Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

wyroku z dnia 17 czerwca 2017 r.

Pozwem z dnia 25 października 2016 r. (data prezentaty) powód (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W. (dalej także jako „ spółka (...)”) wniósł o zasądzenie od pozwanego (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W. (dalej także jako: „ spółka (...)”) kwoty 400 euro wraz z odsetkami ustawowymi od dnia 12 września 2016 r. do dnia zapłaty. Powód wniósł również o zasądzenie od pozwanego na swoją rzecz zwrotu kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego wraz z opłatą od pełnomocnictwa. W uzasadnieniu pozwu podano, że poprzednik prawny powoda P. H. zawarł z pozwaną linią lotniczą umowę przewozu, na podstawie której w dniu 14 sierpnia 2016 r. podróżował z P. do P. lotem nr (...). Powód podał, że lot został opóźniony, na skutek czego P. H. dotarł do portu docelowego później niż 3 godziny po planowanym czasie przylotu. W związku z powyższym, zdaniem powoda, P. H. przysługuje roszczenie o zapłatę odszkodowania na podstawie art. 7 rozporządzenia (WE) nr 261/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 11 lutego 2004 r. ustanawiającego wspólne zasady odszkodowania i pomocy pasażerów w przypadku odmowy przyjęcia na pokład albo odwołania lub dużego opóźnienia lotów, uchylającego rozporządzenie (EWG) nr 295/91 (dalej także jako: „rozporządzenie nr 261/2004”). Powód wyjaśnił, że P. H. w drodze umowy cesji z dnia 30 sierpnia 2016 r. przelał na spółkę (...) opisaną wyżej wierzytelność ( pozew k. 2-4v).

W sprzeciwie od wydanego w sprawie nakazu zapłaty w postępowaniu upominawczym pozwana spółka (...) wniosła o oddalenie powództwa w całości, a ponadto o zasądzenie od powoda na swoją rzecz kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. Pozwany podniósł zarzut braku legitymacji czynnej, wskazując w pierwszej kolejności, że jest nieważna, gdyż przelew prawa do zryczałtowanego odszkodowania przewidzianego przepisami rozporządzenia nr 261/2004 jest niedopuszczalny, bowiem roszczenia przewidziane w tym rozporządzeniu mają charakter osobisty. Pozwany podniósł też zarzut nieważności umowy sprzedaży wierzytelności zawartej pomiędzy powodem a P. H., wskazując, że cena sprzedaży, jako element istotny przedmiotowo, została w tej umowie ustalona w sposób nieprawidłowy. ( sprzeciw od nakazu zapłaty k. 28-34).

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Na dzień 14 sierpnia 2016 r. P. H. posiadał potwierdzoną rezerwację na lot (...) z P. do P. realizowany przez przewoźnika spółkę (...). (dowód: rezerwacja – k. 13-13v, informacje dotyczące lotu – k. 14, dokument podróży – k. 15)

Pismem z dnia 30 sierpnia 2016 r. P. H. potwierdził zawarcie umowy cesji wierzytelności nr (...). ( potwierdzenie zawarcia umowy – k. 10)

Dnia 31 sierpnia 2016 r. spółka (...) skierowała do spółki (...) przedsądowe wezwanie do zapłaty, w którym wezwała ją do wypłaty odszkodowania w terminie 7 dni oraz powiadomienie o zawarciu umowy cesji. ( wezwanie do zapłaty – k. 7-8, powiadomienie o zawarciu umowy cesji – k. 9)

Pismem z dnia 28 września 2016 r. spółka (...) odmówiła wypłaty odszkodowania w związku z opóźnieniem lotu z dnia 14 sierpnia 2016 r. o nr (...). ( pismo z dnia 28.09.16 r. – k. 12-12v)

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie dowodów z dokumentów zgromadzonych w aktach sprawy, których autentyczność i zgodność z rzeczywistym stanem rzeczy nie budziła wątpliwości. Ponadto niektóre okoliczności zostały uznane za bezsporne na podstawie art. 229 k.p.c. i 230 k.p.c.

