Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 25 maja 2017 r.

Sąd Apelacyjny w Szczecinie - Wydział III Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 25 maja 2017 r. w Szczecinie

sprawy R. K.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G.

o przyznanie emerytury pomostowej

na skutek apelacji ubezpieczonego

od wyroku Sądu Okręgowego w Gorzowie Wlkp. VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

z dnia 19 lipca 2016 r. sygn. akt VI U 221/16

oddala apelację.

SSO del. Gabriela Horodnicka- SSA Romana Mrotek SSA Barbara Białecka

Stelmaszczuk

Sygn. akt III AUa 738/16

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 9 lutego 2016 r. znak (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G., po rozpatrzeniu wniosku ubezpieczonego R. K. z dnia 08.12.2015 r., odmówił mu prawa do emerytury pomostowej z uwagi na nieudowodnienie okresu pracy w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze wynoszącego co najmniej 15 lat na dzień 01.01.2009 r. w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych.

Ubezpieczony R. K. odwołał się od powyższej decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w G. wnosząc o jej zmianę przez przyznanie emerytury pomostowej. W uzasadnieniu ubezpieczony wskazał, iż organ rentowy nie uwzględnił jego okresu pracy wykonywanej w warunkach szczególnych od 08.10.1974 r. do 31.12.2008 r. Ubezpieczony podkreślił, że w świetle art. 3 ust. 7 ustawy o emeryturach pomostowych za pracowników wykonujących pracę w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze uważa się również osoby wykonujące przed dniem wejścia w życie ustawy prace w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy lub art. 32 i art. 33 ustawy o emeryturach i rentach z FUS:

W odpowiedzi na wniesione odwołanie pozwany Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G. wniósł o jego oddalenie. W uzasadnieniu organ rentowy podtrzymał argumentację zawartą w przedmiotowej decyzji. Podtrzymując, że ubezpieczony nie spełnia przesłanek uprawniających go do nabycia emerytury pomostowej.

Wyrokiem z dnia 19 lipca 2016 roku Sąd Okręgowy w Gorzowie Wielkopolskim VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych oddalił odwołanie i zasądził od ubezpieczonego na rzecz pozwanego kwotę 360,00 złotych tytułem zwrotu kosztów procesu.

Sąd Okręgowy oparł swoje rozstrzygnięcie na następujących ustaleniach faktycznych i rozważaniach prawnych:

Ubezpieczony R. K. urodził się (...) Posiada ogólny okres ubezpieczenia wynoszący 39 lat i 27 dni okresów składkowych i nieskładkowych. Ostatni stosunek pracy ubezpieczonego został rozwiązany z dniem 31.10.2013 r.

Ubezpieczony od 8 października 1974 r. do 31 grudnia 2012 r. pozostawał zatrudniony na podstawie umowy o pracę w (...) S.A. w W. Oddział w Z. na stanowiskach referenta technicznego (08.10.1974 r.- 31.07.1977 r.), starszego referenta technicznego (01.08.1977 r. – 31.07.1980 r.), samodzielnego referenta technicznego (01.08.1980 r.- 31.12.1981 r.), specjalista techniczny (01.01.1982 r. – 31.10.1983 r.), specjalisty geologa (01.11.1983 r. – 31.03.1986 r.), samodzielnego referenta technicznego – geologa (01.04.1986 r. – 31.07.1986 r.), specjalisty technicznego (01.08.1986 r. – 30.04.1996 r.), geologa dozoru wierceń (01.05.1996 r. – 31.03.1999 r.), specjalisty geologa (01.04.1999 r.- 30.09.1999 r.), specjalisty geologa – inspektora nadzoru geologiczno-inwestorskiego (01.10.1999 r. – 14.11.200 r.), zastępcy kierownika dozoru geologicznego wierceń (15.11.2000 r. – 30.11.2012 r.), samodzielnego geologa (01.12.2002 r. – 31.03.2006 r.) oraz specjalisty geologa (01.04.2006 r. -31.12.2008 r.). Ubezpieczony w w/w okresie pracował stale i w pełnym wymiarze czasu. Do obowiązków ubezpieczonego należała praca w terenie przy nadzorze osób obsługujących urządzenia wiertnicze. Pracował on w systemie dwa tygodnie po 12 godzin dziennie, a następnie dwa tygodnie przerwy. W czasie wykonywania obowiązków mieszkał w pobliżu odwiertu (ok. 15 m), gdzie też znajdowała się kancelaria geologa. Ubezpieczony odbierał próbki z tzw. rdzeniówki i oddawał je do badania, podejmował decyzję oraz dokumentował przebieg odwiertu. W miejscu pracy ubezpieczonego występowały zagrożenia w postaci siarkowodoru, hałasu, gazu, wibracji oraz drgań terenu.

Pracodawca ubezpieczonego nie opłacał za niego składki na Fundusz Emerytur Pomostowych.

Sąd Okręgowy uznał odwołanie ubezpieczonego za nieuzasadnione, podnosząc, że przesłanki warunkujące prawo do uzyskania w/w świadczenia reguluje ustawa z dnia 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych (Dz. U. z 2015 r. poz. 965 ze zm.), zwana dalej „ustawą o emeryturach pomostowych”.

Zgodnie z art. 4 ustawy o emeryturach pomostowych prawo do emerytury pomostowej, z uwzględnieniem art. 5 -12, przysługuje pracownikowi, który spełnia łącznie następujące warunki:

1) urodził się po dniu 31 grudnia 1948 r.;

2) ma okres pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze wynoszący co najmniej 15 lat;

3) osiągnął wiek wynoszący co najmniej 55 lat dla kobiet i co najmniej 60 lat dla mężczyzn;

4) ma okres składkowy i nieskładkowy, ustalony na zasadach określonych w art. 5-9 i art. 11 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiet i co najmniej 25 lat dla mężczyzn;

5) przed dniem 1 stycznia 1999 r. wykonywał prace w szczególnych warunkach lub prace w szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy lub art. 32 i art. 33 ustawy o emeryturach i rentach z FUS;

6) po dniu 31 grudnia 2008 r. wykonywał pracę w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3;

7) nastąpiło z nim rozwiązanie stosunku pracy.

W świetle art. 3 ust. 1 w/w ustawy prace w szczególnych warunkach to prace związane z czynnikami ryzyka, które z wiekiem mogą z dużym prawdopodobieństwem spowodować trwałe uszkodzenie zdrowia, wykonywane w szczególnych warunkach środowiska pracy, determinowanych siłami natury lub procesami technologicznymi, które mimo zastosowania środków profilaktyki technicznej, organizacyjnej i medycznej stawiają przed pracownikami wymagania przekraczające poziom ich możliwości, ograniczony w wyniku procesu starzenia się jeszcze przed osiągnięciem wieku emerytalnego, w stopniu utrudniającym ich pracę na dotychczasowym stanowisku; wykaz prac w szczególnych warunkach określa załącznik nr 1 do ustawy. Z kolei według ust. 3 art. 3 prace o szczególnym charakterze to prace wymagające szczególnej odpowiedzialności oraz szczególnej sprawności psychofizycznej, których możliwości należytego wykonywania w sposób niezagrażający bezpieczeństwu publicznemu, w tym zdrowiu i życiu innych osób, zmniejsza się przed osiągnięciem wieku emerytalnego na skutek pogorszenia sprawności psychofizycznej, związanego z procesem starzenia się; wykaz prac o szczególnym charakterze określa załącznik nr 2 do ustawy.

