionej przez powódkę od ww. wyroku Sąd Okręgowy w Szczecinie uchylił zaskarżony wyrok i przekazał sprawę do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu pozostawiając temu Sądowi rozstrzygnięcie o kosztach instancji odwoławczej. W uzasadnieniu wyroku Sąd Okręgowy wskazał, że Sąd I instancji dokonując oceny prawnej zgłoszonego żądania, nie rozpoznał istoty sprawy, gdyż żądanie zgłoszone przez powódkę nie polegało na ustaleniu przez sąd wstąpienia przez nią w stosunek najmu po śmierci jej byłego męża C. C., ale ustaleniu czy po zapadnięciu wyroku rozwodowego, przysługiwał jej tytuł prawny do spornego lokalu, którego podstawy sama powódka upatrywała alternatywnie w decyzji o przyznaniu lokalu z dnia 22 czerwca 1990 roku lub nawiązaniu per factia concludentia po ustaniu małżeństwa.

W piśmie procesowym z dnia 27 sierpnia 2013 roku powódka wskazała, że domaga się w pierwszej kolejności ustalenia, iż posiada ona prawo do zajmowania lokalu mieszkalnego przy ul. (...) w S., należącego do pozwanej Wojskowej Agencji Mieszkaniowej, na podstawie decyzji Dowódcy Garnizonu z dnia 22 czerwca 1990 roku Nr 20/90. Ewentualnie wniosła o ustalenie, że pomiędzy nią a pozwaną Wojskową Agencją Mieszkaniową Oddział Terenowy w S. istnieje stosunek prawny najmu powyższego lokalu mieszkalnego.

W piśmie z dnia 23 sierpnia 2013 roku pozwana wniosła o oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie od powódki na jej rzecz kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. Pozwana nie zgadza się ze stanowiskiem, że dla małżonka żołnierza z tytułu wydania decyzji o przydziale osobnej kwatery stałej powstaje odrębny, samoistny tytułu prawny do lokalu.

Sąd Rejonowy Szczecin - Centrum w Szczecinie wyrokiem z dnia 5 listopada 2013 r. oddalił powództwo E. C. (pkt I) i odstąpił od obciążania jej kosztami procesu.

Powyższe rozstrzygnięcie oparto przede wszystkim o następujące ustalenia:

W dniu 6 czerwca 1981 roku powódka E. C. zawarła związek małżeński z C. C.. Decyzją nr (...) z dnia 22 czerwca 1990 roku Dowódca Garnizonu przydzielił żołnierzowi zawodowemu C. C. osobną kwaterę stałą w S. przy ul. (...). Przy ustalaniu rozmiaru osobnej kwatery stałej uwzględniono członków rodziny uprawnionego, a mianowicie żonę E. C. i dwójkę dzieci.

Decyzją z dnia 16 grudnia 1996 roku C. C. przyznano prawo do emerytury wojskowej od dnia 1 stycznia 1997 roku.

Małżeństwo E. i C. C. zostało rozwiązane przez rozwód wyrokiem Sądu Okręgowego w Szczecinie z dnia 6 lutego 2001 roku. W punkcie IV wyroku rozwodowego Sąd Okręgowy w Szczecinie ustalił sposób korzystania ze wspólnego mieszkania stron położonego w S. przy ul. (...) przez czas wspólnego w nim zamieszkiwania rozwiedzionych małżonków następująco: powódce przyznał do wyłącznego korzystania dwa pokoje o powierzchni 12,5 m ² i 10 m ², a pozwanemu pokój o powierzchni 16 m ², natomiast kuchnię, łazienkę, we i przedpokój przyznał stronom do wspólnego korzystania. Po rozwodzie nie toczyło się postępowanie o podział majątku wspólnego.

Powódka po rozwodzie pozostała w przedmiotowym mieszkaniu. Pozwana uznawała, że powódka jako rozwiedziony małżonek emeryta wojskowego ma prawo zamieszkiwać w kwaterze. Strony prowadziły ze sobą korespondencję dotyczącą lokalu oraz mediów. Powódka we własnym imieniu reklamowała rozliczanie wody. E. C. regulowała czynsz za mieszkanie.

