Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 19 grudnia 2014 roku

Sąd Okręgowy w Szczecinie II Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie:

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 19 grudnia 2014 roku w S.

sprawy z powództwa Ł. D.

przeciwko Skarbowi Państwa - Komendantowi Wojewódzkiemu Policji w S.

o zapłatę

na skutek apelacji wniesionej przez powoda

od wyroku Sądu Rejonowego w Stargardzie Szczecińskim z dnia 14 marca 2014 r., sygn. akt I C 316/12

1.  prostuje oczywistą omyłkę w sentencji zaskarżonego wyroku w ten sposób, że rozstrzygnięciu w przedmiocie zwrotu kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej powodowi z urzędu nadaje punkt III. i jednocześnie w tym punkcie w miejsce nazwiska adwokat (...) wpisuje prawidłowo (...);

2.  oddala apelację;

3.  zasądza od powoda Ł. D. na rzecz pozwanego Skarbu Państwa - Komendanta Wojewódzkiego Policji w S. kwotę 60 (sześćdziesiąt) złotych tytułem kosztów postępowania apelacyjnego;

4.  przyznaje od Skarbu Państwa Sądu Rejonowego w Stargardzie Szczecińskim na rzecz adwokat M. K. kwotę 73 (siedemdziesiąt trzy) złote 80 (osiemdziesiąt) groszy tytułem kosztów pomocy prawnej udzielonej powodowi z urzędu przed Sądem drugiej instancji.

Sygn. akt II Ca 621/14

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 14 marca 2014 roku Sąd Rejonowy w Stargardzie Szczecińskim w sprawie z powództwa Ł. D. przeciwko Skarbowi Państwa Komendzie Wojewódzkiej Policji w S. o zapłatę: oddalił powództwo (I); zasądził od powoda Ł. D. na rzecz pozwanego Skarbu Państwa Komendy Wojewódzkiej Policji w S. kwotę 2400 zł tytułem zwrotu kosztów procesu (II); przyznał od Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Stargardzie Szczecińskim na rzecz adwokata M. M. kwotę 2 952 zł w tym stawka podatku VAT w wysokości 552 zł tytułem zwrotu kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu powodowi Ł. D. (III).

Sąd Rejonowy oparł powyższe rozstrzygnięcie na następującym stanie faktycznym i prawnym:

Ł. D. od dnia 22 grudnia 2010 roku odbywa karę pozbawienia wolności w Zakładzie Karnym w S.. Obecnie obliczony koniec kary przypada na dzień 9 września 2014 roku. Powód był konwojowany w związku z czynnościami sądowymi z jego udziałem, toczącymi się przed Sądem Rejonowym w Stargardzie Szczecińskim VII Zamiejscowym Wydziałem Karnym w P. w następujących dniach: 22 lutego 2011 roku, 1 marca 2011 roku, 12 kwietnia 2011 roku, 6 maja 2011 roku, 26 maja 2011 roku, 8 czerwca 2011 roku, 30 czerwca 2011 roku, 27 lipca 2011 roku, 4 sierpnia 2011 roku, 17 sierpnia 2011 roku, 25 sierpnia 2011 roku, 15 września 2011 roku, 24 października 2011 roku, 3 listopada 2011 roku, 6 grudnia 2011 roku, 19 stycznia 2012 roku, 22 lutego 2012 roku, 21 marca 2012 roku, 19 kwietnia 2012 roku, 17 maja 2012 roku, 31 maja 2012 roku, 4 czerwca 2012 roku, 26 czerwca 2012 roku, 12 lipca 2012 roku. Realizacją powyższych konwojów zajmowało się ogniwo konwojowe Wydziału Konwojowego KWP w S. z siedzibą w S.. Powód był także konwojowany w związku z czynnościami sądowymi z jego udziałem, toczącymi się przed różnymi Sądami takimi jak: Sąd Rejonowy w Myśliborzu, Sąd Okręgowy w Szczecinie, Sad Rejonowy w Stargardzie Szczecińskim w następujących dniach: 10 stycznia 2012 roku, 6 lutego 2012 roku, 20 lutego 2012 roku, 24 lutego 2012 roku, 8 maca 2012 roku, 22 marca 2012 roku, 24 maja 2012 roku, 12 czerwca 2012 roku, 14 czerwca 2012 roku, 4 lipca 2012 roku, 19 lipca 2012 roku, 30 lipca 2012 roku, 7 i 27 sierpnia 2012 roku, 14 i 27 września 2012 roku, 1, 17, 25, 29, 30 październik 2012 roku, 6 i 29 listopada 2012 roku, 14, 17, 21 grudnia 2012 roku, 22, 23, 29, 31 stycznia 2013 roku, 18, 21, 26, 27 lutego 2013 roku, 18, 29 marca 2013 roku, 3, 5 kwietnia 2012 roku, 13, 20, 27 maja 2012 roku.

Konwoje osób pozbawionych wolności odbywają się pojazdami do tego przeznaczonymi. Pojazd konwojujący posiada wentylację, która jest włączana w okresie letnim, obejmuje ona również tą część pojazdu, w której przebywają osoby przewożone. Osoby konwojujące są przegrodzone od osób konwojowanych płytą. Specyfikacja pojazdu nie przewiduje pasów bezpieczeństwa, ani żadnych wystających elementów. W części dla osób konwojowanych znajdują się wyprofilowane, plastikowe ławki, ustawione bokiem do kierunku jazdy. W stosunku do wszystkich osób konwojowanych są używane bezpośrednie środki bezpieczeństwa takie jak kajdanki, w szczególnych przypadkach kajdanki obejmują ręce oraz nogi, wyjątkiem od powyższej sytuacji są osoby nieletnie i kobiety w ciąży. Pojazd konwojujący porusza się z prędkością dozwoloną przez przepisy ruchu drogowego. Po sprawdzeniu osoby przeznaczonej do konwojowania, zakuwa się ją w kajdanki i wprowadza do pojazdu konwojującego. Osoby konwojowane w pojeździe mają cały czas założone kajdanki. Przy odbiorze osób pozbawionych wolności z konwoju, służba więzienna pyta osoby przekazywane czy nic się nie stało. Powód w trakcie konwojowania zachowywał się spokojnie. W pojazdach przeznaczonych do konwojowania osób pozbawionych wolności jest zakaz palenia, obowiązuje on konwojujących jak i osoby konwojowane. W dniu 13 marca 2013 roku powód został przetransportowany do Zakładu Karnego w G..