Sąd meriti wskazał również, że zgodnie z art. 49 w/w ustawy prawo do emerytury pomostowej przysługuje również osobie, która:

1) po dniu 31 grudnia 2008 r. nie wykonywała pracy w szczególnych warunkach lub

o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3;

2) spełnia warunki określone w art. 4 pkt 1-5 i 7 i art. 5-12;

3) w dniu wejścia w życie ustawy miała wymagany w przepisach, o których mowa w pkt 2, okres pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3.

Sąd Okręgowy powołał się na orzeczenie Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 2 kwietnia 2014 r., sygn. akt III AUa 2302/13 zgodnie z którym „warunkiem skutecznego ubiegania się o emeryturę pomostową w świetle wykładni językowej art. 4 i art. 49 ustawy z 2008 r. o emeryturach pomostowych, jest legitymowanie się określonym stażem pracy w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze (w rozumieniu ustawy o emeryturach pomostowych lub dotychczasowych przepisów) oraz kontynuowanie pracy w tych warunkach po wejściu w życie ustawy, a więc po dniu 1 stycznia 2009 r. W przypadku kiedy osoba ubiegająca się o to świadczenie nie kontynuuje pracy w warunkach szczególnych lub szczególnym charakterze i legitymuje się w związku z tym jedynie stażem pracy "szczególnej" według poprzednio obowiązujących przepisów, może nabyć prawo do "nowego" świadczenia jedynie wówczas, gdy dotychczasowy staż pracy (okres prac) można kwalifikować jako prace w warunkach szczególnych w rozumieniu dziś obowiązujących przepisów (art. 3 ust. 1 ustawy) lub o szczególnym charakterze (art. 3 ust. 3 ustawy). Innymi słowy brak podstaw prawnych do przyznania emerytury pomostowej ubezpieczonemu, którego dotychczasowy okres pracy w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze, dziś nie może być tak kwalifikowany”.

Przenosząc powyższe rozważania na grunt niniejszej sprawy Sąd Okręgowy po dokonaniu analizy zgromadzonego materiału dowodowego oraz przeprowadzeniu wykładni przepisów prawa uznał, że ubezpieczony nie spełnia przesłanek do nabycia prawa do emerytury na podstawie art. 4 w/w ustawy. Bezspornie ubezpieczony urodził się po dniu 31 grudnia 1948 r., osiągnął wiek 60 lat, posiada okres składkowy i nieskładkowy, ustalony na zasadach określonych w art. 5-9 i art. 11 ustawy o emeryturach i rentach z FUS wynoszący 44 lata, 10 miesięcy i 11 dni. Jednakże, zdaniem Sądu pierwszej instancji, ubezpieczony nie spełnia przesłanki określonej w art. 4 pkt 6 tj. po dniu 31 grudnia 2008 r. nie wykonywał pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3.

Artykuł 3 ust. 1 i 3 ustawy pomostowej zawiera bowiem bezpośrednie odesłanie do załącznika 1 i 2 w/w ustawy. W załączniku nr 1 w pkt 26 wymienione zostały prace bezpośrednio przy obsłudze urządzeń wiertniczych i wydobywczych przy poszukiwaniu złóż ropy naftowej lub gazu ziemnego. Z kolei w pkt 27 prace bezpośrednio przy obróbce odwiertów w górnictwie otworowym: ropy naftowej lub gazu ziemnego.

Sąd meriti podkreślił, że z zeznań świadka R. B. wynikało, że ubezpieczony nie obsługiwał urządzeń wiertniczych i wydobywczych, a jedynie nadzorował pracowników. Również zeznania świadka C. S. oraz ubezpieczonego wskazywały, że ubezpieczony odpowiedzialny był za pracę pracowników oraz podejmowanie decyzji co do głębokości wiercenia, prędkości wiercenia oraz badania próbek z rdzenia wiertniczego i przekazania ich do laboratorium, natomiast to inni pracownicy obsługiwali urządzenia.

Zdaniem Sądu Okręgowego, potwierdza to tym samym, iż ubezpieczony nie wykonywał pracy wymienionej w załączniku nr 1 pkt 26. Po dokonaniu analizy akt osobowych ubezpieczonego, zeznań świadków i przesłuchania ubezpieczonego Sąd ten uznał, iż ubezpieczony nie wykonywał również pracy bezpośrednio przy obróbce odwiertów w górnictwie otworowym: ropy naftowej lub gazu ziemnego.

Sąd pierwszej instancji na podstawie akt osobowych ubezpieczonego ustalił, iż zgodnie z zakresem obowiązków z dnia 01.12.2002 r. ubezpieczony, jako samodzielny geolog, miał inicjować i współdziałać w opracowaniu rozwiązań w zakresie geologii dla potrzeb Zakładu, sprawować nadzór nad wierceniami, próbami oraz likwidacją otworów, współpracować z zakładami geofizyki oraz innymi zakładami poszukiwawczymi, podejmować decyzje dotyczące zagadnień geologicznych, technicznych i ekonomicznych wierceń w ramach projektu geologiczno-technicznego, przepisów prawa geologicznego i górniczego oraz umowy o jego realizację, kontrolować przebieg wierceń oraz jakość wykonywanych robót zgodnie z projektem i przepisami prawa geologiczno-górniczego, opiniować awarie i komplikacje wiertnicze oraz koordynować prace geologów dozoru wierceń wraz z organizacją spraw socjalno-bytowych. W kolejnym zakresie obowiązków ubezpieczonego z dnia 19.07.2011 r., wskazano, iż jako specjalista geolog przed rozpoczęciem wiercenia ma gruntownie zapoznać się z planem ruchu dozorowanego przez siebie otworu oraz z geologiczną budową rejonu wierceń, miał obowiązek śledzić na bieżąco profil geologiczny otworu na podstawie próbek okruchowych, rdzenia, postępu wiercenia i okresowych badań geofizycznych, wykonywać na bieżąco opisy próbek okruchowych i rdzeni zgodnie z zaleceniami w tym zakresie i przesyłać do Działu (...), być przy wyciąganiu rdzeni z otworu za szczególnym uwzględnieniem rdzeni z poziomów perspektywnych i dopilnowywać prawidłowego ich ułożenia w skrzynkach, podawać do raportu wiertniczego litologię i stratygrafię przewierconych warstw oraz obserwowane objawy złożowe w rdzeniach i płuczce, pobierać w ustalonym zakresie próby rdzeni do badań laboratoryjnych, dozorować próby złożowe i pobierać próbki wód, gazów i ropy, wykonywać kartę otworu wiertniczego, utrzymywać w niezbędnym zakresie kontakt z osobami nadzoru geologicznego w sprawie prowadzenia prac w otworach wiertniczych oraz przedkładać własne wnioski i propozycje w tym zakresie, właściwie opisywać i przechować na wiertni rdzenie. Po zakończeniu wiercenia sporządzać zestawienie skrzynek z próbami geologicznymi i wysyłać je do Działu (...), na zakończenie miesiąca wykonywać obowiązujące sprawozdanie, koordynować prace geologów dozoru wierceń w zakresie: miejsca i harmonogramu pracy, organizować sprawy socjalno-bytowe w terenie wraz z technicznym zabezpieczeniem wyposażenia biur terenowych i organizowaniem ich transportu. W trakcie realizacji zadań koordynacji prac geologów dozoru wierceń pozostałe obowiązki ubezpieczony miał wykonywać w ograniczonym zakresie czasowym.