W sierpniu 2002 roku C. C. opuścił zajmowane wspólnie z rodziną mieszkanie przy ul. (...) w S. i przeprowadził się do swojej matki do L. k/C., gdzie zameldował się na stałe od 15 września 2003 roku. C. C. nie zamieszkiwał już później w przedmiotowym lokalu.

Dnia 14 stycznia 2004 roku strony zawarły ugodę, której przedmiotem zgodnie z § 2 były „roszczenia ze stosunku powstałego na podstawie umowy najmu lokalu nr (...), przy ul. (...) w S., w tym z tytułu zaległości w opłacaniu czynszu i opłat i odsetek z tytułu nieterminowego uiszczania czynszu i opłat”. W ugodzie powódka określana jest „najemcą”. W ugodzie rozłożono zaległości z tytułu czynszu za mieszkanie na raty.

W dniu 23 września 2010 roku C. C. zmarł. Po jego śmierci nie toczyło się postępowanie o stwierdzenie nabycia spadku. Nie toczyło się również postępowanie o dział spadku i podział majątku.

Po śmierci C. C. powódka i jej syn B. C. podjęli czynności zmierzające do uzyskania prawa do przedmiotowego lokalu, które nie doprowadziły jednak do osiągnięcia oczekiwanego przez nich skutku. Pismem z dnia 7 marca 2011 roku pozwana poinformowała powódkę i B. C., że zajmują lokal bez tytułu prawnego i wezwała ich do wydania lokalu.

Oceniając tak ustalony stan faktyczny Sąd Rejonowy chociaż uznał interes prawny powódki do żądania ochrony prawnej w trybie art. 189 k.p.c., to za bezzasadne uznał powództwo główne jak i ewentualnie.

Sąd Rejonowy uznał, że powódce nie przysługuje prawo do zamieszkiwania w lokalu przy ul. (...) w S.. Przepis art. 22 ust. 1 ustawy z dnia 22 czerwca 1995 roku o zakwaterowaniu Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. z 2002 roku Nr 42, póz. 368 ze zm.), w jej brzmieniu obowiązującym dnia wydania decyzji nr (...) o przydziale mieszkania C. C. tj. dnia 22 czerwca 1990 roku, nadawał żołnierzowi pełniącemu służbę wojskową jako stałą, a także żołnierzowi zawodowemu przeniesionemu w stan spoczynku prawo do kwatery, które jest generalnie związane z pełnioną przez żołnierza zawodowego służbą wojskową i przysługiwało żołnierzowi zawodowemu, a prawa rodziny żołnierza były prawem pochodnym tego prawa, co oznacza, że tytuł prawny do kwatery służył żołnierzowi zawodowemu, natomiast członkowie rodziny tego żołnierza uprawnieni byli jedynie do wspólnego z nim zamieszkiwania. Sąd Rejonowy wyraził pogląd, iż prawo do kwatery to nie wchodziło w skład majątku małżonków. Sąd Rejonowy uznając, iż chociaż przez cały czas trwania małżeństwa powódce przysługiwało uprawnienie do zamieszkiwania w przedmiotowym lokalu, jako pochodne prawu męża powódki - żołnierza zawodowego, to z dniem 1 lipca 2010 roku, czyli na krótko przed śmiercią C. C., tj. przed dniem 23 września 2010 roku, weszła w życie ustawa z dnia 22 stycznia 2010 roku o zmianie ustawy o zakwaterowaniu Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2010 roku, Nr 28, póz. 143). Ustawa ta zawierała przepis art. 8 ust. 2, zgodnie z którym w razie śmierci osoby, która do dnia wejścia w życie niniejszej ustawy zamieszkiwała w lokalu na podstawie tytułu prawnego do lokalu mieszkalnego ustanowionego decyzją administracyjną, osoby wspólnie z nią zamieszkałe, o których mowa w art. 26 ust. 3 ustawy o zakwaterowaniu Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej, mają prawo zamieszkiwać w tym lokalu; w takim przypadku dyrektor oddziału regionalnego Wojskowej Agencji Mieszkaniowej zawiera z tymi osobami umowę najmu na czas określony w decyzjach wydanych w tych sprawach. W ocenie Sądu Rejonowego powódka nie stała się osobą uprawnioną do zamieszkiwania w przedmiotowym lokalu, ponieważ nie spełniała przesłanek przewidzianych w wyżej cytowanym przepisie, gdyż nie należała, jako była żona uprawnionego do kwatery żołnierza do kręgu osób, o których mowa w art. 26 ust. 3 ustawy o zakwaterowaniu Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej oraz nie zamieszkiwała wraz z C. C. przed śmiercią w przedmiotowym lokalu.

