Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 7 kwietnia 2017 r.

Sąd Okręgowy w Poznaniu Wydział XV Cywilny Odwoławczy

w składzie:

Przewodniczący: SSO Michał Wysocki

Sędziowie: SSO Brygida Łagodzińska (spr.)

SSR del. Piotr Brodniewicz

Protokolant: p.o. stażysty Beata Jopek

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 28 marca 2017 r. w Poznaniu

sprawy z powództwa K. M. (1) i W. M.

przeciwko (...) Sp. z o.o. z siedzibą w P.

o zapłatę

na skutek apelacji wniesionej przez pozwanego

od wyroku Sądu Rejonowego Poznań-Grunwald i Jeżyce w Poznaniu

z dnia 20 lipca 2016 r.

sygn. akt I C 1975/14

1.  oddala apelację;

2.  zasądza od pozwanego na rzecz każdego z powodów kwotę 2.400 zł z tytułu zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym.

Brygida ŁagodzińskaMichał WysockiPiotr Brodniewicz

UZASADNIENIE

Powód S. M. wniósł o zasądzenie od pozwanego (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w P. kwoty 30.000 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia wniesienia powództwa do dnia zapłaty oraz kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego.

W dniu 13 listopada 2013 roku Referendarz sądowy Sądu wydał nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym orzekając zgodnie z żądaniem pozwu.

Pozwany w terminie wniósł sprzeciw od nakazu zapłaty, zaskarżając go w całości i domagał się oddalenia powództwa w całości oraz zasądzenia od powoda na swą rzecz kosztów procesu.

Postanowieniem z dnia 30 stycznia 2014 roku Sąd zawiesił postępowanie z uwagi na śmierć powoda.

Pismem z dnia 24 września 2014 roku zgłosili się do postępowania następcy prawni powoda K. M. (1) i W. M.. Każda z tych osób wniosła o zasądzenia na jej rzecz od pozwanego kwoty po 15.000 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty.

Postanowieniem z dnia 3 października 2014 roku Sąd podjął postępowanie z udziałem następców prawnych powoda K. M. (1) i W. M..

W piśmie z dnia 28 października 2015 roku strona powodowa zmieniła powództwo w taki sposób, że wniosła o zasądzenie od pozwanego na jej rzecz kwoty 55.781,00 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia wniesienia powództwa do dnia zapłaty, na którą to kwotę składają się: kwota 45.781 zł wynikająca ze zmniejszenia wartości nieruchomości i kwota 10.000 zł z tytułu kosztów potrzebnych do rewitalizacji akustycznej budynku.

W piśmie z dnia 24 listopada 2015 roku strona powodowa doprecyzowała, iż domaga się zasądzenia na rzecz K. M. (2) kwoty 27.890,50 zł wraz z ustawowymi odsetkami naliczanymi od kwoty: 15.000 zł od dnia wniesienia powództwa do dnia zapłaty i 12.809,50 zł od 12 czerwca 2015 roku do dnia zapłaty oraz o zasądzenie na rzecz W. M. kwoty 27.890,50 zł wraz z ustawowymi odsetkami naliczanymi od kwoty: 15.000 zł od dnia wniesienia powództwa do dnia zapłaty i 12.809,50 zł od 12 czerwca 2015 roku do dnia zapłaty.

W piśmie z 30 maja 2016 roku powodowie zmienili powództwo w taki sposób, że domagali się zasądzenia od pozwanego kwoty 59.993,38 zł w ten sposób, że na rzecz K. M. (1) kwoty 29.996,69 zł wraz z odsetkami ustawowymi od 24 lipca 2013 roku do dnia zapłaty i na rzecz W. M. kwoty 29.996,69 zł z odsetkami ustawowymi od 24 lipca 2013 roku do dnia zapłaty.

Sąd Rejonowy Poznań – Grunwald i Jeżyce w Poznaniu wyrokiem z dnia 20 lipca 2016 roku w punkcie 1. zasądził od pozwanego na rzecz powódki K. M. (1) kwotę 29.996,69 zł wraz z odsetkami ustawowymi od 24 lipca 2013 r. do dnia zapłaty, w punkcie 2. zasądził od pozwanego na rzecz powoda W. M. kwotę 29.996,69 zł wraz z odsetkami ustawowymi od 24 lipca 2013 r. do dnia zapłaty, natomiast w punkcie 3. kosztami procesu obciążył pozwanego w całości, pozostawiając szczegółowe wyliczenie kosztów referendarzowi sądowemu po prawomocnym zakończeniu postępowania.

Podstawę rozstrzygnięcia stanowiły następujące ustalenia i rozważania Sądu pierwszej instancji:

Pozwany jest przedsiębiorcą prowadzącym działalność gospodarczą w zakresie m.in. transportu lotniczego. S. M. był właścicielem nieruchomości gruntowej zabudowanej budynkiem jednorodzinnym położonej w P. przy ul. (...), dla której prowadzona jest księga wieczysta nr (...). S. M. zmarł (...). Spadek po zmarłym z mocy ustawy nabyli powodowie K. M. (1) i W. M. w udziałach wynoszących po 1/2. Decyzją (...) Dyrektora Ochrony Środowiska w P. znak: (...) z dnia 28 lutego 2011 r. o środowiskowych uwarunkowaniach dla przedsięwzięcia pt.: „(...) (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością im. (...) położonego w P. przy ul. (...)” nałożono obowiązek utworzenia obszaru ograniczonego użytkowania dla lotniska (...) w P.. Decyzją (...) Dyrektora Ochrony Środowiska z dnia 7 grudnia 2011 r. decyzja z dnia 28 lutego 2011 r. została częściowo zmieniona. Dla wyżej wskazanego przedsięwzięcia sporządzono raport o oddziaływaniu na środowisko. (...)w P. zmierzyło hałas lotniczy w środowisku. W wykonaniu obowiązku nałożonego decyzją (...) uchwałą nr (...) Sejmiku Województwa (...) z dnia 30 stycznia 2012 r. utworzono obszar ograniczonego użytkowania dla lotniska (...) w P., którego zarządcą jest (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w P.. Rzeczona uchwała weszła w życie w dniu 28 lutego 2012 r. W treści powyższej uchwały wyodrębniono dwie strefy w obszarze ograniczonego użytkowania - strefę zewnętrzną oraz strefę wewnętrzną. W strefie zewnętrznej brak jest ograniczeń dotyczących zabudowy mieszkaniowej, ograniczenia dotyczą jedynie placówek typu instytucjonalnego, np. szpitali, przedszkoli. Nieruchomość powodów znalazła się w strefie wewnętrznej obszaru ograniczonego użytkowania. Budynek powodów spełnia wymagania dotyczące izolacyjności akustycznej właściwej przybliżonej dla istniejącego na terenie posesji miarodajnego poziomu dźwięku określonych w Polskiej Normie (...) („(...)”). W budynku w miesiącach letnich zarejestrowano przekroczenie dopuszczalnych normą (...) wartości równoważnego poziomu dźwięku A w porze nocnej. W celu zapewnienia spełnienia wymagań określonych w normie(...) oraz wymogów normy (...)należy dokonać rewitalizacji akustycznej budynku. Przed wprowadzeniem obszaru ograniczonego użytkowania, budynek powodów spełniał wymogi co do ochrony akustycznej przewidziane w przepisach prawa i Polskich normach, zapewniając właściwą ochronę akustyczną dla obszaru zabudowy danego typu. Celem podniesienia izolacyjności poszczególnych pomieszczeń należy wymienić stolarkę okienną - okna i drzwi balkonowe we wszystkich pokojach podlegających ochronie akustycznej, jednocześnie należy zapewnić odpowiednie system wentylacyjne - nawiewniki akustyczne w postaci listwy wentylacyjnej. Wartość nakładów brutto wyniesie 14.212,38 zł przy uwzględnieniu podatku VAT w wysokości 23%, a przy zastosowaniu stawki podatku VAT na poziomie 8% - 12.479,16 zł. Utrata wartości przedmiotowej nieruchomości wynikająca z objęcia ją strefą zewnętrzną (...) utworzonego dla (...) wynosi 45.781 zł. Pismem z 8 lipca 2013 roku S. M. wezwał pozwanego do zapłaty kwoty 145.000 zł w tym: 80.000 zł tytułem odszkodowania w związku ze zmniejszeniem wartości nieruchomości, 65.000 zł tytułem odszkodowania w związku z kosztami potrzebnymi do przystosowania akustycznego istniejącego budynku posadowionego na nieruchomości. W odpowiedzi pozwany wskazał, iż przewiduje możliwość wypłaty dobrowolnego odszkodowania wyłącznie na modernizację akustyczną nieruchomości w ramach procedury koncyliacyjnej. Sąd dokonał ustaleń stanu faktycznego w oparciu o przedłożone do akt sprawy dokumenty prywatne i urzędowe. Sąd oddalił wniosek o dopuszczenie dowodu z zeznania świadka T. J. uznając, iż dla rozpoznania sprawy kluczowe znaczenie mają dowody z opinii biegłych sądowych, które to wykażą czy doszło do spadku wartości nieruchomości oraz czy konieczne jest poczynienie nakładów celem poprawienia izolacyjności akustycznej nieruchomości. Podkreślił, że dla rozpoznania niniejszej sprawy kluczowymi dowodami były opinie biegłych sądowych. Postanowieniem z 26 listopada 2014 roku Sąd dopuścił dowód z opinii biegłych sądowych z dziedziny budownictwa i akustyki w celu ustalenia, czy budynek mieszkalny na nieruchomości opisanej w pozwie przy ul. (...) w P. spełnia wymogi polskich norm z zakresu izolacyjności akustycznej, a jeżeli nie, to jakie nakłady i o jakiej wartości muszą zostać poniesione celem doprowadzenia budynku do stanu zgodnego z normami przy uwzględnieniu dopuszczalnych poziomów hałasu oraz czy budynek powodów wymaga jeszcze dodatkowych nakładów związanych z wprowadzeniem (...) dla lotniska (...) w celu dotrzymania norm izolacyjności akustycznej, a jeżeli tak, to jakie nakłady i o jakiej wartości powinny być poczynione oraz dowód z opinii biegłego z zakresu wyceny nieruchomości w celu ustalenia, czy, a jeżeli tak, to o ile zmniejszyła się wartość nieruchomości powodów położona w P. przy ul. (...) po 28 lutego 2012 roku tj. po wejściu w życie uchwały Sejmiku Województwa w przedmiocie ustanowienia obszaru ograniczonego użytkowania dla lotniska (...), i jaki wpływ na to miały ograniczenia w sposobie korzystania z nieruchomości lub jej przeznaczenia wynikające z tej uchwały, emisja hałasu związana z funkcjonowaniem i (...) oraz tendencji w zakresie kształtowania się cen nieruchomości położonych w strefie ograniczonego użytkowania, nadto biegły winien też uwzględnić, jak wpływa, czy też ewentualnie wpłynie na wartość nieruchomości ewentualna modernizacja akustyczna nieruchomości. Opinię z dziedziny akustyki sporządził biegły dr P. Z., opinię z zakresu budownictwa K. J., a opinię z zakresu wyceny wartości nieruchomości biegły A. A. (1). W pisemnej opinii z 1 lutego 2016 roku biegły akustyk dr P. Z. wskazał, iż budynek powodów spełnia wymagania dotyczące izolacyjności akustycznej właściwej przybliżonej dla istniejącego na terenie posesji miarodajnego poziomu dźwięku określonych w Polskiej Normie (...) („(...)”). W budynku w miesiącach letnich zarejestrowano przekroczenie dopuszczalnych normą (...) („(...) Dopuszczalne wartości poziomu dźwięku w pomieszczeniach”) wartości równoważnego poziomu dźwięku A w porze nocnej. W celu zapewnienia spełnienia wymagań określonych w normie (...)oraz wymogów normy (...)należy dokonać rewitalizacji akustycznej budynku. Przed wprowadzeniem obszaru ograniczonego użytkowania, budynek powodów spełniał wymogi co do ochrony akustycznej przewidziane w przepisach prawa i Polskich normach, zapewniając właściwą ochronę akustyczną dla obszaru zabudowy danego typu. Celem podniesienia izolacyjności poszczególnych pomieszczeń należy wymienić stolarkę okienną - okna i drzwi balkonowe we wszystkich pokojach podlegających ochronie akustycznej, jednocześnie należy zapewnić odpowiednie system wentylacyjne - nawiewniki akustyczne w postaci listwy wentylacyjnej.

