Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 20 kwietnia 2016 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł. w Z. w sprawie ENP/15/053066649, po rozpatrzeniu wniosku A. B. (1) z dnia 14 grudnia 2015 roku, odmówił jej prawa do przeliczenia emerytury. W uzasadnieniu decyzji organ rentowy wskazał, że pismo z Wojewódzkiego Urzędu Pracy w Ł. przedłożone przez wnioskodawczynię nie potwierdza faktu skierowania jej do pracy za granicą. Jednocześnie jako jednostkę właściwą do potwierdzenia skierowania wskazano Urząd Miasta Ł. jako jednostkę kierującą pracowników do zakładów pracy na terenie Niemiec w roku 1982. Na podstawie przedłożonego dokumentu brak możliwości przeliczenia stażu w okresie od 30 września 1982 roku do 14 kwietnia 1987 roku.

(decyzja – k. 50 akt ZUS)

Decyzją z dnia 9 czerwca 2016 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł. w Z. w sprawie ENP/15/05066649 po rozpatrzeniu wniosku A. B. (1) z dnia 14 grudnia 2015 roku odmówił jej prawa do przeliczenia emerytury. W uzasadnieniu decyzji organ rentowy wskazał, że pismo z Wojewódzkiego Urzędu Pracy w Ł. przedłożone przez wnioskodawczynię nie potwierdza faktu skierowania jej do pracy za granicą. Jednocześnie jako jednostkę właściwą do potwierdzenia skierowania wskazano Urząd Miasta Ł. jako jednostkę kierującą pracowników do zakładów pracy na terenie Niemiec w roku 1982. Na podstawie przedłożonego dokumentu brak możliwosci przeliczenia stażu w okresie od 30 września 1982 roku do 14 kwietnia 1987 roku.

Zgodnie z przepisami §10, Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 1 kwietnia 1985 roku, jeżeli w okresie, z którego wynagrodzenie przyjmuje się do ustalenia podstawy wymiaru świadczenia pracownik był zatrudniony za granicą do ustalenia podstawy wymiaru przyjmuje się za okresy tego zatrudnienia:

– przypadające po 31 grudnia 1990 roku kwoty, od których za te okresy opłacono składkę na ubezpieczenie społeczne w Polsce, albo

– jeżeli okres zatrudnienia za granicą przypada przed dniem 1 stycznia 1991 r. kwoty tzw. wynagrodzenia zastępczego tj. wynagrodzenia wypłaconego w tych okresach pracownikowi zatrudnionemu w kraju w takim samym lub podobnym charakterze, w jakim pracownik był zatrudniony przed wyjazdem za granicę.

Przepisy nie dają możliwości uwzględnienia w podstawie wymiaru świadczeń wynagrodzeń osiągniętych w walucie obcej, przeliczonego na złote według obowiązujących kursów. Wnioskodawczyni nie przedłożyła wykazu wynagrodzeń osiągniętych przez osobę zatrudnioną na tym samym stanowisku co wnioskodawczyni przed wyjazdem za granicę.

Nie można przyjąć również wynagrodzenia minimalnego z okres od 30 września 1982 roku do 14 kwietnia 1987 roku, ponieważ okres ten nie został uwzględniony w stażu pracy z przyczyn podanych w uzasadnieniu decyzji z dnia 20 kwietnia 2016 roku.

(decyzja – k. 54 akt ZUS)

Uznając powyższe decyzje za krzywdzące w dniu 27 maja 2016 roku oraz w dniu 28 czerwca 2016 roku A. B. (1) złożyła od nich odwołania, zarzucając im brak uwzględnienia jej zatrudnienia w okresie od 30 września 1982 roku do 14 kwietnia 1987 roku oraz wnosząc o uwzględnienie dodatku za pracę w warunkach szczególnych w Zakładach (...).

(odwołanie – k. 2; odwołanie – k. 2 akt sprawy o sygn. akt VIII U 1547/16)

W odpowiedzi na odwołanie z dnia 27 maja 2016 roku w dniu 15 czerwca 2016 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł. wniósł o jego oddalenie. W uzasadnieniu wskazano, że organ rentowy odmówił A. B. (1) prawa do przeliczenia emerytury według zreformowanych zasad pod kątem stażu pracy. Organ rentowy uznał, że na podstawie załączonych do przedmiotowego wniosku dokumentów brak jest możliwości przeliczenia stażu pracy, ponieważ treść pisma Wojewódzkiego Urzędu Pracy w Ł. z dnia 9 marca 2016 roku nie potwierdza faktu skierowania do pracy za granicą. Podstawę prawną decyzji stanowi art. 6 ust. 2 pkt.1 lit. c ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2015 r. poz. 748 – tekst jednolity z późn. zm.). W związku z powyższym w stażu sumarycznym nie uwzględniono okresu zatrudnienia na terenie byłej NRD od 30 września 1982 roku do 14 kwietnia 1987 roku.

