Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 11 października 2017 r.

Sąd Apelacyjny w Warszawie V Wydział Cywilny w składzie następującym:

Przewodniczący:SSA Przemysław Kurzawa

Sędziowie:SA Marzena Miąskiewicz

SO del. Elżbieta Wiatrzyk-Wojciechowska (spr.)

Protokolant:sekr. sądowy Anna Łachacz

po rozpoznaniu w dniu 11 października 2017 r. w Warszawie

na rozprawie sprawy z powództwa E. S.

przeciwko M. Z.

o uznanie czynności za bezskuteczną

na skutek apelacji pozwanego

od wyroku Sądu Okręgowego Warszawa-Praga w Warszawie

z dnia 22 stycznia 2016 r., sygn. akt II C 799/14

I.  oddala apelację;

II.  zasądza od M. Z. na rzecz E. S. kwotę
5400 (pięć tysięcy czterysta) złotych tytułem kosztów postępowania apelacyjnego.

Elżbieta Wiatrzyk-Wojciechowska Przemysław Kurzawa Marzena Miąskiewicz

Sygn. akt V ACa 100/17

UZASADNIENIE

W dniu 14 lipca 2014 r. E. S. wniosła pozew przeciwko M. Z. domagając się uznania za bezskuteczną wobec siebie umowy o dożywocie z dnia 24 października 2011 r., na podstawie której G. P. przeniosła na M. Z. udział wynoszący ½ części we własności nieruchomości stanowiącej działki gruntu nr (...) położonej w Ł., a także zasądzenia na swoją rzecz kosztów procesu według norm przepisanych. W uzasadnieniu pozwu wskazano, iż powódka jest wierzycielem G. P., jej wierzytelność o zapłatę kwoty 21.100 zł z ustawowymi odsetkami od 1 grudnia 1994 r. została stwierdzona prawomocnym wyrokiem zaocznym Sądu Rejonowego dla Warszawy Pragi - Południe w Warszawie z dnia 21 listopada 2007 r. sygn. II C 1328/06, prowadzone przeciwko dłużniczce postępowanie egzekucyjne nie doprowadziło do ujawnienia majątku, natomiast dłużniczka podejmuje działania mające na celu pokrzywdzenie wierzycieli, w tym rozporządzenie prawem własności nieruchomości opisanej w pozwie.

M. Z. wniósł o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie od powódki na swoją rzecz kosztów procesu według norm przepisanych, wywodząc iż nie zostały spełnione przesłanki konieczne do skutecznego wniesienia skargi paulińskiej. Pozwany podniósł szereg zarzutów przeciwko żądaniu pozwu, zarzucając m.in. iż wierzytelność stwierdzona wyrokiem zaocznym była przedawniona w chwili wydawania wyroku, że powódka w pozwie domaga się umożliwienia egzekwowania przedawnionych należności z tytułu odsetek oraz, iż powódka jako wierzyciel egzekwujący nie dokonywała żadnych czynności w postępowaniu egzekucyjnym prowadzonym od 2008 r. Pozwany zaprzeczył posiadaniu przez siebie wiedzy o istnieniu zadłużenia G. P. w chwili zawierania umowy o dożywocie a także akcentował, iż dłużniczka nie jest niewypłacalna, skoro przysługuje jej spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego.

Sąd Okręgowy Warszawa-Praga w Warszawie wyrokiem z dnia 22 stycznia 2016 r. uznał za bezskuteczną w stosunku do powódki E. S. umówię o dożywocie zawartą dnia 24 października 2011 roku przed notariuszem w W. J. J. za numerem rep. (...) między G. P. a pozwanym M. Z., celem zaspokojenia wierzytelności wynikających z prawomocnego wyroku zaocznego Sądu Rejonowego dla Warszawy Pragi - Południe w Warszawie z dnia 21 listopada 2007 roku sygn. akt II C 1328/06 (pkt I) oraz zasądził od pozwanego M. Z. na rzecz powódki E. S. kwotę 8617zł (osiem tysięcy sześćset siedemnaście złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu (pkt II).

Wyrok ten został wydany w oparciu o następujące ustalenia faktyczne i ich ocenę prawną:

Wyrokiem zaocznym z dnia 21 listopada 2007 r., sygn. II C 1328/06 Sąd Rejonowy dla Warszawy Pragi - Południe w Warszawie zasądził od G. P. na rzecz E. S. kwotę 21.100 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 1 grudnia 1994 r. do dnia zapłaty oraz kwotę 3.985 zł tytułem zwrotu kosztów procesu.

W czerwcu 2008 r. E. S. złożyła wniosek o wszczęcie egzekucji należności zasądzonych prawomocnym wyrokiem zaocznym Sądu Rejonowego dla Warszawy Pragi - Południe w Warszawie z 21 listopada 2007 r. sygn. II C 1328/06. P. egzekucyjne toczyło się przed Komornikiem Sądowym przy Sądzie Rejonowym dla Warszawy Pragi - Północ w Warszawie J. B. pod sygn. Km 795/08. W jej toku komornik sądowy ustalił, iż na zajętym rachunku bankowym dłużniczki nie ma środków wystarczających na realizację zajęcia oraz że występuje zbieg z egzekucją prowadzoną przez innych komorników.

W dniu 11 maja 2009 r. komornik został poinformowany o zawieszeniu postępowania egzekucyjnego, na skutek postanowienia Sądu Rejonowego dla Warszawy Pragi - Południe w Warszawie z dnia 30 kwietnia 2009 r. w sprawie II C 1328/06.

We wrześniu 2013 r. pełnomocnik E. S. wystąpił o podjęcie zawieszonego postępowania egzekucyjnego. Jednakże już wówczas nie udało się odnaleźć majątku dłużniczki, zaś sama dłużniczka oświadczyła iż nie jest w stanie uregulować należności.

W listopadzie 2008 r. G. P. wystąpiła z wnioskiem o przywrócenie terminu do wniesienia sprzeciwu od w/w zaocznego. Postanowieniem z dnia 30 kwietnia 2009 r. na wniosek G. P.. Sąd Rejonowy dla Warszawy Pragi - Południe w Warszawie zawiesił postępowanie egzekucyjne prowadzone przez Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym dla Warszawy Pragi - Północ w W. J. B. pod sygn. Km 795/08.

W dniu 26 czerwca 2009 r. wniosek G. P. o przywrócenie terminu do wniesienia sprzeciwu od wyroku zaocznego został oddalony, a sprzeciw - odrzucony. Postanowienie to uprawomocniło się w dniu 25 marca 2010 r. na skutek oddalenia przez Sąd Okręgowy Warszawa - Praga w Warszawie zażalenia G. P. na postanowienie o odrzuceniu sprzeciwu. Odpisy postanowienia doręczono pełnomocnikom obu stron pod koniec kwietnia 2010 r.

