Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 21 czerwca 2017 r.

Sąd Apelacyjny we Wrocławiu III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący:SSA Grażyna Szyburska-Walczak

Sędziowie:SSA Monika Kiwiorska-Pająk (spr.)

SSO del. Izabela Głowacka-Damaszko

Protokolant:Robert Purchalak

po rozpoznaniu w dniu 21 czerwca 2017 r. we Wrocławiu

na rozprawie

sprawy z wniosku M. B.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O.

o wysokość emerytury

na skutek apelacji M. B.

od wyroku Sądu Okręgowego w Opolu Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

z dnia 15 listopada 2016 r. sygn. akt V U 2689/15

I.  oddala apelację;

II.  zasądza od wnioskodawcy na rzecz strony pozwanej kwotę 240 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym.

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 15 listopada 2016 r., sygn. akt V U 2689/15, Sąd Okręgowy w Opolu, V Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych, oddalił odwołanie wnioskodawcy M. B. od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O. z dnia 1 października 2015 roku w przedmiocie wysokości emerytury oraz zasądził od wnioskodawcy na rzecz pozwanego Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O. kwotę 180 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Wyrok powyższy zapadł w oparciu o następująco ustalony stan faktyczny:

Wnioskodawca M. B., urodzony w dniu (...), od dnia 1 września 2008 roku, tj. od miesiąca w którym zgłoszono wniosek o prawo do emerytury, uprawniony jest do emerytury na podstawie decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O. z dnia 8 października 2008 roku.

W decyzji tej ustalono staż ubezpieczeniowy wnioskodawcy na 38 lat i 8 miesięcy okresów składkowych i 3 miesiące okresów nieskładkowych, a do ustalenia podstawy wymiaru przyjęto przeciętną podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne z 10 lat kalendarzowych tj. od 1 stycznia 1988 roku do dnia 31 grudnia 1997 roku i wskaźnik wysokości podstawy wymiaru ustalono na 250%, zaś kwota bazowa wynosiła 5.688,43 zł. W decyzji tej poinformowano również odwołującego się, iż wypłata emerytury podlega zawieszeniu z uwagi na kontynuowanie zatrudnienia. Wskazano też, że w celu podjęcia wypłaty emerytury należy przedłożyć świadectwo pracy lub zaświadczenie potwierdzające fakt rozwiązania stosunku pracy z każdym pracodawcą, na rzecz którego praca ta była wykonywana bezpośrednio przed dniem nabycia prawa do emerytury.

W dniu 4 października 2011 roku wnioskodawca przedłożył w ZUS świadectwo pracy z dnia 30 września 2011 roku, z którego wynikało, że w okresie od dnia 1 lipca 1998 roku do dni 30 września 2011 roku zatrudniony był w (...)Zakładzie (...) w B. na stanowisku Dyrektora. Stosunek pracy został rozwiązany w związku z przejściem na emeryturę.

Jednocześnie wniósł o wznowienie wypłaty i przeliczenie emerytury od dnia 1 października 2011 roku.

Decyzją z dnia 123 października 2011 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O. ponownie ustalił i wznowił wypłatę emerytury wnioskodawcy od dnia 1 października 2011 roku.

Decyzją z dnia 27 października 2011 roku organ rentowy zmienił staż pracy wnioskodawcy przeliczając jego świadczenie od dnia 1 października 2011 roku.

Kolejną decyzją Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O. z dnia 12 grudnia 2011 roku na wniosek złożony przez M. B. z dnia 30 listopada 2011 roku – organ rentowy przeliczył jego świadczenie emerytalne z uwzględnieniem wynagrodzenia za lata 2008 – 2010.

W decyzji tej wskazano, iż wskaźnik podstawy wymiaru pozostaje bez zmian.