Nie podzielając treści decyzji A. B. (1) złożyła odwołanie, wnosząc o przeliczenie kapitału początkowego oraz emerytury poprzez uwzględnienie zarobków według dokumentów znajdujących się w aktach sprawy, załączając dodatkowo pismo Narodowego Banku Polskiego z dnia 16 maja 2016 roku dotyczące przeliczenia marki NRD na złotówki na przestrzeni lat 1982 – 1987. Załączony do odwołania dokument pozostaje bez wpływu na zmianę stanowiska organu rentowego w kwestii spornej.

W trakcie postępowania odwoławczego została wydana przez organ rentowy decyzja z dnia 9 czerwca 2016 roku, znak: EPN/15/053066649, mocą której odmówiono przeliczenia kapitału początkowego oraz emerytury w oparciu o przepisy powołanej ustawy o emeryturach i rentach z FUS w związku z przepisami rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 1 kwietnia 1985 roku w sprawie szczególnych zasad ustalania podstawy wymiaru emerytur i rent (Dz. U. z 1989 r., nr.11, poz.63 – tekst jednolity z późn. zm.).

Przepis §10, pkt 2 cyt. Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 1 kwietnia 1985 roku dopuszcza bowiem możliwość przyjmowania do ustalania podstawy wymiaru świadczeń emerytalno – rentowych (analogicznie, kapitału początkowego) – w przypadku zatrudnienia pracownika za granicą – wynagrodzeń przysługujących w tych okresach pracownikowi zatrudnionemu w kraju w takich samym lub podobnym charakterze, w jakim pracownik był zatrudniony przed wyjazdem za granicę – jeżeli okres zatrudnienia za granicą przypada przed dniem 1 stycznia 1991 roku.

Powołane przepisy nie dopuszczają możliwości uwzględnienia w podstawie wymiaru świadczeń wynagrodzeń osiągniętych w walucie obcej, przeliczonego na złote według obowiązujących kursów, a wnioskodawczyni nie przedłożyła wykazu wynagrodzeń osiągniętych przez osobę zatrudnioną na tym samym stanowisku co wnioskodawczyni przed wyjazdem za granicę.

Nie można przyjąć również wynagrodzenia minimalnego z okres od 30 września 1982 roku do 14 kwietnia 1987 roku, ponieważ okres ten nie został uwzględniony w stażu pracy z przyczyn podanych w uzasadnieniu decyzji z dnia 20 kwietnia 2016 roku.

(odpowiedź na odwołanie - k. 4 – 4 verte)

Sąd Okręgowy VIII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Ł. postanowieniem z dnia 28 lutego 2017 roku połączył sprawę VIII U 1547/16 ze sprawą VIII U 1353/16 i postanowił rozpoznać je łącznie pod sygnaturą akt VIII U 1353/16.

(postanowienie – k. 14 akt sprawy o sygn. VIII U 16547/16)

W dniu 13 lipca 2017 roku na rozprawie bezpośrednio poprzedzającej wydanie wyroku wnioskodawczyni wniosła o doliczenie dodatku za pracę w warunkach szkodliwych za okresy pracy w Niemczech na zasadach jakie obowiązywały w Anilanie. Wskazuje, iż nie jest w stanie podać kwot dodatku ani zasad jego wypłaty. Nie wie również czy został on ujęty, jeśli był wypłacony, w zaświadczeniu z niemieckiego zakładu o wysokości zarobków.

(stanowisko wnioskodawczyni – e – protokół z rozprawy z dnia 13 lipca 2017 roku – 00:00:55 – płyta CD k. 109)

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

A. B. (2) urodziła się w dniu (...).

(bezsporne)

Wniosek o emeryturę wnioskodawczyni złożyła w dniu 22 października 2015 roku.

(wniosek k. 1 – 4 akt ZUS)

Decyzją z dnia 17 listopada 2015 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł. w Z. ustalił kapitał początkowy A. B. (1) na dzień 1 stycznia 1999 roku. Do ustalenia podstawy wymiaru wskaźnika wysokości kapitału początkowego organ rentowy przyjął przeciętną podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne z 10 kolejnych lat kalendarzowych, tj. od 1 stycznia 1979 roku do 31 grudnia 1988 roku. Wskaźnik wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego wyniósł 37,56% i został pomnożony przez kwotę bazową w wysokości 1.220,89 zł, w związku z czym podstawa wymiaru kapitału początkowego wyniosła 458,57 zł. Przyjęto łącznie 8 lat, 6 miesięcy i 16 dni, tj. 102 miesiące okresów składkowych. Wysokość 24% kwoty bazowej wyniosła 293,01 zł. Współczynnik proporcjonalny do osiągniętego do dnia 31 grudnia 1998 roku wieku oraz okresu składkowego i nieskładkowego wyniósł 63,83 %. Średnie dalsze trwanie życia wyrażone w miesiącach dla osób w wieku 62 lat przyjęto w liczbie 209 miesięcy. W związku z powyższym wysokość kapitału początkowego ustalona na dzień 1 stycznia 1999 roku wyniosła 55 391,27 zł.

