Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 11 grudnia 2017 r.

Sąd Rejonowy w Toruniu I Wydział Cywilny w składzie następującym:

po rozpoznaniu w dniu 11 grudnia 2017 r. w Toruniu

sprawy z powództwa A. T., J. W. (1) i M. T.

przeciwko S. K. (1) i S. K. (1)

o nakazanie

I.  oddala powództwo;

II.  nie obciąża powodów kosztami zastępstwa procesowego należnymi pozwanym;

III.  nakazuje pobrać od pozwanych solidarnie na rzecz Skarbu Państwa kwotę 646,59 zł (sześćset czterdzieści sześć złotych pięćdziesiąt dziewięć groszy) tytułem zwrotu wydatków związanych z opinią biegłego;

IV.  nakazuje pobrać od powoda J. W. (1) na rzecz Skarbu Państwa kwotę 646,59 zł (sześćset czterdzieści sześć złotych pięćdziesiąt dziewięć groszy) tytułem zwrotu wydatków związanych z opinią biegłego;

V.  nakazuje zwrócić powodom M. T. i A. T. solidarnie ze Skarbu Państwa kwotę 53,41 zł (pięćdziesiąt trzy złote czterdzieści jeden groszy).

Sygn. akt I C 2003/15

UZASADNIENIE

Powodowie A. T. i M. T. wnieśli przeciwko S. K. (1) i S. K. (1) o nakazanie zaniechania naruszeń prawa własności nieruchomości powodów przy ul. (...) w Ł. i usunięcie z terenu działki pozwanych brzóz i modrzewia sąsiadujących z działką powodów.

Powód J. W. (1) wniósł przeciwko S. K. (1) i S. K. (1) o nakazanie zaniechania naruszeń prawa własności nieruchomości powoda przy ul. (...) w Ł. i usunięcie z terenu działki pozwanych brzóz sąsiadujących z działką powoda.

Postanowieniem z dnia 19.10.2016r. sprawy zostały połączone do wspólnego rozpoznania pod sygnaturę I C 2003/15.

W uzasadnieniu pozwów powodowie wskazali, iż drzewa na działce pozwanych z uwagi na swoje gabaryty stwarzają realne zagrożenie dla nieruchomości sąsiednich bowiem mogą się przewrócić. Modrzew zacienia działkę A. T. i M. T.. Brzozy natomiast mocno pylą, zrzucają liście i kwiatostany co jest bardzo uciążliwe zważywszy na osadzającą się grubą warstwę pyłu i zaśmiecanie działek. Poza tym rozbudowany system korzeniowy drzew nie pozwala na wykorzystanie części działki J. W. (1) pod uprawę roślin.

W odpowiedzi na pozew pozwani wnieśli o oddalenie powództwa wskazując, iż już w toku postępowania o zawezwanie do próby ugodowej w sprawie (...) wyrażali wolę przycięcia gałęzi w zakresie w jakim nie zagraża to konstrukcji drzew, jednakże powodowie odrzucili te propozycję żądając wycięcia drzew. Zaprzeczyli, by drzewa na ich działce stanowiły zagrożenie dla nieruchomości sąsiednich czy też nadmiernie utrudniały korzystanie z nich.

Postanowieniem z dnia 08.03.2016r. zawieszono postępowanie na mocy art. 178 kpc celem dokonania przycięcia drzew. Postępowanie zostało podjęte w dniu 26 lipca 2017r.

Pismem z dnia 29.08.2016r. pełnomocik pozwanych poinformował, że pozwany samodzielnie dokonał cięcia drzew.

Sąd ustalił, co następuje:

Powodowie M. T. i A. T. mieszkają w domu posadowionym na działce przy ul. (...) w Ł., zaś powód J. W. (1) przy ul. (...) w Ł.. Pomiędzy tymi działkami znajduje się nieruchomość S. i S. K. (2). Wszyscy mieszkają tam od wielu lat. Na działce S. i S. K. (2) posadowione są drzewa. Przy granicy z działką M. T. i A. T. rośnie brzoza i modrzew. Od strony nieruchomości J. W. (1) znajdują się brzozy i świerk. Powodowie informowali pozwanych, iż drzewa na ich działce powodują duże niedogodności w zakresie korzystania z ich nieruchomości (cień rzucany przez modrzew i brzozę na działkę państwa T., nadmierne pylenie brzóz, opadanie liści, system korzeniowy uniemożliwiający uprawę roślin przez J. W. (1)). Pozwani zaproponowali przycięcie drzew. Powodowie zażądali całkowitego ich usunięcia. Pozwani nie zaakceptowali takiego rozwiązania.