Sąd Okręgowy podniósł, iż świadek C. S. zeznał, że zakresy czynności geologów odzwierciedlały rzeczywiście czynności przez nich wykonywane. Ponadto z zeznań świadków i ubezpieczonego jednoznacznie wynikało, iż zakres obowiązków ubezpieczonego sprowadzał się do nadzoru, kontroli i podejmowania decyzji przy obróbce odwiertów w górnictwie otworowym.

Zdaniem Sądu pierwszej instancji, czynności wskazane w zakresach obowiązków oraz podawane przez świadków nie stanowią jednak prac bezpośrednich przy obróbce odwiertu, gdyż takimi pracami są prace fizyczne m.in. operatorów eksploatujących odwiert czy też innych osób obsługujących urządzenia wiertnicze.

Pojęcie prac wykonywanych bezpośrednio należy rozumieć osobiście, z kolei pośrednio czyli poprzez podległych służbowo pracowników (por. wyrok SN z dnia 08.01.2009 r., sygn. akt I UK 201/08). I tak w okolicznościach niniejszej sprawy pomimo, że praca geologa była niezbędną do obróbki odwiertu to jednak miała ona charakter pośredni, gdyż obróbkę wykonywali podlegli ubezpieczonemu pracownicy.

Zdaniem Sądu meriti, powyższe uzasadniają również względy funkcjonalne, ciężko bowiem uznać, iż w/w przepis obejmuje swoim zakresem zarówno osoby pracujące fizycznie przy obróbce odwiertu jak i kadrę nadzorującą. W ocenie tego Sądu osoby wykonujące prace fizyczne są w większym stopniu narażone na warunki szczególne aniżeli geolog, który nadzoruje ich pracę. I właśnie dlatego ich pracę, zakreśloną terminem „bezpośredni”, ustawodawca zdecydował się zaliczyć do prac w warunkach szczególnych.

Ponadto, Sąd Okręgowy zwrócił uwagę, że pracodawca ubezpieczonego nie opłacał za niego składki na Fundusz Emerytur Pomostowych. Pomimo, że okoliczność ta nie warunkuje przyznania emerytury pomostowej to jednak, pośrednio pozwala na przyjęcie, że on również nie traktował pracy ubezpieczonego jako wykonywanej w warunkach szczególnych w rozumieniu ustawy o emeryturach pomostowych. Upewnia w tym przekonaniu rzetelny sposób prowadzenia dokumentacji pracowniczej oraz treść dokumentów wskazująca na dbałość o realizację obowiązków spoczywających na pracodawcy.

Ostatecznie Sąd Okręgowy podkreślił, iż zgodnie z art. 3 ust. 4 ustawy o emeryturach pomostowych za pracowników wykonujących pracę w warunkach szczególnych uważa się pracowników wykonujących prace wymienione w ust. 1 w pełnym wymiarze czasu pracy. Z kolei zakres obowiązków ubezpieczonego oraz zeznania świadków nie pozwalają na przyjęcie jakoby przebywał on w pełnym wymiarze czasu pracy przy odwiercie. Ubezpieczony musiał bowiem sporządzać sprawozdania, badać próbki oraz podejmować inne czynności organizacyjno- techniczne. Dodatkowo świadek C. S. podkreślił, iż ubezpieczony wykonywał swoje obowiązki w Kancelarii (...). Tym samym również z tego powodu nie wykonywał on również pracy wymienionej w załączniku nr 1 pkt 27 ustawy o emeryturach pomostowych, gdyż nie mógł jej wykonywać w pełnym wymiarze.

Sąd pierwszej instancji zważył, iż w okolicznościach niniejszej sprawy jeżeli ubezpieczony nie wykonywał po dniu 31 grudnia 2008 r. pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 zastosowanie mógłby ewentualnie znaleźć art. 49 ustawy o emeryturach pomostowych. Przy czym obligatoryjnym warunkiem przyznania prawa do emerytury pomostowej w oparciu o ten przepis pozostaje posiadanie na dzień 01.01.2009 r. okresu pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 przedmiotowej ustawy wynoszącego co najmniej 15 lat. Natomiast jak wyżej wskazano pracy ubezpieczonego nie można zakwalifikować jako pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3.

Mając na uwadze powyższe, po dokonaniu analizy załączników do ustawy o emeryturach pomostowych, zawierających wykaz prac w szczególnych warunkach oraz o szczególnym charakterze Sąd Okręgowy ustalił, iż praca wykonywana przez ubezpieczonego w okresie od 8 października 1974 r. do 31 grudnia 2012 r. nie jest pracą w warunkach szczególnych w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych. Nie została ona bowiem wymieniona wśród prac wskazanych w w/w załącznikach. Zdaniem tego Sądu, podkreślenia w tym miejscu wymaga, że dla przyznania prawa do emerytury pomostowej na podstawie art. 49 ustawy o emeryturach pomostowych bez znaczenia pozostaje czy ubezpieczony wykonywał pracę w warunkach szczególnych lub o szczególnym charakterze w rozumieniu art. 32 i art. 33 ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Innymi słowy nie ma zastosowania w tym przypadku rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 07.02.1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 r., Nr 8, poz. 43 ze zm.). Dlatego też Sąd pierwszej instancji nie mógł uznać, iż ubezpieczony legitymuje się na dzień 01.01.2009 r. okresem pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 przedmiotowej ustawy wynoszącym co najmniej 15 lat lub też wykonywał taką pracę po 31.12.2008 r.

Reasumując, na gruncie przywołanych przepisów Sąd meriti stwierdził, iż ubezpieczony nie wykazał spełnienia wszystkich przesłanek warunkujących przyznanie mu prawa do emerytury pomostowej. Bezspornie ubezpieczony urodził się po dniu 31 grudnia 1948 r., osiągnął wymagany wiek, posiada ponad 25-letni okres ubezpieczenia, jednakże nie pracował po dniu 31 grudnia 2008 r. – jak stanowi art. 4 ust. 6 ustawy o emeryturach pomostowych w warunkach szczególnych oraz nie wykonywał pracy o szczególnym charakterze. Nie posiada on również wymaganego 15-letniego stażu pracy w warunkach szczególnych lub o szczególnym charakterze w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych na dzień 01.01.1999 r. – co warunkuje prawo do nabycia emerytury na podstawie art. 49 pkt 3 w/w ustawy.

Mając na uwadze, że wiarygodność dokumentów znajdujących się w aktach sprawy, w tym w aktach ubezpieczeniowych nie była kwestionowana w trakcie postępowania przez żadną ze stron, zatem również Sąd Okręgowy uznał je za miarodajne dla dokonania ustaleń w niniejszej sprawie. Jednocześnie Sąd ten uznał za wiarygodne przesłuchanie ubezpieczonego w charakterze strony oraz zeznania świadka, bowiem były logiczne i spójne, jak również znalazły odzwierciedlenie w zgromadzonej w sprawie dokumentacji. Organ rentowy w żaden sposób nie kwestionował powyższych dowodów.