Za bezzasadne zostało również uznane żądanie ewentualnie powódki o ustalenie, że pomiędzy stronami istnieje stosunek najmu lokalu położonego w S. przy ul. (...). Sąd Rejonowy uznał, iż ustawa o zakwaterowaniu Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej w brzmieniu, obowiązującym w dacie zgonu C. C. tj. w dniu 23 września 2010 roku nie statuowały wstąpienia w stosunek najmu lokalu po śmierci żołnierza zawodowego lecz jedynie nadawały przewidziane w nich uprawnienia osobom, które zamieszkiwały wspólnie z żołnierzem, emerytem wojskowym dniu jego śmierci. Katalog osób wymienionych w powołanym przepisie, którym przysługują uprawnienia tam określone w razie śmierci żołnierza zawodowego, emeryta wojskowego -jest zamknięty i nie obejmuje byłego małżonka.

Sąd Rejonowy uznał, że żądanie powódki nie mogło być uwzględnione również w oparciu o regulację z art. 691 k.c., gdy powódka nie należy do kręgu osób wymienionych w przepisie art. 691 § 1 k.c., jak również nie zachodził stan wspólnego jej zamieszkiwania w przedmiotowym lokalu z byłym mężem do chwili jego śmierci, bowiem C. C. opuścił lokal w sierpniu 2002 roku.

Dodatkowo, stwierdzono brak podstaw do przyjęcia, że pomiędzy stronami doszło do zawarcia w sposób dorozumiany umowy najmu. Sąd wyraził pogląd, iż co prawda w treści ugody z dnia z dnia 14 stycznia 2004 roku wskazano, że dotyczy ona roszczeń ze stosunku najmu, a powódkę określono tytułem „najemca”, tym niemniej ugoda dotyczyła rozłożenia na raty zaległości czynszowych i była zawarta na wzorze druku do wypełnienia. Celem ugody było umożliwienie powódce wywiązania się z zaległych płatności, do których była zobowiązana jako osoba zamieszkująca kwaterę. Zdaniem Sądu użycie w ugodzie słów „najemca” i „stosunek najmu” nie świadczy, w świetle jasnego, wielokrotnie powtarzanego stanowiska pozwanej, o jej zamiarze zawarcia z powódką umowy najmu.

Apelację od wyroku Sądu Rejonowego Szczecin-C. w S. z dnia 15 listopada 2013 r. złożyła powódka skarżąc go w całości i wnosząc o zmianę punktu I poprzez ustalenie istnienia prawa powódki do zajmowania lokalu mieszkalnego przy ul. (...) w S., należącego do pozwanej Wojskowej Agencji Mieszkaniowej, na podstawie decyzji Dowódcy Garnizonu z dnia 22 czerwca 1990 r. Nr 20/90, ewentualnie ustalenie, że pomiędzy powódką E. C. a pozwaną Wojskową Agencją Mieszkaniową Oddział Terenowy w S. istnieje stosunek prawny najmu lokalu mieszkalnego, położonego przy ul. (...) w S..

a ponadto o zasądzenie od pozwanej na rzecz powódki zwrotu kosztów postępowania za obie instancje.

