Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 30 czerwca 2017r.

Sąd Okręgowy Warszawa - Praga w Warszawie VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 20 czerwca 2017r. w Warszawie

sprawy M. D.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W.

o wysokość emerytury i wysokość kapitału początkowego

na skutek odwołania M. D.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W.

z dnia 4 maja 2016 roku, znak: (...) oraz z dnia 21 marca 2016r., znak: (...)

1.  zmienia zaskarżoną decyzję z dnia 21 marca 2016r., znak: (...), w ten sposób, że do obliczenia wskaźnika wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego M. D. przyjmuje podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne:

- za rok 1973 w wysokości 35.656 zł (trzydzieści pięć tysięcy sześćset pięćdziesiąt sześć złotych);

- za rok 1974 w wysokości 41.308 zł (czterdzieści jeden tysięcy trzysta osiem złotych);

- za rok 1975 w wysokości 40.440 zł (czterdzieści tysięcy czterysta czterdzieści złotych);

- za rok 1976 w wysokości 42.645 zł (czterdzieści dwa tysiące sześćset czterdzieści pięć złotych);

- za rok 1977 w wysokości 48.006 zł (czterdzieści osiem tysięcy sześć złotych);

- za rok 1978 w wysokości 48.969 zł (czterdzieści osiem tysięcy dziewięćset sześćdziesiąt dziewięć złotych);

- za rok 1979 w wysokości 50.577,00 zł (pięćdziesiąt tysięcy pięćset siedemdziesiąt siedem złotych);

- za rok 1980 w wysokości 28.465,00 zł (dwadzieścia osiem tysięcy czterysta sześćdziesiąt pięć złotych);

- za rok 1981 w wysokości 36.840 zł (trzydzieści sześć tysięcy osiemset czterdzieści złotych);

- za rok 1982 w wysokości 50.480 zł (pięćdziesiąt tysięcy czterysta osiemdziesiąt złotych);

2.  zmienia zaskarżoną decyzję z dnia 4 maja 2016 roku, znak: (...) w ten sposób, że do obliczenia emerytury M. D. przyjmuje wysokość kapitału początkowego wyliczoną przy uwzględnieniu pkt 1 wyroku;

3.  oddala odwołanie w pozostałym zakresie.

UZASADNIENIE

M. D. w dniu 21 kwietnia 2016r. złożył, za pośrednictwem Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W., pismo procesowe, w którym wniósł o ustalenie, zgodnie ze stanem faktycznym, wysokości wynagrodzeń za lata 1969, 1975 i 1976, które otrzymywał pracując w Zakładach (...) w S..

Uzasadniając swe stanowisko ubezpieczony wyjaśnił, że pracował w ww. zakładzie pracy w latach 1969-1980, na stanowisku konstruktora. W uzyskanym od pracodawcy zaświadczeniu o zatrudnieniu i wynagrodzeniu nie uwzględniono kwot wynagrodzenia
za lata 1969, 1975 i 1976, powołując się na zaginięcie dokumentacji. Ubezpieczony wskazał,
że po interwencji w (...) S.A., będącego następcą prawnym Zakładów (...), uzyskał wskazane zaświadczenie o zatrudnieniu i wynagrodzeniu, ale zawiera ono wyliczenia nierzetelne i niezgodne z prawdą, gdyż nie zostały uwzględnione premie regulaminowe, trzynaste pensje, dodatek za staż pracy, a ponadto deputat węglowy został zaniżony o połowę. Z zaświadczenia wynika również absurdalna okoliczność, a mianowicie, że w późniejszych latach zatrudnienia osiągał niższe wynagrodzenie niż w latach poprzednich. Z uwagi na powyższe zaistniała konieczność zwrócenia się do Sądu o pomoc, tym bardziej, że prawidłowe ustalenie kwot wynagrodzeń za wskazane lata zatrudnienia jest istotne dla ustalenia wartości kapitału początkowego oraz emerytury (pismo procesowe ubezpieczonego z 20 kwietnia 2016r., k. 2-14 a.s.).

W odpowiedzi na zobowiązanie Sądu z dnia 9 czerwca 2016r., wzywające ubezpieczonego do sprecyzowania, od jakiej decyzji ZUS się odwołuje, ubezpieczony wyjaśnił, że jego zastrzeżenia dotyczą decyzji o przyznaniu emerytury z dnia 4 maja 2016r., znak: (...), a konkretnie zaniżonych kwot wynagrodzeń w zaświadczeniu
o zatrudnieniu i wynagrodzeniu z dnia 29 kwietnia 2016r., wystawionym przez (...) S.A., dotyczących lat 1969, 1974 i 1975 (pismo procesowego ubezpieczonego z 4 czerwca 2016r., k. 43 a.s.).

Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. początkowo wnosił o odrzucenie odwołania na podstawie art. 477 ¹⁰ § 1 k.p.c (pismo procesowe ZUS z 18 maja 2016r., k. 16 a.s.). Po określeniu przez ubezpieczonego numeru i daty wydania decyzji, od której się odwołuje, organ rentowy w odpowiedzi na odwołanie z dnia 23 sierpnia 2016r. wniósł o oddalenie odwołania M. D..

Uzasadniając zaprezentowane stanowisko pełnomocnik organu rentowego wskazał, że Zakład ustalił wysokość emerytury M. D. w oparciu o przedłożone do ZUS dokumenty. Do ustalenia wysokości kapitału początkowego uwzględniono wynagrodzenie osiągnięte w czasie zatrudnienia ubezpieczonego w Zakładach (...) S.A. na podstawie zaświadczeń o zatrudnieniu i wynagrodzeniu z dnia 14 maja 2003r. oraz z dnia 29 lutego 2016r. Pełnomocnik organu rentowego wyjaśnił również, że za okres od 16 września 1969r. do 31 grudnia 1969r. przyjęto wynagrodzenie minimalne ze względu na brak wpisu
o zarobkach w ww. zaświadczeniach. Jeśli chodzi zaś o wskaźnik wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego, to został on wyliczony z dziesięciu kolejnych lat kalendarzowych, tj. 1973-1982 (odpowiedź na odwołanie z dnia 18 maja 2016r., k. 16- 17 a.s., odpowiedź na odwołanie z dnia 23 sierpnia 2016r., k. 54 a.s.).

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

M. D., ur. w dniu (...) w S., uczęszczał do Technikum (...) Zakładów (...) w rodzinnej miejscowości. Uzyskał wykształcenie jako technik mechanik o specjalności obróbka skrawaniem (odpis zaświadczenia z (...) Zakładów (...) w S.,
k. 6-7 – akta osobowe ubezpieczonego).