Od tejże decyzji wnioskodawca odwołał się do Sądu Okręgowego w Opolu, który wyrokiem z dnia 16 maja 2012 roku w sprawie o sygnaturze akt VU 343/12 zmienił zaskarżoną decyzję i przyznał wnioskodawcy prawo do wyliczenia emerytury z uwzględnieniem kwoty bazowej obowiązującej w dniu złożenia wniosku o przeliczenie emerytury tj. w dniu 28 października 2011 roku począwszy od dnia 1 października 2011 roku.

Decyzją z dnia 25 lipca 2012 roku organ rentowy przeliczył świadczenie wnioskodawcy zgodnie z wyrokiem sądu Okręgowego w Opolu z dnia 16 maja 2012 roku w sprawie o sygnaturze akt VU 343/12.

W dniu 24 lipca 2013 r. wnioskodawca zwrócił się do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w O. o przeliczenie jego świadczenia wg zasad wynikających z art. 55 ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Nadto kolejnym wnioskiem z tego samego dnia zwrócił się do ZUS o naliczenie mu świadczenia emerytalnego od nowej obowiązującej kwoty od dnia 1 marca 2013 roku w związku z ukończeniem 65 roku życia.

Decyzją z dnia 11 września 2013 roku ZUS odmówił wnioskodawcy przyznania emerytury j.w. wskazując w uzasadnieniu, iż zgłosił on wniosek o emeryturę po raz pierwszy w dniu 30 września 2008 roku i decyzją z dnia 8 października 2008 roku przyznana mu została emerytura od dnia 1 września 2008 roku.

Decyzją z dnia 8 stycznia 2014 roku organ rentowy przyznał wnioskodawcy świadczenie emerytalne od dnia (...) tj. od osiągnięcia wieku emerytalnego (art. 27 ustawy emerytalnej – 65 lat i 3 miesiące).

Od w/w decyzji wnioskodawca odwołał się do Sądu Okręgowego w Opolu, który wyrokiem z dnia 14 maja 2014 roku w sprawie o sygnaturze akt VU 2724/13 umorzył postepowanie oraz oddalił odwołanie wnioskodawcy.

W dniu 15 kwietnia 2015 roku wnioskodawca kolejny raz zwrócił się do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O. z wnioskiem o przeliczenie jego emerytury wg nowych zasad.

Decyzją z dnia 29 kwietnia 2015 roku organ rentowy odmówił mu przeliczenia (prawa) do wyliczenia świadczenia w myśl art. 55 ustawy emerytalnej z uwagi na brak kontynuowania ubezpieczenia społecznego po osiągnięciu wieku emerytalnego określonego w art. 27 ustawy.

Od tej decyzji wnioskodawca nie wniósł odwołania.

W dniu 17 sierpnia 2015 roku wnioskodawca ponowił wniosek powołując się na kontynuowanie zatrudnienia w okresie od dnia 20 maja 2015 roku do dnia 31 lipca 2015 roku. Decyzją z dnia 1 października 2015 roku ZUS ponownie odmówił uwzględnienia roszczenia wskazując, że z wnioskiem o emeryturę z powszechnego wieku emerytalnego wnioskodawca wystąpił w lipcu 2013 roku i wówczas nie kontynuował ubezpieczenia emerytalnego i rentowego.

W oparciu o tak ustalony stan faktyczny, Sąd pierwszej instancji wskazał, że odwołanie jest nieuzasadnione.

Powołując się na treść art. 27 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2016 roku poz. 887), jak również art. 53, art. 55, art. 26 ww. ustawy, Sąd Okręgowy wskazał, że w przedmiotowej sprawie wnioskodawca ukończył przewidziany powszechny wiek emerytalny w dniu (...) i od tego dnia pobiera świadczenie emerytalne na podstawie decyzji organu rentowego z dnia 8 stycznia 2014 roku. Ostatni stosunek pracy wnioskodawca wówczas rozwiązał w dniu 30 września 2011 roku, a po tym okresie aż do dnia (...) wnioskodawca nie podlegał ubezpieczeniu społecznemu.