W kwietniu 2010 r. G. P. wniosła przeciwko E. S. pozew, żądając pozbawienia wykonalności tytułu wykonawczego - wyroku zaocznego Sądu Rejonowego dla Warszawy Pragi - Południe w Warszawie wydanego w sprawie pod sygn. akt II C 1328/06 zaopatrzonego 17 marca 2008 r. w klauzulę wykonalności. Uwzględniając zamieszczony w pozwie wniosek o zabezpieczenie roszczenia, postanowieniem z dnia 11 maja 2010 r. Sąd Rejonowy dla Warszawy Pragi - Południe w Warszawie zawiesił postępowanie egzekucyjne prowadzone przez Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym dla Warszawy Pragi - Północ w Warszawie J. B. o sygn. Km 795/08 do czasu prawomocnego zakończenia postępowania o pozbawienie wykonalności tytułu wykonawczego. Wyrokiem z dnia 14 lutego 2012 r., który uprawomocnił się z dniem 11 kwietnia 2012 r., powództwo zostało oddalone.

W dniu 24 października 2011 r. G. P. zawarła ze swoim synem M. Z. umowę dożywocia, na podstawie której przeniosła na rzecz M. Z. przysługujący jej udział 1/2 części w prawie własności nieruchomości położonej w Ł. przy ul. (...), stanowiącej działki gruntu nr (...), dla której Sąd Rejonowy w Łasku prowadzi księgę wieczystą (...) i w prawie własności nieruchomości położonej w Ł. przy ul. (...). stanowiącej działkę gruntu nr (...). dla której Sąd Rejonowy w Łasku prowadzi księgę wieczystą (...), zaś M. Z. zobowiązał się zapewnić własnym kosztem G. P. dożywotnie utrzymanie, polegające na przyjęciu jej jako domownika i zapewnieniu możliwości nieograniczonego zamieszkiwania w budynku wzniesionym na w/w nieruchomości, dostarczaniu środków niezbędnych do życia wedle jej uzasadnionych potrzeb, zapewnienia odpowiedniej pomocy i pielęgnacji w chorobie oraz sprawienia własnym kosztem pogrzebu odpowiadającego miejscowym zwyczajom.

W chwili zawierania umowy dożywocia G. P. zamieszkiwała wraz z mężem i córką w W., przy ul. (...).

Kilkanaście dni wcześniej, tj. w dniu 12 października 2011 r. G. P. zawarła ze swoją córką I. Z. umowę pożyczki, przewłaszczenia spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego przy ul. (...) w W. na zabezpieczenie spłaty pożyczki, pełnomocnictwo i umowę użytkowania tego lokalu.

W grudniu 2013 r. na wniosek wierzyciela hipotecznego - (...) Banku (...) S.A. w W. Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym dla Warszawy Pragi - Południe w Warszawie M. P. wszczął egzekucję z w/w własnościowego spółdzielczego prawa do lokalu.

W dniu 26 czerwca 2014 r. zawarta została umowa przeniesienia własnościowego spółdzielczego prawa do lokalu mieszkalnego przy ul. (...) W. na rzecz G. P..

Pismem z dnia 3 grudnia 2013 r. Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym dla Warszawy Pragi - Północ w W. J. B. poinformował E. S., iż prowadzone z jej wniosku pod sygn. Km 795/08 postępowanie egzekucyjne przeciwko G. P. zostanie umorzone, ponieważ nie odnaleziono mienia, z którego może być prowadzona egzekucja, dłużniczka mieszka u córki, jest na utrzymaniu męża i rodziny i toczy się przeciwko niej kilka postępowań egzekucyjnych.

Pismem z dnia 29 września 2015 r. Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym dla Warszawy Pragi - Północ w Warszawie J. B. poinformował E. S. o stanie prowadzonego z jej wniosku pod sygn. Km 795/08 postępowania egzekucyjnego przeciwko G. P., wskazując iż dłużniczka nie pobiera zasiłków, renty ani emerytury, jest właścicielką samochodu osobowego z 1994 roku którego nie odnaleziono, egzekucja z rachunków bankowych jest bezskuteczna, przy czym przeciwko dłużniczce postępowania egzekucyjne prowadzi kilkunastu komorników.

M. Z. od 26 września 2006 r. nieprzerwanie do chwili obecnej jest zatrudniony w Ministerstwie Spraw Zagranicznych na stanowiskach, kolejno, attache, III sekretarza. II sekretarza, I sekretarza i radcy w Konsulacie Generalnym RP we L.. Przed wyjazdem do L. M. Z. zamieszkiwał wspólnie z matką, a od 2006 r. utrzymuje z nią kontakt telefoniczny i przyjeżdża do niej kilka razy w roku.

Zawierając umowę dożywocia M. Z. wiedział, iż G. P. zawierając tę umowę działała ze świadomością pokrzywdzenia swoich wierzycieli (domniemanie z art. 527 § 3 k.c.).

G. P. nie zapłaciła E. S. należności zasądzonej wyrokiem zaocznym Sądu Rejonowego dla Warszawy Pragi - Południe w Warszawie z dnia 21 listopada 2007 r.

Sąd Okręgowy Warszawa Praga w Warszawie uznał powództwo za uzasadnione wskazując jako podstawę tego rozstrzygnięcia przepis art. 527 § 1 k.c., a powołując regułę rozkładu ciężaru dowodu (art. 6 k.c.) wskazał, że spełnienie przesłanek wymienionych w powołanym przepisie winien udowodnić powód, przy czym pomocne są w tym domniemania z art. 527 i 529 k.c.

Sąd Okręgowy uznał, że strona powodowa wykazała istnienie przysługującej jej wierzytelności pieniężnej wobec G. P., a więc wobec osoby, która dokonała z pozwanym czynności prawnej objętej żądaniem ubezskutecznienia poprzez przedstawienie odpisu prawomocnego wyroku Sądu Rejonowego dla Warszawy Pragi - Południe w Warszawie z dnia 21 listopada 2007 r., sygn. II C 1328/06. Stosownie do treści art. 365 § 1 k.p.c. Sąd Okręgowy jest związany w/w rozstrzygnięciem, czego konsekwencją jest przyjęcie, iż G. P. była dłużnikiem E. S. co do zapłaty kwoty 21.100 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 1 grudnia 1994 r. do dnia zapłaty oraz kwoty 3.985 zł tytułem zwrotu kosztów procesu.