Sąd oddalił wniosek o przesłuchanie świadka P. H., o przeprowadzenie dowodu z dokumentu karty pokładowej P. H. oraz z analizy konkurencji na rynku lotniczym. Wskazane dowody zmierzałyby do przedłużenia postępowania albowiem Sąd zważył, że karta pokładowa dotyczy innego lotu niż wskazany pozwem, a pozostałe dowody zostały powołane na okoliczności nieistotne w niniejszej sprawie, gdyż umowa cesji zaprezentowana przez powoda nie została podpisana przez cesjonariusza, nie zawiera oświadczenia o przelewie wierzytelności i dotyczy innego lotu niż wskazany w pozwie – co powoduje, że powód nie posiada legitymacji do występowania w niniejszym postępowaniu.

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo nie zasługuje na uwzględnienie.

Przed przejściem do rozważań nad materialnoprawną zasadnością dochodzonych roszczeń, należy wskazać, że w niniejszej sprawie Sąd wydał wyrok na posiedzeniu niejawnym, uznając, że zostały spełnione przesłanki określone w art. 1481 § 1 k.p.c. Zgodnie z tym przepisem sąd może rozpoznać sprawę na posiedzeniu niejawnym, gdy pozwany uznał powództwo lub gdy po złożeniu przez strony pism procesowych i dokumentów, w tym również po wniesieniu zarzutów lub sprzeciwu od nakazu zapłaty albo sprzeciwu od wyroku zaocznego, sąd uzna - mając na względzie całokształt przytoczonych twierdzeń i zgłoszonych wniosków dowodowych - że przeprowadzenie rozprawy nie jest konieczne. W ocenie Sądu przeprowadzenie rozprawy w niniejszej sprawie nie było konieczne, bowiem po uwzględnieniu przytoczonych przez strony twierdzeń i zgłoszonych wniosków dowodowych nie było wątpliwości, że umowa cesji zawarta przez spółkę (...) oraz P. H., z której powód wywodził swoją legitymację do wytoczenia powództwa w niniejszej sprawie dotyczy innego lotu niż lot wskazany w pozwie, nie została podpisana przez cesjonariusza i nie zawiera oświadczenia o przelewie wierzytelności. Wydanie wyroku nastąpiło po złożeniu przez strony pism procesowych, w tym po wniesieniu przez pozwanego sprzeciwu od nakazu zapłaty w postępowaniu upominawczym. Zostały zatem spełnione wszystkie przesłanki wydania wyroku na posiedzeniu niejawnym wynikające z art. 1481 § 1 k.c. Nie wystąpiła również negatywna przesłanka rozpoznania sprawy na posiedzeniu niejawnym określona w art. 1481 § 3 k.p.c., bowiem żadna ze stron w pierwszym piśmie procesowym nie złożyła wniosku o przeprowadzenie rozprawy.

Przechodząc do merytorycznych rozważań nad zasadnością powództwa, tytułem wstępu należy wskazać, że zagadnienia dotyczące możliwości dochodzenia odszkodowania za odwołanie lotu zostały uregulowane przepisami unijnymi i są zawarte w Rozporządzeniu (WE) nr 261/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 11 lutego 2004 roku ustanawiające wspólne zasady odszkodowania i pomocy dla pasażerów w przypadku odmowy przyjęcia na pokład albo odwołania lub dużego opóźnienia lotów, uchylające rozporządzenie (EWG) nr 295/91 (Dz. U. UE L z dnia 17 lutego 2004 r.). Zgodnie z art. 5 ust. 1 lit. c rozporządzenia nr 261/04 w przypadku odwołania lotu, pasażerowie, których to odwołanie dotyczy mają prawo do odszkodowania od obsługującego przewoźnika lotniczego, zgodnie z art. 7, chyba że: i) zostali poinformowani o odwołaniu co najmniej dwa tygodnie przed planowym czasem odlotu; lub ii) zostali poinformowani o odwołaniu w okresie od dwóch tygodni do siedmiu dni przed planowym czasem odlotu i zaoferowano im zmianę planu podróży, umożliwiającą im wylot najpóźniej dwie godziny przed planowym czasem odlotu i dotarcie do ich miejsca docelowego najwyżej cztery godziny po planowym czasie przylotu; lub (...)) zostali poinformowani o odwołaniu w okresie krótszym niż siedem dni przed planowym czasem odlotu i zaoferowano im zmianę planu podróży, umożliwiającą im wylot nie więcej niż godzinę przed planowym czasem odlotu i dotarcie do ich miejsca docelowego najwyżej dwie godziny po planowym czasie przylotu. Stosownie to art. 7 ust. 1 rozporządzenia nr 261/04 w przypadku odwołania do niniejszego artykułu, pasażerowie otrzymują odszkodowanie w wysokości: a) 250 EUR dla wszystkich lotów o długości do 1500 kilometrów; b) 400 EUR dla wszystkich lotów wewnątrzwspólnotowych dłuższych niż 1500 kilometrów i wszystkich innych lotów o długości od 1500 do 3500 kilometrów; c) 600 EUR dla wszystkich innych lotów niż loty określone w lit. a) lub b). Przy określaniu odległości, podstawą jest ostatni cel lotu, do którego przybycie pasażera nastąpi po czasie planowego przylotu na skutek opóźnienia spowodowanego odmową przyjęcia na pokład lub odwołaniem lotu.