Od dnia 16 września 1969r. M. D. został przyjęty do pracy w Zakładach (...) w S.. Początkowo był zatrudniony jako pracownik fizyczny na okres próbny, a potem jako pracownik rozdzielni. W tym okresie pracował w systemie akordowym. W trakcie zatrudnienia podjął naukę w (...) Technikum (...) w S. (karty obiegowe przyjęcia do pracy, k. 5 i 9-13, karta wynagrodzenia za rok 1970, podanie o skierowanie do (...) Technikum (...), k. 14-15 – akta osobowe ubezpieczonego, zeznania ubezpieczonego, k. 125-126 a.s.).

W dniu 28 października 1970r. ubezpieczony został powołany do odbycia zasadniczej służby wojskowej. Służbę zakończył w dniu 14 października 1972r. Po odbyciu służby zwrócił się o ponowne przyjęcie do pracy w Zakładach (...) (informacja o odbyciu służby wojskowej, k. 5 – akta osobowe ubezpieczonego). Zgodnie z prośbą został ponownie zatrudniony od dnia 13 listopada 1972r. w charakterze robotnika rozdzielni, ale z dniem 19 listopada 1972r. objął stanowisko ślusarza-konserwatora. Został wówczas zakwalifikowany
do VI grupy zaszeregowania. Z dniem 10 stycznia 1973r., na własną prośbę, M. D. został przeniesiony do pracy w dziale (...) na stanowisko konstruktora, na którym uzyskiwał wynagrodzenie zasadnicze w wysokości 2.300 zł. Z kolei od dnia 1 kwietnia 1974r. ubezpieczony objął stanowisko samodzielnego konstruktora, które pełnił aż do dnia zakończenia pracy w Zakładach (...). Jego wynagrodzenie zasadnicze według 9 kategorii zaszeregowania wzrosło do kwoty 2.800 zł. W kolejnych latach zatrudnienia ubezpieczonego na stanowisku samodzielnego konstruktora jego wynagrodzenie ulegało dalszym zmianom: od 1 stycznia 1975r. do kwoty 3.100 zł wg 10 kategorii zaszeregowania, od 1 czerwca 1976r. do kwoty 3.400 zł wg 10 kategorii zaszeregowania i od 1 września 1979r. do kwoty 3.700 zł wg 11 kategorii zaszeregowania (karty obiegowe przyjęcia do pracy, k. 19-27, karta kwalifikacyjna pracownika fizycznego, k. 28, informacje o zmianie stanowiska, k. 30-31, informacje o przeniesieniu, k. 29-30, informacja o powierzeniu nowego stanowiska, k. 39, informacje o zmianie wynagrodzenia i zaszeregowania – k. 13, 46, 48 – akta osobowe ubezpieczonego).

Pracownicy Zakładów (...), w których zatrudniony był M. D., uzyskiwali wynagrodzenie zasadnicze według stawki zaszeregowania zgodnie z wewnętrznym regulaminem wynagradzania. Oprócz wynagrodzenia zasadniczego pracownicy Zakładów (...) otrzymywali również dodatkowe składniki wynagrodzenia takie jak dodatek stażowy, trzynasta pensja (tzw. „trzynastkę”), deputat węglowy, a także premie regulaminowe i premie uznaniowe (karty wynagrodzeń – akta osobowe ubezpieczonego, akta osobowe A. R. i M. B. (1), zeznania świadków A. R., M. B. (1), Z. M., nagranie rozprawy – płyta CD, k. 119, zeznania ubezpieczonego, k. 125-126 a.s.).

Dodatek stażowy stanowił określony procent wynagrodzenia zasadniczego,
jego wysokość zwiększała się wraz z upływem okresu zatrudnienia w następujący sposób:
5% po 5 latach zatrudnienia, 10% po 10 latach zatrudnienia, itd. Ubezpieczony pobierał dodatek stażowy w wysokości 5% wynagrodzenia zasadniczego w okresie od grudnia 1974r. do października 1979r. Od listopada 1979r. otrzymywał dodatek stażowy w wysokości 10% wynagrodzenia zasadniczego (karty wynagrodzeń – akta osobowe ubezpieczonego, akta osobowe A. R. i M. B. (1), zeznania świadków A. R., M. B. (1), Z. M., nagranie rozprawy – płyta CD, k. 119, zeznania ubezpieczonego, k. 125-126 a.s.).

Pracownicy Zakładów (...) pobierali również deputat węglowy w wysokości
552 zł rocznie (46 zł miesięcznie). Pracownicy, którzy założyli rodzinę, otrzymywali wyższy deputat węglowy w wysokości 1.380 zł rocznie (115 zł miesięcznie). M. D. pobierał deputat węglowy w niższej wysokości do końca 1973 roku. Ze względu na zawarcie związku małżeńskiego, od początku 1974 roku do końca zatrudnienia otrzymywał deputat węglowy w wyższym wymiarze (informacja z (...) S.A., k. 85 a.s., karty wynagrodzeń – akta osobowe ubezpieczonego, akta osobowe A. R. i M. B. (1), zaświadczenie o wynagrodzeniu i zatrudnieniu, k. 9 a.r., zeznania ubezpieczonego, k. 125-126 a.s.).

W Zakładach (...) pracownikom były wypłacane kwartalne premie regulaminowe w wysokości do 10%. Zasady przyznawania premii były uregulowane
w regulaminie zakładowym i stanowiły ruchomą część płacy. Wysokość premii różniła się
w danym kwartale. Premie były wypłacane w marcu lub kwietniu, a ponadto w lipcu
i październiku. Dodatkowo pracownikom corocznie wypłacano „trzynastki”, ubezpieczony otrzymywał je w każdym roku (karty wynagrodzeń – akta osobowe ubezpieczonego, akta osobowe A. R. i M. B. (1), zeznania świadków A. R., M. B. (1), Z. M., nagranie rozprawy – płyta CD, k. 119, zeznania ubezpieczonego, k. 125-126 a.s.).

M. D. zakończył pracę w Zakładach (...) w dniu 31 stycznia 1980r. wskutek złożonego wypowiedzenia (wypowiedzenie umowy o pracę, k. 51-53 – akta osobowe ubezpieczonego).

W dniu 29 stycznia 2016r. M. D. zwrócił się do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. z wnioskiem o emeryturę (wniosek o emeryturę
z załącznikami, k. 1-11 i k. 21-29 a.r. tom II).

Decyzją z dnia 21 marca 2016r., znak: (...), Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. ustalił wartość kapitału początkowego M. D. na kwotę 115.491,31 zł. Wskaźnik wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego wynoszący 73,73% został wyliczony z 10 kolejnych lat kalendarzowych od 1973r, do 1982r. Przyjęto do wyliczeń kwoty wynagrodzeń: za rok 1973 – 35.656,00 zł, za rok 1974 – 41.308,00 zł, za rok 1975 – 37.752,00 zł, za rok 1976 – 39.852,00 zł, za rok 1977 – 48.006,00 zł, za rok 1978 – 48.969,00 zł, za rok 1979 – 50.577,00 zł, za rok 1980 – 28.465,00 zł, za rok 1981 – 36.840,00 zł, za rok 1982 – 50.480,00 zł (decyzja ZUS w sprawie ustalenia kapitału początkowego z 21 marca 2016r., k. 193-197 a.r. tom I).