Na podstawie tak ustalonego stanu faktycznego Sąd Rejonowy uznał powództwo oparte na art. 23 kc, art. 24 kc oraz art. 448 kc za nieuzasadnione. Sąd Rejonowy wskazał, iż dla uzyskania ochrony prawnej w zakresie dóbr osobistych, spełnione powinny zostać łącznie trzy przesłanki: dobro osobiste musi istnieć, być naruszone, a działanie takie musi być bezprawne. Zatem dla uwzględnienia roszczeń powoda koniecznym było wykazanie, iż doszło do naruszenia przez pozwanego jego dóbr osobistych – godności, na skutek nie zapewnienia mu przez pozwanego warunków konwojowania, w których zachowane byłoby jego poczucie godności jako człowieka i nie obawiałby się o swoje bezpieczeństwo. Sąd Rejonowy podkreślił przy tym, iż ocena, czy nastąpiło naruszenie dobra osobistego, nie może być dokonywana w oparciu o subiektywne odczucie osoby żądającej ochrony prawnej, ale wyłącznie przy zastosowaniu kryteriów obiektywnych.

Sąd Rejonowy wskazał, iż ustaleń stanu faktycznego dokonał w oparciu o ujawnione dowody z dokumentów, dowody z zeznań świadków G. K., P. L., R. F., A. L., M. N., J. K., W. M., J. Z., H. H., W. B., które Sąd ocenił jako wiarygodne, albowiem pozostawały one wewnętrznie spójne i korespondowały z całokształtem materiału dowodowego, nadto zdaniem Sądu R. świadkowie w sposób spontaniczny przedstawili informacje jakie posiadali na temat niniejszego sporu, często nie pamiętając dokładnie konwoju wskazywanego przez powoda lub też nie uczestnicząc w nim w ogóle, a informacje co do sposobu konwojowania uzyskiwali od powoda. Dodatkowo Sąd Rejonowy wskazał na zeznania świadków J. Z. oraz T. T., którzy potwierdzili, iż w pojazdach przeznaczonych do konwoju jest zakaz palenia i nie dochodzi do takich sytuacji. W ocenie Sądu Rejonowego, nie sposób było ustaleń co do używania wyrobów tytoniowych przez konwojowanych oraz konwojentów konstruować w oparciu o zeznania świadka B. F., W. K., M. B., D. A., albowiem zeznania jego okazały się niespójne i nielogiczne w konfrontacji z pozostałym materiałem dowodowym. Dodatkowo na poparcie ostatniej tezy powód wskazał jedynie na zeznania świadka E. M., który rzeczywiście przyznał, iż przy konwojowaniu używane były wyroby tytoniowe, jednak dla Sądu Rejonowego powyższe zeznania nie były miarodajne.

Sąd Rejonowy uznał, iż powód nie wykazał, że poniósł szkodę oraz jej wysokości. Wskazał, iż konwojowanie powoda z użyciem kajdanek było zgodne z obowiązującymi przepisami prawa w szczególności z art. 13 ust. 1 ustawy z dnia 24 maja 2013 roku o środkach przymusu bezpośredniego i broni palnej (Dz.U. z dnia 3 czerwca 2013 r.) w celu zapobieżenia ucieczce osoby pozbwionej wolności. Zgodnie z art. 15 ust. 1 wyżej wymienionej ustawy kajdanek jako środków przymusu bezpośredniego można użyć m. in. w celu zapewnienia bezpieczeństwa konwoju lub doprowadzenia. Ponadto Sąd Rejonowy wskazał, iż zgodnie z § 6 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 17 września 1990 roku w sprawie określenia przypadków oraz warunków i sposobów użycia przez policjantów środków przymusu bezpośredniego (Dz.U. nr 70 poz. 410 ze zm.) kajdanki lub prowadnice można stosować wobec osób skazanych, tymczasowo aresztowanych lub zatrzymanych w celu udaremnienia ucieczki albo zapobieżenia czynnej napaści lub czynnemu oporowi. Sąd Rejonowy podał, iż kolejnym aktem prawnym wskazującym na to, że konwojowanie powoda z użyciem kajdanek było zgodne z obowiązującymi przepisami prawa jest zarządzenie numer 360 Komendanta Głównego Policji z dnia 26 marca 2009 roku w sprawie metod i form wykonywania przez policjantów konwojów i doprowadzeń. Zgodnie z § 11 ust. 2 pkt 2 wyżej wymienionego zarządzenia konwojentowi nie wolno zdejmować osobom konwojowanym kajdanki lub prowadnice bez zgody dowódczy konwoju i przykuwać się kajdankami do osób konwojowanych. Zdjęcie kajdanek osobie konwojowanej może nastąpić po zajęciu miejsc na ławie oskarżonych na polecenie sędziego przewodniczącego rozprawie lub posiedzeniu sądu. Powód nie mógł skorzystać z pasów bezpieczeństwa, gdyż pojazdy przeznaczone do przewozu osób pozbawionych wolności nie są w takie pasy wyposażone, a warunki techniczne takich pojazdów wskazuje rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych oraz Ministra Sprawiedliwości z dnia 10 października 2012 roku w sprawie warunków przewozu osób pojazdami Policji, Straży Granicznej, Służby Więziennej oraz jednostek ochrony przeciwpożarowej (Dz.U.2012.1139). Wobec powyższego Sąd Rejonowy przy uwzględnieniu dowodów przeprowadzonych w niniejszym postępowaniu, stwierdził, iż nie pozwalają uznać za wykazane twierdzenia strony powodowej, że dobra osobiste powoda zostały naruszone.

O kosztach procesu Sąd Rejonowy orzekł na postawie art. 98 kpc w zw. z § 6 pkt 5 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz.U.2013.490 j.t.) Stosowanie zaś do art. 98 k.p.c. w zw. z § 6 pkt 5 w zw. z § 4 ust. 2 w zw. z art. 19 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U. 2002 rok, Nr 163, poz. 1348 ze zm.) oraz art. 29 ust. 1 ustawy z dnia 26 maja 1982 r. prawo o adwokaturze przyznał pełnomocnikowi powoda ustanowionemu z urzędu adwokat M. M. kwotę 2 952 zł, w tym 552 zł tytułem podatku VAT od Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Stargardzie Szczecińskim tytułem kosztów pomocy prawnej udzielonej z urzędu.

Apelację od powyższego wyroku w zakresie punktu I i II wywiódł powód wnosząc o jego zmianę i wydanie rozstrzygnięcia zgodnie z żądaniem pozwu, zasądzenie na rzecz pełnomocnika z urzędu adwokat M. K. kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym oraz sprostowanie oczywistej omyłki wyroku w punkcie II orzekającym w przedmiocie kosztów zastępstwa w ten sposób, by w miejsce nazwiska pełnomocnika Z.-M. wpisać prawidłowe Z.-K..