Z powyższych względów, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. Sąd pierwszej instancji oddalił odwołania ubezpieczonego. O kosztach Sąd ten orzekł na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w zw. z art. 99 k.p.c. zgodnie z zasadą odpowiedzialności stron za wynik procesu, wobec całkowitej wygranej sporu przez pozwanego, Sąd uwzględnił wniosek jego pełnomocnika i przyznał zwrot kosztów procesu, obejmujący koszt zastępstwa procesowego pełnomocnika będącego radcą prawnym. Wysokość tych kosztów ustalono w oparciu o stawkę przewidzianą w § 9 ust. 2 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. z 2015 poz. 1804).

Z powyższym rozstrzygnięciem nie zgodził się ubezpieczony, zaskarżając je w całości i zarzucając mu:

1. obrazę przepisów prawa materialnego tj.:

- art. 49 w związku z art. 3 ust. 7 ustawy z dnia 19 grudnia o emeryturach pomostowych (Dz . U z 2015 poz. 965) poprzez błędne przyjęcie, że praca w (...) S.A. w W. Oddział w Z., świadczona przez ubezpieczonego na stanowiskach wymienionych w punkcie 4 wniosków odwołania nie może zostać uznana za pracę w szczególnych warunkach, gdyż nie zawiera ich załącznik 1 jak i 2 do ustawy pomostowej, podczas gdy w świetle tejże ustawy za pracowników wykonujących pracę w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze uważa się również osoby wykonujące przed dniem w życie ustawy prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w rozumieniu art. 32 i 33 ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

- art. 4 pkt. 5 ww. ustawy poprzez niezastosowanie, skutkujące uznaniem że praca w (...) S.A. w W. Oddział w Z., świadczona przez ubezpieczonego na stanowiskach wymienionych w uzasadnieniu apelacji nie może zostać uznana za pracę w szczególnych warunkach,

- art 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS (Dz. U z 2013 r., poz 1440 ze zm.) w związku z art. 4 pkt 5 ustawy o emeryturach pomostowych oraz §1, §2 i §4 Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U z 1983 r. Nr 8, poz 43 ze zm.) oraz pkt. 1 poz. 24 Wykazu A Działu XIV załącznika do Zarządzenia Ministra Górnictwa i Energetyki z dnia 12.08.1983 r. w sprawie określenia stanowisk pracy w resorcie górnictwa i energetyki, na których wykonywane są prace w szczególnych warunkach (Dz.Urz.WUG. 1983.8.12. nr 17) poprzez błędne przyjęcie, że praca na stanowisku geologa terenowego w (...) S.A. w W. Oddział w Z., świadczona przez odwołującego w spornym okresie nie może zostać uznana za pracę w szczególnych warunkach z uwagi na jej „pośredni" charakter, podczas gdy odwołujący wykonując w ww. okresie na stanowiskach szczegółowo wymienionych w Świadectwie Pracy i wykonując obowiązki szczegółowo rozpisane w zakresach obowiązków zgromadzonych w aktach osobowych, sprawował bezpośredni inżynieryjno-techniczny nadzór i niewątpliwie uzyskał prawo do zakwalifikowania tego okresu zatrudnienia do pracy w warunkach szczególnych w rozumieniu art. 4 pkt. 5 ustawy o emeryturach pomostowych

II obrazę przepisów postępowania tj:

- art. 228 § 2 w związku z art. 227 k.p.c., poprzez wydanie wyroku z pominięciem faktów znanych Sądowi z urzędu tj. ustaleń Sądu ujętych w uzasadnieniu do wyroku z dnia 22 września 2015 r. w sprawie III AUa 955/14 zakończonej w Sądzie Apelacyjnym w Szczecinie, który rozpoznawał sprawę w II instancji po apelacji ZUS od wyroku Sądu Okręgowego w Gorzowie Wielkopolskim z dnia 17 października 2014 sygn. akt. VI U 156/14, z których to faktów bezsprzecznie wynikało, iż ubezpieczony w ocenie tego samego Sądu wykonywał pracę w warunkach szczególnych

- art. 233 § 1 k.p.c. poprzez błędną i sprzeczną z zasadami logiki i doświadczeniem życiowym ocenę materiału dowodowego i przyjęcie iż praca wykonywana przez wnioskodawcę nie miała charakteru pracy w warunkach szczególnych przez to że wykonywał ją, w ocenie Sądu, pośrednio zamiast bezpośrednio, chociaż z zarówno ujawnionych dowodów jak i wcześniejszych postępowań z udziałem ubezpieczonego jednoznacznie wynikał fakt wykonywania przez niego pracy w warunkach szczególnych w rozumieniu ustawy o emeryturach z FUS

- art. 224 § 1 w zw. z art 232 k.p.c., poprzez, zamknięcie rozprawy z pominięciem dowodów wskazywanych przez ubezpieczonego oraz zaniechanie i niedopuszczenie z urzędu innych dowodów z akt sprawy VI U 156/14 - tj. zeznań powołanych w tej sprawie świadków jak i innych dokumentów tam zgromadzonych, poświadczających wykonywanie pracy w warunkach szczególnych

- art. 328 § 2 k.p.c. przez niezawarcie w uzasadnieniu do wyroku istotnych jego elementów, w tym w szczególności nieodniesienie się do podstawy prawnej tj. norm z art. 3 ust. 7 w zw z art. 4 ust. 5 ustawy o emeryturach pomostowych wskutek czego sąd zaniechał istotnych wskazań co do podstawy prawnej rozstrzygnięcia i nie wyjaśnił z jakiej przyczyny nie zastosował ww. norm w wydaniu skarżonego orzeczenia tj. nie uznał okresu pracy w warunkach szczególnych w rozumieniu ustawy o emeryturach z FUS w niniejszym postępowaniu

III. Błąd w ustaleniach faktycznych polegający na przyjęciu, iż praca geologa terenowego, sprawowana stale na terenie wiertni z uwagi na częściowe jej wykonywanie w kancelarii geologa nie jest pracą w warunkach szczególnych, chociaż kancelaria znajdowała się 15 metrów od otworu wiertniczego w obszarze oddziaływania czynników zagrożenia siarkowodorem i strefie wybuchu a przez to, wykonywana była w warunkach szczególnych jako praca bezpośrednio związana z obróbką otworów wiertniczych o której mowa w punkcie 26 i 27 załącznika nr 1 do ustawy o emeryturach pomostowych.

- przyjęciu, że wnioskodawca posiadał w chwili wniesienia odwołania okres składkowy wynoszący 44 lat 10 miesięcy i 11 dni (strona 5 uzasadnienia) podczas gdy okres ten wynosił 39 lat i 27 dni

- które to, wszystkie uchybienia miały istotny wpływ na wydanie zaskarżonego orzeczenia.

Z uwagi na powyższe apelujący wniósł o zmianę zaskarżonego orzeczenia w całości poprzez przyznanie prawa do emerytury pomostowej oraz uwzględnienie zakwestionowanego przez ZUS okresu pracy w warunkach szczególnych, co skutkowało będzie uznaniem o posiadaniu przez skarżącego wymaganego prawem stażu pracy w warunkach szczególnych, który uprawnia go do uzyskania emerytury pomostowej oraz o zasądzenie od organu kosztów postępowania według norm prawem przepisanych. Ewentualnie wniósł o uchylenie zaskarżonego orzeczenia w całości i przekazanie sprawy Sądowi Okręgowemu do ponownego jej rozpoznania.