M. D. w związku z wydaniem ww. decyzji złożył w dniu 21 kwietnia 2016r. pismo procesowe, w którym wniósł o ustalenie wysokości wynagrodzeń za lata 1969, 1975 i 1976, uzyskanych w trakcie zatrudnienia w Zakładach (...), zgodnie ze stanem faktycznym (pismo procesowe ubezpieczonego, k. 2-4 a.s.).

W dniu 4 maja 2016r. organ rentowy wydał decyzję znak: (...), w której przyznał M. D. emeryturę w kwocie 1.815,07 zł od dnia osiągnięcia wieku emerytalnego, tj. od 20 lutego 2016r. (decyzja ZUS w sprawie przyznania emerytury z 4 maja 2016r., k. 35 a.r. tom II).

Sąd Okręgowy ustalił powyższy stan faktyczny na podstawie powołanych dowodów z dokumentów, a także zeznań świadków i ubezpieczonego. Dokumenty zgromadzone w aktach sprawy, w tym w aktach osobowych ubezpieczonego, jak również w aktach osobowych A. R. i M. B. (1), zostały ocenione jako wiarygodne. Nie były przez strony kwestionowane, a zatem na ich podstawie Sąd ustalił fakty istotne dla rozstrzygnięcia przedmiotowej sprawy. Sąd dał wiarę również zeznaniom świadków: A. R. (płyta CD z nagraniem rozprawy, k. 119 a.s. - minuty: 00:06:08-00:11:46), M. B. (1) (płyta CD z nagraniem rozprawy, k. 119 a.s., minuty: 00:13:11-00:20:05) oraz Z. M. (płyta CD z nagraniem rozprawy, k. 119 a.s., 00:20:44-00:26:49) w zakresie, w jakim świadkowie wskazali, że znali ubezpieczonego i pracowali z nim w tym samym zakładzie pracy. Sąd dał także wiarę zeznaniom świadków odnośnie ogólnych warunków zatrudnienia w Zakładach (...) na stanowisku konstruktora oraz odnośnie wypłacanych dodatków do wynagrodzeń. Treść zeznań świadków w powyższym zakresie była zbieżna z dołączoną do akt sprawy dokumentacją osobową, a także z zeznaniami ubezpieczonego. Natomiast niepamięć świadków odnośnie niektórych kwestii, niepewność, szczególnie co do wysokości wynagrodzeń i poszczególnych składników, a także nieścisłości, jakie wystapiły między treścią zeznań a treścią dokumentów (np. zeznania M. B. (1) co do zasad przyznawania przez pracodawcę dodatku stażowego), zdaniem Sądu, wynikały ze znacznego upływu czasu, jaki minął od czasu zatrudnienia świadków w Zakładach (...) i nie zaważyły w sposób istotny na ocenie wiarygodności ich zeznań. Spowodowały jedynie to, że Sąd - z uwagi na brak precyzyjnych danych w zeznaniach A. R., M. B. (1) oraz Z. M. i wspomniane nieścisłości, nieodbierające jednak zeznaniom waloru wiarygodności - dał pierwszeństwo dowodom z dokumentów i w głównej mierze na ich podstawie dokonywał ustaleń dotyczących konkretnych kwot wynagrodzenia ubezpieczonego.

Dokonując ustaleń stanu faktycznego Sąd uwzględnił również zeznania M. D. w zakresie, w jakim ich treść była zgodna z pozostałym materiałem dowodowym, a w szczególności z dokumentami, którym został przyznany prymat. Sąd nie dał natomiast wiary zeznaniom ubezpieczonego dotyczącym premii regulaminowej wypłacanej przez Zakłady (...). O ile wskazania ubezpieczonego co do tego, że premia ta była wypłacana kwartalnie znajduje potwierdzenie w zeznaniach świadków oraz kartach wynagrodzeń, o tyle taka pewność nie zachodziła w przypadku wskazań ubezpieczonego co do średniej wysokości premii. W tym zakresie ubezpieczony opierał się na swojej pamięci, która - szczególnie po kilkudziesięciu latach - może nie być pełna i wiarygodna.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Przystępując do rozpoznania sprawy Sąd przyjął, że M. D. przedmiotem odwołania uczynił nie tylko decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. z 4 maja 2016r., znak: (...), co wprost wyartykułował w piśmie z dnia 4 czerwca 2016r. (k. 46 a.s.), lecz również decyzję wydaną w dniu 21 marca 2016r., znak: (...) w której organ rentowy ustalił wysokość kapitału początkowego. Do takiego wniosku Sąd doszedł po analizie treści pisma procesowego ubezpieczonego inicjującego postępowanie. Zostało ono złożone miesiąc po wydaniu ww. decyzji, tj. 21 kwietnia 2016r. W tym piśmie ubezpieczony wnioskował o ustalenie zgodnie ze stanem faktycznym wysokości wynagrodzeń za konkretne lata zatrudnienia w Zakładach (...) w S.. Wówczas decyzja w sprawie przyznania ubezpieczonemu emerytury (wydana w dniu 4 maja 2016r.), od której M. D. odwołał się później, jeszcze nie została wydana. W związku z tym, w ocenie Sądu, nie mogło być wątpliwości co do tego, że ubezpieczony – choć nie określił tego wprost – początkowo, wnosząc do Sądu pierwsze pismo, nie godził się z wysokością wyliczonego przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych kapitału początkowego. Obliczenie wysokości kapitału początkowego zwykle poprzedza wydanie decyzji o przyznaniu emerytury, stanowi bowiem element obliczeń jej wymiaru. Podsumowując, Sąd przyjął, że ubezpieczony zakwestionował dwie decyzje - o ustaleniu kapitału początkowego z dnia 21 marca 2016r., znak: (...), oraz o przyznaniu emerytury z dnia 4 maja 2016r., znak: (...).

Sąd rozpatrując odwołania M. D. miał na względzie, że jako osobie urodzonej pod dniu 20 kwietnia 1950r., ubezpieczonemu przysługuje prawo do emerytury w myśl art. 24 i następnych ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz. U. z 2016r. poz. 887 ze zm.), zwanej dalej ustawą emerytalną. Wymieniony art. 24 wskazuje, że ubezpieczonym urodzonym po wskazanej dacie przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku emerytalnego określonego w ust. 1a i 1b, z zastrzeżeniem art. 46, 47, 50, 50a, 50e i 184. Mężczyznom urodzonym w okresie od dnia 1 kwietnia 1950r. do dnia 30 czerwca 1950r. – a w tym przedziale czasowym urodził się ubezpieczony – przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku co najmniej 65 lat i 10 miesięcy.