Zaskarżonemu wyrokowi zarzucono:

1. naruszenie przepisów prawa materialnego, tj.:

- art. 448 kc, poprzez nieprawidłową wykładnię przepisu, jakoby dla zasadności dochodzonego roszczenia na podstawie tego przepisu koniecznym było wykazanie szkody, podczas gdy z treści przepisu wynika, że podstawą jego zastosowania jest wyrządzenie krzywdy;

- art. 16 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 6 kwietnia 1990 r. o Policji w brzmieniu obowiązującym w okresie objętym postępowaniem (tekst pierwotny: Dz. U. 1990 r. Nr 30 poz. 179) poprzez jego niezastosowanie;

- art. 13 ust. 1 i art. 15 ust. 1 Ustawy z dnia 24 maja 2013 r. o środkach przymusu bezpośredniego i broni palnej (Dz.U. z 2013 r. poz. 628) poprzez jej zastosowanie, w sytuacji gdy w/w ustawa nie obowiązywała jeszcze w okresie objętym niniejszym postępowaniem;

- § 6 ust. 1 Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 17 września 1990 r. w sprawie określenia przypadków oraz warunków i sposobów użycia przez policjantów środków przymusu bezpośredniego (Dz. U. Nr 90, poz. 410) poprzez jego niewłaściwe zastosowanie;

- § 11 ust. 2 pkt 2, § 12 ust. 2 i § 26 ust. 7 Zarządzenia numer 360 Komendanta Głównego Policji z dnia 26 marca 2009 r. w sprawie metod i form wykonywania przez policjantów konwojów i doprowadzeń poprzez niewłaściwe zastosowanie;

- § 15 ust. 2 Rozporządzenia Ministra Obrony Narodowej, Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji oraz Ministra Sprawiedliwości z dnia 11 października 2007 r. w sprawie warunków poruszania się po drogach pojazdów specjalnych, pojazdów używanych do celów specjalnych oraz pojazdów używanych w związku z przewozem pojazdów specjalnych Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej, Policji, Straży Granicznej oraz pojazdów straży pożarnej biorących udział w akcjach ratowniczych, a także warunków przewozu osób pojazdami Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej, Policji, Straży Granicznej, Służby Więziennej oraz straży pożarnej poprzez niewłaściwe niezastosowanie niniejszego przepisu.

2. naruszenie przepisów prawa procesowego, tj.

- art. 233 § 1 kpc, polegające na;

a) dowolnej, wybiórczej oraz sprzecznej z ich treścią ocenie zeznań przesłuchanych w sprawie świadków, w szczególności poprzez uznanie za spójne wewnętrznie i korespondujące z materiałem dowodowym zeznania świadków G. K., P. L., R. F., A. L., M. N., J. K., W. M. podczas gdy zeznania tych świadków są sprzeczne między sobą, a nadto częściowo potwierdzają twierdzenia powoda i w konsekwencji poczynienie przez Sąd Rejonowy niewłaściwych ustaleń, w szczególności dotyczących palenia wyrobów tytoniowych przez osoby konwojowane i konwojujące w trakcie wykonywania konwoju powoda, a także sposobu wykonywania konwoju w sposób naruszający dobra osobiste powoda;

b) nieprawidłowej ocenie materiału dowodowego, tj. zeznań funkcjonariuszy G. K., P. L. i A. L., którzy przyznali, że samochód w czasie konwoju poruszał się z prędkością zgodną z przepisami ruchu drogowego, co naruszało § 4 ust. 1 Rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych oraz Ministra Sprawiedliwości z dnia 10 października 2012 r. w sprawie warunków przewozu osób pojazdami Policji (...) i § 15 ust, 2 Rozporządzenia Ministra Obrony Narodowej, Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji oraz Ministra Sprawiedliwości z dnia 11 października 2007 r. w sprawie warunków poruszania się po drogach pojazdów specjalnych, pojazdów używanych do celów specjalnych oraz pojazdów używanych w związku z przewozem pojazdów specjalnych Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej, Policji, Straży Granicznej oraz pojazdów straży pożarnej biorących udział w akcjach ratowniczych, a także warunków przewozu osób pojazdami Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej, Policji, Straży Granicznej, Służby Więziennej oraz straży pożarnej poprzez niewłaściwe niezastosowanie niniejszego przepisu;

c) dowolnej ocenie materiału dowodowego poprzez pominięcie zeznań M. D. odnośnie palenia wyrobów tytoniowych przez osoby konwojowane, podczas gdy świadek ten był obecny w trakcie przesłuchań innych świadków, ale na inne okoliczności niż palenie wyrobów tytoniowych;

d) wybiórczej ocenie zeznań świadka J. Z., H. H., W. B. i T. T. i pominięciu tych ich zeznań, które potwierdzały zasadność roszczeń powoda;

e) dowolnej i wybiórczej ocenie zeznań świadków B. F., W. K., M. B. i D. A. poprzez ograniczenie ich oceny wyłącznie w zakresie palenia wyrobów tytoniowych, a pominięciu w pozostałym zakresie, w którym potwierdzali zasadność roszczeń powoda

i w konsekwencji poczynieniu przez Sąd sprzecznych istotnych ustaleń z treścią zebranego w sprawie materiału i nieprawidłowym uznaniu, że wobec powoda nie doszło do naruszenia dóbr osobistych wskutek zachowań, za które ponosi odpowiedzialność pozwany;

- art. 328 § 2 kpc poprzez pominięcie w ustaleniach faktycznych istotnych okoliczności sprawy, tj., czy w pojazdach osoby konwojujące i konwojowane paliły wyroby tytoniowe w trakcie wykonywania konwojów powoda, a ograniczenie się wyłącznie do stwierdzenia, że w pojazdach przeznaczonych do konwojowania obowiązuje zakaz palenia.

W odpowiedzi na apelację pozwany wniósł o jej oddalenie oraz zasądzenie od powoda na jego rzecz kosztów zastępstwa procesowego postępowania apelacyjnego.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Apelacja powoda okazała się niezasadna i jako taka podlegała oddaleniu.

Powód domagał się ochrony prawnej z powodu naruszenia przez pozwanego Skarb Państwa Komendę Wojewódzkiej Policji w S. jego dóbr osobistych: godności, czci oraz narażenia na utratę zdrowia. Powód w uzasadnieniu pozwu jako podstawę roszczenia wskazał art. 23 kc i 24 kc w zw. z art. 448 kc.