Sąd Okręgowy uznał, że powódka wykazała, iż osoba trzecia (pozwany) uzyskał korzyść majątkową wskutek czynności prawnej dłużnika wskazując, że powódka złożyła odpis z ksiąg wieczystych (...) Sądu Rejonowego w Łasku, a pozwany złożył odpis kwestionowanej umowy o dożywocie. Wykazują one, iż G. P. była współwłaścicielką w udziale 1/2 części zabudowanej nieruchomości stanowiącej działki gruntu (...) opisanej w w/w księgach wieczystych, a w dniu 24 października 2011 r. przeniosła to prawo na rzecz M. Z.. Oznacza to, iż w następstwie umowy, z majątku G. P. „ubyło“' prawo własności nieruchomości, zaś prawo to nabył M. Z., uzyskując korzyść majątkową. Wartość owego prawa, określana przez strony transakcji na 190.000 zł (k. 178) w znaczący sposób przekraczała potencjalną wartość zobowiązań M. Z. wobec G. P. wynikających z umowy dożywocia. Znaczące jest przy tym, iż zobowiązania te miałyby się aktualizować na wypadek rozpadu małżeństwa G. P., gdyż zarówno w dacie zawierania kwestionowanej umowy, jak i w chwili wyrokowania dłużniczka zamieszkiwała wspólnie z mężem w W., nie domagając się umożliwienia jej zamieszkiwania wspólnie z pozwanym.

Warunkiem skuteczności skargi paulińskiej jest także pokrzywdzenie wierzycieli jako następstwo kwestionowanej czynności prawnej dłużnika. Stan ten jest zdefiniowany w art. 527 § 2 k.c., w którym wskazano, iż czynność prawna dłużnika jest dokonana z pokrzywdzeniem wierzycieli, jeżeli wskutek tej czynności dłużnik stał się niewypłacalny albo stał się niewypłacalny w wyższym stopniu, niż był przed dokonaniem czynności. Dłużnik jest niewypłacalny, gdy cały jego majątek nie wystarcza na pokrycie długów i gdy egzekucja prowadzona zgodnie z przepisami kodeksu postępowania cywilnego nie może przynieść zaspokojenia wierzytelności pieniężnej przysługującej przeciwko temu dłużnikowi. Między tak rozumianą niewypłacalnością dłużnika a podjęciem przez niego czynności prawnej musi zachodzić związek przyczynowy, to jest czynność podjęta przez dłużnika musi być jedną z przyczyn powstałej niewypłacalności. Istotne jest. iż pokrzywdzenie wierzyciela należy oceniać według chwili zaskarżenia czynności prawnej, czyli musi istnieć w dacie wystąpienia z żądaniem uznania jej bezskuteczności i zachować aktualność na chwilę orzekania (art. 316 § 1 k.p.c.).W rozpatrywanej sprawie, z omawianego punktu widzenia, rozstrzygające znaczenie mają dokumenty znajdujące się w dołączonych aktach komorniczych Km 795/08 oraz pisma komornika sądowego kierowane do powódki przed wniesieniem pozwu i we wrześniu 2015 r. informujące o bezskuteczności egzekucji i o nieustaleniu jakichkolwiek źródeł dochodu, czy składników majątku dłużniczki z których możliwe jest prowadzenie egzekucji (k.31 i 250). Sąd Okręgowy dostrzegł, że istnieje związek przyczynowy między niewypłacalnością dłużnika G. P. a zawarciem przez nią kwestionowanej umowy o dożywocie. Skoro dłużniczka i pozwany określali wartość przenoszonego na pozwanego prawa na kwotę 190.000 zł (k. 178), egzekucja skierowana do przysługującego dłużniczce udziału w prawie własności nieruchomości położonych w Ł. przy ul. (...) z pewnością pozwoliłaby na zaspokojenie wierzytelności E. S. wobec G. P., wynoszącej w październiku 2013 r. kwotę 105.853,64zł (k.100 akt Km 795/08). Sąd Okręgowy powołał orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 28.06.2007 r. (IV CSK 115/07), w którym zostało wskazane, że „istotne dla zbadania wystąpienia przesłanki pokrzywdzenia wierzyciela jest ustalenie, czy w przypadku nie dokonania konkretnej czynności wierzyciel faktycznie zostałby zaspokojony”. Zdaniem Sądu Okręgowego, akcentowany przez pozwanego fakt, iż w dacie dokonywania zaskarżonej czynności dłużniczka była osobą wypłacalną, ponieważ nie miała zaległości podatkowych i posiadała środki na rachunkach bankowych, nie niweczy istnienia związku przyczynowego między zawarciem umowy o dożywocie a niewypłacalnością dłużniczki. Powódce nie sposób bowiem skutecznie czynić zarzutu, iż przez 3 lata trwania postępowania egzekucyjnego nie złożyła wniosku o wszczęcie egzekucji z nieruchomości w Ł., egzekucji ze spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu przy ul. (...) w W. czy też z wierzytelności zgromadzonych na rachunkach bankowych, skoro złożyć ich nie mogła, ponieważ w następstwie wniosków dłużniczki postępowanie egzekucyjne w sprawie Km 795/08 było przez kilka lat zawieszone. Postępowanie to zawieszono postanowieniem Sądu Rejonowego dla Warszawy Pragi - Południe w Warszawie z dnia 30 kwietnia 2009 r. wydanym w sprawie II C 1328/06 i zabezpieczenie to było obowiązujące do dnia 25 marca 2010 r. kiedy to prawomocnie odrzucono sprzeciw G. P. od wyroku zaocznego, a już 11 maja 2010 r., przed zwrotem akt II C 1328/06 z sądu odwoławczego, postępowanie egzekucyjne ponownie zostało zawieszone, tym razem w oparciu o postanowienie Sądu Rejonowego dla Warszawy Pragi - Południe w Warszawie w sprawie II C 190/10 i zabezpieczenie to było obowiązujące do dnia 11 kwietnia 2012 r., kiedy to uprawomocnił się wyrok oddalający powództwo G. P. o pozbawienie tytułu wykonawczego wykonalności. Z tych przyczyn Sąd Okręgowy uznał, że E. S. nie mogła doprowadzić do wyegzekwowania przysługującej jej należności przed zawarciem przez dłużniczkę i pozwanego umowy przenoszącej własność nieruchomości w Ł.. Podobnie, istnienia związku przyczynowego między niewypłacalnością dłużnika a zawarciem umowy o dożywocie nie niweczy to, iż G. P. w okresie od czerwca 2014 r. do czerwca 2015 r. pozostawała osobą uprawnioną z tytułu własnościowego spółdzielczego prawa do lokalu przy ul. (...) w W., skoro prawo to było obciążone hipotekami o znacznej wysokości. Z art. 527 § 1 k.c. wynika, iż przy dokonywaniu kwestionowanej czynności dłużnik musi działać ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli. Oznacza to, iż w chwili dokonywania kwestionowanej czynności dłużnik zdaje sobie sprawę, iż jej dokonanie może spowodować niemożność zaspokojenia się jego wierzycieli z należącego do niego majątku, przy czym wystarczy by dłużnik takie pokrzywdzenie przewidywał w granicach ewentualności. Zważywszy, iż świadomość pokrzywdzenia wierzycieli w rozumieniu art. 527 § 1 k.c. jest kategorią psychologiczną (określonym stanem umysłu), ojej wystąpieniu wnioskować należy na podstawie faktów towarzyszących zaskarżonej czynności, czyli kryteriów obiektywnych. O posiadaniu przez dłużnika tej świadomości świadczy wiedza dłużnika o istnieniu wierzycieli oraz o skutkach majątkowych dokonywanej czynności. Dowody zgromadzone w postępowaniu uzasadniały, zdaniem Sądu Okręgowego, przyjęcie, iż G. P. działała ze świadomością pokrzywdzenia wierzyciela. G. P. jako strona postępowania w sprawie II C 1328/06 i w sprawie II C 190/10 Sądu Rejonowego dla Warszawy Pragi - Południe w Warszawie wiedziała o istnieniu i wysokości swego zobowiązania wobec E. S., a skoro do października 2011 r. nie uiściła dobrowolnie w/w należności na rzecz powódki i wiedziała, że nie mogła zostać ona wyegzekwowana bo postępowanie egzekucyjne pozostawało zawieszone, musiała zdawać sobie sprawę o istnieniu zadłużenia wobec E. S. także w październiku 2011 r. Konsekwencje majątkowe umowy zawartej z pozwanym były jednoznaczne i wyrażone wprost w treści umowy o dożywocie (tj. przeniesienie udziału w prawie własności nieruchomości na pozwanego). Skoro kilkanaście dni wcześniej inną umową dłużniczka przeniosła przysługujące jej własnościowe spółdzielcze prawo do lokalu na rzecz córki, zawierając umowę o dożywocie z pozwanym i wyzbywając się ostatniej nieruchomości stanowiącej jej własność musiała zdawać sobie sprawę, iż zawarcie umowy o dożywocie w dniu 21 października 2011 r. może spowodować niemożność zaspokojenia się jej wierzycieli.