Zasady obliczania wysokości przysługującej ubezpieczonej emerytury określają przepisy art. 25-26 ustawy emerytalnej. W myśl art. 26 emerytura stanowi równowartość kwoty będącej wynikiem podzielenia podstawy obliczenia ustalonej w sposób określony w art. 25 ustawy przez średnie dalsze trwanie życia dla osób w wieku równym wiekowi przejścia na emeryturę danego ubezpieczonego, z uwzględnieniem ust. 5 i art. 183 ustawy. Z kolei z art. 25 ust. 1 ustawy wynika, że podstawę obliczenia emerytury, o której mowa w art. 24 ustawy, stanowi kwota składek na ubezpieczenie emerytalne, z uwzględnieniem waloryzacji składek zewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury, zwaloryzowanego kapitału początkowego określonego w art. 173-175 oraz kwot środków zaewidencjonowanych na subkoncie, o którym mowa w art. 40a ustawy z dnia 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych, z zastrzeżeniem ust. 1a i 1b oraz art. 185.

W świetle zacytowanych przepisów jednym z podstawowych elementów obliczenia wysokości przyznanej ubezpieczonemu emerytury jest kapitał początkowy. Zgodnie z art. 173 ust. 1-3 ustawy emerytalnej kapitał początkowy ustala się dla ubezpieczonych urodzonych po dniu 31 grudnia 1948r., którzy przed dniem wejścia w życie ustawy opłacali składki na ubezpieczenie społeczne lub za których składki opłacali płatnicy składek. Kapitał początkowy stanowi równowartość kwoty obliczonej według zasad określonych w art. 174 pomnożonej przez wyrażone w miesiącach średnie dalsze trwanie życia ustalone zgodnie z art. 26 ust. 3 dla osób w wieku 62 lat. Jego wartość ustala się na dzień wejścia w życie ustawy. Z kolei w myśl art. 174 ust. 1 i 2 w/w ustawy, kapitał początkowy ustala się na zasadach określonych w art. 53, z uwzględnieniem ust. 2-12. Przy obliczaniu kapitału początkowego ustala się podstawę wymiaru w oparciu o zasady określone w art. 15, 16, 17 ust. 1 i 3 oraz art. 18, to jest z okresu kolejnych 10 lat kalendarzowych, wybranych przez zainteresowanego z ostatnich 20 lat kalendarzowych przed dniem 1 stycznia 1999r. (art. 15 ust. 1) bądź z okresu 20 lat kalendarzowych przypadających przed rokiem zgłoszenia wniosku, wybranych z całego okresu podlegania ubezpieczeniu (art. 15 ust. 6). Ponadto, przy ustalaniu kapitału początkowego przyjmuje się przebyte przed dniem wejścia w życie ustawy:

1)  okresy składkowe, o których mowa w art. 6;

2)  okresy nieskładkowe, o których mowa w art. 7 pkt 5;

3)  okresy nieskładkowe, o których mowa w art. 7 pkt 1-3 i 6-12, w wymiarze nie większym niż określony w art. 5 ust. 2.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych w przypadku M. D. w pierwszej kolejności dokonał wyliczenia kapitału początkowego, przyjmując do obliczenia wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego wynagrodzenia z okresu 10 kolejnych lat kalendarzowych, tj. z lat 1983-1992. Następnie w oparciu o te wyliczenia organ rentowy ustalił wysokość emerytury. Ubezpieczony zakwestionował przyjęte przez organ rentowy kwoty wynagrodzenia za lata 1975 i 1976, wskazując, że ich wysokość jest niezgodna ze stanem faktycznym, a także podniósł zarzut nieuwzględnienia przez organ rentowy wynagrodzenia osiągniętego w roku 1969. W pozostałym zakresie wysokość wynagrodzenia przyjęta przez organ rentowy za poszczególne lata z ww. okresu nie była przez ubezpieczonego kwestionowana. Z tego względu analiza Sądu została ograniczona do tego tylko, co ubezpieczony negował. Dokonując tej analizy Sąd rozważał w oparciu o zebrany materiał dowodowy, czy M. D. w latach 1975 - 1976 otrzymywał wynagrodzenie wyższe niż wynika to z ustaleń organu rentowego oraz, czy możliwe jest ustalenie wysokości wynagrodzenia za rok 1969.

Przed przystąpieniem do dalszych rozważań należy wskazać, że ubezpieczony inicjując postępowanie powoływał się na brak dokumentacji osobowej potwierdzającej warunki jego zatrudnienia w Zakładach (...) w S.. Zaznaczył, że następca prawny ww. zakładu pracy – (...) S.A. – wydał mu zaświadczenia o zatrudnieniu i wynagrodzeniu, zawierające nieprawidłowe dane dotyczące osiąganych przez niego wynagrodzeń. Wskazywał również na uzyskane od tego podmiotu informacje odnośnie braków w jego dokumentacji osobowej.

Sąd Okręgowy miał na względzie, że w toku postępowania przed organem rentowym obowiązują szczególne zasady prowadzenia postępowania dowodowego. W myśl § 21 ust. 1 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 11 października 2011r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe (Dz. U. z 2011 nr 237 poz. 1412) środkiem dowodowym stwierdzającym wysokość wynagrodzenia, dochodu, przychodu oraz uposażenia przyjmowanego do ustalenia podstawy wymiaru emerytury lub renty są zaświadczenia pracodawcy lub innego płatnika składek, legitymacja ubezpieczeniowa lub inny dokument, na podstawie którego można ustalić wysokość wynagrodzenia, dochodu, przychodu lub uposażenia. Sąd ubezpieczeń społecznych natomiast, odmiennie niż w przypadku postępowania przed organem rentowym, kieruje się regułami dowodzenia określonymi w przepisach Kodeksu postępowania cywilnego, tj. art. 227-309 k.p.c., zwłaszcza że w przepisach regulujących postępowanie w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych (art. 477 ⁸ i nast. k.p.c.) nie ma jakichkolwiek odrębności lub ograniczeń. Przepis art. 473 § 1 k.p.c. stanowi, że w sprawach tego rodzaju jak rozpatrywana nie stosuje się przepisów ograniczających dopuszczalność dowodu ze świadków i z przesłuchania stron, co oznacza, że fakty, od których uzależnione jest prawo do emerytury i renty oraz wysokość tych świadczeń, mogą być wykazywane wszelkimi środkami dowodowymi, w tym także zeznaniami świadków. Z tego wynika, że w postępowaniu sądowym w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych nie obowiązują ograniczenia dotyczące środków dowodowych pozwalających na stwierdzenie okresów zatrudnienia lub wysokości zarobków czy dochodów stanowiących podstawę wymiaru emerytury lub renty przewidziane w przywołanym rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 11 października 2011r. (por. przykładowo wyroki Sądu Najwyższego: z 7 grudnia 2006r., I UK 179/06; z dnia 8 sierpnia 2006r., I UK 27/06; z dnia 14 czerwca 2006r., I UK 115/06 oraz z 2 lutego 1996r.,
II URN 3/95). Pamiętać jednak należy, że zaliczenie nieudokumentowanych okresów składkowych do uprawnień oraz wzrostu świadczeń emerytalno-rentowych wymaga dowodów nie budzących wątpliwości, spójnych i precyzyjnych (zob. wyroki Sądu Najwyższego: z 9 stycznia 1998r., II UKN 440/97 i z 4 lipca 2007r.; I UK 36/07; wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z 30 października 2013r., III AUa 269/13).