Zgodnie z art. 23 k.c., dobra osobiste człowieka, jak w szczególności zdrowie, wolność, cześć, nietykalność cielesna pozostają pod ochroną prawa cywilnego niezależnie od ochrony przewidzianej w innych przepisach. Stosownie zaś do treści art. 24 § 1 k.c. ten, czyje dobro osobiste zostaje zagrożone cudzym działaniem, może żądać zaniechania tego działania, chyba że nie jest ono bezprawne. Na zasadach przewidzianych w kodeksie może on również żądać zadośćuczynienia pieniężnego lub zapłaty odpowiedniej sumy pieniężnej na wskazany cel społeczny. Z treścią tegoż przepisu związany jest przepis art. 448 k.c., zgodnie z którym w razie naruszenia dobra osobistego sąd może przyznać temu, czyje dobro osobiste zostało naruszone, odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę lub na jego żądanie zasądzić odpowiednią sumę pieniężną na wskazany przez niego cel społeczny, niezależnie od innych środków potrzebnych do usunięcia skutków naruszenia. Podstawową przesłanką cywilnoprawnej ochrony dóbr osobistych jest zatem ustalenie, że dobro osobiste zostało naruszone działaniem bezprawnym i przesłanka ta warunkuje zarówno roszczenia zmierzające do usunięcia skutków naruszenia dóbr osobistych, jak również roszczenia o zasądzenie zadośćuczynienia, albo stosownej sumy pieniężnej na wskazany cel społeczny. Podkreślić należy ponadto, że w cytowanym powyżej art. 24 § 1 k.c. ustanowione zostało domniemanie bezprawności, które podlega obaleniu przez wykazanie uprawnienia do określonego działania. Ochrona dóbr osobistych przysługuje bowiem jedynie przed działaniem bezprawnym, jednakże istnieją okoliczności wyłączające bezprawność działania, dla których typowymi przykładami są: działanie w ramach porządku prawnego, zgoda pokrzywdzonego, obrona konieczna, stan wyższej konieczności, czy też działania podjęte w obronie uzasadnionego interesu społecznego lub prywatnego.

Dokonując oceny, czy określone zachowanie dotknęło sfery dóbr osobistych osoby żądającej ochrony, Sąd ma na uwadze nie tylko punkt widzenia osoby żądającej ochrony i jej indywidualną wrażliwość (kryterium subiektywne), ale przede wszystkim kryterium wzorców obiektywnych, w tym także odczucia szerszego grona osób oraz powszechnie przyjmowane i zasługujące na akceptację normy postępowania. W orzecznictwie Sądu Najwyższego, jak i w doktrynie od dawna została przesądzona kwestia obiektywnej koncepcji naruszenia dóbr osobistych – to jest ocenianej z punktu widzenia reakcji i odczuć społeczeństwa, a nie bezpośrednio zainteresowanego (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 16 stycznia 1976 roku, sygn. II CR 692/75 opubl. w OSNCP 1976/11/251 oraz wyrok Sądu Najwyższego z dnia 28 maja 1999 roku, sygn. I CKN 16/98, opubl. w OSNC 2000/2/25).

W ocenie Sądu Okręgowego zarzut naruszenia prawa materialnego przez Sąd Rejonowy poprzez zastosowanie niewłaściwego stanu prawnego okazał się częściowo zasadny, jednakże ta okoliczność nie doprowadziła do zmiany zaskarżonego orzeczenia. Sąd Okręgowy wskazuje, iż zgodnie z treścią art. 3 k.c. ustawa nie ma mocy wstecznej, chyba że to wynika z jej brzmienia lub celu. Należy zauważyć, że ramy czasowe obowiązywania i stosowania konkretnego przepisu są określone zgodnie z konstytucyjną zasadą, tj. ustawodawca wyznacza datę wejścia w życie i stosowania przepisu nie wcześniej niż po jego publikacji. W konsekwencji sąd stosuje przepis do oceny zdarzeń prawnych i ich skutków powstających po tej dacie; wyjątkowo, jeśli taka jest wola ustawodawcy, skutki prawne zdarzeń zaistniałych pod rządem dawnego prawa określi na przyszłość według nowego przepisu (por. komentarz M. Pyziak - Szafnickiej do art. 3 k.c., Lex). Zasada lex retro non agit nakazuje skutki zdarzeń prawnych oceniać na podstawie ustawy, która obowiązuje w czasie, gdy dane zdarzenie nastąpiło. Tym samym, według reguł prawa międzyczasowego co do stosowania prawa materialnego, do czynności prawnych i innych zdarzeń stosuje się prawo obowiązujące w chwili dokonania czynności lub powstania zdarzeń prowadzących do określonych stosunków prawnych (por. wyrok SA w Katowicach z dnia 7 lipca 2010 r., V ACa 99/10, wyrok SN z dnia 4 września 2008 r., IV CSK 196/08, LEX nr 466004).

Mając na względzie powyższe, niezbędnym okazało się wskazanie dwóch okoliczności, a mianowicie dnia zdarzenia wywołującego krzywdę, a także regulacji prawnej, jaka obowiązywała w tym konkretnym momencie. Ustalony w sprawie stan faktyczny prowadzi do wniosku, że powód był konwojowany w następujących dniach: 22 lutego 2011 roku, 1 marca 2011 roku, 12 kwietnia 2011 roku, 6 maja 2011 roku, 26 maja 2011 roku, 8 czerwca 2011 roku, 30 czerwca 2011 roku, 27 lipca 2011 roku, 4 sierpnia 2011 roku, 17 sierpnia 2011 roku, 25 sierpnia 2011 roku, 15 września 2011 roku, 24 października 2011 roku, 3 listopada 2011 roku, 6 grudnia 2011 roku, 19 stycznia 2012 roku, 22 lutego 2012 roku, 21 marca 2012 roku, 19 kwietnia 2012 roku, 17 maja 2012 roku, 31 maja 2012 roku, 4 czerwca 2012 roku, 26 czerwca 2012 roku, 12 lipca 2012 roku, 10 stycznia 2012 roku, 6 lutego 2012 roku, 20 lutego 2012 roku, 24 lutego 2012 roku, 8 maca 2012 roku, 22 marca 2012 roku, 24 maja 2012 roku, 12 czerwca 2012 roku, 14 czerwca 2012 roku, 4 lipca 2012 roku, 19 lipca 2012 roku, 30 lipca 2012 roku, 7 i 27 sierpnia 2012 roku, 14 i 27 września 2012 roku, 1, 17, 25, 29, 30 październik 2012 roku, 6 i 29 listopada 2012 roku, 14, 17, 21 grudnia 2012 roku, 22, 23, 29, 31 stycznia 2013 roku, 18, 21, 26, 27 lutego 2013 roku, 18, 29 marca 2013 roku, 3, 5 kwietnia 2012 roku, 13, 20, 27 maja 2012 roku. Stan prawny regulujący warunki konwoju osadzonych uległ w ostatnim czasie istotnym zmianom. Zasada nie retroakcji oznacza, że nowego prawa nie stosuje się do oceny zdarzeń prawnych i ich skutków, jeżeli miały miejsce przed jego wejściem w życie. Wyjątek od tej zasady musi wynikać z brzmienia nowego prawa, lub z jego celu. Jak słusznie podniósł skarżący, Sąd Rejonowy do oceny zdarzeń prawnych zastosował wyłącznie przepisy aktualnie obowiązujące. Ustawa z dnia 24 maja 2013r. o środkach przymusu bezpośredniego i broni palnej (Dz. U. z 2013 r. poz. 628) weszła w życie dnia 5 czerwca 2013r.