W uzasadnieniu wskazał, że wyrok z dnia 19 lipca 2016 r. jest niesłuszny i został wydany z licznymi uchybieniami. W świetle art. 3 ust. 7 ustawy o emeryturach pomostowych za pracowników wykonujących prace w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze uważa się również osoby wykonujące przed dniem wejścia w życie ustawy prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy lub art. 32 i art. 33 ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Zdaniem apelującego, norma wynikająca z tego przepisu stanowi wyraźnie, iż aby orzec o wykonywaniu pracy w szczególnych warunkach należy zbadać zatrudnienie danego ubezpieczonego bądź w pryzmacie wymagań ustawy o emeryturach pomostowych lub w płaszczyźnie norm wynikających z ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Stąd uznanie Sądu Okręgowego w Gorzowie Wlkp. o braku podstaw do przyjęcia o pracy w szczególnych warunkach jedynie w treści załącznika 1 i 2 do ustawy o emeryturach pomostowych z pominięciem oceny w płaszczyźnie art. 32 i art. 33 ustawy o emeryturach i rentach z FUS w ocenie ubezpieczonego jest uchybieniem.

Skarżący podniósł, że niewątpliwie to kryterium spełnił co zostało orzeczone w wyroku z dnia 22 września 2015 r. w sprawie III AUa 955/14 zakończonej w Sądzie Apelacyjnym w Szczecinie, który rozpoznawał sprawę w II instancji po apelacji ZUS od wyroku Sądu Okręgowego w Gorzowie Wielkopolskim z dnia 17 października 2014 sygn. akt. VI U 156/14 i w zasadzie na podstawie art. 228 § 2 k.p.c. nie powinno wymagać dowodu. Zdaniem wnioskodawcy Sąd bezzasadnie i z naruszeniem art. 224 w zw. z 232 zd. pierwsze k.p.c. zaniechał dopuszczenia dowodu w tym zakresie, choć mógł to uczynić nawet z urzędu w celu wszechstronnego rozpoznania sprawy. W związku z powyższym, w skutek uchybienia art. 3 ust. 7 ustawy o emeryturach pomostowych poprzez jego niezastosowanie, organ a w ślad za nim Sąd pierwszej instancji odmówił R. K. prawa do emerytury. Błąd wyżej opisany pociągnął dalsze następstwa w uchybieniach tj. w stosunku do art. 49 w zw. z art. 4 pkt. 5 tejże ustawy.

Apelujący wskazał, iż Sąd pomimo zgromadzonego materiału dowodowego w postaci dokumentów (niekwestionowanych ani przez Sąd, ani przez organ) jak i spójnych i wiarygodnych zeznań świadków (...) i B. nie przyjął, iż praca wykonywana przez R. K. była pracą w warunkach szczególnych. Dlatego też w związku z faktem, iż R. K. od dnia 8 października 1974 r. do 31.12.2008 r. stale wykonywał pracę odpowiadającą stanowisku geologa terenowego wymienionego w akcie resortowym - wykazie A dziale I poz. 4 pkt 4 Ministra Górnictwa i Energetyki Sąd winien zastosować art 3 ust. 7 ustawy o emeryturach pomostowych i zgodnie z jego literalnym brzmieniem przyjąć iż wykonywał on pracę w warunkach szczególnych.

Wnioskodawca podkreślił, że zeznania świadków jak i przesłuchanie ubezpieczonego jednoznacznie dowodzą, iż praca na wyżej opisanych stanowiskach stale i w pełnym wymiarze czasu pracy pełniona była w terenie, z bezpośrednim narażeniem na oddziaływanie czynników atmosferycznych (upały, mrozy, opady, silne wiatry, oblodzenia wiertni etc.) i innych, sprowadzających ryzyko erupcji siarkowodoru, wybuchu, hałasu bądź też innych zagrożeń życia i zdrowia. Wszystko w ramach ruchu zakładu górniczego. Zdaniem apelującego, zeznania dowodzą wprost, iż ubezpieczony nadzorował pracowników bezpośrednio obsługujących wiercenia. Tym samym Sąd błędnie ustalił, iż ubezpieczony jako nadzorujący tych innych pracowników sam nie pracował w warunkach szczególnych. Ustalenie Sądu jest w tym zakresie sprzeczne z zasadami logiki i doświadczenia życiowego. Przyjmując przesłanki Sądu pierwszej instancji tzn. - że tylko ten kto bezpośrednio wykonuje prace w warunkach szczególnych, a osoba będąca jego zwierzchnikiem, obecna przy jego stanowisku pracy już nie -, żaden rybak będący I oficerem albo kapitanem nie skorzystałby z emerytury pomostowej. Zagadnienie związane z uznaniem za pracę w warunkach szczególnych, pracę świadczoną przez pracowników szczebla kierowniczego, było wielokrotnie podejmowane w orzecznictwie Sądu Najwyższego. I tak w wyroku z dnia 3 grudnia 2013 r. w sprawie I UK 184/13 Sąd wyraźnie zaznaczył, iż o tym czy dozór spełniał kryteria pracy w warunkach szczególnych czy nie, decyduje fakt czy dozór nad pracą ma charakter specjalistyczny, a nie wynikający z podporządkowania pracowniczego. Musi on być sprawowany w konkretnym środowisku pracy, w którym istnieje narażenie na czynniki szkodliwe dla zdrowia i w pełnym wymiarze czasu. Dlatego powołanie się danego zatrudnionego na świadectwo pracy w szczególnych warunkach nie przesądza jeszcze o przyznaniu prawa do takiej emerytury. Sąd dalej wyraźnie sformułował pięć pozytywnych przesłanek, których łączne spełnienie świadczy o dozorze w warunkach szczególnych. I tak:

1) musi być dozorem inżynieryjno-technicznym, czyli dozorem specjalistycznym, a nie dozorem "jakimkolwiek" (nie może być "zwykłym" dozorem wykonywanym w ramach pracowniczego podporządkowania kierownictwu pracodawcy);

2) musi być sprawowany "na oddziałach i wydziałach", czyli powinien być wykonywany bezpośrednio w określonym, skonkretyzowanym środowisku pracy, w którym istnieje narażenie na czynniki o znacznej szkodliwości dla zdrowia lub powodujące znaczny stopień uciążliwości pracy albo wymagające wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia;

3) powinien dotyczyć prac zgodnych z wykazami prac w szczególnych warunkach (zawartymi w załącznikach do rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 r.) i wykonywanych bezpośrednio przez osoby, nad którymi sprawowany jest nadzór;

4) musi być wykonywany stale przez osobę nadzorującą, czyli nie może mieć charakteru okazjonalnego (peryferyjnego);

5) powinien być sprawowany w pełnym wymiarze czasu, jaki obowiązuje osobę nadzorującą na zajmowanym przez nią stanowisku.