(decyzja z 17 listopada 2016 roku – k.7 plik kapitałowy akt ZUS, obliczenie wskaźnika wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego – k. 5 plik kapitałowy akt ZUS)

Do obliczenia wskaźnika wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego wnioskodawczyni przyjęto podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne wnioskodawczyni:

- za rok 1979 – 16. 239,00 zł

- za rok 1980 – 45 821,00 zł

- za rok 1981 – 54.747,00 zł

- za rok 1982 – 64.492,00 zł

- za rok 1983 – 0,00 zł

- za rok 1984 – 0,00 zł

- za rok 1985 – 0,00 zł

- za rok 1986 – 0,00 zł

- za rok 1987 – 80.000,00 zł

- za rok 1988 – 540.000,00 zł

(wyliczenia ZUS – k.5 plik kapitałowy akt ZUS)

W dniu 2 września 1970 roku wnioskodawczyni została przyjęta do (...) Szkoły Zawodowej przy Zakładach (...). Została zwolniona w dniu 27 lipca 1972 roku.

(informacja dotycząca okresów składkowych i nieskładkowych wnioskodawczyni – k. 1 akt ZUS; angaż wnioskodawczyni – k. 4 akt ZUS)

Wnioskodawczyni zatrudniona w okresie od 15 grudnia 1975 roku do 24 lipca 1976 roku w Zakładzie (...) u J. O. przy ul. (...) w Ł. pracując na pełny etat uzyskała wynagrodzenie w wysokości:

- 900 zł za 1975 rok,

- 11.880,00 zł za 1976 rok.

(potwierdzenie ubezpieczenia pracowników z dnia 4 listopada 2015 roku – k. 24 - 26 akt ZUS)

Wnioskodawczyni pobierała zasiłek chorobowy w okresie od 20 marca 1976 roku do 22 marca 1976 roku oraz od 9 lipca 1976 roku do 12 lipca 1976 roku w wysokości 399,00 zł.

(zaświadczenie z dnia 16 listopada 2015 roku – k. 32 akt ZUS)

W okresie od 28 sierpnia 1976 roku do 17 grudnia 1976 roku ubezpieczona pobierała zasiłek macierzyński w kwocie 6 372,00 zł.

(zaświadczenie z dnia 10 listopada 2015 roku – k. 27 akt ZUS)

W okresie od 1 sierpnia 1979 roku do 30 czerwca 1987 roku wnioskodawczyni A. B. (1) była zatrudniona w Z. P. C. (...) w Ł. obecnie Z. P. C. (...) S. A. na stanowisku samodzielny referent do spraw socjalnych na pełny etat. W okresach od 21 lipca 1980 roku do 31 lipca 1980 roku, od 8 sierpnia 1980 roku do 30 sierpnia 1980 rok, od 27 września 1982 roku do 30 czerwca 1987 roku wnioskodawczyni przebywała na bezpłatnym urlopie.

Łączna kwota wynagrodzenia – przychodu – świadczeń pieniężnych – uposażenia wynosiła:

- w 1979 roku – 16 239,00 zł

- w 1980 roku – 45 821,00 zł

- w 1981 roku – 54 747,00 zł

- w 1982 roku – 64 492,00 zł

(świadectwo pracy z dnia 21 maja 2015 roku – k. 7 akt ZUS; zaświadczenie o zatrudnieniu i wynagrodzeniu – k. 8 – 8 verte akt ZUS)

W okresie od 13 lipca 1987 roku do 15 sierpnia 1989 roku wnioskodawczyni była zatrudniona w (...) Centrali (...) w Ł. w pełnym wymiarze na stanowisku: agent smażalni.

(zaświadczenie z dnia 8 października 2015 roku – k. 9,10 akt ZUS)

Wysokość wynagrodzenia wnioskodawczyni wynosiła:

- w 1987 roku – 80000,00 zł

- w 1988 roku – 540000,00 zł

- w 1989 roku – 699 750,00 zł

(obliczenia ZUS – k. 23 verte akt ZUS)

W okresie od 1 stycznia 1991 roku do 30 czerwca 1991 roku wnioskodawczyni prowadziła działalność gospodarczą. Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne stanowiła kwota 4.837.268 zł.

(potwierdzenie ubezpieczenia osób opłacających składki na własne ubezpieczenia oraz osób z nimi współpracujących z dnia 3 listopada 2015 roku – k. 2830 akt ZUS)

W okresie od 16 lipca 1991 roku do 21 kwietnia 1994 roku wnioskodawczyni była zarejestrowana jako bezrobotna w Powiatowym Urzędzie Pracy w Ł. i od 16 lipca 1991 roku do 30 czerwca 1993 roku pobierała zasiłek dla bezrobotnych.

