Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 22 stycznia 2014r. znak (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. przyznał M. M. (1) prawo do świadczenia rehabilitacyjnego za okres od 14 listopada 2013r. do 4 grudnia 2013r. w wysokości 90% podstawy wymiaru, odmówił prawa do świadczenia rehabilitacyjnego za okres od 5 grudnia 2013 r. do 13 marca 2013 r. (data omyłkowa w zakresie roku, powinno być: 2014 r.) i zobowiązał M. M. (1) do zwrotu świadczenia rehabilitacyjnego za okres od 5 grudnia 2013 r. do 31 grudnia 2013 r. wraz z odsetkami w łącznej kwocie 2 878,69 zł, wskazując, że na kwotę główną składała się należność główna w kwocie 2852,28 zł i odsetki w wysokości 26,41 zł. Jako podstawę prawną decyzji wskazano przepisy art. 13 ust. 1 pkt 2, art. 18, 18,22 oraz 66 ustawy z dnia 25 czerwca 1999r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz. U. 2001. 77.512 z późn. zm) oraz art. 84 ustawy z dnia 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. 2009.205.1585 z późn. zm) przytaczając brzmienie części z tych przepisów. W decyzji określono również, że wobec otrzymywania od dnia 5 grudnia 2013 r. do 31 grudnia 2013 r. wynagrodzenia za pracę pobrane świadczenie za ten okres jest świadczeniem nienależnym i podlega zwrotowi. W decyzji określono również, że odsetki od nienależnie pobranego świadczenia będą naliczane w dalszym ciągu za okres od dnia następującego po dniu wydania decyzji do dnia uregulowania całej należności.

Od powyższej decyzji odwołał się M. M. (1) wnosząc o jej zmianę w przedmiocie wysokości kwoty głównej, uchylenie decyzji w przedmiocie naliczonych odsetek jako nienależnych i rozłożenie zwrotu pobranego świadczenia na raty. Nie kwestionując obowiązku zwrotu kwoty głównej poddał w wątpliwość jej wysokość ( w ocenie odwołującego się kwota ta została zawyżona) oraz podkreślał bezpodstawność naliczania odsetek.

Organ rentowy wniósł o oddalenie odwołania przedstawiając sposób wyliczenia świadczenia rehabilitacyjnego za sporny okres – zarówno wypłaconego w kwocie netto, jak i podlegającemu zwrotowi w kwocie brutto, zaznaczając - z powołaniem się na art. 34 ust. 10 ustawy z dnia 16 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych ( Dz.U. z 2012 r. poz. 361 tekst jednolity), iż odwołujący się może rozliczyć w zeznaniu podatkowym za rok, w którym zostanie dokonany zwrot świadczenia. Jednocześnie organ wskazał, iż wniosek o rozłożenie świadczenia na raty został przekazany do odrębnego rozpoznania.

M. M. (1) nie zgodził się z przedstawionym sposobem naliczenia kwoty głównej i wniósł o zmianę podstawy prawnej decyzji poprzez wykreślenie art. 66 ustawy z 25 czerwca 1999r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz. U. 2001. 77.512 z późn. zm), zmianę wysokości żądanej kwoty głównej z kwoty 2852,28 zł na kwotę faktycznie wypłaconą 2684,84 zł, uchylenie decyzji w przedmiocie naliczonych odsetek i wskazanie, iż odsetki winny zostać naliczone od momentu doręczenia decyzji.

Sąd Rejonowy ustalił następujący stan faktyczny:

M. M. (1), za okres od 14 listopada 2013 r. do 11 lutego 2014 r. przyznane zostało prawo do świadczenia rehabilitacyjnego w wysokości 90% podstawy wymiaru, a od 12 lutego 2014 r. do 13 marca 2014 r. w wysokości 75% podstawy wymiaru.

W dniu 5 grudnia 2013 r. M. M. został zgłoszony do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych przez (...) spółkę akcyjną w W. i od tego dnia do 31 grudnia 2013 r. pobierał wynagrodzenie za pracę w związku z podjętym zatrudnieniem.

O podjęciu zatrudnienia M. M. powiadomił organ rentowy w dniu 30 grudnia 2013 r.