Zaskarżonemu orzeczeniu zarzucono:

1)  naruszenie art. 28 ustawy z dnia 22 czerwca 1995 r. o zakwaterowaniu Sił Zbrojnych
Rzeczypospolitej Polskiej (w stanie prawnym obowiązującym w dniu rozwiązania
małżeństwa E. C. i C. C.) a także art. 31 Kodeksu
Rodzinnego i Opiekuńczego:

2)  naruszenie art. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,

3)  naruszenie art. 189 Kodeksu postępowania cywilnego poprzez nieustalenie. że
powódce przysługuje własne prawo do spornego lokalu mieszkalnego;

4)  sprzeczność niektórych istotnych ustaleń faktycznych Sądu z treścią zebranego materiału dowodowego, poprzez przyjęcie, m.in. że ugoda zawarta między stronami dnia 14 stycznia 2004 r., w której powódka nazywana jest „najemcą” spornego lokalu, nie dowodzi istnienia pomiędzy stronami stosunku najmu (zawarcia umowy najmu).

W treści uzasadnienia apelacji powódka m.in. zaważyła, iż Sąd Rejonowy analizując przysługujące jej prawa do zajmowanej kwatery błędnie przywołał przepis ustawy z dnia 22 czerwca 1995 r. zakwaterowaniu sił zbrojnych RP, która w dacie wydania decyzji nr (...) nie istniała, a w tym czasie obowiązywała ustawa z dnia 20 maja 1976 r. o zakwaterowaniu sił zbrojnych (Dz. U. Nr 19. póz. 121 ze zm.). Powódka przywołując wyroki Sądu Najwyższego z dnia 21 grudnia 2006 r. (III CZP 131/06) i z dnia 3 kwietnia 2012 r. (I CSK 8/12) zaznaczyła, że w myśl art. 18 ust. 1 ustawy z dnia 20 maja 1976 r. prawo rozwiedzionego małżonka żołnierza zawodowego do kontynuowania zamieszkiwania w kwaterze, choć wywodzące się z pierwotnego prawa żołnierza zawodowego, staje się uprawnieniem osobistym rozwiedzionego małżonka i jest jednocześnie składnikiem majątku wspólnego obojga małżonków.

Powódka interpretując treść art. 28 ust. 1 ustawy z dnia 22 czerwca 1995 r., wskazała, iż w razie orzeczenia rozwodu małżonków zajmujących kwaterę, mogli oni zamieszkiwać w tej kwaterze, z wyjątkiem kwater w budynkach o „charakterze kwalifikowanym”, do których jednak nie należała kwatera zajmowała przez powódkę, co potwierdzało zasadę, iż prawo do dalszego zamieszkiwania w dotychczasowej kwaterze posiadali oboje małżonkowie.

W ocenie powódki akceptacja sposobu interpretacji przez Sąd Rejonowy przepisów ustawy z dnia 22 stycznia 2010 r. o zmianie ustawy o Zakwaterowaniu Sił Zbrojnych RP (Dz. U. Nr 28. póz. 143), która sprowadzała się do uznania, iż powódka utraciła prawo podmiotowe do zamieszkania w spornej kwaterze naruszał podstawowe zasady konstytucyjne, jak zasada ochrony praw nabytych, zasadę zaufania obywateli do Państwa, czy zasadę niedziałania prawa wstecz.

Pozwana zażądała oddalenia powództwa podzielając ustalenia dokonanie przez Sąd Rejonowy i ich ocenę prawną.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja powódki była zasadna, co doprowadziło do zmiany zaskarżonego wyroku i uwzględnienia powództwa głównego, tj. ustalenia iż E. C. posiada prawo do zajmowania lokalu mieszkalnego przy ul. (...) w S., należącego do pozwanej Wojskowej Agencji Mieszkaniowej, na podstawie decyzji Dowódcy Garnizonu z dnia 22 czerwca 1990 roku Nr 20/90.