Wnioskodawca w chwili obecnej nie może otrzymać ponownie prawa do emerytury opartego na tych samych przesłankach, które były podstawą do wydania decyzji z dnia 8 stycznia 2014 roku. Art. 55 cyt. ustawy nie wprowadza prawa do nowego świadczenia, innego niż emerytura w wieku powszechnym, a jedynie umożliwia wyliczenie emerytury należnej w wieku powszechnym w sytuacji wskazanej tym przepisie. Ponieważ wnioskodawca wniosek o emeryturę złożył w dniu 24 lipca 2013 roku, kiedy to nie spełniał przesłanek do przeliczenia spornego świadczenia, ale uzyskał prawo do emerytury z tytułu osiągnięcia powszechnego wieku emerytalnego, to w chwili obecnej nie może skorzystać z możliwości wyliczenia emerytury na nowych zasadach. Do jego sytuacji nie mają zastosowania wskazane w odwołaniu orzeczenia Sądu Najwyższego. Odmawiając wnioskodawcy prawa do przeliczenia emerytury w związku z ukończeniem powszechnego wieku emerytalnego, Sąd Okręgowy wziął pod uwagę wykładnię przepisu art. 55 zawartą w uzasadnieniu wyroku Sądu Najwyższego z dnia 18 września 2014 roku wydaną w sprawie I UK 27/14, gdzie Sąd Najwyższy podkreślił wyraźnie, że przepis ten dotyczy jedynie osób, które po osiągnięciu powszechnego wieku emerytalnego pozostawały w ubezpieczeniu emerytalnym, a z wnioskiem o emeryturę wystąpiły po dniu 31 grudnia 2008 roku.

Mając powyższe rozważania na uwadze Sąd Okręgowy na zasadzie cyt. przepisów i art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. oddalił odwołanie wnioskodawcy, orzekając o kosztach na podstawie art. 98 § 1 w zw. z art. 99 i art.108 §1 k.p.c. oraz § 11 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz. U. z 2013 roku poz. 490).

Z wyrokiem tym nie zgodził się ubezpieczony i wywiódł apelację. Zarzucił temu wyrokowi naruszenie prawa materialnego poprzez błędną jego wykładnię polegająca na uznaniu, że zgodnie z art. 55 ustawy o emeryturach i rentach z FUS zatrudnienie wnioskodawcy w okresie od 20 maja do 31 lipca 2015 r. pozostaje bez wpływu na możliwość obliczenia emerytury wg nowych zasad oraz naruszenie prawa procesowego poprzez niewystarczające wyjaśnienie przesłanek niezastosowania w danych okolicznościach faktycznych odpowiednich przepisów prawa tj. art. 55 ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

W oparciu o powyższe zarzuty skarżący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i przyznanie prawa do obliczenia emerytury wg nowych zasad, tj. w myśl art. 55 ustawy o emeryturach i rentach z FUS od sierpnia 2015 r. oraz zasądzenie od ZUS na rzecz wnioskodawcy kosztów postępowania za obie instancje.

W odpowiedzi na apelację organ rentowy wniósł o oddalenie apelacji w całości jako bezzasadnej oraz o zasądzenie na rzecz organu rentowego od wnioskodawcy kosztów zastępstwa procesowego wg norm przepisanych.

Sąd Apelacyjny zważył :

Apelacja nie była uzasadniona i jako taka nie zasługiwała na uwzględnienie.

W ocenie Sądu Apelacyjnego, wbrew stanowisku apelującego, Sąd I instancji miał podstawy do uznania, że nie spełnia on warunków do przeliczenia emerytury według regulacji art. 55 ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Sąd I instancji przeprowadził odpowiednie do wymagań rozpatrywanej sprawy postępowanie dowodowe, poczynił prawidłowe (niesporne) ustalenia faktyczne i dokonał odpowiadającej tymże ustaleniom prawidłowej wykładni przepisu art. 55 powołanej ustawy i pozostałych wskazanych w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku przepisów tejże ustawy.

Zarówno ustalenia faktyczne, jak i rozważania prawne Sądu Okręgowego, Sąd odwoławczy zaaprobował i przyjął jako własne, co czyni zbędną konieczność ich powtarzania.