Strona powodowa nie zakwestionowała opinii biegłego. Powyższa opinia została natomiast zakwestionowana przez stronę pozwaną. Pozwany w piśmie z 2 marca 2016 roku zakwestionował metodykę pomiarów komfortu akustycznego, bowiem pomiar został wykonany przy użyciu sprzętu oraz w sposób, który budzi wątpliwości odnośnie zachowania spójności metrologicznej. Pozwany podał, iż błąd podstawowy pomiaru podawany w karcie technicznej miernika poziomu dźwięku dla bardzo szczególnych warunków pomiaru nie odzwierciedla rzeczywistej dokładności wykonywania pomiaru w warunkach terenowych. Pozwany wskazał, iż biegły dokonał pomiaru hałasu od wszystkich źródeł łącznie, co powoduje, iż hałas mógł pochodzić z dowolnego źródła niezwiązanego z funkcjonowaniem lotniska. Nadto według pozwanego biegły średni miesięczny wzrost hałasu nieprawidłowo porównuje do hałasu uzyskanego przez siebie w wyniku pomiaru wykonanego w jednym dniu i na tej podstawie wyciąga wnioski. Pozwany wskazał nadto iż dodatkową przyczyną przekroczeń poziomów dopuszczalnych hałasu wewnątrz budynku przy jednoczesnym braku przekroczeń hałasu w środowisku może być niewystarczająca izolacyjność akustyczna fasad budynku, czego biegły nie wziął pod uwagę przy opiniowaniu. Pozwany wniósł o uzupełnienie i doprecyzowanie opinii. Z uwagi na powyższe Sąd dopuścił dowód z ustnej opinii uzupełniającej biegłego P. Z.. Na rozprawie w dniu 11 kwietnia 2016 roku biegły podtrzymał swoją opinię. Wyjaśnił, że pomiary które wykonuje, są robione na potrzeby Polskich Norm. Biegły okazał do wglądu sądowi świadectwo wzorcowania miernika używanego w niniejszej sprawie potwierdzające prawidłowość działania miernika. Wskazał, że błąd podstawowy to błąd systematyczny miernika, to błąd wpływający przy każdym pomiarze tak samo na wynik miernika. W rzeczywistych warunkach mamy jeszcze do czynienia z tzw. błędem przypadkowym, który wpływa na dokładność wyników pomiaru, a jest nie do przewidzenia, bo składa się na niego wiele czynników. Warunki zbliżone do idealnych są do uzyskania jedynie w laboratorium. Świadectwo wzorcowania potwierdziło, że używany miernik w laboratorium spełniał wymagania dokładności pomiarów. Nadto biegły wskazał, że jako charakterystykę źródła dźwięku pozostawało tylko wskazać, że był to samolot. Dla wszystkich pomieszczeń umeblowanych biegły przyjmował stałą wartość równoważnej powierzchni pochłaniającej, niezależnie od wymiarów pomieszczenia i jego czasu pogłosu. Inne kwestie opisujące pomieszczenie nie są istotne dla wyników pomiaru. Pomiary prowadzone były przez całą noc i cały dzień z 2 na 3 maja do godziny 20. Biegły zostawił sprzęt w domu powodów, wówczas dom był niezamieszkały, a w pomieszczeniach nie było ludzi. Przedstawione zdarzenia akustyczne niewątpliwie miały swe źródło w ruchu lotniczym. Biegły przedstawił także w jaki sposób został wyznaczony miarodajny poziom dźwięku, którego źródłem jest ruch lotniczy dla trzech najmniej korzystnych miesięcy w roku z perspektywą zmian w okresie najbliższych pięciu lat. Biegły przedstawił zastosowaną przez siebie metodologię. Podał także, że jego pomiary były uzupełnieniem i potwierdzeniem pomiarów firmy (...), okazały się zbieżne. Pozwany nie wniósł dalszych zarzutów do opinii biegłego. Odnosząc się do powyższego, Sąd Rejonowy stwierdził, że analizując całokształt materiału dowodowego niniejszej sprawy w zakresie pisemnych i ustnych wypowiedzi biegłego akustyka P. Z. Sąd doszedł do wniosku, że nie ma podstaw do podzielenia zarzutów strony pozwanej formułowanych wobec opinii tego biegłego. Oczywiście Sąd miał świadomość, że dokonanie oceny przydatności tej opinii dla wyrokowania w sprawie było wysoce utrudnione z uwagi na szczególne skomplikowanie materii przedstawionej Sądowi ekspertyzy akustycznej. Zdaniem Sądu biegły P. Z. potrafił jednak ustosunkować się do zarzutów pozwanego w sposób logiczny, wewnętrznie spójny i przekonujący. Biegły rzetelnie przedstawił przyjętą metodologię badania spornego zagadnienia spełnienia przez budynek powodów wymogów izolacyjności akustycznej, odwołał się do literatury naukowej, odpowiednich przepisów prawa i katalogu Polskich Norm, bardzo szczegółowo opisał proces dokonywania pomiarów potrzebnych przy opiniowaniu. Treść opinii zdaniem Sądu pozwala uznać biegłego za osobę dysponującą pełnią wiedzy fachowej w dziedzinie akustyki, a sposób sformułowania opinii przemawia za przyjęciem, że została ona wykonana z najwyższą starannością i rzetelnością. W konsekwencji Sąd oparł się w niniejszej sprawie na wnioskach opinii biegłego P. Z.. W opinii z 25 kwietnia 2016 roku opartej o wyniki ekspertyzy akustycznej biegły sądowy z dziedziny budownictwa K. .J. wskazał, że wartość nakładów brutto wyniesie 14.212,38 zł przy uwzględnieniu podatku VAT w wysokości 23%, a przy zastosowaniu stawki podatku VAT na poziomie 8% - 12.479,16 zł. Pozwany w piśmie z 25 maja 2016 roku podał, iż kwestionuje opinię biegłego K. J.. Przede wszystkim strona pozwana zarzuciła oparcie wyliczeń na kalkulacji indywidualnej, przy ustaleniu kosztów zakupu oraz montażu poszczególnych elementów, ceny zakupu oraz wynagrodzenia za montaż przy każdorazowym podwyższeniu o 10% i o 15%. Pozwany zarzucił biegłemu, iż kalkulację oparł na cenniku tylko jednej firmy. Pozwany podał, iż kwestionuje także stawkę 23% VAT, bowiem w zakresie usług remontowo - budowlanych wykorzystywanych przy budowie domów mieszkalnych należy stosować stawkę podatku VAT wynoszącą 8%. Ponosząc nakłady w celu dotrzymania norm izolacyjności akustycznej mamy do czynienia z kompleksowym świadczeniem obejmującym zakup z montażem, a nie jedynie zakup objęty 23% podatkiem VAT. Powyższe spowoduje możliwość skorzystania z preferencyjnej stawki 8%. W ustnej opinii uzupełniającej z 6 lipca 2016 roku biegły K. J. podtrzymał wnioski pisemnej opinii. Biegły wyjaśnił, że zgodnie z zasadą, która wynika z obowiązującego na rynku cennika, w przypadku indywidualnego kalkulowania składnika materiałowego, tak by później go zastosować w algorytmie cennikowym należy uwzględnić wskaźnik dotyczący kosztów zakupu. Wskaźnik 10% który przyjął odpowiada stosowanym powszechnie na rynku budowlanym narzutowi. Ten wskaźnik ukształtował się rynkowo, czyli subiektywnie, 15% narzuty na montaż jest uwzględniany wyłącznie w pozycji 8 na stronie 17 opinii przy kalkulowaniu montażu nawiewników akustycznych z włącznikiem akustycznym, gdyż ta pozycja jako nietypowa jest wyceniona indywidualnie, nie jest ona ujęta w żadnym cenniku. Wielkość tego wskaźnika, czyli 15% również odpowiada przeciętnym wielkościom nietypowych czynności wykonawczych, choć jest ustalona na zasadzie doświadczania zawodowego. Konieczność uwzględnienia kosztów zakupu wynika z konstrukcji cennika, którego nazwa jest wymieniona w opinii, natomiast konieczność uwzględnienia montażu nawiewników wynika sama z siebie. Biegły wyjaśnił, że jeśli chodzi o cenę średnią, to podstawą tego kosztorysu są informacje cenowe opracowane przez instytucje zajmującą się tworzeniem takich cenników w W., czyli (...), są tam podawane ceny jednostkowe, ale również z wykazaniem wszystkich składników tej ceny, czyli robocizny, materiałów z kosztem zakupu, pracy sprzętu, kosztów ogólnych i zysku. Samo zastosowanie tego cennika oznacza, skorzystanie z cen średnich obowiązujących na rynku (...). Biegły podał, że ani oferty ani wyliczenia z pisma pozwanego nie odpowiadają okolicznościom sprawy. Szczegółowo odniósł się do ofert i cenników przedłożonych przez pozwanego. Wnioski opinii biegłego K. J. były dla Sądu Rejonowego jasne, zrozumiałe, przedstawione w sposób logiczny i przekonujący. Biegły w ustnej opinii uzupełniającej wskazał w jaki sposób dokonuje wyboru producenta i że według jego doświadczenia ceny te są przeciętne. Biegły wskazał także, iż z uwagi na to, że producenci nie są chętni by podać ceny stolarki o wyższej izolacyjności, biegły stosuje szacunek średniej ceny. W następnej kolejności Sąd wskazał, że biegły z zakresu (...) w opinii pisemnej z 12 czerwca 2015 roku wskazał, że utrata wartości przedmiotowej nieruchomości dla położenia w strefie wewnętrznej wynosi 45.781 zł. Powodowie w piśmie z 6 lipca 2015 roku wnieśli o przesłuchanie biegłego na rozprawie z uwagi na to, że opinia zawiera w swojej treści stwierdzenia niejasne dla strony. Pozwany w piśmie z 6 lipca 2015 roku podał, iż wnosi o przesłuchanie biegłego na rozprawie. Wskazał, iż z opinii biegłego wynika, że spadek cen w (...) jest efektem ogólnego trendu panującego na rynku