Sąd Okręgowy także uznał, że pozwany jako kontrahenta dłużnika posiadał wiedzę o tym, że dłużnik dokonuje czynności ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli lub też miał możność dowiedzenia się o tym przy zachowaniu należytej staranności (art. 527 § 1 k.c.). M. Z. jest synem G. P., a więc niewątpliwie osobą bliską dłużniczki. Przeciwko niemu przemawiało domniemanie posiadania przez niego wiedzy o tym, że dłużniczka działała ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli z art. 527 § 3 k.c. Istnienie domniemania z art. 527 § 3 k.p.c. powoduje odwrócenie ciężaru dowodowego - przy zaskarżeniu czynności dokonanej wobec osób bliskich wierzyciel jest obowiązany tylko do wykazania stosunku bliskości (co powódka uczyniła, przedkładając odpis skrócony aktu urodzenia pozwanego), a pozwanego obciąża obowiązek wykazania w

drodze przeciwdowodu, że nie miał wiedzy o działaniu dłużnika ze świadomością pokrzywdzenia wierzyciela. Jedynym dowodem zaoferowanym przez pozwanego, mającym wykazać, że nie wiedział o istnieniu zadłużenia swej matki wobec E. S. i skutkach wynikających dla E. S. z zawarcia umowy o dożywocie, były zeznania pozwanego. Sąd zeznaniom tym w omawianym zakresie nie dał wiary, zważywszy na oczywiste zainteresowanie pozwanego wynikiem postępowania i sprzeczność z zasadami doświadczenia życiowego (szczególnie, iż pozwany przyznawał, że jeszcze przed swoim wyjazdem do L. wiedział o roszczeniach E. S. wobec swojej matki, później zaś utrzymywał stały kontakt z matką i temat toczącego się postępowania sądowego między p. S. a jego matką był poruszany). Znaczące jest także zaniechanie zgłoszenia przez pozwanego innych dowodów, mających potwierdzić jego relację, np. dowodu z zeznań w charakterze świadka swojej żony i matki.

Mając na uwadze wszystkie powyżej opisane okoliczności, na podstawie powołanych przepisów, Sąd Okręgowy uwzględnił powództwo w całości, orzekając jak w punkcie I wyroku opisując wierzytelność objętą ochroną. O kosztach procesu orzeczono na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c., zasądzając od pozwanego na rzecz powódki kwotę stanowiącą sumę uiszczonej opłaty sądowej od pozwu (5.000zł), uiszczonej opłaty skarbowej od pełnomocnictwa (17 zł) i wynagrodzenia pełnomocnika powódki (3.600zł), określonego zgodnie z §2 ust.2 w zw. z §6 pkt 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie (...).

Powyższy wyrok został zaskarżony apelacją przez pozwanego, który wniósł o zmianę wyroku i oddalenie powództwa oraz zasądzenie na jego rzecz od powoda koszów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego za obie instancje. W apelacji pozwany podniósł zarzuty dotyczące:

1) naruszenia przepisów prawa materialnego, tj.

- art. 527 § 3 k.c. poprzez błędną wykładnię, skutkującą przyjęciem, że bliskie pokrewieństwo pomiędzy dłużnikiem a osobą trzecią oznacza automatycznie pozostawanie tych osób w bliskim stosunku i pozwany jako syn dłużniczko zawierając umowę dożywocia wiedział, że matka działa ze świadomością pokrzywdzenia swoich wierzycieli, w sytuacji, w której stosunek pokrewieństwa nie jest okolicznością decydującą o istnieniu domniemania, że osoba trzecia wiedziała, iż dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli, a samo pokrewieństwo pomiędzy osobą trzecią i dłużnikiem nie uzasadnia założenia, że zawsze zachodzi stosunek bliskości pomiędzy tymi osobami, zwłaszcza jeśli osoby te zamieszkują w innych krajach, w znacznej odległości i utrzymują ze sobą sporadyczny kontakt, głównie telefoniczny,

- art. 6 k.c. poprzez błędne zastosowanie i przyjęcie, że to na pozwanym spoczywał ciężar udowodnienia faktu, że nie miał wiedzy o działaniu dłużniczki ze świadomością pokrzywdzenia wierzyciela, w sytuacji, w której powódka nie przedstawiła żadnych dowodów wskazujących na pozostawanie pozwanego w bliskich stosunkach z dłużniczką, a stosunek pokrewieństwa nie jest okolicznością, o której mowa w art. 527 § 3 k.c. oraz, że powódka nie przedstawiła dowodów co do stanu świadomości dłużniczki w dacie zawarcia umowy o dożywocie, ani co do tego, że pozwany wiedział lub przy zachowaniu należytej staranności mógł się dowiedzieć o tym, że dłużniczka działa ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli;