Spór między organem rentowym, a ubezpieczonym sprowadzał się w istocie do odmiennej wykładni art. 55 ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

Zgodnie z treścią tego przepisu ubezpieczonemu spełniającemu warunki do uzyskania emerytury na podstawie art. 27, który kontynuował ubezpieczenia emerytalne i rentowe po osiągnięciu przewidzianego w tym przepisie wieku emerytalnego i wystąpił z wnioskiem o przyznanie emerytury po dniu 31 grudnia 2008 r., może być obliczona emerytura na podstawie art. 26, jeżeli jest wyższa od obliczonej zgodnie z art. 53. Według skarżącego, co podnosił i w odwołaniu od przedmiotowej decyzji organu rentowego i nadal w rozpatrywanej apelacji, kontynuację można rozumieć także tak, że wystarczy (jak to ma miejsce w rozpatrywanym stanie faktycznym), że jeżeli po dniu ukończenia powszechnego wieku emerytalnego znowu będzie pracował (podejmie zatrudnienie), to jest to kontynuacja zatrudnienia i w konsekwencji przepis art. 55 ma do niego zastosowanie.

W ocenie Sądu Apelacyjnego, stanowisko skarżącego jest jednak błędne, a powoływane przezeń orzecznictwo Sądu Najwyższego nie stanowi odmiennej podstawy wykładni rzeczonego przepisu, bowiem wyroki te dotyczą sytuacji, gdy ubezpieczony kontynuował w dniu osiągnięcia swojego powszechnego wieku emerytalnego zatrudnienie, choć już tylko przez krótki czas.

Jak wynika bowiem ze stanu faktycznego spraw I UK 27/14 oraz II UK 78/15, tamci ubezpieczeni w dacie osiągnięcia swojego powszechnego wieku emerytalnego zatrudnienie, zgodnie z dyspozycją art. 55 przedmiotowej ustawy, niewątpliwie kontynuowali (cytat z uzasadnienia wyroku zapadłego w sprawie II UK 78/15: „ Niezależnie od tego, w komentowanym przepisie mowa o kontynuowaniu ubezpieczenia po osiągnięciu przewidzianego w art. 27 wieku emerytalnego, a nie o kontynuowaniu ubezpieczenia po nabyciu uprawnień do emerytury wcześniejszej lub emerytury w obniżonym wieku emerytalnym. Chodzi więc o to, aby ubezpieczony, po osiągnięciu wieku emerytalnego, pozostawał w ubezpieczeniu. Ten warunek został w niniejszej sprawie spełniony, skoro w dniu ukończenia 65 lat [23 stycznia 2012 r.] ubezpieczony pozostawał w ubezpieczeniu [od 2 stycznia 2012 r.] i kontynuował je do 28 lutego 2012 r.)” . Wskazany przepis nie porusza zaś kwestii koniecznego okresu trwania takiej kontynuacji.

Dlatego też skarżący w niniejszej sprawie w sposób nieskuteczny i nieprzekonujący powołuje się na ww. wyroki Sądu Najwyższego.

Jak wynika z dotychczasowego orzecznictwa sądów powszechnych, pojęcie „kontynuacja” w rozumieniu art. 55 ustawy emerytalnej w istocie oznacza „nie rozwiązał /w dacie osiągnięcia powszechnego wieku emerytalnego/ stosunku pracy (vide przykładowo: wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku , sygn. akt III A Ua 102/13 s. 3 uzasadnienia).