nieruchomości i samo wprowadzenie (...) nie wpłynęło na niego. Pozwany wniósł o wskazanie przez biegłego w jakim zakresie opinia uwzględnienia fakt, iż lotnisko funkcjonowało w sąsiedztwie nieruchomości jeszcze przed wprowadzeniem (...). Pozwany zakwestionował metodologię zastosowaną przez biegłego. Nadto pozwany wniósł o zobowiązanie biegłego do podania w jaki sposób nieruchomości przyjęte do porównania na stronie 17 opinii są podobne do nieruchomości powodów oraz czy wszystkie położone są poza (...). Z ostrożności procesowych na wypadek nieuwzględnienia zastrzeżeń, pozwany wniósł o dopuszczenie dowodu z opinii innego biegłego. Biegły w piśmie z 23 września 2015 roku odniósł się szczegółowo do zarzutów pozwanego. Wskazał, iż fakt położenia nieruchomości w (...) lotniska (...) lub poza nim jest różnicowany przeciętnie na poziomie 8,67%. Ceny nieruchomości w strefie wewnętrznej (...) są przeciętnie o 11,10% niższe niż ceny nieruchomości o podobnych walorach i położonych poza (...). Teza, iż uczestnicy rynku uwzględniali fakt istnienia lotniska również przed wprowadzeniem (...), wynika z ogólnej diagnozy zgromadzonych danych rynkowych przed wprowadzeniem (...). Biegły wskazał, iż żądanie przedstawienia wszystkich transakcji z ich opisami i załącznikami jest bezpodstawne. Wyniki przedstawiono w opinii czytelnie, a transakcje zostały opisane w zakresie niezbędnym dla potrzeb opinii, nadto informacje pochodzą z aktów notarialnych pozyskanych przez biegłego i stanowią tajemnicę zawodową. Sąd celem wyjaśnienia wątpliwości strony pozwanej odnośnie opinii biegłego A. A. (1), dopuścił dowód z ustnej opinii uzupełniającej. Na rozprawie w dniu 7 grudnia 2015 roku biegły podtrzymał wnioski opinii - biegły przekonująco ustosunkował się m. in. do zarzutów dotyczących zastosowanej przez niego metodologii. W ocenie Sądu Rejonowego opinia opracowana przez biegłego sądowego A. A. (1) dla niniejszej sprawy okazała się zdaniem Sądu całkowicie przydatna dla ustalenia stanu faktycznego i rozstrzygnięcia. Wskazana opinia została wykonana w oparciu o zgromadzony w sprawie materiał dowodowy, a także po dokonaniu oględzin nieruchomości. Analizując treść zarzutów pozwanego wobec opinii biegłego oraz odpowiedzi biegłego na te zarzuty, Sąd pierwszej instancji stwierdził, że rozumowanie biegłego przedstawione w uzasadnieniu opinii oraz w toku rozprawy w dniu 28 września 2015r. było dla Sądu logiczne i zrozumiałe. Zdaniem Sądu biegły przekonująco poparł wyniki swej ekspertyzy przedstawionymi w opinii założeniami metodologii wyceniania wpływu wprowadzenia (...) na wartość nieruchomości położonych w strefach wokół lotniska. W konsekwencji przekonującej argumentacji biegłego Sąd Rejonowy uznał ekspertyzę biegłego A. A. (1) za szczegółową, zgodną z postawioną tezą dowodową i należycie uzasadnioną, co pozwalało uznać ją za pełną i kompletną. Logiczność i trafność wywodów biegłego wskazują, że autor opinii dysponuje rzetelną wiedzą specjalistyczną w swojej dziedzinie. W wyniku dokonania wyżej omówionej pozytywnej oceny przedstawionej przez biegłego P. Z. Sądowi opinii Sąd postanowieniem z 6 lipca 2016 roku oddalił wniosek o dowód z opinii innego biegłego akustyka, uznając, iż opinia została wykonana rzetelnie, wyjaśnienia biegłego dotyczące stosowanych przez niego metodologii były wyczerpujące i nie budziły wątpliwości, a w ocenie Sądu stanowisko strony pozwanego kwestionujące ekspertyzę biegłego sądowego stanowi jedynie polemikę z wnioskami tej opinii. Sąd podkreślił, iż w postępowaniu cywilnym dowód w postaci opinii biegłego podlega ocenie na równi z innymi dowodami, a strony są uprawnione do podważania mocy dowodowej opinii biegłych za pomocą wszystkich dostępnych i przewidzianych przez prawo środków dowodowych. Zgodnie z postanowieniem Sądu Najwyższego z dnia 7 listopada 2000 roku (sygn. akt: 1 CKN 1170/98, OSNC 2001, nr 4, poz. 64) opinia biegłego podlega ocenie - przy zastosowaniu art. 233 § 1 k.p.c. - na podstawie właściwych dla jej przedmiotu kryteriów zgodności z zasadami logiki i wiedzy powszechnej, poziomu wiedzy biegłego, podstaw teoretycznych opinii, a także sposobu motywowania oraz stopnia stanowczości wyrażonych w niej wniosków (zob. także wyrok Sądu Najwyższego z dnia 15 listopada 2002 roku (sygn. akt: V CKN 1354/00, LEX nr 77046). Uwzględniając wyżej opisane kryteria oceny opinii biegłego, Sąd stwierdził, iż sporządzone na potrzeby niniejszego postępowania opinie biegłych sądowych są, w ocenie Sądu, przydatne dla rozstrzygnięcia przedmiotu sporu, a ich wnioski pozwalają uznać zasadność powództwa. Sąd Rejonowy stwierdził, że przedmiotowe opinie wraz z ich uzupełnieniami w ocenie Sadu nie zawierały błędów formalnych, zostały sporządzone przez powołane do tego osoby i w zakresie przysługujących im kompetencji. W ocenie Sądu żadne argumenty nie przemawiały również za tym, by omawiane dowody w jakikolwiek sposób kwestionować pod względem merytorycznym. Załączone do akt sprawy opinie została przygotowane rzetelnie, a biegli nie pominęli w swych wywodach żadnych istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy okoliczności. W tak ustalonym stanie faktycznym Sąd Rejonowy zważył, że powództwo okazało się zasadne w całości. Wskazał, że powód S. M. zmarł w toku postępowania i w jago miejsce wstąpili następcy prawni: K. M. (1) i W. M., których udziały w majątku spadkowym S. M. wynosiły po 1/2. Powodowie ostatecznie w piśmie z 30 maja 2016 roku zmienili powództwo w taki sposób, że domagali się zasądzenia od pozwanego kwoty 59.993,38 zł w ten sposób, że na rzecz K. M. (1) kwoty 29.996,69 zł wraz z odsetkami ustawowymi od 24 lipca 2013 roku do dnia zapłaty i na rzecz W. M. kwoty 29.996,69 zł wraz z odsetkami ustawowymi od 24 lipca 2013 roku do dnia zapłaty. Pozwany kwestionował początkowo, iż w księdze wieczystej nieruchomości nie ma informacji, iż jest ona zabudowana, jednak w toku postępowania strona powodowa wykazała, iż znajduje się na niej budynek mieszkalny. Prawo własności powodów do nieruchomości położonej w P. przy ul. (...) nie było kwestionowane przez pozwanego, a na tej podstawie oparta była legitymacja powodów do wszczęcia procesu. Niewątpliwa była także legitymacja bierna pozwanego, znajdująca oparcie w regulacji z art. art. 136 ust. 2 ustawy Prawo ochrony środowiska (dalej upoś). To działalność pozwanego spółki - prowadzącej działalność gospodarczą w transporcie lotniczym - skutkowała wprowadzeniem ograniczeń o których mowa w cytowanej regulacji. Powodowie swoje roszczenie opierali na twierdzeniu, iż z tytułu ustanowienia obszaru ograniczonego użytkowania uchwałą Sejmiku Województwa (...) z dnia 30 stycznia 2012 r. (uchwała nr (...)) doznali szkody majątkowej, polegającej na spadku wartości należącej do nich nieruchomości oraz nadto z uwagi na hałas zaistniała potrzeba przystosowania akustycznego budynku posadowionego na nieruchomości. Jako podstawę prawną roszczenia strona powodowa wskazała art. 129 ust. 2 upoś. W następnej kolejności Sąd wskazał, że zgodnie z art. 129 ust. 1 ustawy z dnia 27 kwietnia 2011 r. - Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2013 r., poz. 1232 j.t. ze zm.) jeżeli w związku z ograniczeniem sposobu korzystania z nieruchomości korzystanie z niej lub z jej części w dotychczasowy sposób lub zgodny z dotychczasowym przeznaczeniem stało się niemożliwe lub istotnie ograniczone, właściciel nieruchomości może żądać wykupienia nieruchomości lub jej części. Jak stanowi natomiast art. 129 ust. 2 upoś, w związku z ograniczeniem sposobu korzystania z nieruchomości jej właściciel może żądać odszkodowania za poniesioną szkodę; szkoda obejmuje również zmniejszenie wartości nieruchomości. Dochodzone odszkodowanie może również obejmować koszty poniesione w celu wypełnienia wymagań technicznych przez istniejące budynki, nawet w przypadku braku podjęcia działań w tym zakresie (art. 136 ustęp 3 upoś). W art. 129 - 136 upoś ustawodawca uregulował samodzielne podstawy odpowiedzialności odszkodowawczej związanej z ograniczeniem sposobu korzystania z nieruchomości oraz z utworzeniem obszaru ograniczonego użytkowania, opierając się na założeniu, że ryzyko szkód związanych z działalnością uciążliwą dla otoczenia powinien ponosić podmiot, który tę działalność podejmuje dla własnej korzyści. Przewidziana w art. 129 upoś. odpowiedzialność odszkodowawcza obejmuje także te szkody, które wynikają z przekroczenia standardów jakości środowiska w zakresie emitowanego hałasu. Artykuł 135 ust. 1 upoś przewidujący