Na wstępie podkreślić należy, iż powódce przysługuje droga sądowa do dochodzenia roszczeń opisanych w jej pismach procesowych. Po pierwsze, powództwo o ustalenie oparte o treść art. 189 k.p.c. dotyczy ustalenia relacji prawnej dotyczącej korzystania powódki z lokalu będącego własnością pozwanej - powództwo główne ustalenia prawa zajmowania tego lokalu na podstawie decyzji Dowódcy Garnizonu z dnia 22 czerwca 1990 roku Nr 20/90, zaś ewentualne o ustalenie, że pomiędzy nią a pozwaną Wojskową Agencją Mieszkaniową Oddział Terenowy w S. istnieje stosunek prawny najmu powyższego lokalu mieszkalnego.

Zwrócić przy tym należy uwagę na to, iż między stronami nie istnieje jakikolwiek inny stosunek administracyjny związany z np. relacjami dotyczącymi służby wojskowej. Dodatkowo, z ustawy o zakwaterowaniu Sił Zbrojnych RP został usunięty z dniem 1 lipca 2010 r. obowiązujący do tej chwili art. 23 ust. 5, który wyposażał dyrektora oddziału terenowego Agencji do stwierdzania w drodze decyzji administracyjnej zachowania lub nabycie prawa do kwatery (zob. wyrok SN z dnia 15 stycznia 2010 r. w sprawie I CSK 228/09), zaś analiza zapisów ustawy o zakwaterowaniu Sił Zbrojnych RP w jej aktualnym brzmieniu nie wskazuje, aby ustawodawca przewidział kompetencję dla dyrektora regionalnego WAM do rozstrzygania sporu między WAM a byłym małżonkiem żołnierza zawodowego, który posiada uprawnienie do zajmowania kwatery wynikające z decyzji administracyjnej, o to czy takie prawo faktycznie przysługuje byłemu małżonkowi. Tym bardziej takiej kompetencji nie przewidziano odnoście sporu o istnienie między stronami umowy najmu (zob. Wyrok NSA w G. z dnia 26 marca 1998 r. w sprawie (...) SA/Gd 463/97, (...) 1999/1/24). Podkreślić więc należy, iż za przepis szczególny przekazujący sprawę cywilną do właściwości organu administracyjnego można uznać tylko taki przepis, który wyraźnie wskazuje, że organ ten rozstrzyga daną indywidualną sprawę w sposób władczy w drodze wydania decyzji administracyjnej, a takiego w analizowanej ustawie brak (zob. postanowienie Kolegium Kompetencyjnego przy Sądzie Najwyższym z dnia 29 marca 1995 r., III PO 10/94, OSNAPUS 1995, nr 16, poz. 210).

Reasumując tą część rozważań, zgodnie z art. 2 § 1 i 3 k.p.c. do rozpoznawania spraw cywilnych powołane są sądy powszechne, sądy szczególne i Sąd Najwyższy, chyba że sprawa taka została przekazana przepisem szczególnym do właściwości innych organów, a taka sytuacja nie zaistniała w niniejszej sprawie. Przyjęcie odmiennego poglądu sprawiło by, iż powódka zmuszona była by do artykułowania swoich uprawnień do kwatery opisanej pozwem w toku postępowania egzekucyjnego toczącego się w trybie przepisów o postępowaniu egzekucyjnym w administracji, a w sytuacji braku takiego postępowania, co ma miejsce w niniejszej sprawie, przedłużał by się stan niepewności statusu prawnego lokalu zajmowanego przez powódkę, który utrzymuje się już co najmniej od 2004 r. (k. 30).

Natomiast co do zasady, zarzuty apelacyjne powódki były słuszne, lecz dostrzec należy, iż podstawowy błąd interpretacyjny popełniony przez Sąd Rejonowy polegał na niezastosowaniu art. 8 ust. 1 ustawy z dnia 22 stycznia 2010 r. o zmianie ustawy o zakwaterowaniu Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z dnia 25 lutego 2010 r.), który wszedł w życie w dniu 1 lipca 2010 r. Zgodnie z treścią tego przepisu osoby, które do dnia wejścia w życie tej ustawy zamieszkiwały w lokalu mieszkalnym na podstawie tytułu prawnego do lokalu mieszkalnego ustanowionego decyzją administracyjną, zachowały prawo do zajmowania tego lokalu mieszkalnego przez czas określony w decyzjach wydanych w tych sprawach.