(zaświadczenie z Powiatowego Urzędu Pracy z dnia 19 września 2002 roku – k. 13 akt ZUS)

A. B. (1) podlegała ubezpieczeniu społecznemu rolników od 1 kwietnia 2003 roku. W okresie od 1 stycznia 1991 roku do 30 września 2009 roku wnioskodawczyni opłacała składki na ubezpieczenie społeczne.

(zaświadczenie z dnia 9 października 2015 roku wydane przez KRUS – k. 14 – 16 akt ZUS)

Decyzją z dnia 23 listopada 2015 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł. w Z. po rozpatrzeniu wniosku A. B. (1) z dnia 22 października 2015 roku przyznał emeryturę od dnia 9 października 2015 roku, tj. od osiągnięcia wieku emerytalnego. Organ rentowy wskazał, że kwota zwaloryzowanego kapitału początkowego wynosi 181 475,18 zł, średnie dalsze trwanie życia wynosi – 254,70 miesięcy, a wyliczona kwota emerytury wynosi 712,51 zł.

(decyzja –k. 35 akt ZUS)

W dniu 18 grudnia 2015 roku wnioskodawczyni wniosła o ponowne przeliczenie kapitału początkowego z uwzględnieniem jej pracy za granicą.

(wniosek – k. 41 akt ZUS)

W okresie od dnia 30 września 1982 roku do dnia 14 kwietnia 1987 roku wnioskodawczyni A. B. (1) zatrudniona w (...) W. P. zajmowała stanowisko: nawijaczka, aparatowa maszyn S., na którym otrzymała wynagrodzenie: grupa zaszeregowania W6, tj. 109,19 zł/godz + dodatki. Zatrudnienie wnioskodawczyni nastąpiło na podstawie umowy zawartej pomiędzy R. NRD i R. PRL z dnia 25 maja 1971 roku. Na podstawie powyższej umowy A. B. (1) nie ma prawa na uzyskanie świadczeń rentowych z Zakładów Ubezpieczeń Społecznych w NRD.

(świadectwo pracy z dnia 8 maja 1987 roku – k. 42 akt ZUS)

Wynagrodzenie brutto wnioskodawczyni za okres pracy od 30 września 1982 roku do 14 kwietnia 1987 roku wynosiło:

1982 rok – 1 916,74 M.

1983 rok – 8 290,26 M.

1984 rok – 7 911,09 M.

1985 rok – 17 403,67 M.

1986 rok – 5 699,24 M.

1987 rok – 318,44 M.

Razem: 41 539,44 M.

Wnioskodawczyni pobierała zasiłek rodzinny od 1 września 1982 roku do 31 lipca 1987 roku.

(zaświadczenie o zarobkach z dnia 13 sierpnia 1987 roku – k. 43 akt ZUS)

Kurs marki NRD w złotych w niżej wymienionych latach wynosił:

100 M. NRD/ (...)

1.06.1982 r. do 5.02.1984 r. – 1 350,00

6.02.1984 r. do 6.05.1984 r. – 1 875,00

7.05.1984 r. do 31.03.1985 r. – 2 156,25

1.04.1985 r. do 28.02.1986 r. – 2 415,00

1.03.1986 r. do 31.05.1987 r. – 2 625,00

(kserokopia kursu marki NRD z dnia 16 maja 2016 roku – k. 52 akt ZUS)

Wojewódzki Urząd Zatrudnienia wysyłał 2 lub 3 grupy osób do zatrudnienia na podstawie umowy pomiędzy rządami. Wnioskodawczyni nie była oddelegowana z żadnego zakładu pracy. Wnioskodawczyni pracowała jako nawijaczka w Zakładach (...). Jest technologiem przemysłu cukierniczego. Na takim stanowisku jak w NRD nie pracowała nigdzie indziej w Polsce. Maszyny te wiązały się z produkcją dederonu – były to włókna chemiczne. Była to praca jak w Anilanie (...). Był tam kierownik mówiący w języku polskim jak i tłumaczka.

(bezsporne)

W dniu 25 maja 1971 roku została zawarta umowa międzynarodowa pomiędzy R. Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej a R. Niemieckiej Republiki Demokratycznej w sprawie czasowego zatrudnienia pracowników polskich w przedsiębiorstwach Niemieckiej Republiki Demokratycznej, następnie zmieniona protokołem z 18 października 1973 roku. Zgodnie z art. 9 punkt 9 umowy świadczenia rentowe, do których polscy pracownicy mają prawo, będą wypłacane przez właściwe instytucje PRL według obowiązujących przepisów i na ich koszt. Okresy zatrudnienia oraz zarobki z tytułu pracy NRD będą uwzględniane tak, jak okresy zatrudnienia w PRL. Pkt. 10 określał zasady ustalania i przekazywania składek ubezpieczeniowych stronie polskiej (umowa k.41- 53 i protokół k.54-63).

Mocą protokołów z 12 grudnia 1981 roku i 19 grudnia 1985 roku, przedłużono obowiązywanie umowy z 1971 roku do 1985 roku, a następnie do 31 grudnia 1987 roku.

