Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 27 kwietnia 2016 r.

Sąd Rejonowy dla Miasta Stołecznego Warszawy w Warszawie VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w składzie:

Przewodniczący SSR Alicja Paplińska

Protokolant: Piotr Kaczmarek

po rozpoznaniu 21 kwietnia 2016 r. w W.

na rozprawie

sprawy z odwołania M. W.

przeciwko ZUS III O/W.

o o odsetki ustawowe od wypłaconych świadczeń z tytułu zasiłku macierzyńskiego, zasiłku chorobowego

na skutek odwołania M. W.

od decyzji ZUS III O/W.

z 28 maja 2015 r. znak (...)

oddala odwołanie.

UZASADNIENIE

Pismem z 3 sierpnia 2015 r. (data wpływu do ZUS) M. W. odwołała się od decyzji ZUS III/O w W. z 28 maja 2015 r. znak: (...), stwierdzającej brak podstaw do przyznania odwołującej prawa do odsetek ustawowych w związku z wypłatą zasiłku chorobowego za okres od 19.11.2013 r. do 25.04.2014 r. zasiłku macierzyńskiego za okres od 26.04.2014 r. do 12.09.2014 r. zasiłku macierzyńskiego za okres dodatkowego urlopu macierzyńskiego od 13.09.2014 r. do 24.10.2014 r. oraz zasiłku macierzyńskiego za okres urlopu rodzicielskiego od 25.10.2014 r. do 24.04.2015 r. (odwołanie – k. 2-13). Ostatecznie odwołująca przedstawiła szczegółowe wyliczenia i określiła, że tytułem odsetek naliczonych od wartości wypłaconych świadczeń żąda kwoty 11 211,49 zł (pismo – k. 87-88).

W odpowiedzi na odwołanie Zakład Ubezpieczeń Społecznych III Oddział w W. wniósł o jego oddalenie wskazując, że zaskarżona decyzja jest zgodna z prawem, ponieważ przedmiotowe świadczenia zostały wypłacone w ustawowym terminie to jest w ciągu 30 dni od daty uprawomocnienia się wyroku (odpowiedź na odwołanie – k. 60-61). Matematycznych wyliczeń odwołującej organ rentowy nie kwestionował.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Decyzją z 18 grudnia 2013 r. nr (...)-1 Zakład Ubezpieczeń Społecznych III O/W. stwierdził, że ubezpieczona M. W. nie podlega ubezpieczeniom społecznym z tytułu zatrudnienia u płatnika składek (...) sp z o.o. (decyzja – a.r.).

Ubezpieczona odwołała się od tej decyzji. Sąd Okręgowy w Warszawie, XIII Wydział Ubezpieczeń Społecznych po przeprowadzeniu postępowania dowodowego na rozprawie, w tym po przesłuchaniu świadków, wyrokiem z 5 lutego 2015 r. wydanym w sprawie XIII U 329/14 zmienił zaskarżoną decyzję stwierdzając, że od 29 sierpnia 2013 r. M. W. podlega ubezpieczeniom społecznym z tytułu zatrudnienia na podstawie umowy o pracę w pełnym wymiarze czasu pracy w firmie (...) sp z o.o. (niesporne, kopia wyroku – k. 24, kopia protokołów rozprawy – k. 45-54).

Następnie po uprawomocnieniu się tego wyroku Zakład Ubezpieczeń Społecznych III O/W. decyzją z 2 kwietnia 2015 r., znak: (...) przyznał ubezpieczonej prawo do świadczeń: zasiłku chorobowego za okres od 19.11.2013 r. do 25.04.2014 r. zasiłku macierzyńskiego za okres od 26.04.2014 r. do 12.09.2014 r. zasiłku macierzyńskiego za okres dodatkowego urlopu macierzyńskiego od 13.09.2014 r. do 24.10.2014 r. oraz zasiłku macierzyńskiego za okres urlopu rodzicielskiego od 25.10.2014 r. do 24.04.2015 r. (decyzja z 2.04.2015 r. – a.r.). wypłata świadczeń na rachunek bankowy odwołującej się za okres od 19.11.2013 r. do 31.03.2014 r. w łącznej kwocie 121 704,48 zł miała miejsce 9 kwietnia 2015 r. oraz za okres od 01.04.2015 r. do 24.04.2015 r. w kwocie 5 434,12 zł została wypłacona 20 kwietnia 2015 r. (pismo ZUS – k. 71, potwierdzenie operacji – k. 55 i k. 56).

Pismem z 24 kwietnia 2015 r. ubezpieczona zwróciła się do organu rentowego o zapłatę należnych odsetek za zwłokę w wypłacie świadczeń (kopia pisma – k. 37-43).

Decyzją z 28 maja 2015 r. znak: (...) III Oddział w W. uznał, iż wypłata świadczeń została dokonana w ustawowym terminie, zatem brak jest podstaw do przyznania odsetek (decyzja – a.r.).