Niesporne, a ponadto:

- decyzja z dnia 18.11.2013 r. k. 6 akt zasiłkowych,

- druk (...) k. 17,

- druk (...) k. 18,

- pismo z dnia 2.01.2014 r. k. 7 akt zasiłkowych,

- wiadomość e –mail z dnia 30.12.2013 r. k. 8 akt zasiłkowych,

Za okres od 5 grudnia 2013 r. do 31 grudnia 2013 r. organ rentowy dokonał wypłaty M. M. (1) świadczenia rehabilitacyjnego na konto bankowe w kwocie 2684,84 zł.

Niesporne , a nadto:

- potwierdzenie przelewu – k. 6.

M. M. (1) odebrał zaskarżoną decyzję z dnia 22 stycznia 2014 r. w dniu 27 stycznia 2014 r.

Dowód:

- dowód doręczenia w aktach zasiłkowych

Sąd Rejonowy zważył co następuje:

Odwołanie okazało się zasadne jedynie częściowo.

Zgodnie z art. 18 ust. 1 ustawy z dnia 25 czerwca 1999r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (tekst jednolity Dz. U 05.31.267 z późn. zm) świadczenie rehabilitacyjne przysługuje ubezpieczonemu, który po wyczerpaniu zasiłku chorobowego jest nadal niezdolny do pracy, a dalsze leczenie lub rehabilitacja lecznicza rokują odzyskanie przez niego zdolności do pracy. Świadczenie rehabilitacyjne przysługuje przez okres niezbędny do przywrócenia zdolności do pracy, nie dłużej jednak niż przez 12 miesięcy (art. 18 ust. 2 ustawy). Ubezpieczony traci jednak prawo do świadczenia rehabilitacyjnego, jeżeli wykonuje w okresie orzeczonej niezdolności do pracy pracę zarobkową lub wykorzystuje zwolnienie w sposób niezgodny z jego celem (art. 17 ust. 1 wskazanej ustawy).

W myśl art. 66 ust. 2 ww. ustawy jeżeli świadczenie zostało pobrane nienależnie z winy ubezpieczonego lub wskutek okoliczności o których mowa w art. 15-17 i art. 59 ust. 6 i 7 ustawy wypłacone kwoty podlegają potrąceniu z należnych świadczeń z ubezpieczeń społecznych lub ściągnięciu w drodze egzekucji administracyjnej.

Obowiązek zwrotu wypłaconego świadczenia jak i wysokość wypłaconego świadczenia pozostawał poza sporem. Ubezpieczony kwestionował natomiast wysokość kwoty należnej do zwrotu oraz datę początkową naliczenia odsetek ustawowych.

Sposób obliczania wysokości świadczenia rehabilitacyjnego został uregulowany w przepisie art. 19 ustawy z dnia 25 czerwca 1999r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, zgodnie z którym świadczenie rehabilitacyjne wynosi 90% podstawy wymiaru zasiłku chorobowego za okres pierwszych trzech miesięcy, 75% tej podstawy za pozostały okres, a jeżeli niezdolność do pracy przypada w okresie ciąży - 100% tej podstawy. Dla celów obliczenia świadczenia rehabilitacyjnego podstawa wymiaru zasiłku chorobowego przyjęta do obliczenia tego świadczenia podlega waloryzacji według następujących zasad:

1) jeżeli pierwszy dzień okresu, na który przyznano świadczenie rehabilitacyjne, przypada w I kwartale kalendarzowym danego roku, podstawa wymiaru zasiłku chorobowego przyjęta do obliczenia tego świadczenia ulega podwyższeniu o procent wzrostu przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia ogłaszanego dla celów emerytalnych w III kwartale w stosunku do I kwartału ubiegłego roku kalendarzowego;

2) jeżeli pierwszy dzień okresu, na który przyznano świadczenie rehabilitacyjne, przypada w II kwartale kalendarzowym danego roku, podstawa wymiaru zasiłku chorobowego przyjęta do obliczenia tego świadczenia ulega podwyższeniu o procent wzrostu przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia ogłaszanego dla celów emerytalnych w IV kwartale w stosunku do II kwartału ubiegłego roku kalendarzowego;