- art. 527 § 1 i 2 k.c. poprzez błędne zastosowanie i przyjęcie, że dłużniczka zawierając umowę dożywocia z 24.10.2011 r. działała ze świadomością pokrzywdzenia powódki, w sytuacji, w której:

a) w tej dacie dłużniczką posiadała na swoich rachunkach bankowych środki finansowe pozwalające na spłatę całego zadłużenia względem powódki, co wynika ze złożonych do akt sprawy (pismo z 19.03.2015 r.), bankowych potwierdzeń sald na rachunkach bankowych oraz potwierdzeń wypłat gotówkowych i przelewów dłużniczki w okresie od 21.11.2007 r. do 24.10.2011 r., przez co miała świadomość swojej wypłacalności, ale nie miała świadomości pokrzywdzenia powódki przy zawieraniu umowy z 24.10.2011 r.,

b) zawarcie tej umowy nie było przyczyną późniejszej niewypłacalności dłużniczki, nie pozostaje w związku przyczynowym z późniejszą sytuacją majątkową dłużniczki, gdyż w dacie zawarcia tej umowy dłużniczka była wypłacalna i posiadała na swoich rachunkach bankowych środki finansowe pozwalające na spłatę całego zadłużenia względem powódki E. S., dłużniczka posiadała spółdzielcze prawo do lokalu przy ul. (...) w W. w okresie do 12.10.2011 r.., a następnie od 26.06.2014 r. do czerwca 2015 r., a powódka nigdy nie przystąpiła do egzekucji swojej wierzytelności z tego prawa, przez co brak podstaw faktycznych do stwierdzenia, że powódka nie mogłaby zaspokoić się z tego składnika majątku dłużniczki (powódka nie wykazała, aby hipoteki na tym prawie wyczerpały w całości jego wartość);

2. naruszenie przepisów prawa procesowego tj.:

- art. 233 § 1 k.p.c. poprzez brak wszechstronnego rozważenia zebranego w sprawie materiału, sprzeczną z zasadami logicznego rozumowania i doświadczeniem życiowym ocenę przeprowadzonych dowodów, skutkujące błędnymi ustaleniami stanu faktycznego i przyjęciem, że:

a)  wartość udziałów w nieruchomości „w znaczący sposób przekraczała wartość zobowiązań” pozwanego względem dłużniczki, wynikających z umowy dożywocia z 24.10.2011 r., a przy tym zobowiązania te „miałyby się aktualizować na wypadek rozpadu małżeństwa G. P.”, a według umowy, zobowiązania pozwanego polegały również na dostarczaniu środków niezbędnych do życia, co też pozwany czynił przekazując dłużniczce środki pieniężne w kwotach kilkunastu tysięcy złotych rocznie, co łącznie daje kwotę w znacznej części odpowiadającej wartości prawa własności nieruchomości;

b)  „powódce nie sposób skutecznie czynić zarzutu, iż przez 3 lata trwania postępowania egzekucyjnego nie złożyła wniosku o wszczęcie egzekucji z nieruchomości w Ł., egzekucji ze spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu przy ul. (...) w W. czy też z wierzytelności zgromadzonych na rachunkach bankowych, skoro złożyć ich nie mogła, ponieważ w następnie wniosków dłużniczki postępowanie egzekucyjne w sprawie Km 795/08 było przez kilka lat zawieszone”, choć jak wynika z dokumentów znajdujących się w aktach sprawy o sygn. II C 1328/06 i II C 190/10 Sądu Rejonowego dla Warszawy Pragi-Południe, powódka mogła prowadzić egzekucję z majątku dłużniczki począwszy od 21.11.2007 r. do 30.04.2009 r., od 25.03.2010 r. do 11.05.2010 r., od 11.04.2012 r. przez co powódka mogła doprowadzić do wyegzekwowania przysługującej jej wierzytelności jeszcze przed zawarciem umowy pomiędzy pozwanym i dłużniczką z 24.10.2011 r.;

c)  zeznania pozwanego nie są wiarygodne co do braku wiedzy o działaniu dłużniczki ze świadomością pokrzywdzenia powódki, zaś zeznania powódki są wiarygodne, pomimo, że każde z nich jest zainteresowane wynikiem postępowania, co wskazuje na wskazuje na wybiórczą, a nie wszechstronną ocenę wszystkich przeprowadzonych dowodów,

d)  sąd pominął, że to pozwany chciał nabyć nieruchomość w Ł. od matki wobec perspektywy zakończenia pracy we L. i powrotu do Polski (co ostatecznie nastąpiło nie w 2011 r., lecz w 2016 r., a wobec braku możliwości zaciągnięta kredytu na zakup tej nieruchomości i spłaty kredytu zaciągniętego na zakup mieszkania w W., pozwany zaproponował dłużniczce formę umowy dożywocia oraz, że pozwany przed zawarciem umowy sprawdził stan prawny nieruchomości uzyskując odpisy z ksiąg wieczystych, tj. zachował należytą staranność, nie mając przy tym żadnych innych obiektywnie dostępnych możliwości sprawdzenia tej okoliczności, a wobec wcześniejszego zaniechania powódki, w księgach tych nie było żadnej wzmianki o prowadzonej egzekucji przeciwko G. P.;

e)  sąd sprzecznie z doświadczeniem życiowym ocenił, że pozwany miał szczegółową wiedzę o aktualnym stanie majątkowym matki, o jej zadłużeniu względem powódki, toczącym się postępowaniu egzekucyjnym, skoro pozwany nie przebywał na co dzień z dłużniczką, która będąca jedynym źródłem tej wiedzy, nie przekazywała mu informacji na ten temat,

f)  sąd nie wyjaśnił, z jakich przyczyn uznał za niewiarygodne zeznania pozwanego w części wypowiedzi na stronie 4 i 6 protokołu rozprawy z dnia 15 stycznia 2016 r. podczas których wskazywał „słyszałem hasło, nazwisko p. S. w kontekście roszczeń o zwrot długu, który miał mój dziadek wobec p. S., ale to nie było przedstawiane przez moją mamę jako zagrożenie dla naszej rodziny. Pytałem się matki w czasie rozmów telefonicznych o tę sprawę sądową z panią S., dowiadywałem się od niej, że sądy są przewlekłe, że zmienia adwokata, że ma dowód spłaty tej pożyczki i żebym się nie przejmował” oraz „nie pamiętam po tylu latach o jakich kwotach roszczeń pani S. mówiła mama. wydaje mi się, że nie była to kwota znaczna, myślę, że kilka tysięcy złotych”. Nadto brak wiedzy pozwanego o postępowaniu egzekucyjnym prowadzonym przez powódkę wobec dłużniczki, pozwanego co do rzeczywistej wysokości zadłużenia matki pozwanego względem powódki i co do działania dłużniczki ze świadomością pokrzywdzenia powódki wynika z dokumentów z k. 63-66 akt sprawy o sygn. II C 190/10 Sądu Rejonowego dla Warszawy Pragi-Południe.