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie dokumentów oraz ich kserokopii złożonych do akt sprawy, w oparciu o dokumenty zawarte w aktach ubezpieczeniowych i w aktach sprawy XIII U 329/14, których kserokopie zostały złożone wraz z odwołaniem, a które nie były kwestionowane przez strony, również Sąd nie znalazł podstaw do podważania ich prawdziwości. Sąd wypożyczył na potrzeby sprawy akta Sądu Okręgowego w Warszawie o sygnaturze XIII U 329/14 i z uwagi na zgodność złożonych kopii z oryginałami, znajdującymi się tych aktach odstąpił od sporządzenia ich kopii.

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie M. W. nie zasługuje na uwzględnienie.

Jak wynika z art. 64 ustawy z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa płatnicy składek, o których mowa w art. 61 ust. 1 pkt 1, wypłacają zasiłki w terminach przyjętych dla wypłaty wynagrodzeń lub dochodów, a Zakład Ubezpieczeń Społecznych bieżąco po stwierdzeniu uprawnień. Zasiłki te wypłaca się nie później niż w ciągu 30 dni od daty złożenia dokumentów niezbędnych do stwierdzenia uprawnień do zasiłków. Jeżeli płatnik składek nie wypłacił zasiłku w terminie, o którym mowa w ust. 1, jest on obowiązany do wypłaty odsetek od tego zasiłku w wysokości i na zasadach określonych w ustawie o systemie ubezpieczeń społecznych.

Kwestię odsetek reguluje art. 85 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, zgodnie z którym jeżeli Zakład Ubezpieczeń Społecznych w terminach przewidzianych w przepisach określających zasady przyznawania i wypłacania świadczeń pieniężnych z ubezpieczeń społecznych lub świadczeń zleconych do wypłaty na mocy odrębnych przepisów albo umów międzynarodowych – nie ustalił prawa do świadczenia lub nie wypłacił tego świadczenia, jest obowiązany do wypłaty odsetek od tego świadczenia w wysokości odsetek ustawowych określonych przepisami prawa cywilnego. Nie dotyczy to przypadku, gdy opóźnienie w przyznaniu lub wypłaceniu świadczenia jest następstwem okoliczności, za które Zakład nie ponosi odpowiedzialności.

Przesłanką powstania obowiązku organu rentowego wypłaty odsetek jest opóźnienie tego organu w ustaleniu prawa do świadczenia pieniężnego z ubezpieczenia społecznego lub wypłaty tego świadczenia. W orzecznictwie Sądu Najwyższego wyrażono pogląd, że zawarte w art. 85 ust. 1 ustawy określenie: "nie ustalił prawa do świadczenia" oznacza zarówno niewydanie w terminie decyzji przyznającej świadczenie, jak i wydanie decyzji odmawiającej przyznania świadczenia, mimo spełnienia warunków do jego uzyskania (tak m.in. wyrok Sądu Najwyższego z 9 marca 2001 r., II UKN 402/00, OSNAPiUS 2002 nr 20, poz. 501, Sąd Najwyższy w wyroku z 7 października 2004 r. II UK 485/03, OSNP 2005 nr 10 poz. 147). Wydanie przez organ rentowy niezgodnej z prawem decyzji odmawiającej wypłaty świadczenia w sytuacji, gdy było możliwe wydanie decyzji zgodnej z prawem, w szczególności, gdy ubezpieczony wykazał wszystkie przesłanki świadczenia, oznacza, że opóźnienie w spełnieniu świadczenia jest następstwem okoliczności, za które organ rentowy ponosi odpowiedzialność, choćby nie można było mu zarzucić niestaranności w wykładni i zastosowaniu prawa (tak m.in. Sąd Apelacyjny w Krakowie w wyroku z 23 października 2013 r., III AUa 425/13).

Sąd Najwyższy w wyroku z 14 września 2007 r. (sygn. akt III UK 37/07, OSNP 2008/21-22/326) uznał, że: „Odsetki przewidziane w art. 85 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (jednolity tekst: Dz.U. z 2007 r. Nr 11, poz. 74 ze zm.) od kwoty świadczenia przyznanego wyrokiem sądu w sytuacji, gdy organ rentowy z naruszeniem prawa odmówił jego przyznania, nalicza się od upływu terminu, w którym organ rentowy powinien był wydać prawidłową decyzję uwzględniającą wniosek”.

W rozpoznawanej sprawie organ rentowy decyzją z 18 grudnia 2013 r. nr (...)-1 Zakład Ubezpieczeń Społecznych III O/W. stwierdził, że ubezpieczona M. W. nie podlega ubezpieczeniom społecznym z tytułu zatrudnienia u płatnika składek (...) sp z o.o. Decyzja ta została następnie zmieniona prawomocnym orzeczeniem Sądu Okręgowego wydanym w sprawie XIII U 329/14, w którym Sąd ustalił, że od 29 sierpnia 2013 r. M. W. podlega obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowemu, chorobowemu i wypadkowemu tytułu zatrudnienia u płatnika składek (...) sp z o.o. (niesporne, kopia wyroku – k. 24). Sąd Okręgowy dokonał ustaleń, skutkujących zmianą decyzji po przeprowadzeniu rozprawy, w tym postępowania dowodowego, a następnie przyznał odwołującej sporne świadczenie.