Uwzględniając ugruntowane, zacytowane poglądy orzecznictwa Sąd Okręgowy przeprowadził postępowanie dowodowe, w ramach którego zgromadził dokumentację znajdującą się w aktach osobowych ubezpieczonego, a także A. R. i M. B. (1), którzy wraz z ubezpieczonym pracowali jako konstruktorzy w Zakładach (...). Sąd przeprowadził również dowód z zeznań świadków i M. D., a także zwrócił się do następcy prawnego ww. podmiotu o przesłanie regulaminu wynagradzania, regulaminu premiowania ewentualnie zakładowego układu zbiorowego pracy lub innych wewnątrzzakładowych regulacji obowiązujących w okresie zatrudnienia ubezpieczonego (k. 76 a.s.). (...) S.A. poinformowała jednak, że tego rodzaju dokumentacja, o którą Sąd się zwrócił, nie zachowała się (k. 85 a.s.). W związku z tym Sąd, uwzględniając te dowody, które zostały przeprowadzone i pozyskane, przeanalizował zarzuty M. D. i po analizie ocenił, że odwołania od dwóch zaskarżonych decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych były częściowo zasadne.

W pierwszej kolejności wskazać należy, że Zakład Ubezpieczeń Społecznych nie uwzględnił zarobków ubezpieczonego z 1969 roku w przyjętym do wyliczenia wysokości kapitału początkowego 10-letnim okresie. Sąd jednakże rozważał, czy wynagrodzenie w tym okresie było wyższe niż uwzględnił organ rentowy, a tym samym, czy istniałaby możliwość przyjęcia innego korzystniejszego dziesięciolecia do ustalenia kapitału początkowego, a w konsekwencji przeliczenia wysokości emerytury. Analiza zebranych w sprawie dowodów prowadziła jednak do wniosku, iż osiągnięte w 1969 roku wynagrodzenie nie mogło być uwzględnione w kwocie wyższej niż wynika to z ustaleń organu rentowego (a więc w kwocie wyższej niż przyjęte przez Zakład wynagrodzenie minimalne). W aktach osobowych pozyskanych z (...) S.A. nie zachowały się dokumenty, które potwierdzałyby uzyskiwane przez ubezpieczonego w tym roku wynagrodzenie. Akta osobowe ubezpieczonego zawierają jedynie informacje odnośnie tego, że początkowo powierzono ubezpieczonemu stanowisko pracownika fizycznego, a później pracownika rozdzielni, a także, że ubezpieczony będąc zatrudnionym kontynuował naukę w technikum. Brak jest natomiast danych dotyczących uzyskiwanych w tym czasie zarobków. Informacji o uzyskiwanym przez ubezpieczonego wynagrodzeniu w roku 1969 nie zawierają również karty wynagrodzeń oraz dołączone do akt rentowych zaświadczenia o zatrudnieniu i wynagrodzeniu. Sąd nie posiadał więc informacji odnośnie wysokości wynagrodzenia ubezpieczonego, zasad jego obliczania czy też przysługującej mu stawki zaszeregowania we wskazanym roku. Nie miał przy tym możliwości pozyskania informacji w tym zakresie, na zasadzie analogii, w oparciu o dokumentację świadków A. R. albo M. B. (1), przede wszystkim dlatego, że podjęli oni zatrudnienie w Zakładach (...) w innym czasie i początkowy rozwój ich kariery w ww. zakładzie pracy wyglądał inaczej niż w przypadku ubezpieczonego. A. R. rozpoczął pracę w Zakładach (...) w roku 1970, a nadto został zatrudniony po ukończeniu szkoły średniej jako tokarz-frezer. Z kolei M. B. (1) został skierowany do pracy w sierpniu 1965 roku, a więc cztery lata przed podjęciem zatrudnienia przez ubezpieczonego, zatem zasady wynagradzania w jego przypadku nie mogły być analogiczne w przypadku M. D.. Dodatkowo w aktach osobowych M. B. (1) znajdują się karty wynagrodzeń poczynając od roku 1973. W tych okolicznościach, w ocenie Sądu, trudno było przyjąć, aby wynagrodzenie ubezpieczonego i świadków w 1969 roku mogło było porównywalne. W konsekwencji, wobec braku wystarczającego materiału dowodowego, nie było możliwości uwzględnienia do ustalenia wysokości kapitału początkowego faktycznego wynagrodzenia ubezpieczonego za ww. rok.

W ocenie Sądu zarzuty M. D. były natomiast w części zasadne w odniesieniu do wysokości wynagrodzeń za lata 1975 i 1976. Wysokość wynagrodzeń ubezpieczonego przyjęta za te lata do wyliczenia wysokości kapitału początkowego, a tym samym wysokości emerytury, wymagała więc stosownej korekty, przy czym nie w pełnym wnioskowanym przez niego zakresie.

Po pierwsze, Sąd uwzględnił dodatek stażowy przysługujący ubezpieczonemu w latach 1975 i 1976. Z zeznań świadków oraz ubezpieczonego wynika, że w Zakładach (...) był wypłacany dodatek stażowy w wysokości 5% po 5 latach zatrudnienia, 10% po 10 latach zatrudnienia itd. Żadna z przesłuchanych osób nie była jednak w stanie wskazać, czy dodatek ten wzrastał o 1 punkt procentowy z każdym kolejnym rokiem zatrudnienia, czy też cyklicznie, o 5 punktów procentowych co pięć lat. Mimo tego, a także pomimo braku w materiale dowodowym regulaminu wynagradzania określającego zasady przyznawania dodatków stażowych, Sąd przyjął, że analiza dokumentacji osobowej ubezpieczonego i świadków wykazuje pewną prawidłowość w tym zakresie, co prowadziło do przyjęcia drugiego z prezentowanych wyżej wariantów, a więc, że dodatek stażowy wzrastał cyklicznie o 5% co 5 lat.