W art. 1 określono zasady naliczania i przekazywania kwot podatków oraz składek ubezpieczniowych stronie polskiej na pokrycie wydatków z tytułu udzielania świadczeń z ubezpieczen społecznych (protokoły k.64-67).

Porozumienie między Ministerstwem Pracy, Płac i Spraw Socjalnych Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej a Sekretariatem S. do spraw Pracy i Płac Niemieckiej Republiki Demokratycznej do „umowy między R. Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej a R. Niemieckiej Republiki Demokratycznej z dnia 25 maja 1971 roku w sprawie czasowego zatrudnienia polskich pracowników w przedsiębiorstwach Niemieckiej Republiki Demokratycznej zmienionej i uzupełnionej protokołem z dnia 18 października 1973 roku w punkcie 13.1 stanowi, że przekazywanie częściowych składek z tytułu ubezpieczeń społecznych łącznie z ubezpieczeniem od nieszczęśliwych wypadków i podatkiem od wynagrodzeń dokonywane będzie kwartalnie, w formie zaliczek w terminie 6 tygodni po upływie kwartału. Rozliczenie roczne nastąpi w pierwszym kwartale roku następnego.

(porozumienie z dnia 18 października 1973 roku – k. 75 – 78)

Hipotetyczna wysokość kapitału początkowego;

- przy przyjęciu okresu zatrudnienia od 30 września 1982 roku do 14 kwietnia 1987 roku, ustalona przy uwzględnieniu wskaźnika wysokości podstawy wymiaru tego kapitału 34,19 % ( wskaźnik uległby obniżeniu z 37,59% - wynagrodzenie z 1982 roku było podzielone przez 9 miesięcy a zostało podzielone przez 12 miesiecy) wynosiła 210 987,22 zł. Przy tak ustalonym kapitale początkowym hipotetyczna wysokość emerytury wnioskodawczyni wyniosłaby na 9 X 2015 roku 828,38 zł.

- przy przyjęciu ww okresu zatrudnienia oraz wynagrodzeń mnimalnych obowiązujacych w tym okresie, ustalona przy uwzględnieniu wskaźnika wysokości podstawy wymiaru tego kapitału 48,07% wynosiła 237 020,82 zł. Przy tak ustalonym kapitale początkowym hipotetyczna wysokość emerytury wnioskodawcy wyniosłaby 930,59 zł.

- przy przyjeciu ww okresu zatrudnienia oraz wysokości zarobków wynikających z zaświadczenia z 13 sierpnia 1987 roku i kursu marki według danych z NBP ustalona przy uwzględnieniu wskaźnika wysokości podstawy wymiaru tego kapitału 72,79 %, obliczonego w oparciu o przeciętną podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne z 10 kolejnych lat kalendarzowych, tj. z lat 1979 – 1988, wynosiła 283 377,34 zł. Przy tak ustalonym kapitale początkowym hipotetyczna wysokość emerytury wnioskodawcy wyniosłaby 1.112,59 zł.

(hipotetyczne wyliczenie ZUS, obliczenie wskaźnika wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego ubezpieczonej - k.82 – 103)

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie w zakresie w jakim dotyczyło przeliczenia emerytury zasługuje na uwzględnienie.

W myśl art. 24 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych Ubezpieczonym (tekst jednolity Dz. U. z 2015 roku, Nr 748,
z późn. zm.) urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku emerytalnego określonego w ust. 1a i 1b, z zastrzeżeniem art. 46, 47, 50, 50a, 50e i 184.

Podstawę obliczenia emerytury, o której mowa w art. 24 według art. 25. ust. 1 ustawy emerytalnej stanowi kwota składek na ubezpieczenie emerytalne, z uwzględnieniem waloryzacji składek zewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury, zwaloryzowanego kapitału początkowego określonego w art. 173-175 oraz kwot środków zewidencjonowanych na subkoncie, o którym mowa w art. 40a ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych, z zastrzeżeniem ust. 1a i 1b oraz art. 185.

Emerytura, ustalana według zreformowanych zasad dla ubezpieczonych urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 roku, stanowi równowartość kwoty będącej wynikiem podzielenia podstawy obliczenia emerytury przez średnie dalsze trwanie życia dla osób w wieku równym wieko-wi, w jakim ubezpieczony przechodzi na emeryturę (art. 26 ust. 1 ustawy emerytalnej).

Uwzględniane przy ustalaniu prawa do emerytury i obliczaniu jej wysokości okresy składkowe i nieskładkowe zostały wyszczególnione odpowiednio w art. 6 i 7 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Natomiast na mocy art 173 ust. 1 dla ubezpieczonych urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 r., którzy przed dniem wejścia w życie ustawy opłacali składki na ubezpieczenie społeczne lub za których składki opłacali płatnicy składek, ustala się kapitał początkowy (...)