Uprawnienie do żądania odszkodowania na podstawie rozporządzenia nr 261/2004 zostało rozciągnięte również na pasażerów lotów opóźnionych. W wyroku z dnia 19 listopada 2009 r. w sprawach połączonych C-402/07 i C 432/07 Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej stwierdził, że „artykuły 5, 6 i 7 rozporządzenia nr 261/2004 należy interpretować w ten sposób, że do celów stosowania prawa do odszkodowania pasażerów opóźnionych lotów można traktować jak pasażerów odwołanych lotów oraz że mogą oni powoływać się na prawo do odszkodowania przewidziane w art. 7 tego rozporządzenia, jeżeli z powodu tych lotów poniosą stratę czasu wynoszącą co najmniej trzy godziny, czyli jeżeli przybędą do ich miejsca docelowego co najmniej trzy godziny po pierwotnie przewidzianej przez przewoźnika lotniczego godzinie przylotu. Niemniej takie opóźnienie nie rodzi po stronie pasażerów prawa do odszkodowania, jeżeli przewoźnik lotniczy jest w stanie dowieść, że odwołanie lub duże opóźnienie lotu jest spowodowane zaistnieniem nadzwyczajnych okoliczności, których nie można było uniknąć pomimo podjęcia wszelkich racjonalnych środków, to jest okoliczności, które pozostają poza zakresem skutecznej kontroli przewoźnika lotniczego”.

Pozwany podniósł w sprzeciwie od nakazu zapłaty, że powód nie miał legitymacji do wytoczenia niniejszego powództwa. Wskazywał przy tym, że umowa cesji zawarta pomiędzy powodem a P. H. jest nieważna ze względu na niedopuszczalność przelewu roszczenia odszkodowawczego wynikającego z rozporządzenia nr 261/2004 a także z uwagi na nieprawidłowe określenie ceny sprzedaży w tejże umowie.