Zdaniem apelującego, zgromadzony w tym zakresie materiał dowodowy jednoznacznie wskazuje, iż spełnia on wszystkie z powyższych kryteriów. Charakter jego pracy w świetle zeznań jak i dokumentacji, wskazywał jednoznacznie, iż znajdował się on w gronie kierownictwa wiertni i wydając bezpośrednie polecenia wiertaczom co do sposobu wiercenia otworu, bezpośrednio pracował w warunkach szczególnych. Apelujący podkreślił, iż wykonywał swą pracę stale na terenie wiertni, tj. wysokim na kilkadziesiąt metrów stalowym urządzeniu które instalowano nad złożem kopaliny z dala od jednostek osadniczych (lasy, pola etc). Pobierał on ważące niekiedy kilkanaście kilogramów próbki z rdzenia urządzenia wiertniczego. Aby je pozyskać a potem skatalogować i opisać, musiał je dostarczyć z wieży wiertniczej kilkanaście metrów po oblodzonych niekiedy schodach do kancelarii. Cały czas pracował w strefie zagrożenia wybuchem, erupcji siarkowodoru oraz drgań i hałasu. Jego środowisko pracy było tożsame z wymienionym w poz. 26 i 27 załącznika nr 1 do ustawy o emeryturach pomostowych, co w świetle innych orzeczeń determinuje powinność uznania o wykonywaniu przez niego pracy w warunkach szczególnych. Stanowisko w tym zakresie zajął również Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 8 stycznia 2009 r. w sprawie I UK 201/08, w którym orzekł, że osoba wykonująca dozór inżynieryjno-techniczny nie musi stale przebywać na stanowiskach, gdzie jest wykonywana praca, w zakresie jej obowiązków musi być przewidziane sporządzanie dokumentacji, planów organizacyjnych i innych czynności. Ponoszenie odpowiedzialności za wykonywanie pracy, w której każdy błąd techniczny może narazić na niebezpieczeństwo pracowników i inne osoby, zostało uznane za wykonywanie pracy w warunkach szczególnych. Sąd dalej w uzasadnieniu stwierdził, iż nie ma przy tym rozstrzygającego znaczenia, w jakim zakresie wnioskodawca wykonywał dozór inżynieryjno-techniczny bezpośrednio, czyli osobiście lub pośrednio, czyli poprzez podległych mu służbowo pracowników.

W tym zakresie orzecznictwo Sądu jest w zasadzie jednolite i w kwestii nadzoru w płaszczyźnie warunków szczególnych skarżący przytoczył niepublikowany wyrok Sądu Najwyższego z 30 stycznia 2008 r. I UK 195/07; niepublikowany wyrok Sądu Najwyższego z 4 października 2007 r. I UK 111/07). Dlatego też, zdaniem apelującego, Sąd mylnie przyjął iż ubezpieczony nadzorując jedynie wiertaczy i innych pracowników nie wykonywał pracy w warunkach szczególnych. W ten sposób Sąd naruszył również art 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS (Dz. U z 2013 r., poz 1440 ze zm.) w związku z art. 4 pkt 5 ustawy o emeryturach pomostowych oraz §1, §2 i §4 Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U z 1983 r. Nr 8, poz 43 ze zm.) oraz pkt. 1 poz. 24 Wykazu A Działu XIV załącznika do Zarządzenia Ministra Górnictwa i Energetyki z dnia 12.08.1983 r.

W tym stanie rzeczy, wobec ustaleń, iż po 1 stycznia 2009 roku ubezpieczony nadal wykonywał ww. prace w niezmienionym zakresie, Sąd powinien bądź na podstawie art. 4 ust.1-7, bądź na podstawie art. 49 ustawy o emeryturach pomostowych odwołanie uwzględnić i przyznać prawo do emerytury.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja okazała się nieuzasadniona.

Sąd Okręgowy prawidłowo ustalił stan faktyczny, a swe ustalenia oparł na należycie zgromadzonym materiale dowodowym, którego ocena nie wykraczała poza granice wskazane w art. 233 § 1 k.p.c. Sąd pierwszej instancji wywiódł prawidłowe wnioski z poprawnie dokonanej analizy dowodów stanowiących podstawę rozstrzygnięcia. Stąd też Sąd Apelacyjny ustalenia tego Sądu w całości uznał i przyjął jako własne. Sąd odwoławczy nie stwierdził przy tym naruszenia przez Sąd pierwszej instancji prawa materialnego, w związku z czym poparł rozważania tego Sądu również w zakresie przyjętych przez niego podstaw prawnych orzeczenia.

Sąd Apelacyjny w całości podziela również rozważania Sądu pierwszej instancji dotyczące oceny dowodów osobowych w kontekście zachowanej dokumentacji pracowniczej i nie dopatrzył się zarzucanych Sądowi meriti błędów w zakresie postępowania dowodowego. Przeciwnie, stwierdzić należy, iż Sąd ten bardzo starannie zebrał i szczegółowo rozważył wszystkie dowody oraz ocenił je w sposób nienaruszający swobodnej oceny dowodów, uwzględniając w ramach tejże oceny zasady logiki i wskazania doświadczenia życiowego. Wobec tego nie sposób jest podważać adekwatności dokonanych przez Sąd pierwszej instancji ustaleń do treści przeprowadzonych dowodów. W tym miejscu należy przywołać stanowisko Sądu Najwyższego, przyjmowane przez Sąd drugiej instancji jako własne, wyrażone w orzeczeniu z dnia 10 czerwca 1999 r. (II UKN 685/98 OSNAPiUS 2000/17/655), że normy swobodnej oceny dowodów wyznaczone są wymaganiami prawa procesowego, doświadczenia życiowego oraz regułami logicznego myślenia, według których sąd w sposób bezstronny, racjonalny i wszechstronny rozważa materiał dowodowy jako całość, dokonuje wyboru określonych środków dowodowych i ważąc ich moc oraz wiarygodność, odnosi je do pozostałego materiału dowodowego. W ocenie Sądu odwoławczego brak jest w niniejszej sprawie podstaw do uznania, iż Sąd pierwszej instancji postąpił wbrew którejkolwiek ze wskazanych wyżej reguł. Sąd Okręgowy prawidłowo i przekonująco uzasadnił na podstawie jakich dowodów i dlaczego ustalił wskazany powyżej stan faktyczny i dlatego zarzut naruszenia art. 328 k.p.c. nie znajduje żadnego uzasadnienia.

Przedmiotem postępowania w sprawie była ocena uprawnień wnioskodawcy do emerytury pomostowej na podstawie art. 4 i 49 ustawy z dnia 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych (Dz. U. z 2008 r. Nr 237, poz. 1656 z późn. zm.).