Uprzednio przypadki i zasady używania lub wykorzystywania środków przymusu bezpośredniego regulowała ustawa z dnia 6 kwietnia 1990 r. o Policji. Zgodnie z art. 16 ust. 1 i 2 ww. ustawy w brzmieniu obowiązującym sprzed 5 czerwca 2013r. razie niepodporządkowania się wydanym na podstawie prawa poleceniom organów Policji lub jej funkcjonariuszy, policjanci mogą stosować środki przymusu bezpośredniego m.in. fizyczne, techniczne i chemiczne środki służące do obezwładniania bądź konwojowania osób oraz do zatrzymywania pojazdów (ust. 1). Policjanci mogą stosować jedynie środki przymusu bezpośredniego odpowiadające potrzebom wynikającym z istniejącej sytuacji i niezbędne do osiągnięcia podporządkowania się wydanym poleceniom (ust. 2). Ust. 4 w/w przepisu odsyłał do rozporządzenia Rady Ministrów co do szczegółowych przypadków oraz warunków i sposobów użycia środków przymusu bezpośredniego, o których mowa w ust. 1.

Zgodnie z § 6 ust. 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 17 września 1990 r. w sprawie określenia przypadków oraz warunków i sposobów użycia przez policjantów środków przymusu bezpośredniego kajdanki lub prowadnice można stosować wobec osób skazanych, tymczasowo aresztowanych lub zatrzymanych w celu udaremnienia ucieczki albo zapobieżenia czynnej napaści lub czynnemu oporowi. Kajdanki lub prowadnice stosuje się także na polecenie sądu lub prokuratora. Art. 16 ustawy z dnia 6 kwietnia 1990 r. o Policji w podanym powyżej brzmieniu został zmieniony przez art. 59 pkt 1 ustawy z dnia 24 maja 2013r. o środkach przymusu bezpośredniego i broni palnej (Dz. U. 2013.623) z dniem 5 czerwca 2013r.

Zgodnie z obowiązującym brzmieniem art. 16 ust. 1 w celu m.in. zapewnienia bezpieczeństwa konwoju lub doprowadzenia policjanci mogą użyć środków przymusu bezpośredniego, w postaci kajdanek zakładanych na ręce, nogi, zespolonych.

W ocenie Sądu Okręgowego, mając na uwadze powyższe regulacje, w tym również przepisy, które zostały pominięte przez Sąd I instancji, nie sposób jednakże uznać, iż użycie kajdanków w trakcie transportu powoda na rozprawy we wskazanych powyżej przypadkach mających miejsce w 2011 i w 2012 roku, było bezprawne. Zdaniem Sądu Okręgowego nie może być bowiem uznane za uwłaczające godności i czci skuwanie więźniów kajdankami podczas konwoju, skoro celem działania funkcjonariuszy nie było upokorzenie, lecz wyłącznie zapewnienie sobie bezpieczeństwa przy kontakcie ze skazanym, bądź też zapobieżenie jego ucieczce. Takie działanie funkcjonariuszy - wbrew zarzutom apelacji - mieści się w regulacji, zawartej w § 6 ust. 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 17 września 1990 r. w sprawie określenia przypadków oraz warunków i sposobów użycia przez policjantów środków przymusu bezpośredniego. Nie można bowiem zgodzić się ze stanowiskiem powoda, iż stosowane wobec niego środków przymusu bezpośredniego w postaci użycia kajdanek podczas konwoju uzasadniałoby jedynie niezastosowanie się przez powoda do poleceń funkcjonariuszy Policji, bądź gdyby z zachowania powoda wynikało, iż zamierza np. uciec z konwoju. Natomiast w sytuacji, gdy funkcjonariusze mogli zauważyć, iż był on osobą spokojną, nie naruszającą zasad konwoju, to - zdaniem skarżącego - nie było podstaw do użycia kajdanek. Właściwe rozumienie regulacji zawartej w cyt. wyżej przepisie, w powiązaniu ze wskazanymi przepisami wykonawczymi pozwala na przyjęcie interpretacji, iż ustawodawca przewidział możliwość użycia kajdanek w czasie konwojowania osoby pozbawionej wolności w celu prewencyjnym - dla zapobieżenia ucieczce skazanego, napaści na funkcjonariusza. Użycie kajdanek nie jest w takiej sytuacji bezprawne i nie może stanowić źródła naruszenia dobra osobistego powoda w postaci wolności, czy godności. Zgodnie bowiem z Zarządzenia numer 360 Komendanta Głównego Policji z dnia 26 marca 2009 r. w sprawie metod i form wykonywania przez policjantów konwojów i doprowadzeń konwojentowi nie wolno zdejmować osobom konwojowanym kajdanki lub prowadnice bez zgody dowódcy konwoju (§ 11 ust. 2 pkt 2). Sąd Okręgowy wskazuje również, iż warunki konwojowania powoda były adekwatne do tego, jakie miała obowiązek zapewnić administracja jednostki na podstawie obowiązujących przepisów.