W pierwszej kolejności należy wskazać, że zasadny okazał się zarzut braku legitymacji powoda, choć z innych powodów niż wskazane w sprzeciwie od nakazu zapłaty. Powód przedstawił w materiale dowodowym umowę przelewu wierzytelności, która dotyczyła innego lotu niż lot wskazany w pozwie (dotyczy lotu nr (...) z dnia 28 sierpnia 2016 r.), nie została podpisana przez cesjonariusza i nie zawiera essentialia negotii w postaci oświadczenia o przelewie wierzytelności. Tym samym powód nie przedstawił żadnych miarodajnych dowodów dla wykazania, że łączyła go z P. H. skutecznie zawarta umowa cesji wierzytelności dochodzonej pozwem. Zaznaczyć należy, że powód przedstawił jedynie poświadczony za zgodność z oryginałem przez występującego w sprawie pełnomocnika będącego adwokatem, komputerowy wydruk umowy cesji wierzytelności nr (...) z dnia 31 sierpnia 2016 r. zawartej z P. H., dotyczącej przelewu wierzytelności wynikającej z opóźnienia lotu z dnia 28 sierpnia 2016 r. o nr (...), która nie została podpisana przez cesjonariusza i nie zawiera oświadczenia o przelewie wierzytelności. Zgodnie z art. 3 k.p.c. obowiązek przedstawienia dowodów ciąży na stronach. Natomiast według art. 6 k.c. ciężar udowodnienia faktów mających istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy, spoczywa na tej stronie, która z faktów tych wywodzi skutki prawne. W tej konkretnej sytuacji, to na powodzie spoczywał obowiązek udowodnienia zarówno zasadności, jak i wysokości roszczenia w stosunku do pozwanego. Obowiązek ten ma charakter procesowy, co oznacza, że nie może być on od strony egzekwowany. Strona, która nie wykazuje inicjatywy dowodowej powinna się liczyć z mogącymi wystąpić ujemnymi konsekwencjami, nawet w postaci niekorzystnego dla tej strony wyniku procesu. Jeżeli materiał dowodowy zgromadzony w sprawie nie daje podstawy do dokonania odpowiednich ustaleń faktycznych w myśl twierdzeń jednej ze stron, Sąd musi wyciągnąć ujemne konsekwencje z braku udowodnienia faktów przytoczonych na uzasadnienie żądań lub zarzutów. Należy to rozumieć w ten sposób, że strona, która nie przytoczyła wystarczających dowodów na poparcie swych twierdzeń ponosi ryzyko niekorzystnego dla siebie rozstrzygnięcia, o ile ciężar dowodu, co do tych okoliczności na niej spoczywał ( wyrok Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 18 stycznia 2012 roku sygn. akt I ACa 1320/11).

Mając na uwadze powyższe okoliczności należało uznać, że powód nie sprostał obowiązkowi dowodowemu i nie wykazał by przysługiwała mu jakakolwiek wierzytelność z tytułu opóźnienia lotu, w którym uczestniczył P. H..

Mając na uwadze powyższe należało oddalić powództwo.

Dodatkowo należy wskazać, że Sąd nie podziela pozostałych zarzutów pozwanego.

Przede wszystkim Sąd nie podziela poglądu zaprezentowanego przez pozwanego, zgodnie z którym roszczenie, które służy pasażerowi opóźnionego lotu na podstawie rozporządzenia nr 261/2004, ma charakter osobisty i w związku z tym nie może być przedmiotem przelewu. Pozwany wskazywał na treść art. 449 k.c., który stanowi, że roszczenia przewidziane w art. 444-448 nie mogą być zbyte, chyba że są już wymagalne i że zostały uznane na piśmie albo przyznane prawomocnym orzeczeniem. W art. 444-448 k.c. zostały uregulowane roszczenia osobiste, czyli ściśle związane z osobą poszkodowanego. Wspólnym elementem dla tego typu roszczeń jest naprawienie szkody niemajątkowej, zwanej krzywdą. Przez krzywdę należy rozumieć ból oraz inne cierpienia doznawane przez pokrzywdzonego w związku z uszkodzeniem ciała, rozstroju zdrowia czy naruszeniem innych jego dóbr osobistych.

W ocenie Sądu roszczenie służące pasażerowi opóźnionego lotu nie ma osobistego charakteru. Z preambuły do rozporządzenia nr 261/2004 wynika, że jednym z celów tej regulacji było zminimalizowanie pasażerom trudności i niedogodności wynikających z odwołania lotu. Tożsame cele są realizowane przez rozciągnięcie stosowania tego rozporządzenia na pasażerów lotów opóźnionych. W tym przypadku odszkodowanie służy wynagrodzeniu niedogodności związanych z wydłużonym czasem oczekiwania, takim jak stres czy zmęczenie, a nie naprawieniu krzywdy lub ochronie dób osobistych. Tego typu niedogodności nie są składnikami krzywdy w rozumieniu art. 445 k.c. i art. 448 k.c. Należy podkreślić, że we wspomnianej preambule do rozporządzenia nr 261/2004 nie ma żadnych odniesień do krzywdy czy cierpień po stronie pasażerów. Jest tam mowa tylko o pewnych trudnościach, które niewątpliwie mają charakter dalece mniej osobisty niż krzywda. Pojęcie krzywdy łączy się z pojęciem dóbr osobistych, które są definiowane jako wartości o charakterze niemajątkowym, ściśle związane z istotą człowieczeństwa i naturą człowieka. W orzecznictwie wyrażono słuszny pogląd, że szczególny związek dobra osobistego z naturą człowieka wyłącza możliwość ujmowania w tych kategoriach dóbr innego rodzaju, wprawdzie wpływających na jakość ludzkiego bytowania, ale pochodzących z zewnątrz, niewywodzących się z istoty człowieczeństwa (por. wyrok SA w Warszawie z dnia 3 września 2013 r., I ACa 176/13, LEX nr 1363396). Wobec tego nie powinno budzić wątpliwości, że wartość w postaci wygodnej i szybkiej podróży nie jest dobrem osobistym. Tym samym roszczenie o odszkodowanie z tytułu opóźnionego lotu diametralnie różni się od roszczeń osobistych, o jakich mowa w art. 444-448 k.c., a w związku z tym nie ma do niego zastosowania ograniczenie dopuszczalności przelewu, o jakim mowa w art. 449 k.c.