2. Kapitał początkowy stanowi równowartość kwoty obliczonej według zasad określonych w art. 174 pomnożonej przez wyrażone w miesiącach średnie dalsze trwanie życia ustalone zgodnie z art. 26 ust. 3 dla osób w wieku 62 lat.

W oparciu o przepis art. 174 ust. 1 kapitał początkowy ustala się na zasadach określonych w art. 53, z uwzględnieniem ust. 2-12.

2. Przy ustalaniu kapitału początkowego przyjmuje się przebyte przed dniem wejścia w życie ustawy:

1) okresy składkowe, o których mowa w art. 6;

2) okresy nieskładkowe, o których mowa w art. 7 pkt 5;

3) okresy nieskładkowe, o których mowa w art. 7 pkt 1-3 i 6-12, w wymiarze nie większym niż określony w art. 5 ust. 2.

3. Podstawę wymiaru kapitału początkowego ustala się na zasadach określonych w art. 15, 16, 17 ust. 1 i 3 oraz art. 18, z tym że okres kolejnych 10 lat kalendarzowych ustala się z okresu przed dniem 1 stycznia 1999 r.

W myśl art. 15 ust. 1 podstawę wymiaru emerytury i renty stanowi ustalona w sposób określony w ust. 4 i 5 przeciętna podstawa wymiaru składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe lub na ubezpieczenie społeczne na podstawie przepisów prawa polskiego w okresie kolejnych 10 lat kalendarzowych, wybranych przez zainteresowanego z ostatnich 20 lat kalendarzowych poprzedzających bezpośrednio rok, w którym zgłoszono wniosek o emeryturę lub rentę, z uwzględnieniem ust. 6 i art. 176 (…)

6. Na wniosek ubezpieczonego podstawę wymiaru emerytury lub renty może stanowić ustalona w sposób określony w ust. 4 i 5 przeciętna podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne lub ubezpieczenia emerytalne i rentowe w okresie 20 lat kalendarzowych przypadających przed rokiem zgłoszenia wniosku, wybranych z całego okresu podlegania ubezpieczeniu.

W oparciu o art. 16 przy ustalaniu kolejnych 10 lat kalendarzowych, o których mowa w art. 15 ust. 1 i 2, przyjmuje się lata kalendarzowe następujące bezpośrednio po sobie, chociażby ubezpieczony w niektórych z tych lat przez okres roku lub w okresie krótszym niż rok nie pozostawał w ubezpieczeniu.

Przytoczone zasady postępowania – w świetle uchwały Sądu Najwyższego z dnia
7 maja 2003 roku w sprawie o sygn. III UZP 2/03 (OSNP 2003/14/338) - tak przy ustalaniu prawa do świadczenia, jak i jego przeliczaniu, pozwalają na ogólną uwagę, iż zamiarem ustawodawcy było umożliwienie ubezpieczonym dokonanie wyboru, w ramach prawa, najkorzystniejszego z ich punktu widzenia okresu, z którego podstawa wymiaru składek ubezpieczeniowych, będzie stanowić podstawę wymiaru świadczenia.

Zgodnie z art. 114 ust. 1 ustawy emerytalnej prawo do świadczeń lub ich wysokość ulega ponownemu ustaleniu na wniosek osoby zainteresowanej lub z urzędu, jeżeli po uprawomocnieniu się decyzji w sprawie świadczeń zostaną przedłożone nowe dowody lub ujawniono okoliczności istniejące przed wydaniem tej decyzji, które mają wpływ na prawo do świadczeń lub na ich wysokość.

W rozpoznawanej sprawie wnioskodawczyni zakwestionowała wysokość przyjętego za podstawę obliczeń emerytury wynagrodzenia otrzymywanego za pracę w Zakładach (...) w byłej Niemieckiej Republice Demokratycznej. ZUS nie uwzględnił bowiem wynagrodzenia za pracę w latach 1982 – 1987. W toku niniejszego postępowania Sąd na podstawie dokumentacji dotyczącej zarobków wnioskodawczyni w spornym okresie oraz przeliczenia kursu marek NRD w złotych ustalił inną wysokość wynagrodzenia za pracę.

Zgodnie z § 21 ust. 1 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 11 października 2011 roku sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe (Dz. U.
z 2011 roku, nr 237, poz. 1412) środkiem dowodowym stwierdzającym wysokość wynagrodzenia, dochodu, przychodu oraz uposażenia przyjmowanego do ustalenia podstawy wymiaru emerytury lub renty są zaświadczenia pracodawcy lub innego płatnika składek, legitymacja ubezpieczeniowa lub inny dokument, na podstawie którego można ustalić wysokość wynagrodzenia, dochodu, przychodu lub uposażenia.

Należy podkreślić, że Sąd nie jest związany ograniczeniami dowodowymi określonymi dla dowodzenia przed organami rentowymi, co wynika z treści art. 473 k.p.c.
i sprawia, że każdy fakt może być dowodzony wszelkimi środkami, które Sąd uzna za pożądane, a ich dopuszczenie za celowe. Mając to na uwadze Sąd przeprowadził postępowanie dowodowe obejmujące analizę dostępnej dokumentacji związanej ze spornym okresem zatrudnienia wnioskodawczyni.