możliwość ustanowienia obszaru ograniczonego użytkowania, jest wyjątkiem od zasady wyrażonej w art. 144 ust. 1 upoś, zgodnie z którą eksploatacja instalacji w rozumieniu art. 3 pkt 6 upoś, nie powinna powodować przekroczenia standardów jakości środowiska. Na terenie obszaru ograniczonego użytkowania eksploatacja instalacji może bowiem powodować przekroczenie standardów jakości środowiska. Według art. 129 ust. 2 upoś ograniczeniem sposobu korzystania z nieruchomości jest także ustanowienie obszaru ograniczonego użytkowania. W związku z ustanowieniem obszaru ograniczonego użytkowania pozostaje nie tylko obniżenie wartości nieruchomości, będące następstwem ograniczeń przewidzianych bezpośrednio w treści rozporządzenia o utworzeniu obszaru, lecz także obniżenie wartości nieruchomości wynikające z tego, że wskutek wejścia w życie rozporządzenia dochodzi do zawężenia granic własności (art. 140 k.c. w zw. z art. 144 k.c.), i tym samym ścieśnienia wyłącznego władztwa właściciela względem nieruchomości położonej na obszarze ograniczonego użytkowania. Prawo własności jest naczelnym prawem rzeczowym. Z tej przyczyny obejmuje zasadniczo "pełnię władzy" właściciela nad jego rzeczą. Prawo własności obejmuje szeroki kompleks uprawnień. Wskazano je najogólniej w art. 140 k.c. Wyraźnie zaznaczonym w normie art. 140 k.c. uprawnieniem właściciela jest przysługujące mu uprawnienie do korzystania z rzeczy. Według powołanego przepisu właściciel może korzystać z rzeczy, w szczególności może pobierać pożytki oraz inne dochody z rzeczy. Nie definiuje tu ustawodawca pojęcia korzystania z rzeczy. Nie wymienia też wyczerpująco różnych postaci korzystania z rzeczy, posługuje się zaś enumeracją przykładową. Tym celowym zabiegiem tworzy otwarty model normatywny prawa własności, a równocześnie unika niebezpieczeństwa przeoczeń, możliwych wobec zróżnicowanego przeznaczenia różnorodnych rzeczy. Do uprawnień obejmowanych mianem korzystania z rzeczy zalicza się prawo do używania rzecz (ius utendi), do pobierania pożytków (ius fruendi), do pobierania innych dochodów z rzeczy, do przyrostu (accessio ), do zużycia (ius abutendi) i przetworzenia rzeczy. Niewątpliwym uprawnieniem właściciela, choć pominiętym w enumeracji z art. 140 k.c., jest uprawnienie do używania rzeczy. Stanowi ono postać korzystania z rzeczy. Chodzi oczywiście o takie korzystanie z rzeczy, które nie polega na czerpaniu pożytków (ani innych dochodów). Opisu tego pojęcia można dokonywać jedynie w kontekście rodzaju rzeczy i jej przeznaczenia. Przykładowo można tu wskazywać korzystanie z nieruchomości rolnej poprzez prowadzenie produkcji roślinnej, używanie pojazdu podczas jazdy, noszenie garnituru itp. W przypadku nieruchomości zabudowanej budynkiem mieszkalnym, a zatem przeznaczonym na stały pobyt ludzi, korzystanie obejmuje nie tylko samo przebywanie w budynku, ale przede wszystkim zaspokojenie takich potrzeb jak wypoczynek i to nie tylko wewnątrz budynku, ale również na zewnątrz, np. w przydomowym ogródku. Nadmierny hałas jest czynnikiem, który zakłóca wypoczynek, utrudnia, a czasami wręcz uniemożliwia korzystanie z nieruchomości w pełnym zakresie. Korzystanie z nieruchomości to także wolność od zakłóceń w postaci nadmiernego hałasu. Przepisem, który nakazuje właścicielowi nieruchomości powstrzymywanie się od działań, które by zakłócały korzystanie z nieruchomości sąsiednich ponad przeciętną miarę, wynikającą ze społeczno-gospodarczego przeznaczenia nieruchomości i stosunków miejscowych jest art. 144 k.c. Jakkolwiek w tej sprawie nie stosujemy tego przepisu, to jednak z uwagi na podobieństwo instytucji (art. 144 k.c. i art. 129 i 136 upoś) ustalenie sposobu wykładni tego przepisu pozwoli na wyłożenie pojęcia "ograniczenia w korzystaniu z nieruchomości", o którym mowa w art. 129 ust. 1 i 2 i art. 136 ust. 1 i 3 upoś Ustawodawca, wprowadzając możliwość ustanowienia obszaru ograniczonego użytkowania dla lotnisk, wyłączył bowiem stosowanie art. 144 k.c. i możliwość domagania się zaniechania immisji. Sejmik Województwa (...), tworząc obszar ograniczonego użytkowania, nakazał bowiem znosić nie tylko ograniczenia w postaci np. zakazu wznoszenia określonych budynków, ale również nakazał znosić przekroczenia norm hałasu. Taka jest istota utworzenia obszaru ograniczonego użytkowania. Zatem zostały ustawowo wyłączone roszczenia z art. 222 § 2 k.c. w zw. z art. 144 k.c., ale w zamian ustawodawca przyznał właścicielowi prawo domagania się wykupu nieruchomości albo odszkodowania na podstawie art. 129 ust. 1 i 2 upoś. Dlatego, aby ustalić, kiedy mamy do czynienia z ograniczeniem korzystania z nieruchomości, o którym mowa w art. 129 ust. 1 i 2 i art.136 ust. l i 3 upoś, należy odwołać się do znaczenia nadanego przez ustawodawcę pojęciom zawartym w art. 144 k.c. Oddziaływanie hałasu na nieruchomości sąsiednie nazywa się w literaturze immisją. Immisje objęte normą art. 144 k.c. doktryna określa mianem immisji pośrednich. Immisje pośrednie są ubocznym, choć kłopotliwym dla sąsiadów skutkiem działania właściciela, nie stanowią zaś rodzaju zamierzonego oddziaływania na nieruchomości sąsiednie. Tutaj właściciel koncentruje się na wykonywaniu swego prawa własności, lecz jego działanie zakłóca sąsiadom korzystanie z ich nieruchomości. I. pośrednie mają różnorodny charakter. W pierwszym rzędzie wyróżnia się immisje materialne oraz niematerialne. Pierwsze polegają na przenikaniu na nieruchomości sąsiednie cząstek materii (pyły, gazy, dym) lub pewnych sił (wstrząsy, hałasy, fale elektromagnetyczne). Natomiast immisje niematerialne polegają na oddziaływaniu na sferę psychiki właściciela nieruchomości sąsiedniej (poczucie bezpieczeństwa, estetyki itp.) i w literaturze dominuje stanowisko, że są nie są objęte hipotezą art. 144 k.c. lecz art. 23 i 24 k.c. Normą wyrażoną w art. 144 k.c. ustawodawca chroni własność nieruchomości sąsiednich. Przy czym nie chodzi tutaj wyłącznie o nieruchomości sąsiednie (bezpośrednio graniczące), lecz również dalej położone, choć znajdujące się w granicach ujemnego oddziaływania cudzych immisji. Art. 144 k.c. posługuje się terminem „przeciętnej miary zakłóceń”. Nakazuje właścicielowi nieruchomości, aby przy wykonywaniu swego prawa powstrzymywał się od działań, które by zakłócały korzystanie z innych nieruchomości "ponad przeciętną miarę". Przy ustalaniu przeciętnej miary należy uwzględniać społeczno-gospodarcze przeznaczenie nieruchomości emitującej zakłócenia, jak też nieruchomości doznającej zakłóceń. Trzeba więc przyznać, że „dopuszczalne są tylko takie zakłócenia, które: a) wynikają z normalnej eksploatacji nieruchomości, na której umiejscowione jest źródło zakłóceń, zgodnie z jej społeczno-gospodarczym przeznaczeniem i b) nie naruszają normalnej eksploatacji nieruchomości doznającej zakłóceń zgodnie z jej społeczno-gospodarczym przeznaczeniem". Społeczno-gospodarcze przeznaczenie nieruchomości wynika z jej charakteru. Równocześnie przeciętną miarę dopuszczalnych zakłóceń wyznaczają stosunki miejscowe. To elastyczne kryterium pozwala brać pod uwagę wiele różnorodnych okoliczności towarzyszących immisjom, z uwzględnieniem funkcji miejsca i czasu następujących zakłóceń. W pierwszym rzędzie trzeba też uwzględniać miejsce położenia nieruchomości, tak nieruchomości emitującej zakłócenia, jak też nieruchomości doznających zakłóceń. Należy w związku z tym rozpatrywać problem rodzaju miejscowości i gęstości zaludnienia (miasto, określona dzielnica miasta, wieś, tereny rekreacyjne, miejscowość uzdrowiskowa), stopnia degradacji środowiska i skażenia przyrody itp. (vide: Gniewek Edward, Kodeks cywilny. Księga druga. Własność i inne prawa rzeczowe. Komentarz, Zakamycze, 2001, komentarz do art. 144 kodeksu cywilnego). Podsumowując powyższe Sąd stwierdził, że przed wejściem w życie uchwały wprowadzającej (...) właściciel mógł bowiem żądać zaniechania immisji (hałasu) przekraczającej standard ochrony środowiska, jednak w wyniku ustanowienia obszaru ograniczonego użytkowania możliwości takiej został pozbawiony. Zatem szkodą podlegającą naprawieniu na podstawie art. 129 ust. 2 upoś jest także obniżenie wartości nieruchomości wynikające z faktu, iż właściciel nieruchomości będzie musiał znosić dopuszczalne na tym obszarze immisje (np. hałas) (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 24 lutego 2010 r. III CZP 128/09, LEX nr 578138). Z treści powyższych przepisów wynika zatem, że jeżeli zastosowanie się do rygorów ochronnych obowiązujących na obszarze ograniczonego użytkowania