3) jeżeli pierwszy dzień okresu, na który przyznano świadczenie rehabilitacyjne, przypada w III kwartale kalendarzowym danego roku, podstawa wymiaru zasiłku chorobowego przyjęta do obliczenia tego świadczenia ulega podwyższeniu o procent wzrostu przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia ogłaszanego dla celów emerytalnych w I kwartale tego roku kalendarzowego w stosunku do III kwartału ubiegłego roku kalendarzowego;

4) jeżeli pierwszy dzień okresu, na który przyznano świadczenie rehabilitacyjne, przypada w IV kwartale kalendarzowym danego roku, podstawa wymiaru zasiłku chorobowego przyjęta do obliczenia tego świadczenia ulega podwyższeniu o procent wzrostu przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia ogłaszanego dla celów emerytalnych w II kwartale tego roku kalendarzowego w stosunku do IV kwartału ubiegłego roku kalendarzowego.

Prezes Zakładu Ubezpieczeń Społecznych ogłasza w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej "Monitor Polski", w terminie do ostatniego dnia każdego kwartału kalendarzowego, wskaźnik waloryzacji, obliczony według zasad określonych w ust. 2, obowiązujący w następnym kwartale.

Jednocześnie na mocy art. 11 ust. 4 i 5 ustawy, który zastosowanie wobec świadczenia rehabilitacyjnego znajduje na mocy art. 22 ustawy, zasiłek chorobowy przysługuje za każdy dzień niezdolności do pracy, nie wyłączając dni wonnych od pracy, a ilekroć przy ustalaniu prawa do zasiłku lub jego wysokości okres jest oznaczony w miesiącach, za miesiąc uważa się 30 dni.

Wyliczona w ten sposób kwota, która została wypłacona na rzecz ubezpieczonego, wynosiła 2.684,84 zł. Organ rentowy przestawił w odpowiedzi na odwołanie sposób obliczenia wskazanej należności - co nie było przez ubezpieczonego kwestionowane i co znajduje potwierdzenie w obowiązujących przepisach (podstawa wymiaru, tj. 3521 zł : 30 dni = 117,38 zł - stawka dzienna świadczenia w wysokości 100%; 117,38 zł x 90% = 105,64 zł – stawka dzienna świadczenia w wysokości 90% podstawy wymiaru, 105, 64 zł x 27 dni – 2852,28 zł. Wyliczona kwota świadczenia rehabilitacyjnego za grudzień 2013 r. wyniosła 105,64 zł x 31 dni = 3274,84 zł i jest to kwota brutto, która następnie została pomniejszona o 18% podatku dochodowego tj. 3274, 84 zł x 18% = 590 zł; 3274,84 zł – 590 zł = 2684, 84 zł (kwota wypłaconego świadczenia).

Zaskarżona decyzja zawierała również zobowiązanie ubezpieczonego do zwrotu świadczeń na podstawie art. 84 ustawy z dnia 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j.Dz.U.09.205.1585 z późn. zm.). Zgodnie z art. 84 ust. 1 tej ustawy, osoba, która pobrała nienależne świadczenie z ubezpieczeń społecznych, jest obowiązana do jego zwrotu, wraz z odsetkami w wysokości i na zasadach określonych przepisami prawa cywilnego. Art. 84 ust. 2 ww. ustawy stanowi, iż za kwoty nienależnie pobranych świadczeń uważa się świadczenia wypłacone mimo zaistnienia okoliczności powodujących ustanie prawa do świadczeń lub wstrzymanie ich wypłaty w całości lub w części, jeżeli osoba pobierająca świadczenia była pouczona o braku prawa do ich pobierania oraz świadczenia przyznane lub wypłacone na podstawie nieprawdziwych zeznań lub fałszywych dokumentów albo w innych przypadkach świadomego wprowadzania organu w błąd. Organ wydający decyzję nie wyjaśnił w jej treści, która z dwóch sytuacji wyszczególnionych w art. 84 ust. 2 ustawy systemowej zachodzą w niniejszej sprawie. Nie zwalnia to jednak ubezpieczonego od obowiązku zwrotu tego świadczenia za ww. okres – co zresztą było niesporne.