Mając natomiast na uwadze zarzuty apelacji, dotyczące nie zachowania przez stronę pozwaną godziwych warunków konwojowania powoda na wskazane wyżej rozprawy, oceny zachowania funkcjonariuszy należało również dokonać przez pryzmat Rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych oraz Ministra Sprawiedliwości z dnia 10 października 2012 r. w sprawie warunków przewozu osób pojazdami Policji, Straży Granicznej, Służby Więziennej oraz jednostek ochrony przeciwpożarowej (Dz. U. Z 2012 r., poz. 1139). Zgodnie z § 4 ust. 1 w/w rozporządzenia samochodem ciężarowym można przewozić osoby dorosłe siedzące na skrzyni ładunkowej, której burty są zamknięte i zabezpieczone przed samoczynnym otwarciem, pod warunkiem że osoby nie zajmują miejsca między ładunkiem a kabiną kierowcy; osoby przewożone są na miejscach siedzących; pojazd nie przekracza prędkości 50 km/h. Rozporządzenie to weszło w życie z dniem 19 października 2012 r. Wcześniej kwestię tę w tożsamy sposób regulowało w § 15 ust. 2 Rozporządzenie Ministra Obrony Narodowej, Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji oraz Ministra Sprawiedliwości z dnia 11 października 2007 r. w sprawie warunków poruszania się po drogach pojazdów specjalnych, pojazdów używanych do celów specjalnych oraz pojazdów używanych w związku z przewozem pojazdów specjalnych Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej, Policji, Straży Granicznej oraz pojazdów straży pożarnej biorących udział w akcjach ratowniczych, a także warunków przewozu osób pojazdami Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej, Policji, Straży Granicznej, Służby Więziennej oraz straży pożarnej.

W ocenie Sądu II instancji, materiał dowodowy zgromadzony w sprawie nie wskazuje, aby podczas transportowania pozwanego dochodziło do naruszenia dozwolonej prędkości, a gwałtowne manewry skrętu miały doprowadzić do uszkodzenia ciała powoda w postaci zasinień, czy zadrapań. W tym zakresie powód, poza własnymi twierdzeniami, nie przedstawił żadnych dowodów, które w sposób nie budzący wątpliwości potwierdzałyby jego stanowisko.

Podkreślić przy tym należy, iż jedną z podstawowych zasad prawa cywilnego jest wyrażona w art. 6 kc reguła, że ciężar udowodnienia faktu ciąży na osobie, która z tego faktu wywodzi skutki prawne. Na gruncie niniejszej sprawy bezspornie należało zatem stwierdzić, że w zakresie roszczenia dotyczącego ustalenia naruszenia dóbr osobistych powoda przez pozwanego, ciężar dowodu w całości spoczywał na stronie powodowej.

Analiza akt sprawy wskazuje - w ocenie Sądu II instancji - iż powód w niniejszej sprawie zdaje się zupełnie nie rozumieć dyspozycji art. 6 kc oraz kwestii ciężaru dowodowego w procesie cywilnym. Bezspornym jest, iż to na nim ciążył obowiązek udowodnienia prezentowanych przez siebie twierdzeń i ocena dokonana przez Sąd I instancji w tym zakresie jest zgodna z treścią powołanego przepisu.

Zatem - zgodnie ze wskazaną regulacją - to na powodzie ciążył obowiązek wykazania zaistnienia krzywdy na jego osobie, albowiem to on wywodził z tego skutki prawne. Podkreślić przy tym należy, że art. 24 § 1 zd. pierwsze k.c. przewiduje jedynie domniemanie bezprawności zachowania, nie przewiduje natomiast domniemania zaistnienia samego zachowania, będącego źródłem naruszenia godności i czci powoda. Innymi słowy, jak wskazał Sąd I instancji, to na powodzie ciążył obowiązek wykazania zaistnienia zdarzenia, z którym wiązał naruszenie swoich dóbr osobistych. Gdyby powód powyższe wykazał, to dopiero wówczas ciężar dowodowy przesunąłby się na stronę przeciwną, w tym sensie, że to pozwany musiałby wykazać, iż owo działanie nie było bezprawne (vide wyrok Sądu Najwyższego z dnia 28 lutego 2007 r., V CSK 431/06). Sąd Okręgowy zaznaczył też, że powód powyższemu obowiązkowi dowodowemu nie sprostał.

Nie sposób zgodzić się także ze stanowiskiem skarżącego w zakresie, w jakim podaje on, iż Sąd Rejonowy dopuścił się naruszenia art. 488 kc poprzez jego nieprawidłową wykładnię przyjmując, iż dla zasadności dochodzonego roszczenia koniecznym było wykazanie szkody, podczas gdy z treści przepisu wynika, że podstawą jego zastosowania jest wyrządzenie krzywdy. Wskazać należy, iż na podstawie art. 448 k.c. kompensowana jest krzywda, a więc szkoda niemajątkowa wywołana naruszeniem dobra osobistego, polegająca na fizycznych dolegliwościach i psychicznych cierpieniach pokrzywdzonego. Powód nie wykazując naruszenia jego dóbr osobistych będących skutkiem działania pozwanego, w konsekwencji nie wykazał powstania krzywdy, za którą odpowiedzialność ponosi pozwany. Sąd Okręgowy zaznacza, że gdyby nawet uznać – hipotetycznie – za wykazane naruszenie dobra osobistego w postaci godności powoda i tak, zdaniem Sądu Okręgowego, bezprawność tego zachowania byłaby wyłączona.

Na marginesie Sąd zaznaczył też, że art. 448 k.c. nie wprowadza bezwzględnego obowiązku zasądzenia zadośćuczynienia. Pozwala on na nieprzyznawanie go w sytuacji uznania przez Sąd, że mimo naruszenia konkretnego dobra osobistego powoda okoliczności towarzyszące, np. nieznaczność odczuwanej dolegliwości nie uzasadniają zasądzenia zadośćuczynienia (vide Sąd Najwyższy: w wyroku z 23 stycznia 1974 r., II CR 763/73, w wyroku z 19 kwietnia 2006 r., II PK 245/05). W realiach rozpoznawanej sprawy oznaczało to, że nawet przy przyjęciu: naruszenia dobra osobistego powoda w postaci godności, bezprawności owego naruszenia i dalej odczuwania przez powoda krzywdy tym spowodowanej, krzywda ta i tak, jako nieznaczna, nie podlegałaby naprawieniu w tym procesie.

W świetle powyższego stwierdzić należy, iż Sąd Rejonowy doszedł do trafnego wniosku, że nie zostały przez powoda wykazane zarzuty dotyczące warunków konwojowania. Zgromadzony w sprawie materiał dowodowy nie dał wszak podstaw do przypisania pozwanemu zachowań stanowiących o naruszeniu przez niego jakichkolwiek dóbr osobistych powoda, z którym to faktem wiązało się żądanie udzielenia ochrony prawnej.