spowoduje ograniczenie korzystania z nieruchomości (jej części), wówczas właściciel (użytkownik wieczysty, osoba, której przysługuje prawo rzeczowe do nieruchomości) może żądać odszkodowania za poniesioną szkodę od podmiotu, którego działalność spowodowała konieczność ustanowienia tego obszaru. Przesłankami tej odpowiedzialności, które muszą być spełnione łącznie są: wejście w życie rozporządzenia lub aktu prawa miejscowego wprowadzającego ograniczenie sposobu korzystania z nieruchomości, szkoda poniesiona przez właściciela nieruchomości i normalny związek przyczynowy pomiędzy wspomnianą szkodą a utworzeniem obszaru ograniczonego użytkowania. W niniejszej sprawie Sąd stwierdził, że powodowie wykazali, że wartość ich nieruchomości uległa zmniejszeniu z uwagi na fakt wprowadzenia ograniczenia w korzystaniu z tej nieruchomości, a wynikającego z obowiązku znoszenia przekroczeń norm hałasu. Obowiązek znoszenia tych przekroczeń wynika zaś z wprowadzenia obszaru ograniczonego użytkowania. Powodowie nie mogą korzystać ze swojej nieruchomości wolnej od hałasu lotniczego. Postępowanie dowodowe przeprowadzone w sprawie doprowadziło do określenia wystąpienia szkody po stronie powoda (rozumianej jako zmniejszenie wartości posiadanego aktywu w ujęciu art. 361 § 2 k.c.) w zakresie spadku wartości nieruchomości położonej w P. przy ul. (...) o kwotę 45.781 zł. Opinia biegłego A. A. (1) co do istnienia spadku wartości w związku przyczynowo - skutkowym z utworzeniem obszaru ograniczonego użytkowania była przekonująca. Nadto strona powodowa wykazała za pomocą opinii biegłych sądowych akustyka P. Z. i biegłego z dziedziny budownictwa K. J., iż poniosła szkodę z tytułu konieczności poniesienia dodatkowych nakładów na budynek według normy z art. 136 ust 3 upoś. Szkoda ta została określona na kwotę 14.212,38 zł i odpowiadała wysokości nakładów budowlanych koniecznych do zniwelowania negatywnego wpływu hałasu emitowanego przez lotnisko. Sąd zaznaczył, że utrata wartości nieruchomości powodów nie jest szkodą jedynie hipotetyczną, aktualizującą się dopiero w chwili rozporządzenia prawem. Własność nieruchomości stanowi dobro o charakterze inwestycyjnym, jest lokatą kapitału. Sąd podziela stanowisko Sądu Najwyższego wyrażone w uchwale z 12.10.2001r. III CZP 57/01 (publik. OSNC 2002, nr 5, poz. 57), że anachronizmem jest przyjmowanie różnych sposobów określenia wartości takich samych rzeczy w zależności od tego, czy są przeznaczone do normalnego używania i korzystania przez właściciela, czy też są przeznaczone do zbycia. W warunkach gospodarki rynkowej każda rzecz mająca wartość majątkową może być w każdym czasie przeznaczona na sprzedaż. Zbycie rzeczy jest takim samym uprawnieniem właściciela, jak korzystanie z niej, wobec czego traci także znaczenie odróżnienie wartości użytkowej rzeczy od jej wartości handlowej. Miernikiem wartości majątkowej rzeczy jest pieniądz, a jej weryfikatorem rynek. Rzecz zawsze ma taką wartość majątkową, jaką może osiągnąć na rynku. Jak wskazano powyżej, żądanie dotyczące spadku wartości nieruchomości powodów w związku z wprowadzeniem (...) znajduje swoje podstawy w treści art. 129 ust. 1 i 2 upoś. W ocenie Sądu zebrany w sprawie materiał dowodowy- przede wszystkim opinia biegłego sądowego A. A. (1) uznana z przyczyn wcześniej podanych za całkowicie przydatną dla rozstrzygania w niniejszym procesie- pozwalała przyjąć, że istnieje związek przyczynowy między hałasem na nieruchomości powoda oraz utworzeniem (...) dla lotniska (...)a spadkiem jej wartości w rozumieniu art. 361 § 1 k.c. W konsekwencji na podstawie powyższych przepisów należało zasądzić na rzecz powodów odszkodowanie w wysokości określonej przez biegłego sądowego. W sprawie istnieje bowiem normalny (adekwatny) związek przyczynowego między hałasem na nieruchomości powódki, którego źródłem jest lotnisko (...) (hałasy są związane np. ze startami i podchodzeniem do lądowania samolotów), objęciem - w następstwie tego hałasu - nieruchomości powodów obszarem ograniczonego użytkowania, a spadkiem wartości tej nieruchomości, jako reakcją rynku - w kontekście świadomości potencjalnych nabywców co do położenia nieruchomości w obszarze ograniczonego użytkowania - skutkującą mniejszym zainteresowaniem nieruchomością (nieruchomościami w obszarze strefy) i ekonomiczną konsekwencją tego faktu w postaci obniżenia cen nieruchomości położonych w obszarze (mniejszy popyt skutkuje obniżeniem cen). Sąd Rejonowy podkreślił, że gdyby nieruchomość powodów nie znajdowała się w określonej bliskości od lotniska, gdyby na tę nieruchomość nie przedostawał się z terenu lotniska hałas, to nieruchomość (rejon, w którym ta nieruchomość jest położona) nie byłaby objęta obszarem ograniczonego użytkowania, gdyby zaś nieruchomość nie była objęta (...), nie odnosiłyby się do niej trendy rynkowe (cenowe) wskazane i skrupulatnie obliczone przez biegłego, wynikające ze zmniejszenia zainteresowania nieruchomościami położonymi właśnie w (...). Położenie w strefie ograniczonego użytkowania wynika z przenikającego hałasu (nawet jeśli hałas ten nie przekracza dopuszczalnych norm) i to hałasu, przeciwko któremu właściciel nieruchomości położonej w (...) nie może się sprzeciwić, na drodze cywilnoprawnej (w tym sądowej) bądź administracyjnej, bowiem ustanowienie (...) "legalizuje" istniejący hałas (immisje mające źródło w działalności lotniska). W tym kontekście całkowicie nieuprawnione jest twierdzenie pozwanego, że brak jest immisji na nieruchomość powodów - immisje w postaci hałasu istnieją bezsprzecznie, bowiem w przypadku braku hałasu ze strony lotniska nieruchomość nie byłaby objęta (...), a istnienie hałasu potwierdziły liczne badania. Immisją jest nie tylko hałas przekraczający dopuszczalne, powszechne normy, ale także powtarzający się hałas, mający konkretne źródło, ale odczuwalny, nawet jeśli mieści się w granicach danych norm; rzecz jednak w tym, ze właściciel nieruchomości, która znajduje się poza strefą ograniczonego użytkowania ma prawo domagania się od odpowiedzialnego za immisje ich zaniechania (także na drodze powództwa), zaś właściciel nieruchomości objętej (...) takiego uprawnienia już nie ma, a zatem zmuszony jest znosić immisje, ma więc ograniczony komfort korzystania z nieruchomości, a dowodem dla potencjalnych nabywców na ograniczenie komfortu (akustycznego) nieruchomości jest właśnie jej umiejscowienie w obszarze ograniczonego użytkowania (choćby w strefie zewnętrznej); to właśnie powoduje zmniejszenie zainteresowania nieruchomościami położonymi w strefie, a w następstwie tego spadek cen transakcyjnych, a tym samym ich wartości i właśnie dlatego właścicielom nieruchomości objętych (...), także jej strefą zewnętrzną, należne jest - stosownie do przepisów ustawy upoś - odpowiednie odszkodowanie. Prawa do niego nie można zatem z góry (nie dopuszczając nawet dowodu z opinii biegłego) odbierać z tej tylko (czy głównie) przyczyny, że w strefie zewnętrznej nie istnieją ograniczenia w korzystaniu z nieruchomości przeznaczonej na cele mieszkaniowe. Zdaniem Sądu I instancji, strona powodowa wykazała zatem wszystkie trzy elementy odpowiedzialności odszkodowawczej pozwanego, tj. zdarzenie powodujące szkodę - wprowadzenie (...) dla lotniska (...), spadek wartości nieruchomości o kwotę 45.781,00 zł (szkoda majątkowa), jak również istnienie związku przyczynowego między tymi dwoma elementami. Mając to na uwadze, Sąd zasądził od pozwanego na rzecz powódki K. M. (1) łącznie kwotę 29.996,69 zł, na którą składa się kwota 22.890,50 zł tytułem odszkodowania za utratę wartości nieruchomości powódki położonej w P. przy ul. (...) oraz kwota 7.106,19 zł z tytułu wartości nakładów koniecznych dla zapewnienia izolacyjności akustycznej nieruchomości powódki- z ustawowymi odsetkami liczonymi zgodnie z żądaniem pozwu od dnia 24 lipca 2013r. do dnia zapłaty. Nadto Sąd zasądził od pozwanego na rzecz powoda W. M. łącznie kwotę 29.996,69 zł, na którą składa się kwota 22.890,50 zł tytułem odszkodowania za utratę wartości nieruchomości powoda położonej w P. przy ul. (...) oraz kwota 7.106,19 zł z tytułu wartości nakładów koniecznych dla zapewnienia izolacyjności akustycznej nieruchomości powoda- z ustawowymi odsetkami liczonymi zgodnie z żądaniem pozwu od dnia 24 lipca 2013r. do dnia zapłaty. Podstawę zasądzenia odsetek ustawowych stanowił art. 481 § 1 k.c. w zw. z art. 455 k.c. Powód żądał odsetek od dnia wniesienia pozwu, przy czym wcześniej doszło do przesądowego wezwania pozwanego do zapłaty.