Rozstrzygając w sprawie przedmiotowego odwołania wskazać należy, że w razie sporu odnośnie ustalenia istnienia stosunku pracy organ rentowy nie ma kompetencji do jego rozstrzygnięcia, gdyż ustawodawca powierzył kognicję w tym zakresie sądom pracy i ubezpieczeń społecznych, w postępowaniu odrębnym. Nie można zatem zasadnie twierdzić, że rozstrzygnięcie w sprawie XIII U 329/14 opierało się na tych samych dowodach, które były w dyspozycji organu rentowego, skoro niesporne jest, że Sąd Okręgowy nie oparł się wyłącznie na materiale dostępnym organowi rentowemu, lecz w celu rozstrzygnięcia sporu wyznaczył rozprawę i przeprowadził postępowanie dowodowe, w tym przesłuchał świadków, celem ustalenia, czy odwołującą się łączył z (...) sp z o.o. stosunek pracy. Istniał zatem obiektywny stan niepewności co do charakteru stosunku łączącego odwołującą się z (...) sp z o.o.

W stosunkach opartych na prawie ubezpieczeń społecznych prawo do odsetek uregulowane zostało w sposób wyczerpujący. Świadczenia w tym systemie nie mają charakteru obligacyjnego, zatem obowiązek zapłaty odsetek może wynikać wyłącznie z ustawy. W związku z tym odsetki należą się ubezpieczonemu jedynie w granicach przewidzianych przez normy prawa ubezpieczeń społecznych (zob. wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z 21 sierpnia 2013 r. sygn. akt III AUa 181/13, LEX nr 1356473). Brak jest podstaw do ustalenia odpowiedzialności ZUS za spowodowanie opóźnienia w wypłacie zasiłku chorobowego, ponieważ nie doszło do opóźnienia w wypłacie świadczenia na rzecz odwołującej. Organ rentowy ponosi odpowiedzialność za odmowę przyznania świadczenia tylko wtedy, gdy wszystkie niezbędne okoliczności faktyczne, uzasadniające nabycie prawa zostały ustalone w postępowaniu przed tym organem, a odmowa przyznania świadczenia jest wynikiem błędu w wykładni lub/i zastosowaniu prawa materialnego (zob. stanowisko Sądu Apelacyjnego w Lublinie wyrażone w wyroku z 26 czerwca 2013 r. sygn. akt III AUa 208/13, LEX nr 1331074)

Błędy organu rentowego podzielić można na błędy w wykładni lub niewłaściwym zastosowaniu prawa oraz błędy w ustaleniach faktycznych, będące skutkiem naruszenia przepisów proceduralnych. Jeżeli zatem organ rentowy dokonał nieprawidłowej wykładni lub błędnego zastosowania prawa, to ubezpieczonemu należą się odsetki od kwoty świadczenia przyznanego wyrokiem sądu liczone od upływu terminu, w którym organ rentowy powinien był wydać prawidłową decyzję uwzględniającą wniosek. Bardziej złożona jest prawna kwalifikacja błędu w ustaleniach faktycznych, jako przesłanki uzasadniającej odpowiedzialność organu rentowego z tytułu wypłaty odsetek za opóźnienie. Możliwa jest bowiem sytuacja, że przyznanie prawa do świadczenia może nastąpić dopiero wskutek ustaleń faktycznych sądu, gdyż zwykle wiąże się z problematyką postępowania dowodowego, natomiast w tym zakresie brak kompetencji organu rentowego, co jak wskazano wyżej miało miejsce w okolicznościach sprawy.

W razie wątpliwości co do charakteru stosunku prawnego łączącego ubezpieczonego z płatnikiem składek, organ rentowy nie jest uprawniony do dokonywania samodzielnych ustaleń co do istnienia lub nieistnienia stosunku pracy i wątpliwość organu co do istnienia tytułu ubezpieczenia, skutkująca odmową przyznania świadczenia, nie stanowi o naruszeniu prawa przez organ rentowy. Po wyroku Sądu Okręgowego w Warszawie organ rentowy nie zakwestionował ustaleń sądu pierwszej instancji i wobec prawomocnego rozstrzygnięcia, wydał decyzję przyznającą świadczenie, a następnie wypłacił należność w terminie przewidzianym w ustawie.

Tym samym za nieuzasadnione należy uznać żądanie odsetek od opóźnienia w wypłacie świadczenia, dlatego na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. Sąd oddalił odwołanie.