Przede wszystkim Sąd miał na względzie, że w aktach osobowych M. B. (1), który oprócz A. R. i ubezpieczonego najdłużej pracował
w Zakładach (...), znajduje się dokument z 19 września 1975r. w którym wskazano,
że od 1 września 1975r., to jest 10 lat po zatrudnieniu, przyznano M. B. (1) 10% dodatku za wysługę lat. Jest to jedyny dokument znajdujący się w aktach osobowych ubezpieczonego i świadków, w którym pracodawca wprost wypowiedział się co do ww. składnika wynagrodzenia. Treść tego dokumentu koresponduje jednak z informacjami wynikającymi z kart wynagrodzeń. Co prawda arkusze kart wynagrodzeń nie zawierają rubryki wprost odnoszącej się do dodatku stażowego – taką rubrykę, oznaczoną jako „staż pracy”, zawierają dopiero karty wynagrodzeń z 1979r. – jednakże we wszystkich kartach wynagrodzeń, dotyczących zarówno ubezpieczonego, jak i ww. świadków, znajduje się rubryka „premia”, obok której odręcznie wpisywano wartość 5% lub 10%. W ocenie Sądu rubryka ta dotyczyła w istocie dodatku stażowego, który w ten sposób był określany w karcie wynagrodzeń. Taki wniosek jest zdaniem Sądu tym bardziej uzasadniony, że „premia” ulegała zmianie co 5 lat zgodnie z prezentowanym wyżej wariantem wzrostu dodatku stażowego. Przykładowo, na kartach wynagrodzeń A. R. z okresu 1970-1974 rubryka „premia” nie zawiera ww. adnotacji procentowej, natomiast w karcie wynagrodzeń z 1975 roku – a więc po upływie 5 lat od chwili podjęcia zatrudnienia przez ww. świadka – a także w kartach wynagrodzeń dotyczących kolejnych lat taka adnotacja widnieje. Dodatkowo, w karcie wynagrodzeń za rok 1980 znajduje się rubryka „staż pracy” z adnotacją „5% / 10%” co sugeruje, że w tym roku świadek do pewnego momentu otrzymywał dodatek stażowy w wysokości 5%, a następnie, po osiągnięciu okresu 10 lat zatrudnienia, dodatek stażowy wzrósł do wartości 10%. Znajduje to zresztą potwierdzenie w widniejących w karcie informacjach o uzyskiwanym przez świadka wynagrodzeniu; w sierpniu 1980 roku świadek otrzymał dodatek stażowy
w wymiarze 5% uzyskiwanego wówczas wynagrodzenia w wysokości 4.600 złotych,
tj. w kwocie 230 zł. Natomiast we wrześniu, a więc po 10 latach od daty zatrudnienia w Zakładach (...), kwota dodatku uległa wzrostowi do kwoty 460 zł, co stanowi 10% z kwoty 4.600 zł. Podobną prawidłowość Sąd zaobserwował również w zachowanych kartach wynagrodzeń M. D.. Tak jak w przypadku A. R. i M. B. (1), karty wynagrodzeń ubezpieczonego zawierają rubryki „premia” z adnotacją „5%” i dopiero w karcie wynagrodzeń za rok 1979 dodano rubrykę „staż pracy”. W przypadku ubezpieczonego, tak jak u świadków, podobnie też rósł dodatek stażowy. Najpierw wynosił 5% od kwoty 3.700 zł (170 zł), a w październiku 1979 roku (po 10 latach zatrudnienia) wzrósł do 10% od tej samej kwoty (370 zł).

Potwierdzeniem tego, że ubezpieczony pobierał dodatek stażowy jeszcze zanim do kart wynagrodzeń wprowadzono wprost zapis – rubrykę „staż pracy”, jest pismo pracodawcy, zachowane w jego aktach osobowych (k. 46), noszące datę 24 maja 1976r., w którym pracodawca podał, że ubezpieczonemu przysługują premia regulaminowa i dodatki za staż pracy zgodnie z obowiązującymi w tym zakresie regulaminami. Nadto w karcie informacyjnej, która się zachowała (k. 34 a.s.) wskazano na dodatek stażowy, a w karcie wynagrodzeń za rok 1974, a więc ten, w którym upływało ubezpieczonemu 5 lat pracy, poczyniono czerwonym długopisem adnotację „staż -5.1” i tym samym długopisem właśnie w rubryce oznaczonej jako premia wpisano 5%. Podobne zapisy, dokonywane zresztą również na czerwono, znajdują się także w kolejnych zachowanych kartach i dopiero w roku 1979, kiedy zmienił się druk karty na inny, znajdowała się w nim osobna rubryka oznaczona jako staż pracy. Jednak przed rokiem 1979 – w tym w spornych latach 1975 – 1976 - ubezpieczony już pobierał dodatek stażowy w wysokości 5%. Świadczą o tym wskazane okoliczności, które nie mogą budzić wątpliwości co do tego, że choć nie zachowały się karty wynagrodzeń za 1975r. i 1976r., to w tych latach ubezpieczonemu – poza płacą zasadniczą – należy uwzględnić również dodatek stażowy liczony jako 5% od wynagrodzenia zasadniczego. Do ustalenia wysokości dodatku stażowego, wobec braku kart wynagrodzeń za ww. lata Sąd uwzględnił wynikające z akt osobowych ubezpieczonego informacje o wzroście wynagrodzenia w tych latach. I tak, w okresie od 1 stycznia 1975r. do 31 maja 1976r. ubezpieczony otrzymywał wynagrodzenie w wysokości 3.100 złotych, natomiast od 1 czerwca 1976r. jego wynagrodzenie wzrosło do 3.400 zł i w takiej wysokości ubezpieczony pobierał je co najmniej do końca roku 1976r. W związku z tym tytułem dodatku stażowego ubezpieczony otrzymał w 1975r. łącznie 1.860 zł (3.100 zł x 5% = 155 zł, 155 zł x 12 miesięcy = 1.860 zł). Z kolei w roku 1976 kwota dodatku stażowego była wyższa, podyktowana wzrostem płacy zasadniczej i wyniosła 1.965 zł (w okresie od stycznia do maja 1976r.: 155 zł x 5 miesięcy = 775 zł, od czerwca 1976r.: 3.400 zł x 5% = 170 zł, 170 zł x 7 miesięcy = 1.190 zł).