Wskazana regulacja § 21 ust. 1 powołanego rozporządzenia stanowiąca odpowiednik obowiązującego do dnia 23 listopada 2011 roku § 20 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia
7 lutego 1983 roku w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno - rentowe i zasad wypłaty tych świadczeń wyznacza kierunek postępowania dowodowego, nie oznacza jednak, aby wysokość uzyskiwanego uposażenia nie mogła być wskazana i w inny sposób, tak przy pomocy pisemnych środków dowodowych pochodzących od pracodawcy, czy też nawet dowodów pośrednich, nie wyłączając zeznań świadków - aczkolwiek wskazujących wprost na wysokość wynagrodzenia danego zainteresowanego (tak stanowi m. in. teza wyroku Sądu Najwyższego z dnia 25 lipca 1997r. - II UKN 186/97, OSNAP 1998/11/324, a także wyroki: Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 4 marca 1997r. - III AUa 105/97, Apel. W-wa 1997/2/7, Sądu Apelacyjnego w Rzeszowie z dnia 27 czerwca 1995 - III Aur 177/95, OSA 1996/10/32, czy Sądu Apelacyjnego Białymstoku - III Aur 294/93, PS - wkład. 1994/3/6).

Sąd przeprowadził postępowanie dowodowe obejmujące analizę dostępnej dokumentacji związanej z okresami zatrudnienia wnioskodawczyni, co dało podstawę do oceny prawidłowości zaskarżonej decyzji w świetle postawionych jej zarzutów.

Wysokości wynagrodzenia lub danego składnika wynagrodzenia nie można ustalać
w sposób przybliżony, ale pewny, na podstawie konkretnego dokumentu bądź jego kopii, który zachował się w dokumentacji osobowej ubezpieczonej. Chodzi tutaj o umowy pracę czy angaże, w których zawarte są dane dotyczące wynagrodzenia. W takim wypadku uwzględnić można składniki wynagrodzenia, które są pewne, wypłacane były w danym okresie, stałe i w określonej wysokości (por. wyrok Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 18 stycznia 2012 r., III AUa 1555/11, LEX nr 1113058).

Informacje zawarte w dokumentacji płacowej wnioskodawczyni pozwoliły ustalić wysokość wynagrodzenia w sposób pewny. Wnioskodawczyni dysponowała bowiem zaświadczeniem o zarobkach ze spornego okresu z dnia 13 sierpnia 1987 roku.

Przeprowadzone postępowanie dowodowe ma na celu ustalić taką wysokość wynagrodzenia, jaką wnioskodawczyni zatrudniona w pełnym wymiarze czasu pracy niewątpliwie otrzymywała.

Pewne i dokładne ustalenia co do wysokości stale otrzymywanych przez wnioskodawczynię składników wynagrodzenia pozwoliły na zmianę zaskarżonej decyzji, zgodnie z niekwestionowanymi przez stronę odwołującą się hipotetycznymi wyliczeniami organu rentowego w wariancie III, zgodnie z którym hipotetyczna wysokość wskaźnika wysokości podstawy wymiaru emerytury z 10 lat kalendarzowych (1979 - 1988) wynosi 72,79 %. Kapitał początkowy na dzień 1 stycznia 1999 roku wynosi 283 377,34 zł, a wysokość emerytury wnioskodawczyni – 1 112,59 zł.

Zgodnie z § 10 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 1 kwietnia 1985 roku w sprawie szczególnych zasad ustalania podstawy wymiaru emerytur i rent (t.j. Dz. U. Nr 11, poz. 63) jeżeli w okresie, z którego wynagrodzenie przyjmuje się do ustalenia podstawy wymiaru, pracownik był zatrudniony za granicą, do ustalenia podstawy wymiaru przyjmuje się za okresy tego zatrudnienia:

1) kwoty, od których za te okresy opłacono składkę na ubezpieczenie społeczne w kraju, albo

2) jeżeli okres zatrudnienia za granicą przypada przed dniem 1 stycznia 1991 r. - kwoty wynagrodzenia przysługującego w tych okresach pracownikowi zatrudnionemu w kraju w takim samym lub podobnym charakterze, w jakim pracownik był zatrudniony przed wyjazdem za granicę.

Sąd, co do zasady podziela sposób interpretacji przepisów przedstawiony przez organ rentowy w zakresie możliwości uwzględnienia, w przypadku osób zatrudnionych przed 1991 rokiem, za granicą, wynagrodzeń jedynie w oparciu o tzw. wynagrodzenia zastępcze, których wnioskodawczyni nie przedstawiła. Nie jest to jednak jedyny możliwy sposób interpretacji tego przepisu. Cytowany § 10 określa dwa rozłączne przypadku:

- pierwszy, dotyczący sytuacji gdy odprowadzone zostały składki na ubezpieczenie społeczne w kraju, chociaż pracownik świadczył pracę za granicą. W takim wypadku pierwszeństwo, niezależnie, od okresu,w którym to zatrudnienie miało miejsce, przypada wysokości rzeczywistych zarobków.