Na wstępie rozważań wskazać należy, że emerytury pomostowe zapowiedziane w art. 24 ust. 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, zostały wprowadzone do systemu ubezpieczeń społecznych przez ustawę z dnia 19 grudnia 2008 roku o emeryturach pomostowych, która weszła w życie w dniu 1 stycznia 2009 roku i dotyczą ubezpieczonych zatrudnionych w szczególnych warunkach i szczególnym charakterze (urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 roku). Zastąpiły one emerytury w niższym wieku przyznawane na podstawie ustawy o emeryturach i rentach z FUS pracownikom zatrudnionym w szczególnych warunkach pracy lub w szczególnym charakterze. Prawo do tego świadczenia było nabywane z reguły w niższym niż wiek emerytalny wieku pod warunkiem wykazania piętnastoletniego okresu zatrudnienia w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze. Cechą charakterystyczną emerytur pomostowych jest ich przejściowy charakter, zgodnie bowiem z art. 16 ustawy, prawo do tego świadczenia ustaje nie tylko z dniem śmierci uprawnionego, ale również z dniem poprzedzającym dzień nabycia prawa do emerytury, z dniem osiągnięcia przez uprawnionego wieku 60 lat w przypadku kobiet i 65 lat w przypadku mężczyzn, jeżeli uprawniony nie ma prawa do emerytury ustalonego decyzją organu rentowego (por. szerzej uwagi zawarte w Prawo do emerytury - komentarz do ustaw z orzecznictwem - I. Jędrasik - Jankowska, K. Jankowska - LexisNexis Warszawa 2011, s. 34 i nast.). Z uwag tych płynie wniosek o odrębnym charakterze obu tych świadczeń (emerytur w niższym wieku i emerytur pomostowych), przy czym nie wszyscy uprawnieni do emerytur w niższym wieku z uwagi na pracę w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze, nabyliby obecnie prawo do emerytur pomostowych (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 13 marca 2012 r. II UK 164/11, LEX nr 1171289).

Najogólniej rzecz ujmując, celem tej ustawy jest ograniczenie kręgu uprawnionych do emerytury z powodu pracy w szczególnych warunkach pracy lub w szczególnym charakterze do mniejszej liczby sytuacji uzasadnionych rzeczywistą koniecznością przejścia na emeryturę przed osiągnięciem wieku emerytalnego, w których oczekiwania osób, które rozpoczęły wykonywanie takiej pracy na starych zasadach, na wcześniejsze przejście na emeryturę powinny zostać zaspokojone. Ustawa ma charakter przejściowy, ograniczając prawo do uzyskania emerytury pomostowej do osób urodzonych po 31 grudnia 1948 r., które pracę w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy lub art. 32 i art. 33 ustawy o emeryturach i rentach z FUS) rozpoczęły przed 1 stycznia 1999 r. (art. 4 pkt 5 ustawy). Jak wskazał Trybunał Konstytucyjny, emerytura pomostowa ma być „pomostem między dotychczasowym systemem z licznymi możliwościami przechodzenia na emeryturę w obniżonym wieku emerytalnym i nowym systemem, w którym tego typu rozwiązania są wyjątkiem” (uzasadnienie wyroku z dnia 16 marca 2010 r., K 17/09, ОТK-А 2010 nr 3, poz. 21). Wskazany wyżej cel ustawy realizują w najbardziej widoczny sposób jej przepisy określające przesłanki nabycia emerytury pomostowej.

Na podstawie art. 4 ustawy prawo do emerytury pomostowej, z uwzględnieniem przepisów art. 5-12, przysługuje pracownikowi, który spełnia łącznie następujące warunki: (1) urodził się po dniu 31 grudnia 1948 r.; (2) ma okres pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze wynoszący co najmniej 15 lat; (3) osiągnął wiek wynoszący co najmniej 55 lat dla kobiet i co najmniej 60 lat dla mężczyzn; (4) ma okres składkowy i nieskładkowy, ustalony na zasadach określonych w art. 5-9 i art. 11 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiet i co najmniej 25 lat dla mężczyzn; (5) przed dniem 1 stycznia 1999 r. wykonywał prace w szczególnych warunkach lub prace w szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy lub art. 32 i art. 33 ustawy o emeryturach i rentach z FUS; (6) po dniu 31 grudnia 2008 r. wykonywał pracę w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3; (7) nastąpiło z nim rozwiązanie stosunku pracy.

Z mocy art. 49 ustawy, prawo do emerytury pomostowej przysługuje również osobie, która: (1) po dniu 31 grudnia 2008 r. nie wykonywała pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3; (2) spełnia warunki określone w art. 4 pkt 1-5 i 7 i art. 5-12; (3) w dniu wejścia w życie ustawy miała wymagany w przepisach, o których mowa w pkt 2, okres pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 .

Warunkiem skutecznego ubiegania się o emeryturę pomostową w świetle wykładni językowej art. 4 ustawy, jest więc legitymowanie się określonym stażem pracy w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze (w rozumieniu ustawy o emeryturach pomostowych lub dotychczasowych przepisów) oraz kontynuowanie pracy szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych po dniu 31 grudnia 2008 r. (czyli od dnia wejścia w życie ustawy o emeryturach pomostowych). Osoby, które takiej pracy po wskazanej dacie nie wykonywały, a w rezultacie nie spełniają warunku określonego w art. 4 pkt 6 ustawy, mają możliwość uzyskania emerytury pomostowej w oparciu o art. 49 ustawy, który w miejsce warunku z art. 4 pkt 6 wprowadza wymaganie, aby zainteresowany spełniał w dniu wejścia w życie ustawy (1 stycznia 2009 r.) warunek posiadania co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 grudnia 2013 r. sygn. II UK 159/13, opubl. LEX nr 1405231, a także wyrok Sądu Najwyższego z dnia 13 marca 2012 r. sygn. II UK 164/11, opubl. OSNP 2013/5-6/62, LEX nr 1289168; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 15 stycznia 2013 r. sygn. I UK 448/12, LEX nr 1396383).

Jak wynika z ustaleń poczynionych przez Sąd pierwszej instancji na podstawie zeznań wnioskodawcy oraz dokumentów znajdujących się w aktach sprawy oraz aktach organu rentowego, ubezpieczony wykonywał prace związane z nadzorem nad dokonywaniem odwiertów. Sąd Apelacyjny podziela w pełni ustalenia Sądu orzekającego, że sporny okres zatrudnienia skarżącego nie jest okresem pracy o szczególnym charakterze, o jakim mowa w załączniku do ustawy o emeryturach pomostowych.

Artykuł 3 ust. 1 i 3 ustawy pomostowej zawiera bowiem bezpośrednie odesłanie do załącznika 1 i 2 w/w ustawy. W załączniku nr 1 w pkt 26 wymienione zostały prace bezpośrednio przy obsłudze urządzeń wiertniczych i wydobywczych przy poszukiwaniu złóż ropy naftowej lub gazu ziemnego. Z kolei w pkt 27 prace bezpośrednio przy obróbce odwiertów w górnictwie otworowym: ropy naftowej lub gazu ziemnego.

Słusznie ustalił Sąd Okręgowy, że ubezpieczony nie obsługiwał urządzeń wiertniczych i wydobywczych, a jedynie nadzorował pracowników. Ubezpieczony odpowiedzialny był za pracę pracowników oraz podejmowanie decyzji co do głębokości wiercenia, prędkości wiercenia oraz badania próbek z rdzenia wiertniczego i przekazania ich do laboratorium, natomiast to inni pracownicy obsługiwali urządzenia. Potwierdza to tym samym, iż ubezpieczony nie wykonywał pracy wymienionej w załączniku nr 1 pkt 26 i 27.