Ubezpieczony uważał natomiast, iż zwrotowi winna podlegać kwota wypłacona, a więc kwota netto, nie zaś kwota wyższa – brutto – wskazana w spornej decyzji.

Stanowisko to jest bezzasadne.

Zgodnie z art. 34 ust. 10 z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jednolity Dz.U.2012.361 ) jeżeli podatnik dokonał zwrotu nienależnie pobranych emerytur i rent lub zasiłków z ubezpieczenia społecznego, rent strukturalnych, rent socjalnych, świadczeń przedemerytalnych, zasiłków przedemerytalnych, nauczycielskich świadczeń kompensacyjnych, otrzymanych bezpośrednio z tego organu, a obowiązek poboru zaliczek przez ten organ trwa - organ rentowy odejmuje od dochodu kwoty zwrotów dokonanych w roku podatkowym przy ustalaniu wysokości zaliczek oraz w rocznym obliczeniu dochodu, zamieszczając na tym rozliczeniu odpowiednie informacje. Oznacza to, że zaliczka na podatek dochodowy, którą organ rentowy obowiązany jest odprowadzić od wypłaconego świadczenia jest częścią dochodu osoby pobierającej świadczenia pieniężne z ubezpieczenia społecznego, którą nie może ona dowolnie dysponować, ale która przeznaczona jest wyłącznie na pokrycie zobowiązań podatkowych, w konsekwencji jest uzyskaną przez tą osobę korzyścią. Pobranie nienależnego świadczenia rodzi obowiązek zwrotu tego świadczenia i następuje w granicach uzyskanej korzyści. Kwota nienależnego świadczenia jest kwotą jakie świadczenie przysługiwało. Dopiero od tej kwoty świadczenia pobrana jest zaliczka na podatek dochodowy. Obowiązek zwrotu zaliczki na podatek dochodowy ciąży na osobie, która została wskazana jako podatnik przy przekazywaniu tej zaliczki na rzecz organu podatkowego (tak uzasadnienie Sadu Okręgowego zawarte w wyrok Sądu Najwyższego z dnia 8 kwietnia 2004 r. II UK 305/03.”)

Co do obowiązku zwrotu należności i ich wysokości w kontekście należności podatkowych, wypowiadano się wielokrotnie w orzecznictwie, w tym w kontekście świadczeń emerytalnych i rentowych. Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 17 kwietnia 2009 r. I UK 333/08, wskazał, że nienależnie pobrane świadczenie emerytalne podlega zwrotowi w kwocie "brutto" (art. 138 ust. 1, ust. 2 pkt 1 i ust. 4 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, jednolity tekst: Dz.U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227 ze zm. oraz art. 84 ust. 2 pkt 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, jednolity tekst: Dz.U. z 2009 r. Nr 205, poz. 1585 ze zm.) zwiększoną o kwotę podatku dochodowego od osób fizycznych odprowadzaną przez organ rentowy na rzecz organu podatkowego oraz o składkę na ubezpieczenie zdrowotne, jeżeli została potrącona (por. uchwałę Sądu Najwyższego z 26 kwietnia 1994 r., II UZP 9/94, OSNAPiUS 1994 nr 3, poz. 45, według której świadczeniem wypłaconym - w rozumieniu art.106 ust. 2 pkt 1 ustawy z dnia 14 grudnia 1982 r. o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin, Dz.U. Nr 40, poz. 267 ze zm. - jest kwota świadczenia faktycznie wypłaconego osobie pobierającej świadczenie, zwiększona o kwotę podatku dochodowego od osób fizycznych odprowadzoną przez organ rentowy na rzecz organu podatkowego).