Odnośnie zarzutu powoda błędnego ustalenia stanu faktycznego przez Sąd Rejonowy - w ocenie Sądu Okręgowego - w niniejszej sprawie dokonano prawidłowych ustaleń faktycznych. Ocena dowodów jest właściwa i logicznie wyprowadzona z całości materiału dowodowego, dlatego też Sąd Okręgowy przyjął je za własne. Wobec powyższego zbędne jest przytaczanie w całości argumentacji Sądu Rejonowego przedstawionej szczegółowo w części wstępnej uzasadnienia. Zarzuty podniesione przez powoda w apelacji w żaden sposób nie podważają prawidłowej i zgodnej z zasadami wynikającymi z art. 233 § 1 k.p.c. oceny materiału dowodowego dokonanej przez Sąd Rejonowy. Z treści sformułowania i uzasadnienia apelacji wynika, iż podstawę zamiany zaskarżonego wyroku apelujący upatruje w naruszeniu przez Sąd Rejonowy przepisu art. 233 §1 k.p.c. Oparty na tym przepisie zarzut błędnej i niewszechstronnej oceny całokształtu okoliczności sprawy i zebranych dowodów okazał się chybiony.

Ogólnie należy stwierdzić, że sprzeczność istotnych ustaleń sądu z treścią zebranego materiału dowodowego zachodzi wtedy, gdy powstaje dysharmonia pomiędzy materiałem zgromadzonym w sprawie a konkluzją, do jakiej dochodzi sąd na podstawie tego materiału. Obejmuje ona przypadki polegające zarówno na przeinaczeniu treści dokumentu lub zeznania świadka, jak i przypadki wadliwości wynikające z naruszenia art. 233 § l kpc, a więc także błędy popełnione przy ocenie zebranego materiału dowodowego. Sprzeczność ta występuje w następujących wypadkach:

1)gdy z treści dowodu wynika co innego niż przyjął sąd (przeinaczenie), gdy pewnego dowodu zebranego nie uwzględniono przy ocenie - wbrew obowiązkowi oceny całokształtu okoliczności sprawy,

2)gdy sąd przyjął pewne fakty za ustalone, mimo że nie zostały w ogóle lub są niedostatecznie potwierdzone,

3)gdy sąd uznał pewne fakty za nieudowodnione, mimo że były ku temu podstawy,

4)gdy ocena materiału dowodowego koliduje z zasadami doświadczenia życiowego lub regułami logicznego wnioskowania, tzn. że sąd wyprowadził błędny logicznie wniosek z ustalonych przez siebie okoliczności.

Skarżący zarzucił Sądowi I instancji w apelacji przede wszystkim dowolność w ocenie zebranego materiału dowodowego, czyli przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów zakreślonych w art. 233 § l kpc.

Swobodna ocena dowodów odnosi się do wyboru określonych środków dowodowych i sposobu ich przeprowadzenia. Mają być one ocenione konkretnie i w związku z całym zebranym materiałem dowodowym. Ocena wiarygodności i mocy dowodów jest podstawowym zadaniem sądu orzekającego, wyrażającym istotę sądzenia, a więc rozstrzygania kwestii spornych w warunkach niezawisłości, na podstawie własnego przekonania sędziego przy uwzględnieniu całokształtu zebranego materiału.

Swobodna ocena dowodów nie jest całkowicie dowolna. W doktrynie i orzecznictwie formułowane są reguły ocenne, które mają pomóc sędziemu, a wyprowadzane są przede wszystkim z prawidłowej wykładni obowiązujących w postępowaniu dowodowym przepisów.

Jednym z czynników określającym granice swobodnej oceny dowodów jest czynnik logiczny. Czynnik logiczny oznacza, że sąd ma obowiązek wyprowadzenia z zebranego w sprawie materiału dowodowego wniosków logicznie prawidłowych. Rozumowanie sędziego z reguły ma charakter rozumowania dedukcyjnego i powinien on zatem kierować się określonymi schematami, przewidzianymi w logice formalnej dla tego typu rozumowań. W konsekwencji między wnioskami sądu, które wyprowadza on przy ocenie poszczególnych dowodów, nie mogą istnieć sprzeczności. Wszystkie wnioski muszą stanowić logiczną całość. Swobodna ocena dowodów ujęta jest w ramy proceduralne, tzn. musi odpowiadać pewnym warunkom określonym przez prawo procesowe. Oznacza to po pierwsze, że sąd może oprzeć swe przekonanie jedynie na dowodach prawidłowo przeprowadzonych, z zachowaniem wymagań dotyczących źródeł dowodzenia oraz zasady bezpośredniości. Po drugie, ocena dowodów musi być dokonana na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału dowodowego. Sąd musi ocenić wszystkie przeprowadzone dowody oraz uwzględnić wszelkie towarzyszące im okoliczności (np. zachowanie świadka, autentyczność dokumentu, źródło informacji), które mogą mieć znaczenie dla oceny mocy i wiarygodności tych dowodów. Po trzecie, sąd zobowiązany jest przeprowadzić selekcję dowodów, tj. dokonać wyboru tych, na których się oparł i ewentualnie odrzucić inne, którym odmówił wiarygodności i mocy dowodowej. Wiąże się to z obowiązkiem należytego uzasadnienia orzeczenia. Przez moc dowodową rozumie się siłę przekonania, jaką uzyskał sąd wskutek przeprowadzenia określonych dowodów o istnieniu lub nieistnieniu faktu, którego on dotyczy. Ocena wiarygodności dowodu zależy od środka dowodowego. Sąd, oceniając wiarygodność decyduje o tym czy określony środek dowodowy, ze względu na jego indywidualne cechy i obiektywne okoliczności, zasługuje na wiarę, czy też nie. Przy ocenie dowodów, tj. ich wiarygodności i mocy, istotną rolę odgrywają też zasady doświadczenia życiowego. W tym zakresie będą miały szczególne znaczenie powszechne zasady doświadczenia. Są one brane pod uwagę przez skład orzekający w szerokiej mierze, będąc czymś nieodłącznym od operacji stosowanych przy rozważaniu wiarygodności i mocy dowodów. Stąd też skuteczne postawienie zarzutu naruszenia przez sąd art. 233 § l k.p.c. wymaga wykazania, że sąd uchybił zasadom logicznego rozumowania lub doświadczenia życiowego, to bowiem jedynie może być przeciwstawione uprawnieniu sądu do dokonywania swobodnej oceny dowodów. Nie jest natomiast wystarczające przekonanie strony o innej niż przyjął sąd wadze (doniosłości) poszczególnych dowodów i ich odmiennej ocenie niż ocena sądu (vide wyrok Sądu Najwyższego z dnia 6.11.1998 r., II CKN 4/98, niepubl.).