W ocenie Sądu przysługujący ubezpieczonemu deputat węglowy został przyjęty w wynagrodzeniu za lata 1975 i 1976 w zaniżonej wartości. Firma (...) S.A.
w W. wystawiając zaświadczenie o zatrudnieniu i wynagrodzeniu (druk Rp-7)
z dnia 29 lutego 2016r. niezasadnie wskazała przysługującą ubezpieczonemu w spornych latach kwotę deputatu w wysokości 552 zł rocznie. Z ustaleń Sądu, między innymi informacji z uzyskanych od ww. podmiotu oraz z zeznań świadków wynika, że w Zakładach (...) obowiązywały dwie różne kwoty deputatu węglowego, a ich wysokość była uzależniona od stanu cywilnego pracownika. M. D. zeznał, że od 1974 roku nie był już osobą samotną, założył rodzinę, w związku z czym – zgodnie z zasadami panującymi w zakładzie pracy – przysługiwał mu deputat węglowy w wymiarze wyższym, tj. 1.380 zł rocznie. Powyższa okoliczność znajduje potwierdzenie w kartach wynagrodzeń ubezpieczonego za lata 1973 i 1974. Z karty wynagrodzeń dotyczącej roku 1973 wynika, że wówczas M. D. otrzymywał z tytułu deputatu węglowego 46 zł miesięcznie (1/12 z 552 zł), z kolei w roku 1974 otrzymywał już z tego tytułu 115 zł miesięcznie (1/12 z 1.380 zł). Taka informacja widnieje zresztą na zaświadczeniu o zatrudnieniu i wynagrodzeniu z dnia 14 maja 2003r., w którym zaznaczono, że zarówno w 1974r., jak i w latach kolejnych od 1977 przysługiwał ubezpieczonemu deputat węglowy w wymiarze wyższym. W opisanej sytuacji, zdaniem Sądu, nie można było przyjąć, zgodnie z treścią druku Rp7 z 29 lutego 2016r., że za sporne lata 1975-1976 przysługiwał ubezpieczonemu deputat węglowy w niższym wymiarze, skoro w roku wcześniejszym 1974 był wyższy, a jego wysokość zależała od stanu rodzinnego, co (...) S.A. potwierdziło w piśmie z dnia 21 listopada 2016r. (k. 85 a.s.). W konsekwencji, w ocenie Sądu, do wynagrodzenia uzyskanego przez ubezpieczonego w latach 1975 i 1976 należało doliczyć deputat węglowy w podwyższonym wymiarze 1.380 zł za rok.

Sąd Okręgowy nie uwzględnił natomiast pozostałych wskazywanych przez ubezpieczonego składników wynagrodzenia za sporne lata, gdyż nie było ku temu podstaw. Odnosząc się do składnika wynagrodzenia w postaci premii regulaminowej Sąd wskazuje, iż z ustaleń poczynionych w oparciu o akta osobowe ubezpieczonego wynika, że zasady jej przyznawania i wypłacania były ustalone w obowiązującym w Zakładach (...) regulaminie wynagradzania. W toku postępowania Sąd zwracał się więc do (...) S.A.
o udostępnienie regulaminu wynagradzania celem ustalenia powyższych zasad (k. 72-73 a.s.), jednakże w odpowiedzi na zobowiązanie Sądu podmiot ten poinformował, że nie zachowały się żadne dokumenty w postaci regulaminów wynagradzania i premiowania, zakładowego układu zbiorowego pracy czy też inne regulacje płacowe z okresu
od 16 września 1969r. do 31 stycznia 1980r. (k. 85 a.s.). Wobec braku ww. dokumentacji – podobnie jak w przypadku innych składników wynagrodzenia – Sąd podjął próbę ustalenia zasad wyliczenia i przyznawania premii regulaminowej obowiązującej w Zakładach (...) na innych podstawach, w tym zeznań świadków i dokumentów, które zachowały się w aktach osobowych.

Zebrany w sprawie materiał dowodowy, choć niewątpliwie wskazywał, że premia regulaminowa w Zakładach (...) obowiązywała, nie pozwolił jednak ustalić, wedle jakich zasad była wypłacana oraz od czego zależała jej wysokość.
Z ustaleń Sądu w tym zakresie wynika, że ubezpieczonemu co najmniej od momentu objęcia stanowiska samodzielnego konstruktora w dniu 1 kwietnia 1974r. przysługiwała premia
w wysokości do 10% ustalana zgodnie z regulaminem i stanowiąca ruchomą część płac.
W trakcie przesłuchania ubezpieczony wskazywał, że przyznawano mu premię zazwyczaj
w wysokości 10%, co korespondowało z zeznaniami świadków podających zbliżone wartości. W ocenie Sądu trudno jednak uznać, aby powyższa okoliczność faktycznie miała miejsce, nie ma bowiem pewności co do tego, czy premia była zawsze wypłacana we wskazywanej przez ubezpieczonego wysokości, czy też w wysokości mniejszej.
Z akt osobowych świadków wynika, że otrzymywali oni premię co kwartał, przy czym ich wysokość nie zawsze była stała i nie zawsze wynosiła 10%. Przykładowo, A. R. w 1976 roku w I kwartale otrzymał premię w wysokości 850 zł, w II kwartale 832 zł, a w III kwartale 816 zł. Podobna okoliczność miała miejsce w przypadku M. B. (1), który w I kwartale 1976 roku otrzymał premię w wysokości 1.110 zł, następnie 1.084 zł w II kwartale i 1.032 zł w III kwartale. Okoliczność ta była o tyle istotna, że jak wskazano w cytowanym wcześniej orzecznictwie, uwzględnienie danego składnika wynagrodzenia przy ustalaniu wysokości kapitału początkowego – a tym samym wysokości emerytury – wymaga potwierdzenia w materiale dowodowym, że dany składnik został wypłacony w konkretnej wysokości. Tymczasem z informacji o wynagrodzeniu ubezpieczonego wprost wynika, że jakieś kryteria ustalenia premii istniały,
skoro w dokumentach wyraźnie ustalono maksymalny poziom premii (określenie
„do 10%”) oraz, że premia stanowiła ruchomą część płac. W rozpatrywanej sprawie Sąd nie pozyskał informacji co do tego, czy na wysokość premii otrzymywanej przez danego pracownika miały wpływ takie kryteria, jak wyniki i jakości pracy, jej ocena przez przełożonych, brak zwolnień chorobowych w danym kwartale itp. Stąd też nie było możliwości, tak jak to miało miejsce w przypadku innych składników wynagrodzenia, przyjęcia, że ubezpieczony otrzymywał taką samą premię regulaminową jak A. R. czy M. B. (1). Wymienieni świadkowie pracowali co prawda na tych samych stanowiskach, jednakże ich warunki pracy były odmienne, gdyż mieli inny staż pracy, przysługiwało im inne wynagrodzenie, a ponadto brak w materiale dowodowym potwierdzenia, że ubezpieczony wykonywał dokładnie taką samą pracę, jak jego koledzy.
W orzecznictwie wskazuje się, że nie jest możliwe przeliczenie wysokości emerytury
w oparciu o jakąś hipotetyczną uśrednioną wielkość premii uzyskiwanej przez ubezpieczonego, np. wywiedzioną z wysokości premii wypłaconych innym pracownikom. Stosunek pracy ma zawsze charakter indywidualny, określone warunki zatrudnienia mają charakter niepowtarzalny, ponieważ zostały ustalone między pracodawcą i konkretnym pracownikiem. Uśrednione obliczenie wysokości wynagrodzenia – oparte np.
na wynagrodzeniu otrzymanym przez innych pracowników – nie może oddać indywidualnych cech właściwych dla danego stosunku pracy. W przypadku wynagrodzenia zasadniczego lub innych obligatoryjnych składników wynagrodzenia, wynikających
z obowiązujących przepisów, można przyjąć najniższe wynagrodzenie obowiązujące
w czasie, którego dotyczy żądanie uwzględnienia tego okresu do przeliczenia podstawy emerytury. W przypadku jednak takiego składnika wynagrodzenia, jakim jest premia, konieczne jest istnienie dowodów potwierdzających bez wątpliwości fakt wypłacenia premii oraz jej wysokość (por. wyroki: Sądu Najwyższego z 4 lipca 2007r., I UK 36/07; Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z 5 lutego 2013r., III AUa 838/12; wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie
z 13 stycznia 2015r.). Z tych też względów zdaniem Sądu nie było możliwości doliczenia
do wynagrodzenia za sporne lata przedmiotowej premii.