Przepis art. 55 ustawy o emeryturach i rentach został skierowany tylko i wyłącznie do ubezpieczonych spełniających warunki do uzyskania emerytury na podstawie art. 27, tj. urodzonych przed dniem 1 stycznia 1949 r., którzy spełniając warunki do uzyskania emerytury na podstawie art. 27, kontynuowali ubezpieczenia emerytalne i rentowe po osiągnięciu wieku przewidzianego w tym przepisie, a z wnioskiem o przyznanie emerytury na wymienionej podstawie wystąpili po dniu 31 grudnia 2008 r. Jest to przepis (art. 55), który kreuje (reguluje) wyjątek od zasady ustalania ubezpieczonym urodzonym przed dniem 1 stycznia 1949 r. emerytury w wysokości wynikającej z dotychczasowych ("starych") zasad (art. 27 w związku z art. 53 tej ustawy). Ubezpieczonym, urodzonym przed tą datą (1.01.1949 r.), przysługuje prawo do obliczenia emerytury według nowych zasad, jeżeli wysokość emerytury obliczonej na podstawie art. 26 w związku z art. 55 okaże się wyższa od ustalonej według dotychczasowych zasad, pod warunkiem, że z wnioskiem o przyznanie emerytury z art. 27 ustawy wystąpili po dniu 31 grudnia 2008 r. i w dniu osiągnięcia wieku emerytalnego kontynuowali zatrudnienie (w znaczeniu podanym wyżej). Jako regulacja szczególna art. 55 ustawy wymaga wykładni ścisłej, który - co do zasady - nie może być rozumiany jako wniosek zmierzający do innego celu niż przyznanie po raz pierwszy emerytury na podstawie art. 27 ustawy. W szczególności wniosek o przyznanie emerytury na podstawie art. 27 ustawy nie może być rozumiany jako wniosek o przeliczenie, ponowne przyznanie tego samego świadczenia lub wniosek o ponowne obliczenie wysokości przyznanej emerytury na podstawie tego przepisu (art. 27 ustawy) według nowych zasad, jeżeli wcześniej wysokość emerytury (przyznanej na wniosek złożony przed 31 grudnia 2008 r.) została obliczona według dotychczasowych zasad na podstawie art. 27 w związku z art. 53 ustawy emerytalnej (vide wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7.11.2013 r. sygn. akt II UK 143/13 ).

Istotnym argumentem w wykładni art. 55, która w sfomułowaniu „kontynuowanie ubezpieczeń emerytalnych i rentowych po osiągnieciu - swojego - powszechnego wieku emerytalnego” wymaga nie rozwiązania - w dacie osiągnięcia powszechnego wieku emerytalnego – stosunku zatrudnienia, z którym łączą się składki na te ubezpieczenia, jest to, aby osoby, które partycypowały w zasilaniu Funduszu Ubezpieczeniowego w dniu, w którym osiągnęły swój powszechny wiek emerytalny mogłyby skorzystać z obliczenia emerytury według nowych zasad (art. 27 ustawy emerytalnej). W ocenie Sądu Apelacyjnego, gdyby przyjąć sposób rozumowania skarżącego, każdy emeryt korzystający z tego świadczenia wcześniej niż od osiągnięcia powszechnego wieku emerytalnego i na takiej emeryturze pozostający, nie partycypując tym samym w zasilaniu Funduszu, a wręcz przeciwnie z niego korzystając (uszczuplając go), mógłby po osiągnięciu powszechnego dla niego wieku emerytalnego podjąć zatrudnienie tylko po to, żeby uzyskać prawo do obliczenia emerytury na nowych zasadach. W niniejszej sprawie zwraca także uwagę Sądu Apelacyjnego istotny fakt, że skarżący zatrudnił się ponownie po osiągnieciu swojego powszechnego wieku emerytalnego tylko na okres ok. 2 miesięcy (od 20 maja do 31 lipca 2015 r.) i chce stale na przyszłość korzystać z emerytury na nowych korzystniejszych zasadach. Choćby i z tej przyczyny takie stanowisko nie zasługuje na aprobatę.

Biorąc więc powyższe pod uwagę, apelacja nie mogła odnieść zamierzonego skutku i jako taka na podstawie art. 385 k.p.c. podlegała oddaleniu. Orzeczenie o kosztach oparto na art. 98 k.p.c. w zw. z § 9 ust. 2 oraz § 10 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych.

SSA Monika Kiwiorska-Pająk SSA Grażyna Szyburska-Walczak SSO del. Izabela Głowacka-Damaszko

R.S.