O kosztach postępowania Sąd orzekł na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c., obciążając nimi pozwanego jako stronę w całości przegrywającą powództwo. Z uwagi na nierozstrzygnięte jeszcze zażalenia na postanowienia dotyczące wynagrodzenia dla biegłych ich szczegółowe wyliczenie Sąd pozostawił referendarzowi sądowemu (art. 108 § 1 zd. 2 k.p.c.).

Apelację od powyższego rozstrzygnięcia złożył pozwany, zaskarżając je w całości.

Skarżący zarzucił orzeczeniu:

- naruszenie przepisów prawa materialnego, tj. art. 129 ust. 2 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r., - Prawo ochrony środowiska w zw. art. 361 § 1 k.c. poprzez jego błędną wykładnię polegającą na bezzasadnym przyjęciu, że odpowiedzialność odszkodowawcza przewidziana w tym przepisie obejmuje także spadek wartości nieruchomości spowodowany emisją hałasu związanego z eksploatacją portu lotniczego, nawet w sytuacji, gdy emisja ta, w co najmniej tej samej intensywności, miała miejsce przed wprowadzeniem (...),

- naruszenie przepisów postępowania, tj. art. 278 k.p.c. poprzez przerzucenie na biegłego obowiązku dokonania części ustaleń faktycznych i dokonania wykładni prawa (w zakresie dotyczącym spadku wartości nieruchomości) i w konsekwencji na bezkrytycznym oparciu się na jego stanowisku w tym zakresie przy wydawaniu rozstrzygnięcia,

- naruszenie przepisów postępowania, tj. art. 233 § 1 k.p.c. w zw. z art. 217 k.p.c., w zw. z art. 227 k.p.c. oraz w zw. z art. 244 k.p.c. poprzez brak wszechstronnego rozważenia zebranego materiału dowodowego w celu ustalenia faktów mających znaczenie dla sprawy i w konsekwencji pominięcie mających istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy dowodów z dokumentu w postaci Raportu o ocenie oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko - (...)sp. z o.o. im. H. W. oraz z dokumentu urzędowego w postaci decyzji (...), i to pomimo faktu, że wnioski płynące z tych dowodów są sprzeczne z wnioskami stanowiącymi podstawę dowodu z opinii biegłego, na którym to dowodzie Sąd oparł zaskarżony wyrok,

- naruszenie przepisów prawa materialnego tj. art. 41 ust. 2 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług polegające na jego niezastosowaniu i pominięciu, że rewitalizacja akustyczna stanowi usługę kompleksową, albowiem obejmuje zarówno zakup, jak i montaż stolarki okiennej, co powoduje, że zostanie ona opodatkowana preferencyjną stawką podatku VAT w wysokości 8 %, natomiast zastosowanie stawki 23 % doprowadzi do nieuzasadnionego wzbogacenia strony powodowej,

- naruszenie przepisów prawa materialnego, tj. art. 481 § 2 k.c. w zw. z art. 455 k.c. oraz art. 363 § 2 k.c. poprzez ich błędną wykładnię polegającą na przyjęciu że dłużnik dopuszcza się opóźnienia w spełnieniu świadczenia pieniężnego nie spełniając go w dacie wskazanej w wezwaniu do zapłaty, także w sytuacji, gdy stwierdzenie istnienia obowiązku spełnienia przez niego tego świadczenia oraz ustalenie jego wysokości nastąpiło dopiero w wyniku przeprowadzonego postępowania sądowego, w ramach którego sporządzone zostały opinie biegłych, których ustalenia znalazły w całości odzwierciedlenie w sentencji zaskarżonego orzeczenia,

- naruszenie przepisów postępowania, tj. art. 207 § 6 k.p.c. oraz z art. 233 § 1 k.p.c. w zw. z art. 286 k.p.c. i art. 217 § 3 k.p.c., art. 227 k.p.c. poprzez pominięcie wniosku dowodowego strony pozwanej o przeprowadzenie dowodu z innej opinii biegłego sądowego z zakresu wyceny wartości nieruchomości oraz nieuzasadnione oddalenie wniosku dowodowego strony pozwanej o przeprowadzenie dowodu z innej opinii biegłego sądowego z dziedziny akustyki, w sytuacji gdy dowody te miały istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy i pozwalałaby jednoznacznie osądzić, czy dotychczasowe opinie biegłych są - tak ja to wskazywała strona pozwana - sporządzone w sposób wadliwy.

Mając na uwadze powyższe zarzuty, skarżący wniósł o:

- zmianę zaskarżonego wyroku poprzez oddalenie powództwa w całości, jak również zasądzenie od strony powodowej na rzecz strony pozwanej zwrotu kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych za obie instancje; ewentualnie o rozstrzygnięcie w trybie art. 380 k.p.c. postanowienia dowodowego Sądu I instancji z dnia 6 lipca 2016 r. o oddaleniu wniosku dowodowego o przeprowadzenie dowodu z kolejnej opinii innego biegłego z dziedziny akustyki, uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania przez Sąd I instancji oraz pozostawienie Sądowi I instancji rozstrzygnięcia o kosztach postępowania apelacyjnego, w tym o kosztach zastępstwa procesowego.

Powodowie w odpowiedzi na apelację wnieśli o oddalenie apelacji pozwanego w całości jako bezzasadnej, zasądzenie od pozwanego na rzecz powodów zwrotu kosztów procesu za II instancję według norm przepisanych, w tym kosztów zastępstwa adwokackiego oraz o pominięcie wniosku pozwanego o przeprowadzenie dowodu z dokumentów załączonych do apelacji.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Apelacja okazała się niezasadna.

Sąd Okręgowy uznał ustalenia faktyczne przedstawione w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku za prawidłowe, przyjmując je za własne w myśl postanowień art. 382 k.p.c., podzielając także rozważania prawne przedstawione w pisemnych motywach zaskarżonego wyroku.

Odnosząc się do poszczególnych zarzutów apelacji, w pierwszej kolejności wskazać należy, że w całości niezasadny okazał się zarzut naruszenia przepisu art. 129 ust. 2 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz.U.2016.672 j.t). Wskazać trzeba, że na przestrzeni ostatnich kilku lat ukształtowała się jednolita linia orzecznicza Sądu Najwyższego, zgodnie z którą ograniczeniem sposobu korzystania z nieruchomości, według art. 129 ust. 2 ustawy jest także samo ustanowienie obszaru ograniczonego użytkowania, a w związku z ustanowieniem tego obszaru pozostaje nie tylko obniżenie wartości nieruchomości, będące następstwem ograniczeń przewidzianych bezpośrednio w treści aktu normatywnego o utworzeniu obszaru, zwłaszcza dotyczących ograniczeń zabudowy, lecz także obniżenie wartości nieruchomości wynikające z tego, że wskutek wejścia w życie takiego aktu dochodzi do zawężenia granic własności (art. 140 k.c. w zw. z art. 144 k.c.) i tym samym ścieśnienia wyłącznego władztwa właściciela względem nieruchomości położnej na obszarze ograniczonego użytkowania. O ile bowiem właściciel, przed wejściem w życie aktu wprowadzającego rzeczony obszar, mógł żądać zaniechania immisji, na przykład hałasu, przekraczającej standard ochrony środowiska, o tyle, w wyniku ustanowienia obszaru ograniczonego użytkowania, możliwości takiej został pozbawiony. Inaczej mówiąc, szkodą podlegającą naprawieniu, na podstawie art. 129 ust. 2 ustawy Prawo ochrony środowiska, jest także obniżenie wartości nieruchomości wynikające z faktu, iż właściciel nieruchomości będzie musiał ponosić dopuszczalne na tym obszarze immisje, na przykład hałas. Takie stanowisko przedstawił Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 21 sierpnia 2013 roku II CSK 578/12, w wyroku z dnia 6 maja 2010 roku II CSK 602/09, w wyroku z dnia 25 maja 2012 roku I CSK 509/11, jak również w postanowieniu z dnia 24 lutego 2010 roku w sprawie III CZP 128/09.