- drugi – jeśli składki nie zostały odprowadzone lub brak dowodów na ten fakt, a zatrudnienie przypada przed 1991 rokiem – wynagrodzenia zastępcze.

A contrario, jeśli zatrudnienie przypada po 1991 roku i składki nie zostały odprowadzone, nie ma podstawy do przyjęcia wynagrodzeń przy naliczeniu wysokości świadczeń z ubezpieczenia społecznego, chyba, że przewidywałby to przepis szczególny.

Praca wnioskodawczyni w spornym okresie odbywała się w byłej Niemieckiej Republice Demokratycznej. Ubezpieczona nie została tam skierowana przez jakiekolwiek polskie przedsiębiorstwo, ale jej praca wykonywana była w oparciu o umowę międzynarodową

Zgodnie z art. 9 punkt 9 umowy z 25 maja 1971 roku przedłużonej następnie na mocy kolejnych protokołów, świadczenia rentowe, do których polscy pracownicy mają prawo, będą wypłacane przez właściwe instytucje PRL według obowiązujących przepisów i na ich koszt. Okresy zatrudnienia oraz zarobki z tytułu pracy NRD będą uwzględniane tak, jak okresy zatrudnienia w PRL. Pkt. 10 określał zasady ustalania i przekazywania składek ubezpieczeniowych stronie polskiej.

W art. 1 protokołu przedłużającego obowiązywanie tej umowy określał zasady naliczania i przekazywania kwot podatków oraz składek ubezpieczniowych stronie polskiej na pokrycie wydatków z tytułu udzielania świadczeń z ubezpieczeń społecznych.

W związku z powyższym, mając na uwadze fakt przekazywania składek na ubezpieczenie społeczne przez rząd NRD rządowi PRL, od rzeczywistych zarobków wnioskodawczyni, także jednoznaczną treść umowy międzynarodowej, w ocenie sądu zastosowanie winna znaleźć reguła pierwsza, a nie jak błędnie przyjął organ rentowy przeliczenie wysokości świadczenia jedynie w oparciu o zarobki zastępcze. Istnieje bowiem możliwość ustalenia zarobków ubezpieczonej za poszczególne lata, od których odprowadzone zostały składki na ubezpieczenie społeczne w Polsce.

Podkreślić należy, iż sposób i kwoty wyliczone przez organ rentowy były między stronami niesporne.

Jak stanowi art. 129 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych świadczenia wypłaca się poczynając od dnia powstania prawa do tych świadczeń, nie wcześniej jednak niż od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek lub wydano decyzję z urzędu. Wnioskodawczyni złożyła wniosek o przeliczenie podstawy wymiaru emerytury w dniu 18 grudnia 2015 roku.

Mając na uwadze powyższe Sąd na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. zmienił zaskarżoną decyzję i przeliczył emeryturę A. B. (1) od 1 grudnia 2015 roku emeryturę w ten sposób, iż wyliczył ją przy uwzględnieniu wskaźnika podstawy wymiaru kapitału początkowego w wysokości 72,79% i zwaloryzowanego kapitału początkowego w kwocie 283.377,34 zł. Przyjmując do wyliczenia kapitału początkowego zarobki gktycznie uzyskane przez odwołujaca w okresie od 30 września 1982 do 14 kwietnia 1987 roku.

Przechodząc do wniosku A. B. (1) o doliczenie dodatku za pracę w warunkach szkodliwych za okres pracy w Niemczech na zasadach jakie obowiązywały w Anilanie wskazać należy, że nie zasługiwał on na uwzględnienie.

Podnieść należy, iż nie istnieje możliwość jednoczesnego przeliczenia wynagrodzenia za ten sam okres według obu reguł: rzeczywistego wynagrodzenia i wynagrodzenia zastępczego. Ewentualny dodatek mógłby zostać uwzględniony tylko w przypadku przyjęcia wynagrodzeń zastępczych, o ile taki dodatek na podobnym stanowisku był wypłacany i ozusowany. Skoro jednak wnioskodawczyni wniosła o uwzględnienie jej rzeczywistych wynagrodzeń to należy przyjąć, iż wszystkie części składowe wynagrodzenia, w tym ewentualny dodatek za pracę w warunkach szczególnych, zostały uwzględnione w wystawionym ubezpieczonej zaświadczeniu.

Mając na uwadze powyższe Sąd Okręgowy na podstawie art. art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. oddali odwołanie A. B. (1) w pozostałej części.

ZARZĄDZENIE

Odpis wyroku z uzasadnieniem doręczyć pełnomocnikowi organu rentowego wraz z aktami rentowymi.

2 VIII 2017 roku

A.M.(n.z.)