Ponadto pozwany podnosił, że umowa przelewu zawarta pomiędzy powodem a P. H. jest nieważna także z tego powodu, że strony określiły cenę sprzedaży w sposób nieprawidłowy. Zdaniem Sądu zarzut ten nie był zasadny. W pierwszej kolejności należy wskazać, że w ocenie Sądu wspomniana umowa przelewu nie została zawarta w celu sprzedaży wierzytelności, lecz w celu powierniczego przeniesienia jej na powoda. Konstrukcja powierniczego przelewu wierzytelności nie budzi wątpliwości w orzecznictwie i należy uznać ją za dopuszczalną (por. np. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 6 maja 2005 r., II CK 252/03). Umowa tego typu zawierana jest w celu ściągnięcia wierzytelności i polega na zleceniu przez wierzyciela windykacji należności. Na podstawie umowy powierniczego przelewu wierzytelności pierwotny wierzyciel udziela zlecenia innemu podmiotowi, aby ten we własnym imieniu, ale na rachunek pierwotnego wierzyciela, wyegzekwował należność od dłużnika i przekazał ją pierwotnemu wierzycielowi, po zatrzymaniu dla siebie odpowiedniej kwoty tytułem wynagrodzenia zgodnie z postanowieniami umowy. W ramach tej umowy zlecenie windykacji należności jest połączone z przeniesieniem na osobę podejmującą się tej windykacji praw przysługujących pierwotnemu wierzycielowi. Umowa taka, podobnie jak umowa cesji, wywołuje zatem skutek rozporządzający (art. 510 k.c.).

W związku z opisanym powyżej charakterem umowy, nie mają do niej zastosowania przepisy Kodeksu cywilnego o sprzedaży, w tym przepisy o cenie. Umowa powierniczego przelewu wierzytelności jest bowiem przykładem umowy nienazwanej, która swoją istotą przypomina umowę zlecenia. Tym samym tracą na znaczeniu argumenty podnoszone przez pozwanego, dotyczące nieprawidłowego sposobu określenia ceny w tej umowie.

W związku z powyższym do zawartej przez powoda i P. H. umowy przelewu znajdą zastosowanie przepisy Kodeksu cywilnego o umowie zlecenia. Zgodnie z art. 750 k.c. do umów o świadczenie usług, które nie są uregulowane innymi przepisami, stosuje się odpowiednio przepisy o zleceniu. W niniejszej sprawie będą więc miały zastosowanie również przepisy art. 734 - 749 i 751 k.c. Należy wskazać, że przepisy Kodeksu cywilnego o zleceniu nie narzucają ścisłego rygoru co do sposobu określenia wynagrodzenia. Z art. 735 § 1 k.c. wynika, że przyjmujący zlecenie może zobowiązać się wykonać zlecenie nawet bez wynagrodzenia. Zatem, wbrew twierdzeniom pozwanego, nie jest sprzeczne z prawem postanowienie, zgodnie z którym w przypadku niepowodzenia czynności zmierzających do wyegzekwowania wierzytelności cena nabycia wierzytelności wynosiłaby 1 zł.

Wobec powyższego orzeczono jak w sentencji.

SSR Paweł Szymański

ZARZĄDZENIE

doręczyć odpis wyroku z uzasadnieniem pełnomocnikowi powoda.

SSR Paweł Szymański