g)  sąd nie wskazał, aby zeznania powoda były wewnętrznie sprzeczne, sprzeczne z pozostałym materiałem, przez co dokonana ocena tego dowodu nie była wszechstronna, lecz dowolna.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja pozwanego jest niezasadna. Sąd Apelacyjny podziela ustalenia faktyczne Sądu Okręgowego, opisane w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku i przyjmuje je za własne bez konieczności ponownego ich przytaczania (por. wyrok SN z dnia 22 sierpnia 2001 r. V CKN 348/00).

Wbrew wywodom skarżącego Sąd Okręgowy nie dopuścił się żadnego z zarzucanych uchybień, a dokonane ustalenia faktyczne oraz przeprowadzone rozważania prawne i ich argumentacja zawarte w uzasadnieniu kwestionowanego wyroku zasługują na pełną akceptację. Słusznie Sąd Okręgowy przyjął, że w niniejszej sprawie ziściły się wszystkie przesłanki wymienione w art. 527 k.c. skutkujące uwzględnieniem powództwa.

Sąd Okręgowy odnosząc się do szeregu dowodów z dokumentów, także tych zgromadzanych w postępowaniu egzekucyjnym (Km 795/08) i postępowaniu w sprawach pod sygn. akt II C 1328/06 i II C 190/10 jakie toczyły się przed Sądem Rejonowym dla Warszawy Pragi – Południe oraz twierdzeń stron w niniejszej sprawie, w sposób wszechstronny i rzeczowy wskazał jakie okoliczności ustalonego stanu faktycznego dowodzą o odpowiedzialności pozwanego w oparciu o przepis art. 527 § 1 i 3 k.c. Ocenie prawnej zostały poddane wszystkie niezbędne okoliczności i przesłanki, o którym mowa w tym przepisie. Dotyczy to także szeregu działań podejmowanych przez dłużniczkę nie tylko w zakresie czynności prawnej dokonanej z pozwanym ze świadomością pokrzywdzenia powódki w kontekście art. 527 § 2 k.c. ale także innych działań dotyczących jej majątku, które ostatecznie spowodowały niemożność zaspokojenia roszczenia powódki.

Na wniosek dłużniczki postępowanie egzekucyjne w sprawie Km 795/08 było zawieszone do 25.03.2010 r., a następnie w okresie od 11.05.2010 r. do 11.04.2012 r., gdy uprawomocnił się wyrok oddalający powództwo dłużniczki w spawie o pozbawienie wykonalności tytułu wykonawczego. Niezasadne są twierdzenia podniesione w apelacji, że powódka mogła w tych krótkich okresach, które szczegółowo opisał w uzasadnieniu Sąd Okręgowy odnosząc się do dołączonych akt postępowania egzekucyjnego oraz akt sprawy o zapłatę i sprawy o pozbawienie wykonalności tytułu wykonawczego, wyegzekwować należność od dłużniczki.

Podkreślić należy, że dłużniczka jeszcze w okresie, gdy postępowanie egzekucyjne było zawieszone, rozporządziła dwoma składnikami majątkowymi zawierając w dniu 24.10.2011 r. z synem (pozwanym w sprawie) umowę o dożywocie – będącą przedmiotem sporu, mimo, że dłużniczka mieszkała wówczas w W. z mężem i córką przy ul. (...), a kilka dni wcześniej, w dniu 12.10.2011 r. zawarła ze swoją córką I. umowę pożyczki z przewłaszeniem na zabezpieczenie spółdzielczego prawa do lokalu przy ul. (...), gdzie mieszkała.

Nieruchomość w postaci spółdzielczego prawa do lokalu przy ul. (...) (dla której Sąd Rejonowy dla Warszawy Mokotowa prowadzi Kw (...)) została obciążona hipoteką umowną zwykłą w kwocie 499.081,60 zł oraz hipoteką umowną kaucyjną w kwocie 249.550,00 zł na rzecz (...) S.A. z tytułu udzielonego kredytu z dnia 26.08.2009 r. (k. 139-155 odpis z Kw). W grudniu 2013 r. na wniosek wierzyciela hipotecznego (...) S.A. została wszczęta egzekucja skierowana do spółdzielczego prawa do lokalu przy ul. (...) (k. 213, odpis z Kw). Za pół roku, tj. w dniu 26.06.2014 r. własność tego prawa została przeniesiona na rzecz dłużniczki, które następnie w dniu 5.06.2015 r. (k.212, odpis z Kw), a więc w toku procesu w sprawie niniejszej, dłużniczka sprzedała. Zatem na datę zamknięcia rozprawy przed sądem pierwszej instancji tj. w dniu 15.01.2016 r. dłużniczce nie przysługiwało prawo do spółdzielczego prawa do lokalu przy ul. (...).

Niezasadne są również zarzuty podniesione w apelacji, by dłużnicza na datę zawarcia umowy z pozwanym tj. 24.10.2011 r. była wypłacalna. Pozwany w tym zakresie powołał się na dokumenty złożone w toku procesu, dołączone do jego pisma z dnia 19.05.2015 r. (k.166-187). Analiza tych dokumentów przeczy twierdzeniom powoda. Do pisma tego zostały dołączone:

a.  zaświadczenie o niezaleganiu w podatkach z dnia 01.09.2011 r., co dowodzi o spełnieniu publicznoprawnych obowiązków pozwanej, ale nie jest dowodem wskazującym na jej wypłacalność w dniu 24.10.2011 r.,

b.  potwierdzenie salda rachunku z dnia 02.02.2011 r. (k.184), a więc według stanu na ok. 10 miesięcy przed zawarciem umowy z pozwanym, co nie dowodzi, że po 10-ciu miesiącach dłużniczka dysponowała kwotą wskazaną w tym saldzie, tym bardziej, że posiadaczem tego rachunku oprócz dłużniczki była także inna osoba (Z. P.),