Sąd Okręgowy rozpoznający niniejszą sprawę podziela powyższe stanowisko prezentowane w orzecznictwie Sądu Najwyższego.

Mając na uwadze treść art. 129 ustawy Prawo ochrony środowiska oraz treść zarzutów pozwanego, należy podnieść, że powyższe stanowisko zachowuje aktualność również na gruncie przedmiotowej sprawy.

Odnosząc się do kolejnych zarzutów apelującego należy wskazać, że Sąd I instancji nie naruszył art. 278 k.p.c. Wbrew zarzutom apelacji, sąd nie przerzucił na biegłego swoich obowiązków w zakresie dokonania części ustaleń faktycznych i dokonania wykładni prawa, w zakresie dotyczącym spadku nieruchomości. Rolą biegłego, który opracowywał opinię, było ustalenie spadku wartości nieruchomości powodów, który nastąpił po wejściu w życie przedmiotowej uchwały z 30 stycznia 2012 roku. Stwierdzenie tych okoliczności wymagało skorzystania z posiadanej przez biegłego wiedzy specjalnej i sąd nie mógł poczynić takich ustaleń bez skorzystania z pomocy biegłego. Sąd Okręgowy nie oparł się bezkrytycznie na opinii biegłego, lecz poddał ją wnikliwej ocenie i na tej podstawie pozytywnie ocenił jej moc dowodową i wiarygodność.

Na uwzględnienie nie zasługiwał również zarzut naruszenia przepisów postępowania, tj. art. 233 § 1 k.p.c. w zw. z art. 217 k.p.c. w zw. z art. 227 k.p.c. oraz w zw. z art. 244 k.p.c. poprzez brak wszechstronnego rozważenia zebranego materiału dowodowego w celu ustalenia faktów mających znaczenie dla sprawy i w konsekwencji pominięcie mających istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy dowodu z dokumentu urzędowego w postaci decyzji (...) oraz dowodu w postaci Raportu o ocenie oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko - (...)sp. z o.o. im. (...), i to pomimo faktu, że wnioski płynące z tych dowodów są sprzeczne z wnioskami stanowiącymi podstawę dowodu z opinii biegłego, na którym to dowodzie Sąd Okręgowy oparł zaskarżony wyrok. Wbrew zarzutowi apelacyjnemu Sąd I instancji nie pominął tych dowodów, gdyż stanowiły one podstawę ocen w zakresie oddziaływania lotniska na środowisko, jednakże wyprowadził na ich podstawie odmienne niż skarżący wnioski prawne. Poza tym dokumenty te w ogóle nie odnosiły się do spadku wartości nieruchomości powodów, toteż nie mogły podważać wniosków biegłego. Co więcej, sporządzono je w ramach procedury zakończonej ustanowieniem obszaru ograniczonego użytkowania, a decyzja z 28 lutego 2011 roku stwierdza konieczność jego utworzenia w związku z przedsięwzięciem rozbudowy i modernizacji (...). Utworzenie obszaru wiązało się więc z koniecznością prawnego uregulowania stanu przyszłego związanego z planami inwestycyjnymi pozwanej spółki rzutującymi niewątpliwie na jakość środowiska w sąsiedztwie funkcjonującego już lotniska.

Ponadto powołane dokumenty zostały załączone do akt sprawy przez pełnomocnika pozwanego będącego radcą prawnym w kserokopiach niepotwierdzonych za zgodność z oryginałem, w tym również w postępowaniu apelacyjnym. Z kolei Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 14 lutego 2007r. II CSK 401/06 (LEX nr 453727) wskazał, że niepoświadczona kserokopia nie jest dokumentem, jeżeli zaś pismo nie może być uznane za dokument, nie może być ono też podstawą do prowadzenia dowodu w trybie art. 308 k.p.c. Przedmiotowa okoliczność jednoznacznie wyłączała więc możliwość nadania powyższym materiałom waloru dokumentów prywatnych w rozumieniu art. 245 k.p.c., zwłaszcza że autentyczność tych dokumentów kwestionowała strona powodowa. Konsekwencją powyższego jest uznanie, że nie mogły one stanowić materiału dowodowego, w oparciu o który należałoby czynić ustalenia faktyczne w niniejszej sprawie.

W ocenie Sądu Okręgowego, nie zasługiwał na akceptację również zarzut naruszenia przepisu art. 41 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług. Aby można było przyjąć 8 % stawkę podatku VAT należałoby przyjąć, że jedynym racjonalnym sposobem przeprowadzenia rewitalizacji akustycznej budynku mieszkalnego powodów byłoby wykonanie koniecznych do tego celu robót z jednoczesnym powierzeniem wykonawcy zakupu materiałów budowlanych i skorzystanie z niższej w takim przypadku stawki podatku VAT. Powodowie jednak mają prawo zdecydować się na samodzielny zakup materiałów, w których cenę może zostać wliczona usługa ich montażu. Wówczas jak słusznie zauważyli powodowie w odpowiedzi na apelację, cena zakupu materiałów obejmująca jednocześnie usługę montażu opatrzona jest podatkiem VAT w stawce 23 %. Z tego względu zdaniem Sądu Okręgowego, Sąd I instancji prawidłowo ustalił wysokość stawki podatku VAT.

Niezasadne okazały się zarzuty dotyczące odsetek ustawowych. Sąd Okręgowy w niniejszym składzie podziela stanowisko, że roszczenie powodów stało się wymagalne zgodnie z przepisem art. 455 k.c. po wezwaniu pozwanego do zaspokojenia roszczenia. Upływ terminu wyznaczonego przez powoda do zapłaty spowodował powstanie po stronie pozwanego stanu opóźnienia, co w myśl art. 481 § 1 i § 2 zd. 1 k.c. uprawnia wierzyciela do żądania odsetek ustawowych na podstawie przepisów art. 481 § 1 i § 2 zd. 1 k.c.

Powyższego stanowiska nie podważa okoliczność, że w przypadku sądowego dochodzenia roszczenia, podstawą ustalenia wysokości odszkodowania jest spadek wartości nieruchomości ustalony przy uwzględnieniu cen aktualnych w chwili orzekania, zgodnie z art. 363 § 2 k.c. Dla oceny zasadności roszczenia o odsetki istotne jest bowiem w takim wypadku czy już w dacie wezwania pozwanego do dobrowolnego spełnienia świadczenia był on zobowiązany do zapłaty odszkodowania co najmniej w tej samej wysokości jak ostatecznie przyjęto to w wyroku. Zdaniem Sądu Okręgowego, w rozpoznawanym przypadku w dacie wezwania do zapłaty szkoda w majątku powodów nie była niższa niż ustalona na potrzeby wydanego orzeczenia.

Brak jest podstaw do uznania trafności zarzutu naruszenia art. 207 § 6 k.p.c. w zw. z art. 233 § 1 k.p.c. w zw. z art. 286 k.p.c. i art. 217 § 3 k.p.c., art. 227 k.p.c. poprzez pominięcie wniosku dowodowego strony pozwanej o przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego sądowego z zakresu wyceny wartości nieruchomości oraz nieuzasadnione oddalenie wniosku dowodowego strony pozwanej o przeprowadzenie dowodu z innej opinii biegłego sądowego z dziedziny akustyki. Zarzut ten byłby trafny wyłącznie w sytuacji, gdyby wiązał się z wykazaniem przez stronę procesu wadliwości sporządzonych opinii. W apelacji nie sposób doszukać się przekonujących argumentów w tym zakresie.