Tym samym przyjmując za prawidłowy obowiązek zwrotu kwoty świadczenia rehabilitacyjnego określonej w wysokości brutto tj. wraz z zaliczką na podatek dochodowy przyjęto, iż decyzja w zakresie określenia tej kwoty na 2852,28 zł jest prawidłowa i nie ma podstaw do jej zmiany. Należy pamiętać, iż zwrot na rzecz organu rentowego nienależnie pobranego świadczenia z ubezpieczenia społecznego w kwocie "brutto" powoduje, że po stronie ubezpieczonego powstaje możliwość ubiegania się o zwrot "nadpłaconego" podatku dochodowego od osób fizycznych, z którym to żądaniem ubezpieczony może wystąpić do organu podatkowego (właściwego urzędu skarbowego). Nadpłatę podatku dochodowego można zrekompensować odliczeniem od dochodu wykazanego w zeznaniu rocznym dokonanych w roku podatkowym zwrotów nienależnie pobranych świadczeń, które uprzednio zwiększyły dochód podlegający opodatkowaniu, w kwotach uwzględniających pobrany podatek dochodowy, jeżeli zwroty te nie zostały potrącone przez płatnika (art. 26 ust. 1 pkt 5 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych). Uwzględnienie przez sąd ubezpieczeń społecznych, rozpoznający sprawę o zwrot nienależnie pobranego świadczenia, należnych odliczeń na zaliczkę podatkową jest niemożliwe także ze względów procesowych. Nie taki jest bowiem przedmiot sporu (jego podstawa faktyczna i prawna).

W świetle powyższego, za prawidłową należało uznać decyzję w zakresie wysokości kwoty należności głównej podlegającej zwrotowi.

Niezasadną decyzja była jednak w zakresie naliczania odsetek od nienależnie wypłaconego świadczenia.

W decyzji nie wskazano, za jaki okres organ domaga się odsetek, a ograniczono się jedynie do wskazania ich kwoty. Zważywszy jednak na wyliczenie kwotowe odsetek, wysokość wskazanej kwoty i informację, iż odsetki mają być dalej naliczane od dnia następnego po dniu wydania decyzji uznać należało, że są to odsetki należne za okres do wydania decyzji.

Zgodnie z art. 84 ust. 1 ustawy systemowej, osoba, która pobrała nienależne świadczenie z ubezpieczeń społecznych, jest obowiązana do jego zwrotu, wraz z odsetkami w wysokości i na zasadach określonych przepisami prawa cywilnego. Art. 84 ust. 1 ustawy systemowej odsyła w zakresie wysokości i zasad naliczania odsetek do przepisów prawa cywilnego, a zatem do regulacji zawartych w kodeksie cywilnym. Zasady prawa cywilnego, o jakich mowa w art. 84 ust. 1 ustawy systemowej, to zasady wskazane w art. 481 § 1 i 2 k.c. W myśl wymienionych przepisów jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi, przy czym jeżeli stopa odsetek za opóźnienie nie była z góry oznaczona, należą się odsetki ustawowe. Określenie terminu powstania opóźnienia osoby zobligowanej do zwrotu nienależnie pobranych świadczeń z ubezpieczeń społecznych musi być oceniane jednak na gruncie przepisów ubezpieczeniowych. Ustalenie, że wypłacone świadczenie z ubezpieczeń społecznych jest nienależne, zostaje dokonane dopiero w drodze decyzji administracyjnej wydanej przez organ rentowy. Dopiero od dnia następnego od dnia otrzymania decyzji w tym zakresie jej adresat, jeśli zostaje zobowiązany do zwrotu świadczenia, pozostaje w opóźnieniu skutkujący możliwością żądania odsetek. Z datą otrzymania decyzji uzyskuje bowiem wiedzę o tym, że świadczenie jest nienależne (wezwanie do jego zwrotu). Taki pogląd sądu znajduje poparcie w uzasadnieniach wyroków Sądu Najwyższego z dnia 3 lutego 2010 r. I UK 201/09 i z dnia 16 grudnia 2008 r. I UK 154/08.

Mając na uwadze powyższe sąd na podstawie art. 477(14) § 2 k.p.c zmienił zaskarżoną decyzję jedynie w części dotyczącej obowiązku zwrotu odsetek (przyjmując jako datę początkową ich biegu dzień następny po dniu doręczenia decyzji), w pozostałym zaś zakresie na podstawie art. 477(14) § 1 k.p.c oddalił odwołanie jako nieuzasadnione.

IX U. 164/14

ZARZĄDZENIE

1. (...)

2. (...)

3. (...)