Odnosząc się natomiast do kwestii „trzynastek”, Sąd wskazuje, iż w przypadku tego składnika wynagrodzenia również nie było podstaw do jego uwzględnienia. Do ustalenia wysokości kapitału początkowego uwzględnia się bowiem takie składniki wynagrodzenia, od którego były odprowadzane składki. Przy ustalaniu, czy istnieje obowiązek opłacania składek na ubezpieczenie społeczne od określonych składników wynagrodzenia i innych świadczeń ze stosunku pracy, które zostały uzyskane przez pracownika w czasie trwania stosunku pracy, stosuje się przepisy obowiązujące w okresie, z którego wynagrodzenie jest uwzględnione w podstawie wymiaru. W tym miejscu wskazać należy, że w latach 1975-1976 obowiązywały następujące akty prawne w zakresie ustalania podstawy wymiaru składek
na ubezpieczenie społeczne: rozporządzenie Przewodniczącego Komitetu Pracy i Płac
z dnia 19 sierpnia 1968r. w sprawie obliczania podstawy wymiaru emerytury lub renty, zasiłków z ubezpieczenia na wypadek choroby lub macierzyństwa oraz składek
na ubezpieczenia społeczne (Dz. U. Nr 35, 246) oraz uchwała Nr 103 Rady Ministrów z dnia
25 maja 1971r. w sprawie składników funduszu płac i pozostałych wynagrodzeń z tytułu pracy w jednostkach gospodarki uspołecznionej (MP nr 31, poz. 196). Zgodnie z przepisami powyższych rozporządzeń podstawę wymiaru składek stanowiły wypłaty pieniężne zaliczone w myśl przepisów o klasyfikacji wynagrodzeń do wynagrodzeń osobowych,
a w szczególności wynagrodzenia należne z tytułu stosunku pracy. Podstawy wymiaru składek nie stanowiło natomiast wynagrodzenie wypłacane ze środków spoza osobowego funduszu płacy, a więc m. in. to wypłacane z zakładowego funduszu nagród, w tym indywidualna nagroda roczna w postaci tzw. „trzynastki”. Obowiązek opłacania składek
na ubezpieczenie społeczne od nagród z zakładowego funduszu nagród został wprowadzony dopiero rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 29 stycznia 1990r.
w sprawie wysokości i podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne, zgłaszania do ubezpieczenia społecznego oraz rozliczania składek i świadczeń z ubezpieczenia społecznego (Dz. U. Nr 7, poz. 41 ze zm.). Skoro więc od przypadających w spornych latach „trzynastek”, zgodnie z przepisami obowiązujących wówczas aktów prawnych, nie były odprowadzane składki na ubezpieczenia społeczne, to ten składnik wynagrodzenia nie podlega uwzględnieniu przy ustalaniu wysokości kapitału początkowego.

Podsumowując, w oparciu o zebrany w sprawie materiał dowodowy Sąd Okręgowy ustalił, że w latach 1975 i 1976, kiedy ubezpieczony był zatrudniony w Zakładach (...) zmianie podlegała wysokość wynagrodzenia osiągniętego przez ubezpieczonego. Na osiągnięte w roku 1975 wynagrodzenie powinny składać się wynagrodzenie zasadnicze – 37.200 zł (3.100 zł x 12 miesięcy = 37.200), dodatek stażowy - 1.860 zł oraz deputat węglowy - 1.380 zł, łącznie kwota 40.440 zł. Z kolei w roku 1976, wedle ustaleń Sądu, ubezpieczony osiągnął wynagrodzenie, na które składały się wynagrodzenie zasadnicze – 39.300 zł (3.100 zł x 5 miesięcy = 15.500 zł, 3.400 zł x 7 miesięcy = 23.800 zł), dodatek stażowy – 1.965 zł (775 zł + 1.190 zł) oraz deputat węglowy – 1.380 zł, łącznie kwota 42.645 zł. Kwoty te podlegają uwzględnieniu przy ustaleniu wysokości kapitału początkowego, a w konsekwencji również przy ustaleniu wysokości przysługującego mu świadczenia emerytalnego. W pozostałym zakresie przyjęte przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych do wyliczenia kapitału początkowego wynagrodzenia za lata 1973-1974 oraz 1977-1982, jako niekwestionowane w toku procesu przez ubezpieczonego, nie były przedmiotem rozważań Sądu w niniejszej sprawie. W tym też zakresie, wobec zasadności odwołania M. D., skarżone decyzje Zakładu Ubezpieczeń Społecznych podlegały stosownej zmianie, w związku z czym Sąd Okręgowy orzekł na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. jak w punkcie 1 i 2 sentencji wyroku.

W pozostałej zaś części odwołanie M. D. nie mogło zostać uznane za zasadne. Przeprowadzone w sprawie postępowanie dowodowe nie wykazało podstaw do uwzględnienia przy ustalaniu wysokości kapitału początkowego oraz emerytury wynagrodzeń z roku 1969, gdyż na podstawie zebranych w toku procesu dowodów nie było możliwości ustalenia wynagrodzenia ubezpieczonego za ten rok. Ponadto Sąd nie miał podstaw do uwzględnienia dodatkowych składników wynagrodzenia w postaci premii regulaminowej oraz „trzynastek”, ponieważ, w pierwszym przypadku, materiał dowodowy nie pozwalał na ustalenie jego dokładnej wysokości, natomiast w drugim, składnik wynagrodzenia, wedle ówcześnie obowiązujących przepisów, nie stanowił podstawy, od której była pobierana składka na ubezpieczenie społeczne. W tym też zakresie odwołanie M. D. podlegało oddaleniu, o czym Sąd Okręgowy orzekł w punkcie 3 sentencji wyroku na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c.

ZARZĄDZENIE

(...)