W niniejszej sprawie Sąd Okręgowy zgadza się z oceną całokształtu okoliczności sprawy dokonaną przez Sąd Rejonowy. Nie sposób zarzucić sądowi pierwszej instancji, że przy ocenie dowodów uchybił zasadom logicznego rozumowania lub zasadom doświadczenia życiowego. Ocena dowodów w postaci zeznań świadków przesłuchanych w toku postępowania nie narusza powyższych wytycznych.

W swoich zeznaniach świadkowie G. K. (k. 304-305), P. L. (k. 360-361), A. L. (k. 473-474), M. N. (k. 474-475) J. K. (k. 506-508), W. M. (k. 508-510), P. S. (k. 456-457), H. H. (k. 389), M. D. (k. 357-361), W. K. (k. 74-76), W. B. (k. 194), E. M. (k. 195), K. U. (k. 196) zgodnie wskazali, iż podczas konwoju wszystkim więźniom zakładano kajdanki. Ponadto świadkowie ci wskazali, że pojazdy policyjne służące do konwojowania nie posiadają pasów bezpieczeństwa ani żadnych uchwytów, co miało swoje konsekwencje nawet podczas jazdy przy niewielkiej prędkości. Świadkowie W. B., E. M. oraz K. U. zeznali, iż nigdy nie byli konwojowani wspólnie z powodem, zaś o obrażeniach przez niego doznanych podczas konwoju oraz okolicznościach ich powstania wiedzą od powoda.

W ocenie Sądu Okręgowego przedstawione przez powoda dowody, w tym zeznania z zawnioskowanych rzez niego świadków, są mało istotne dla kluczowych ustaleń w sprawie, gdyż w istocie świadkowie ci nie posiadali dokładnej wiedzy co do tego, czy powód rzeczywiście doznał naruszenia dóbr osobistych i co było tego powodem. Zeznania świadków wskazały jednoznacznie, iż powód konwojowany był - ich zdaniem - z zachowaniem warunków tak jak inne osoby pozbawione wolności, co - jak wskazał pozwany - mogło wiązać się z niedogodnościami.

Odnosząc się do kwestii palenia wyrobów tytoniowych podczas konwoju i do wpływu tej okoliczności na stan zdrowia powoda, wskazać należy, że z zeznań świadków wynika, iż sporadycznie miały miejsce sytuacje palenia wyrobów tytoniowych zarówno przez funkcjonariuszy policji - co potwierdzają zeznania J. Z. (k. 538), M. B. (k. 726), jak i więźniów - zeznania świadka G. K. (k. 685), P. L. (k. 360-361), W. M. (k. 508-510), P. W. (k. 538), K. U. (k. 539) M. B. (k. 726). Jednakże jak zeznał P. L. (k. 686) powód przez pewien okres również palił wyroby tytoniowe.

Ponadto - co istotne - sam fakt incydentalnego zapalenia papierosa w obecności powoda, jakkolwiek mógł wiązać się z pewnym dyskomfortem, nie przesądza jeszcze o naruszeniu dobra osobistego powoda w postaci zdrowia. To na powodzie - o czym już była mowa powyżej - ciążył bowiem obowiązek wykazania, iż doszło u niego, na skutek zaistnienia tego faktu, do uszczerbku na zdrowiu. W tym zakresie powód nie podjął żadnej inicjatywy dowodowej, nie przedstawił żadnej dokumentacji medycznej dla potwierdzenia okoliczności, iż choruje na astmę i nawet krótkotrwały kontakt z dymem z papierosa może wpłynąć na jego zdrowie.

Reasumując, należy wskazać, iż ustawodawca przewidział możliwość ochrony dóbr osobistych, jednakże nie każda przejściowa dolegliwość, wywołana przez drugą stronę będzie stanowiła - obiektywnie - naruszenie takiego dobra w rozumieniu regulacji zawartej w art. 24 kc i art. 448 kc. W niniejszej sprawie powód nie wykazał przede wszystkim, iż w ogóle doszło u niego do naruszenia jego dóbr osobistych przez pozwanego, a ponadto okoliczności sprawy nie wskazują, aby działanie pozwanego było bezprawne.

Mając to na uwadze Sąd Okręgowy orzekł o oddaleniu apelacji powoda podstawą swojego rozstrzygnięcia czyniąc art. 385 k.p.c.

Apelujący wniósł również o sprostowanie oczywistej omyłki wyroku w punkcie II orzekającym w przedmiocie kosztów zastępstwa w ten sposób, by w miejsce nazwiska pełnomocnika Z.-M. wpisać prawidłowe Z.-K..

Zgodnie z art. 350 § 1 k.p.c. sąd może z urzędu sprostować w wyroku niedokładności, błędy pisarskie albo rachunkowe lub inne oczywiste omyłki. Jak się podkreśla w nauce i orzecznictwie, sprostowanie wyroku ma służyć usunięciu niezgodności pomiędzy rzeczywistą wolą i wiedzą składu orzekającego, a ich wyrażeniem na piśmie (K. Piasecki (w:) Kodeks postępowania cywilnego, t. 1, Komentarz do art. 1-366, red. K. Piasecki, Warszawa 2010, s. 1589; uzasadnienie uchwały SN z dnia 9 maja 1995 r., III CZP 55/95, OSNC 1995, nr 9, poz. 126).

Mając na uwadze powyższe Sąd Okręgowy dokonał sprostowania oczywistej omyłki w sentencji zaskarżonego wyroku w ten sposób, że w rozstrzygnięciu w przedmiocie zwrotu kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej powodowi z urzędu nadał punkt III i jednocześnie w tym punkcie w miejsce nazwiska adwokat (...) wpisuje prawidłowo (...).

O kosztach postępowania apelacyjnego Sąd Okręgowy orzekł na podstawie art. 98 kpc w zw. z art. 108 kpc w zw. z § 12 ust. 1 pkt 1 w zw. z § 10 pkt 25 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej radcy prawnemu z urzędu (Dz. U. z 2002 r. Nr 163, poz. 1349 ze zm.). W rozpoznawanej sprawie - biorąc pod uwagę, że apelacja strony powodowej została oddalona w całości - powód powinien zwrócić pozwanemu całość poniesionych kosztów procesu przed sądem drugiej instancji.

W przedmiocie kosztów postępowania należnych pełnomocnikowi ustanowionemu powodowi z urzędu adwokat M. K. orzeczono na podstawie § 19 w zw. z § 13 ust. 1 pkt 1 w zw. z § 10 pkt 25 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz.U. z 2002 nr 163 poz. 1348 ze zm.).