c.  potwierdzenie przelewu z dnia 14.04.2011 r. na rzecz E. tytułem spłaty kredytu (k. 185). Dokument ten dowodzi, że z rachunku, o którym mowa w pkt b (nr (...) – k. 184) dłużniczka przekazała kwotę 77.797,06 zł bankowi. Po tej transakcji, już w kwietniu 2011 r., a więc w okresie 6 miesięcy przed zawarciem umowy z pozwanym na tym koncie bankowym była kwota ok. 49.950 zł. Kwota ta była i tak niewystarczająca na spłatę wierzytelności powódki, która jak wynika z zawiadomienia o wszczęciu egzekucji na z dnia 03.11.2008 r. już wówczas wartość wyłącznie odsetek opiewała na kwotę 71.149,34 zł (k.130),

d.  potwierdzenie wypłaty przez dłużniczkę kwoty 15.000 zł w dniu 16.09.2011 r., a więc ponad miesiąc przed zwarciem umowy, z E. (k.187) nie dowodzi o dysponowaniu jakichkolwiek środków przez dłużniczkę w dniu zawarcia umowy z pozwanym,

e.  saldo rachunku w (...) na kwotę 1.055,60 zł na datę 31.12.2011 r. (k.186) także nie potwierdza twierdzeń pozwanego.

Zdaniem Sądu Apelacyjnego, żaden z tych dokumentów nie wskazuje aby dłużniczka w chwili zawarcia umowy z pozwanym (24.10.2011 r.) i w chwili wyrokowania była wypłacalna Dokumenty te nie dowodzą jakie dłużniczka posiadała środki na kontach (lokatach) bankowych lub jaki posiada majątek, z którego powódka mogłaby zaspokoić swoją wierzytelność. Dodatkowo zauważyć należy, że z akt dołączonych Km 795/08 wynika, że pismem z dnia 28.04.2011 r. Bank (...) zawiadomił komornika, że do rachunku bankowego dłużniczki G. P. nastąpił zbieg egzekucji sądowej i administracyjnej (k.80 tych akt), co także dowodzi o bezzasadności zarzutów pozwanego w tym zakresie.

Natomiast uzasadniona jest ocena wyrażona przez Sąd Okręgowy, że dłużniczka zawierając z pozwanym umowę o dożywocie w dniu 24.10.2011 r. działała ze świadomością pokrzywdzenia wierzyciela oraz, że istnieje związek przyczynowy pomiędzy zaskarżoną czynnością prawną a niewypłacalnością dłużniczki. Żaden z podniesionych przez pozwanego zarzutów w apelacji nie dezawuuje ustaleń i oceny sądu pierwszej instancji.

Również zarzut naruszenia art. 527 § 3 k.c. jest nietrafny. Przepis ten wymaga aby osoba trzecia, wiedziała, że dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli. Akcja pauliańska ma zapobiec niewykonaniu zobowiązania, a "pokrzywdzenie" nie jest tożsame ze szkodą i występuje już na etapie możliwości powstania szkody, wyrażając się "w złej prognozie" co do możliwości spełnienia przez dłużnika świadczenia. Pojęcie pokrzywdzenia rozumie się szeroko, obejmując nim powstałe lub mogące powstać w wyniku danej czynności negatywne reperkusje w sferze majątkowej wierzyciela (wyrok Sądu Najwyższego z 17.01.2017 r., IV CSK 194/16). Pokrzywdzenie powstaje na skutek takiego stanu majątku dłużnika, który powoduje niemożność, utrudnienie lub odwleczenie zaspokojenia wierzyciela. Chodzi o rzeczywistą niewypłacalność dłużnika, ocenianą według chwili wystąpienia przez wierzyciela z akcją pauliańską, jak również chwili wyrokowania (wyrok Sądu Najwyższego z 14.02.2008 r., II CSK 503/07).

W świetle art. 527 § 3 k.c. wierzyciel obowiązany jest tylko do wykazania stosunku bliskości, a rzeczą osoby trzeciej jest wykazanie w drodze przeciwdowodu, że nie miał wiedzy o działaniu dłużnika ze świadomością pokrzywdzenia wierzyciela. Sam przepis nie określa, co należy rozumieć pod pojęciem stosunku bliskości. Ustawodawca nie dokonuje także wyliczenia osób bliskich. W doktrynie wskazuje się, że należy odwoływać się do oceny realnie istniejących faktów: więzi uczuciowej, przyjacielskiej, majątkowej czy powiązań gospodarczych (wyrok SA. w Białymstoku z dnia 21.02.2014 r., I ACa 463/13, wyrok SA w Łodzi z dnia 17.01.2017 r., I ACa 887/16). Jest wiec oczywiste, że stosunki rodzinne i podobne do rodzinnych należą do tej grupy. Uwzględniając także zasady doświadczenia życiowego Sąd Apelacyjny uznał, że twierdzenia pozwanego by nie miał wiedzy o działaniach matki nie zasługiwały na uwzględnienie. Pozwany nie obalił domniemania wynikającego z art. 527 § 3 k.c. Sam fakt świadczenia pracy przez pozwanego poza granicami nie dowodzi o braku dobrych relacji z matką, jego bliskim stosunku z nią, w sytuacji, gdy sam przyznał, że przekazywał matce środki przeznaczone na jej utrzymanie, był w z nią w stałym telefonicznym kontakcie, przyjeżdżał cyklicznie do matki. Gdyby uznać, że pozwanego z matką nie łączyły bliskie stosunki, to nie sposób także byłoby przyjąć, że w takiej sytuacji matka (dłużniczka powódki) chciała zawrzeć z synem (pozwanym) umowę o dożywocie i oczekiwać, że syn będzie spełniał nałożone na niego obowiązki wynikające z § 3. 1 umowy o dożywocie (k.178). Poza tym, także ekwiwalentny charakter czynności, na co zwraca uwagę w apelacji pozwany, sam przez się nie wyklucza uznania jej za konieczną przyczynę niewypłacalności dłużnika i pokrzywdzenia wierzyciela, jeżeli świadczenie wzajemne nie gwarantuje zaspokojenia wierzytelności, inaczej - jeżeli dłużnik uzyskał ekwiwalent nieosiągalny przez wierzyciela w drodze egzekucji, co najczęściej dotyczy otrzymanych przez dłużnika pieniędzy. Zatem bez znaczenia jest fakt, że pozwany przekazywał matce w ramach swoich zobowiązań rocznie kilkanaście tysięcy złotych, co jego zdaniem daje kwotę w znacznej części odpowiadającej wartości prawa własności nieruchomości. Kwoty przekazane przez pozwanego matce były bowiem bez znaczenia dla wyegzekwowania należności powódki od dłużniczki. Nota bene złożony przez pozwanego jeden dokument w postaci wymiany waluty (kwoty 2.000 euro) z dnia 30.09.2013 r. (k.247) nie dowodzi o przekazywaniu przez pozwanego owych kilkunastu tysięcy złotych rocznie. Z treści tego dokumentu nie wynika, czy kwota została przekazana pozwanej, a jeśli tak, to z jakiego tytułu. Słusznie więc Sąd Okręgowy zauważył, że pozwany nie zaoferował innych dowodów, jak chociażby dowodu z zeznań w charakterze świadka matki pozwanego na poparcie własnych twierdzeń.