Już tylko brzmienie tego przepisu wyklucza trafność zakwalifikowania stanu faktycznego sprawy jako związanego z zakresem zastosowania art. 8 ust. 2 analizowanego aktu, który dotyczył osób wymienionych w art. 26 ust. 3 ustawy o zakwaterowaniu Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej, do których jak słusznie zauważył Sąd Rejonowy, powódka jako była małżonka żołnierza zawodowego nie należała. Nadto, przepis ten dotyczył osób zamieszkałych „w lokalu mieszkalnym niebędącym kwaterą”, zaś z odpowiedzi na pozew z dnia 17 września 2011 r. wynika, iż lokal objęty sporem jest kwaterą w rozumieniu art. 1a pkt 2 ustawy z dnia 22 czerwca 1995 r. o zakwaterowaniu Sił Zbrojnych RP, gdyż jest przeznaczony na zaspokajanie potrzeb mieszkaniowych żołnierzy zawodowych, a te w garnizonie S. nie są zaspokojone (k. 82).

Przepis art. 8 ust. 1 ustawy z dnia 22 stycznia 2010 r. o zmianie ustawy o zakwaterowaniu Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej oraz niektórych innych ustaw, zawierał normę prawa materialnego, co Sąd Rejonowy winien dostrzec z urzędu, rozstrzygającego w sposób definitywny problem osób które w dniu wejścia tej ustawy zamieszkiwały w lokalu mieszkalnym, a więc i w kwaterze na podstawie tytułu prawnego ustanowionego decyzją administracyjną, zaś do stanów faktycznych zaistniałych po dniu wejścia w życie tej ustawy nakazywał stosować pozostałe normy. Okoliczność ta była związana m.in. ze zmianą modelu gospodarowania zasobem kwater związanych ze służbą rozwiedzionych żołnierzy zawodowych (czy emerytów wojskowych), którzy nie posiadali dzieci. W tym przypadku art. 41a nakazywał dyrektorowi oddziału regionalnego uchylić decyzję o przydziale lokalu mieszkalnego żołnierzowi zawodowemu i przydzielić lokal mieszkalny z uwzględnieniem uprawnień określonych w art. 26, posiadanych w dniu uprawomocnienia się wyroku orzekającego rozwód, zaś byłemu małżonkowi ustawodawca nakazał w terminie trzydziestu dni od dnia uprawomocnienia się wyroku orzekającego rozwód opróżnić lokal mieszkalny, bez konieczności zapewnienia lokalu ze strony Agencji, z zastrzeżeniem art. 45 ust. 3 pkt 1 oraz 3-5.

Podkreślić przy tym należy, iż w dniu wydania przez Dowódcę Garnizonu decyzji nr (...) o przydzieleniu żołnierzowi zawodowemu C. C. osobnej kwatery stałej w S. przy ul. (...) obowiązywał art. 17a dodany ustawą z 17 maja 1989 r. o zmianie ustawy o zakwaterowaniu Sił Zbrojnych (Dz. U. Nr 30, poz. 162), gdzie postanowiono, że w razie orzeczenia rozwodu żołnierza zawodowego zajmującego osobną kwaterę stałą, rozwiedzieni małżonkowie zachowują prawo do zamieszkiwania w dotychczasowej kwaterze do czasu przekwaterowania. A zatem, wbrew poglądowi wyrażonemu przez Sąd Rejonowy już w momencie wydania przez Dowódcę Garnizonu decyzji nr (...) byłej żonie żołnierza przysługiwało podmiotowe prawo do zajmowania dotychczasowej kwatery i to prawo niezależne od prawa małżonka - żołnierza zawodowego. Jak słusznie podkreślił w uzasadnieniu wyroku z dnia 4 kwietnia 2012 r. wydanego w sprawie o sygn. akt I CSK 8/12 Sąd Najwyższy - przydział kwatery stałej jest prawem podmiotowym żołnierza zawodowego, zaś podmiotem tego prawa jest również współmałżonek żołnierza, a w konsekwencji prawo do korzystania z takiej kwatery stanowi składnik majątku wspólnego małżonków.