Sąd pierwszej instancji na podstawie akt osobowych ubezpieczonego i zeznań świadków ustalił, iż zgodnie z zakresem obowiązków z dnia 01.12.2002 r. ubezpieczony, jako samodzielny geolog, miał inicjować i współdziałać w opracowaniu rozwiązań w zakresie geologii dla potrzeb Zakładu, sprawować nadzór nad wierceniami, próbami oraz likwidacją otworów, współpracować z zakładami geofizyki oraz innymi zakładami poszukiwawczymi, podejmować decyzje dotyczące zagadnień geologicznych, technicznych i ekonomicznych wierceń w ramach projektu geologiczno-technicznego, przepisów prawa geologicznego i górniczego oraz umowy o jego realizację, kontrolować przebieg wierceń oraz jakość wykonywanych robót zgodnie z projektem i przepisami prawa geologiczno-górniczego, opiniować awarie i komplikacje wiertnicze oraz koordynować prace geologów dozoru wierceń wraz z organizacją spraw socjalno-bytowych. W kolejnym zakresie obowiązków ubezpieczonego z dnia 19.07.2011 r., wskazano, iż jako specjalista geolog przed rozpoczęciem wiercenia ma gruntownie zapoznać się z planem ruchu dozorowanego przez siebie otworu oraz z geologiczną budową rejonu wierceń, miał obowiązek śledzić na bieżąco profil geologiczny otworu na podstawie próbek okruchowych, rdzenia, postępu wiercenia i okresowych badań geofizycznych, wykonywać na bieżąco opisy próbek okruchowych i rdzeni zgodnie z zaleceniami w tym zakresie i przesyłać do Działu (...), być przy wyciąganiu rdzeni z otworu za szczególnym uwzględnieniem rdzeni z poziomów perspektywnych i dopilnowywać prawidłowego ich ułożenia w skrzynkach, podawać do raportu wiertniczego litologię i stratygrafię przewierconych warstw oraz obserwowane objawy złożowe w rdzeniach i płuczce, pobierać w ustalonym zakresie próby rdzeni do badań laboratoryjnych, dozorować próby złożowe i pobierać próbki wód, gazów i ropy, wykonywać kartę otworu wiertniczego, utrzymywać w niezbędnym zakresie kontakt z osobami nadzoru geologicznego w sprawie prowadzenia prac w otworach wiertniczych oraz przedkładać własne wnioski i propozycje w tym zakresie, właściwie opisywać i przechować na wiertni rdzenie. Po zakończeniu wiercenia sporządzać zestawienie skrzynek z próbami geologicznymi i wysyłać je do Działu (...), na zakończenie miesiąca wykonywać obowiązujące sprawozdanie, koordynować prace geologów dozoru wierceń w zakresie: miejsca i harmonogramu pracy, organizować sprawy socjalno-bytowe w terenie wraz z technicznym zabezpieczeniem wyposażenia biur terenowych i organizowaniem ich transportu. W trakcie realizacji zadań koordynacji prac geologów dozoru wierceń pozostałe obowiązki ubezpieczony miał wykonywać w ograniczonym zakresie czasowym.

Słusznie zatem przyjął Sąd pierwszej instancji, że czynności wskazane w zakresach obowiązków oraz podawane przez świadków nie stanowią jednak prac bezpośrednich przy obróbce odwiertu, gdyż takimi pracami są prace fizyczne m.in. operatorów eksploatujących odwiert czy też innych osób obsługujących urządzenia wiertnicze.

Należy się również zgodzić z konstatacją, że chociaż praca geologa była niezbędną do obróbki odwiertu to jednak miała ona charakter pośredni, gdyż obróbkę wykonywali podlegli ubezpieczonemu pracownicy. Powyższe uzasadniają również względy funkcjonalne, ciężko bowiem uznać, iż w/w przepis obejmuje swoim zakresem zarówno osoby pracujące fizycznie przy obróbce odwiertu jak i kadrę nadzorującą.

Zgodnie z art. 3 ust. 4 ustawy o emeryturach pomostowych za pracowników wykonujących pracę w warunkach szczególnych uważa się pracowników wykonujących prace wymienione w ust. 1 w pełnym wymiarze czasu pracy. Zakres obowiązków ubezpieczonego oraz zeznania świadków nie pozwalają na przyjęcie jakoby przebywał on w pełnym wymiarze czasu pracy bezpośrednio przy odwiercie. Ubezpieczony musiał bowiem sporządzać sprawozdania, badać próbki oraz podejmować inne czynności organizacyjno- techniczne.

Po dokonaniu analizy załączników do ustawy o emeryturach pomostowych, zawierających wykaz prac w szczególnych warunkach oraz o szczególnym charakterze uznać należy, iż praca wykonywana przez ubezpieczonego w okresie od 8 października 1974 r. do 31 grudnia 2012 r. nie jest pracą w warunkach szczególnych w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych. Nie została ona bowiem wymieniona wśród prac wskazanych w w/w załącznikach. Bez znaczenia pozostaje zatem czy ubezpieczony wykonywał pracę w warunkach szczególnych lub o szczególnym charakterze w rozumieniu art. 32 i art. 33 ustawy o emeryturach i rentach z FUS (czego nie kwestionuje ani Sąd Apelacyjny, ani Sąd Okręgowy) skoro nie wykonywał po 1 stycznia 2008 r. pracy w warunkach szczególnych w rozumieniu art. 3 ustawy o emeryturach pomostowych. Innymi słowy nie ma zastosowania w tym przypadku rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 07.02.1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 r., Nr 8, poz. 43 ze zm.). Z tych tez przyczyn zarzuty dotyczące naruszenia przepisów tego rozporządzenia jak i nieuwzględnienia ustaleń dokonanych przez Sąd Apelacyjny w sprawie III AUa 955/14 nie zasługują na uwzględnienie.

Odstąpienie ustawodawcy od prawnego definiowania poszczególnych prac, w nawiązaniu do celu ustawy pozwala przyjąć, że prace te, jako pojęcia prawne powinny być interpretowane zgodnie ze wskazaniami wynikającymi z art. 3 ust. 1 i 2 ustawy z 2008 r. o emeryturach pomostowych i nie mogą prowadzić do rozszerzenia kręgu beneficjentów poza ten, wyznaczony brzmieniem przepisów. To oznacza, że w drodze interpretacji prawnych nie powinno dochodzić do sytuacji, że beneficjentem ustawy zostaje pracownik nie wykonujący pracy oznaczonej w zamkniętym katalogu prac, kwalifikowanej jako wykonywana w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze, lecz pracę zbliżoną rodzajowo. Charakter emerytur w niższym wieku z tytułu pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze i emerytur pomostowych jest odrębny, a zatem nie wszyscy uprawnieni do emerytur w niższym wieku z racji wykonywania tego rodzaju prac nabyliby obecnie prawo do emerytur pomostowych.

Reasumując poczynione wyżej rozważania, należy stwierdzić, że przeprowadzona przez Sąd Okręgowy ocena wszystkich zgromadzonych dowodów dokonana została zgodnie z dyspozycją art. 233 k.p.c., a zaprezentowane poglądy prawne zasługują na aprobatę. Zarzuty naruszenia przepisów prawa materialnego ocenić należało także jako całkowicie nieuzasadnione. Wnioskodawca nie spełnił przesłanek określonych tak w art. 4, jak i art. 49 ustawy o emeryturach pomostowych, skoro tak, to Sąd Okręgowy prawidłowo odmówił wnioskodawcy prawo do emerytury pomostowej.

W tym stanie rzeczy Sąd Apelacyjny orzekł, jak w sentencji wyroku, na podstawie art. 385 k.p.c.

SSO (del.) Gabriela Horodnicka- SSA Romana Mrotek SSA Barbara Białecka

Stelmaszczuk