W ocenie Sądu Apelacyjnego nietrafne są zarzuty dotyczące naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. Sąd Okręgowy poczynił prawidłowe ustalenia w zakresie wiedzy pozwanego o działaniach dłużniczki. Brak jest podstaw do czynienia zarzutów dotyczących uchybienia podstawowych reguł logicznego myślenia, doświadczenia życiowego i właściwego kojarzenia faktów (wyrok SN z dnia 16 grudnia 2005 r., III CK 314/05). W konsekwencji należało przyjąć, że skarżący nie zdołał skutecznie zakwestionować ustaleń faktycznych, na których oparty został zaskarżony wyrok. Warto dodatkowo zauważyć, że z zaświadczenia z dnia 22.10.2014 r. dwukrotnie złożonego przez pozwanego (k.78, k. 181) wskazującego na okresy jego zatrudnienia wynika, że pozwany był zatrudniony w Ministerstwie Spraw Zagranicznych nieprzerwanie w okresie od 26.09.2006 r. do 31.12.2013 r. na różnych stanowiskach. Natomiast w okresie zaś od 01.07.2010 r. do 31.12.2013 r. sprawował funkcję I sekretarza w Konsulacie RP we L.. Umowa o dożywocie została sporządzona w dniu 24.10.2011 r., a więc w okresie tego zatrudnienia. Tymczasem z zeznań pozwanego wynika, że w lipcu 2011 r. miał wracać do Polski (k.256), co w świetle treści zaświadczenia jest niewiarygodne, sprzeczne ze złożonym dokumentem. Okoliczność powrotu pozwanego do Polski w lipcu 2011 r. i utraty zatrudnienia w (...) nie wynika także z treści pisma (...) z dnia 19.08.2011 r. i dołączonego do tego pisma dokumentu (k.245-246). Z pism tych wynika tylko tyle, że pozwany miał objąć inne stanowisko od stycznia 2012 r. kiedy miało być utworzone stanowisko ds. politycznych.

Nadto także w tym miejscu odnosząc się do zarzutów pozwanego wskazać należy, że umowa o dożywocie została sporządzona wówczas, gdy postepowanie egzekucyjne wszczęte na wniosek powódki było zawieszone. Z tej więc przyczyny nie mogło być wzmianki o toczącym się postępowaniu egzekucyjnym w Księdze wieczystej nieruchomości objętej umową o dożywocie. Wbrew zarzutom apelacji, z dołączonych akt Km 795/08 wynika, że wniosek egzekucyjny z dnia 20.06.2008 r. obejmował żądanie powódki dotyczące poszukiwania majątku dłużniczki, w tym ustalenie odnośnie m.in. nieruchomości położonej w Ł., objętej umową o dożywicie i skierowanie egzekucji do tego majątku oraz do nieruchomości położonej w W. przy ul. (...). Jednakże zawieszenie postępowania egzekucyjnego nastąpiło przed dokonaniem przez komornika ustaleń w tym zakresie. Zatem samo sprawdzenie przez pozwanego treści wpisów do księgi wieczystej przed zawarciem umowy o dożywocie nie dowodzi o braku jego odpowiedzialności w sprawie, czy też o naruszeniu przez sąd reguły oceny dowodów określonej w art. 233 § 1 k.p.c. Zauważyć należy, że zasadniczą część ustaleń stanu faktycznego Sąd Okręgowy oparł na dokumentach zgromadzonych w dołączonych aktach: Km 795/08, II C 1328/06, II C 190/10 oraz do akt sprawy, zaś okoliczność świadomości pozwanego o działaniach dłużniczki nie była ustalona przez pryzmat oceny zeznań powódki i jej zainteresowania wynikiem rozstrzygnięcia, jak sugeruje powód w apelacji, ale przez pryzmat oceny zeznań pozwanego z uwzględnieniem całokształtu materiału dowodowego zgromadzonego w spawie i reguł wskazanych w art. 233 § 1 k.p.c. a także skutków wynikających z art. 365 § 1 k.p.c. odnośnie mocy wiążącej prawomocnego wyroku Sądu Rejonowego dla Warszawy-Pragi Południe w sprawie II C 1328/06 (akta dołączone) zasądzającego należność od G. P. na rzecz E. S. oraz prawomocnego wyroku tego sądu z dnia 14.02.2012 r. oddalającego powództwo G. P. przeciwko E. S. o pozbawienie wykonalności tytułu wykonawczego, sygn. akt II C 190/10 (akta dołączone). W tym więc kontekście także zarzuty pozwanego zawarte w apelacji dotyczące nie uwzględnienia przez sąd dokumentów z k. 63-66 akt II C 190/10 nie mogły być uwzględnione także dla oceny zeznań pozwanego w niniejszej sprawie. Istotą roszczenia opartego na treści art. 527 k.c. nie jest ponowna ocena żądania powódki dotycząca zapłaty przez matkę pozwanego - G. P. określonej kwoty. Kwestia ta została wynika z treści powołanego prawomocnego wyroku.

Podzielić należy także ocenę Sądu Okręgowego, że dla rozstrzygnięcia sprawy bez znaczenia jest fakt, że powódka nie wszczęła postępowania egzekucyjnego wcześniej niż uczyniła to w czerwcu 2008 r. w sprawie Km 795/08. Zapewne oczekiwała na dobrowolne spełnienie świadczenia przez dłużniczkę, zgodnie z wyrokiem z dnia 21.11.2007 r. w sprawie o zapłatę, sygn. akt II C 1328/06. Kwestia zaś braku realnej możliwości wyegzekwowania należności przez powódkę w których okresach, gdy postępowanie egzekucyjne nie było zawieszone została omówione we wcześniejszym fragmencie uzasadnienia.

Powyższe okoliczności dowodzą, że apelacja podlega oddaleniu jako jest bezzasadna na podstawie art. 385 k.p.c. Rozstrzygnięcie w zakresie kosztów postępowania apelacyjnego wynika z treści art. 98 § 1 i § 3 k.p.c. w związku z § 2 pkt 6 i § 10 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz.U. z 2015 r. Nr 1800).

Elżbieta Wiatrzyk-Wojciechowska Przemysław Kurzawa Marzena Miąskiewicz