Uprawnienie takie potwierdził następnie ustawodawca w art. 28 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 22 czerwca 1995 r. o zakwaterowaniu Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej (Dz.U.1995.86.433), który stanowił, że w razie orzeczenia rozwodu małżonkowie zajmujący kwaterę mogą w niej nadal zamieszkiwać, z wyjątkami dotyczącymi lokali, które nie podlegają sprzedaży (art. 55 ust. 2 pkt 1-3) oraz w art. 23 ust.1 ustawy nowelizującej z dnia 16 kwietnia 2004 r. o zmianie ustawy o zakwaterowaniu Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej oraz niektórych innych ustaw (Dz.U.2004.116.1203), gdzie stwierdzono, że osoby, którym do dnia wejścia w życie ustawy tej ustawy przydzielono osobną kwaterę stałą, zachowały nabyte do tego dnia uprawnienia na czas jej zajmowania. Przy czym to, że terminem „osoby” objęto obydwoje rozwiedzionych małżonków świadczy treść art. 23 ust. 2 gdzie opisano sposób zakończenie postępowania administracyjnego o rozkwaterowanie, którego, co nie było sporne, w niniejszej sprawie nie było.

Podobny sposób interpretacji przywołanych wyżej przepisów miał miejsca w orzecznictwie Sądu Najwyższego (np. uchwała z 21 grudnia 2006 r., w sprawie III CZP 131/06, OSNC 2007, Nr 10, poz. 152; postanowienie z 26 listopada 2009 r., w sprawie III CZP 96/09, czy z 4 kwietnia 2012 r., w sprawie I CSK 8/12.

Natomiast w uzasadnieniu postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 7 lutego 2014 r. w sprawie III CZP 120/13 wyrażono pogląd, iż w okresie obowiązywania ustawy z 1995 r. o zakwaterowaniu Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej w brzmieniu znowelizowanym ustawą z dnia 16 kwietnia 2004 r. o zmianie ustawy o zakwaterowaniu Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 116, poz. 1203) rozwiedziony małżonek żołnierza zawodowego, któremu przydzielono kwaterę stałą pozostał osobą uprawnioną do jej zajmowania, posiadającą ku temu tytuł prawny. Rozwiązanie przez rozwód związku małżeńskiego żołnierza zawodowego, w rozważanym stanie prawnym, nie powodowało utraty przez jego byłego małżonka uzyskanego uprzednio tytułu prawnego do korzystania z kwatery przydzielonej żołnierzowi i nie upoważniało Wojskowej Agencji Mieszkaniowej do zawarcia z małżonkiem żołnierza umowy najmu tego samego lokalu, z którego żołnierz korzystał na podstawie wydanej mu decyzji.

Mając powyższe na uwadze zaskarżone orzeczenie należało w trybie art. 386 § 1 k.p.c. zmienić i uwzględnić powództwo główne, zaś na podstawie art. 98 § 1 k.p.c. rozstrzygnąć o kosztach postępowania pierwszoinstancyjnego oraz kosztach uprzedniego postępowania odwoławczego w łącznej kwocie 912 złotych, którymi należało obciążyć pozwaną i na które składały się: opłata od pozwu w kwocie 200 złotych, opłata od apelacji 112 złotych, wynagrodzenie pełnomocnika powódki w wysokości 600 złotych w stawce minimalnej ustalone w oparciu o treść § 6 pkt 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (tekst jedn. Dz. U. z 2013 r. poz. 490).

Analogiczne regulacje i zasady legły u podstaw obciążenia pozwanej w pkt II wyroku Sądu Okręgowego kosztami niniejszego postępowania odwoławczego, które poniosła powódka i które składało się z kwoty 112 złotych tytułem opłaty od apelacji oraz 300 złotych tytułem zwrotu kosztów wynagrodzenia pełnomocnika powódki w stawce minimalnej.

SSO Zbigniew Ciechanowicz SSO Iwona Siuta SSO Sławomir Krajewski