Sąd Okręgowy uznaje opinię biegłego sądowego A. A. (1) za podstawę rozstrzygnięcia, gdyż apelujący nie zdołał skutecznie podważyć jej prawidłowości i przydatności w sprawie, a w ocenie Sądów obu instancji dostarczyła ona na podstawie przeprowadzonych badań rynku nieruchomości informacji, w jakim stopniu zmniejszyła się wartość nieruchomości powodów wskutek wprowadzenia obszaru ograniczonego użytkowania. Do ustalenia tej okoliczności niezbędna była wiedza specjalna, którą biegły dysponował. W ocenie Sądu Okręgowego biegły w sposób rzeczowy i przekonujący odniósł się w opinii uzupełniającej i ustnych wyjaśnieniach na rozprawie do wszystkich zarzutów pozwanego zgłoszonych do opinii, przedstawiając dodatkowe argumenty na rzecz przydatności opinii dla rozstrzygnięcia, a nadto w sposób logiczny i spójny zaprezentował biegły przyjętą w opinii metodę ustalenia czy w rzeczywistości doszło do obniżenia wartości nieruchomości powodów w rezultacie wprowadzenia obszaru ograniczonego użytkowania. A. A. (1) podał, że w celu oszacowania utraty wartości nieruchomości powodów, wskutek utworzenia strefy ograniczonego użytkowania dla lotniska (...) porównał wartości nieruchomości obciążonych czynnikiem negatywnym położonych w strefie wewnętrznej obszaru ograniczonego użytkowania oraz nieruchomości, gdzie taki czynnik nie występuje. Na potrzeby wykonania opinii biegły dokonał analizy rynku nieruchomości, to jest analizy zależności rynkowych wynikających z usytuowania nieruchomości w obszarze ograniczonego użytkowania i poza nim, to znaczy badania cen transakcyjnych zarejestrowanych po dniu 28 lutego 2012 roku, aż do wydania opinii uzupełniającej. Do porównania przyjął dane z lat 2012 - 2016, wykorzystując metodę regresji liniowej, biegły ustalił zmienność cen w latach 2013 - 2016, a na postawie regresji wielorakiej ustalił poziom wpływu poszczególnych cech rynkowych na ceny, w tym zależność wynikającą z usytuowania w konkretnej strefie obszaru ograniczonego użytkowania. Należy zauważyć, że regresja jest jedną z najbardziej popularnych metod analizy danych statystycznych, której zasadniczą ideą jest przewidywanie, prognozowanie danych dla pewnej zmiennej na podstawie innych zmiennych. Zatem metoda ta służy ustaleniu, jaką wartość przyjmie dana zmienna, gdy będziemy znali wartość innej zmiennej. Ogólnym celem regresji wielorakiej jest natomiast ilościowe ujęcie związków pomiędzy wieloma zmiennymi niezależnymi, a zmienną zależną. Na podstawie zarejestrowanych 400 transakcji nieruchomościami zabudowanymi za 2012 - 2016 biegły A. wyselekcjonował do ostatecznych analiz dane transakcyjne łącznie 210 nieruchomości. Ostatecznie biegły bazował na trzynastu obiektach najbardziej podobnych. Zostały one oceniane pod względem podstawowych parametrów różnicujących nieruchomości zabudowane. Wyselekcjonowana przez biegłego próbka nieruchomości o podobnej lokalizacji ogólnej wykazała, że w przypadku nieruchomości mieszkaniowych wyraźnie postrzegana jest jakość i walory najbliższej przestrzeni, w tym występowania elementów uciążliwych, jak funkcjonujące lotnisko. Analiza rynku wskazuje, że bliskość lotniska (...) i usytuowanie w obszarze ograniczonego użytkowania jest istotną cechą różnicującą ceny nieruchomości, która ma wpływ na cenę nieruchomości. Ceny nieruchomości z obszaru ograniczonego użytkowania są wyraźnie niższe niż położonych poza strefą, co świadczy o ścisłym związku między uciążliwościami generowanymi przez ruch lotniczy, a cenami nieruchomości w tej strefie. Lokalny rynek nieruchomości reaguje więc na występujące ograniczenia, w tym obciążenie hałasem lotniczym. Badania cen nieruchomości ze strefy zewnętrznej obszaru ograniczonego użytkowania i spoza strefy wykazały zróżnicowanie na poziomie ok. 9 %. Taki ubytek wartości, wbrew zastrzeżeniom skarżącego, odpowiada ogólnym tendencjom rynkowym. Pozwany zarzucił, że biegły nie uwzględnił w sposób wyraźny faktu funkcjonowania lotniska w sąsiedztwie nieruchomości jeszcze przed wprowadzeniem obszaru ograniczonego użytkowania. Jednak w zastosowanej w opinii metodzie nie było potrzeby ustalania wartości nieruchomości powodów przed wprowadzeniem tej strefy, z uwagi na specyfikę tej metody. Biegły zaproponował bowiem ustalenie współczynnika regresywnego spadku wartości, dokonując porównania na dużej grupie porównawczej przy zestawieniu modelu zarówno odpowiadającego modelowi korygowania ceny średniej, jak i modelu statystycznego cech regresji liniowej i wielorakiej. Biegły porównał przy tym nieruchomości położone w strefie ograniczonego użytkowania wewnętrznej, zewnętrznej i poza strefą, biorąc pod uwagę transakcje na rynku lokalnym z lat 2012-2016, wskazując, że celowe jest zastosowanie tego właśnie modelu, ponieważ pozwala on na ustalenie, przy tak zwanej teoretycznej cenie wartość nieruchomości, spadku jej wartości. Po wnikliwej analizie zastosowanej przez biegłego metody, również w kontekście standardów zawodowych, które biegli stosują w tego rodzaju sprawach, Sąd Okręgowy doszedł do wniosku, że skoro strony nie podważyły podstaw tego modelu, należy uznać, że został prawidłowo przez biegłego zastosowany. Sąd odwooławczy nie znalazł podstaw do wyprowadzenia wniosku, że zastosowana metoda nie prowadzi do prawidłowych ustaleń i że zasadniczo nie mogła prowadzić do właściwych wniosków z tej przyczyny, że została błędnie skonstruowana. Przytoczona przez skarżącego argumentacja okazała się niewystarczająca do skutecznego podważenia opinii. Pozwany nie przedstawił też argumentów i dowodów na okoliczność, że ujęcie współczynnika korygującego miałoby wpływ na wyniki badania. Zarzut ten byłby zatem skuteczny tylko wtedy, gdyby działanie biegłego naruszało obowiązujące przepisy. Sytuacja taka nie miała jednak miejsca w sprawie. W tej sytuacji zastosowana metoda badawcza nie wymagała dodatkowego współczynnika korygującego. Wbrew stanowisku skarżącego nie można porównywać opinii sporządzanych różnymi metodami, a zastosowana przez biegłego A. A. (1) metoda była już wcześniej wykorzystywana przez biegłego R. D. i J. W. w sprawach tego samego rodzaju i pozytywnie zweryfikowana przez Sądy obu instancji.

Oceniając wartość dowodową opinii biegłego A. A. (1) Sąd miał też na uwadze, że specyfika tej oceny wyraża się w tym, że sfera merytoryczna opinii jest kontrolowana przez Sąd, który sam nie posiada wiadomości specjalnych, zgodnie z zasadami z artykułu 233 § 1 k.p.c., to jest w zakresie zgodności ze wskazaniami logicznego myślenia i wiedzy powszechnej. W ocenie Sądu, analiza opinii biegłego sporządzonej w sprawie, a odnoszącej się do oceny spadku wartości nieruchomości powodów, nie narusza wskazanych kryteriów oceny, a przez to prowadzi do wniosku, że może posłużyć do dokonania ustaleń faktycznych istotnych z punktu rozstrzygnięcia sprawy. Z opinii tej, prawidłowo ocenionej przez Sąd I instancji, wynika, że utworzenie obszaru ograniczonego użytkowania legalizuje degradację środowiska wywołaną działaniami lotniska cywilnego i nie eliminuje hałasu oddziałującego na tym terenie na nieruchomości. Obniżenie wartości nieruchomości jest reakcją rynku na fakt utworzenia strefy ograniczonego użytkowania oraz obciążenie nieruchomości hałasem emitowanym przez samoloty przylatujące, startujące i lądujące z portu lotniczego w P.. Ponadto, jak biegły wskazał w swojej opinii ustnej uzupełniającej, fakt ustanowienia takiego obszaru stygmatyzuje w powszechnym odbiorze społecznym nieruchomości z danego terenu, co skutkuje ich niższymi wartościami rynkowymi. Powołane okoliczności powodują, że nieruchomości położone w sąsiedztwie lotniska, ze względu na mniejsze zainteresowanie, mają niższe ceny niż porównywalne nieruchomości położone na innych obszarach. W przypadku nieruchomości powodów, analiza przeprowadzona przez biegłego wykazała, że na skutek wprowadzenia obszaru ograniczonego użytkowania dla lotniska (...)i objęcia nią przedmiotowej nieruchomości, jej wartość rynkowa spadła o 45.781 zł. Biegły sądowy wszechstronnie określił tendencję na rynku nieruchomości w strefie ograniczonego użytkowania, jak i poza nią, biorąc pod uwagę szereg okoliczności mających wpływ na ceny nieruchomości. W świetle opinii nie budzi wątpliwości wpływ ustanowienia obszaru ograniczonego użytkowania dla lotniska (...) na wartość nieruchomości tam położonych, co spowodowało, że ceny uzyskiwane za nieruchomości położone na tym obszarze są niższe. Opierając się na opinii biegłego A. A. (1), należało stwierdzić istnienie adekwatnego związku przyczynowego pomiędzy utworzeniem obszaru ograniczonego użytkowania a zmianami cen, w tym spadkiem wartości rynkowej nieruchomości powodów.

Mając na uwadze prawidłowość analizowanej opinii, w ocenie Sądu Okręgowego brak było podstaw do uwzględnienia wniosku dowodowego pozwanego o przeprowadzenie dowodu z kolejnej opinii biegłego z zakresu wyceny nieruchomości.

Podobna sytuacja ma miejsce co do oceny opinii sporządzonej przez biegłego z dziedziny akustyki. Zdaniem Sądu Okręgowego, Sąd Rejonowy prawidłowo ocenił również opinię biegłego z dziedziny akustyki – P. Z.. Sąd Rejonowy skrupulatnie odniósł się do wszystkich zastrzeżeń pozwanego, opierając się w tej materii na szczegółowych wyjaśnieniach biegłego złożonych w opinii uzupełniającej ustnej, złożonej na rozprawie. Biegły precyzyjnie wyjaśnił w jaki sposób i z użyciem jakiej metody dokonywał pomiarów oraz za pomocą jakich urządzeń. Zarówno w toku postępowania pierwszoinstancyjnego, jak i w apelacji pozwany nie kwestionował tych wyjaśnień biegłego, jak i podniósł nowych zarzutów co do tej opinii. Przedstawiony w apelacji zarzut niewłaściwego zastosowania polskich norm związanych z ochroną budynków przed hałasem tj. normy (...) i normy (...)jest całkowicie gołosłowny. Z tego względu brak było aktualnie potrzeby ponownego przytaczania wyjaśnień biegłego, które stanowiły wyczerpujące odpowiedzi na wszelkie zarzuty apelującego.

Sąd Okręgowy nie znalazł podstaw do zmiany, na podstawie ar. 380 k.p.c., postanowienia Sądu Rejonowego o oddaleniu wniosku dowodowego, o przeprowadzenie dowodu z kolejnej opinii biegłego sądowego z dziedziny akustyki.

Mając na uwadze powyższe Sąd Okręgowy oddalił apelację pozwanego na podstawie przepisu art. 385 k.p.c.

O kosztach postępowania apelacyjnego Sąd odwoławczy orzekł na podstawie art. 98 k.p.c. w zw. z art. 99 k.p.c., zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik sprawy. Koszty te obejmują wynagrodzenie pełnomocnika dla każdego z powodów ustalone na podstawie § 10 ust. 1 punkt 1 w zw. z § 2 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie. Wprawdzie z dniem 27 października 2016 roku weszło w życie rozporządzenie z dnia 3 października 2016 roku zmieniające rozporządzenie w sprawie opłat za czynności radców prawnych, ale zgodnie z § 2 tego rozporządzenia do spraw wszczętych i niezakończonych przed dniem wejścia w życie rozporządzenia stosuje się przepisy dotychczasowe do czasu zakończenia postępowania w danej instancji.

/-/ Brygida Łagodzińska /-/ Michał Wysocki /-/ Piotr Brodniewicz