Na działce powodów także znajdują się drzewa. Rosną one także w pasie drogowym przy nieruchomościach stron (brzozy, tuje, klony).

Decyzją z dnia 10.08.2016r. zezwolono S. K. (1) na przycięcie 3 brzóz. Pozwany samodzielnie dokonał przycięcia drzew.

Bezsporne oraz wniosek, decyzja i pismo – k. 55-57, notatka – k. 63-63v, zdjęcia – k. 82, zeznania świadków: Z. D. -00:03:05 – 00:13:13, k. 83-83v, T. W. – 00:18:49 – 00:29: 35, k. 84, M. W. – 00:30:18 – 00:40:41 k. 84-84v, S. D. – 00:41:14- 01:00:37, k. 85-85v, przesłuchanie stron: A. T. – 01:05:06 – 01:23:32, k. 85v-86, J. W. – 01:23:45- 01:31:22, k. 86-86v, S. K. – 01:31:57-01:49:02, k. 86v-87

Po dokonaniu wizji lokalnej biegły stwierdził, istnieje konieczność redukcji koron brzozy, modrzewia i wszystkich innych drzew i krzewów, gdyż będą się one rozrastać Po stronie wschodniej rośnie brzoza, sosna, tuja, modrzew i świerk, które powinny zostać przycięte w sposób ograniczający ich rozrost pionowy. Maksymalnie należy zredukować koronę brzozy od strony posesji państwa T. aby zapewnić przeżycie drzewa i dostęp słońca do posesji. Co do brzóz rosnących po stronie zachodniej (posesja J. W.) istnieje konieczność redukcji korony do granic działki. Brzoza przy posesji państwa T. może powodować zacienieni, ale w niewielkim stopniu wpływa to na ograniczenie odparowania wilgoci z elewacji budynku posesji nr (...), bowiem cała elewacja pokryta jest mniej lub bardziej glonami także od strony zachodniej, południowej i północnej. Prawdopodobnie jest to efekt wieloletniego działania złożonych czynników atmosferycznych. Cień rzucany przez modrzew jest zmienny w zależności od pory roku, natomiast tuja rosnąca na działce państwa T. cały rok równomiernie zacienia posesje powodów i pozwanych. Okres pylenia brzóz trwa około miesiąca. Opadanie liści to proces wieloetapowy. Drzewa na nieruchomości państwa K. nie są w stanie osuszyć fundamentów budynków sąsiednich. Na działce J. W. (1) istnieje możliwość prowadzenia upraw. Cień rzucany przez budynek i dwie brzozy z posesji państwa K. na działkę J. W. (1) mają różny wpływ na zacienienie tej nieruchomości. Brzozy są wyższe niż budynek, rosną przy granicy i wywierają większy wpływ na nieruchomość J. W. (1). Bardziej skomplikowany charakter zacienienia występuje na granicy pozwanych z państwem T.. Skala zacienienia nieruchomości powodów przez budynek pozwanych jest zdecydowanie większa niż jednej brzozy.

Generalnie korony drzew winny zostać zredukowane do wysokości budynków i granic nieruchomości co ograniczy immisje do minimum.

dowód; - opinia biegłego – k. 102-114, 141-144, przesłuchanie biegłego - 00;03:29- 00;15:25

Dnia 17 listopada 2017r. dokonano przycięcia drzew. Część prac została wykonana pod nieobecność biegłego – drastyczne obcięto konary brzozy przy granicy z posesją państwa T.. Przy kolejnych pracach biegły był obecny. Wszystkie gałęzie i konary drzew przechodzące na stronę powodów zostały przycięte do granicy działki, w wyniku czego drzewa nie zachowały naturalnego pokroju. Mają one zachwianą statykę, co może grozić ich przechylaniem w kierunku budynku pozwanych. Dodatkowo przycięto drzewa o najbardziej wystające konary. I. został ograniczona do minimum, rynny w budynku państwa T. nie będą się zapychać. Drzewa nie stanowią niebezpieczeństwa. Podczas prac strony zachowywały się agresywnie wobec biegłego.

sprawozdanie – k. 172-178, przesłuchanie biegłego – 00:01:00 – 00:08:27 – k. 180-181

Sąd zważył, co następuje:

Stan faktyczny niniejszej sprawy Sąd ustalił na podstawie okoliczności bezspornych, dokumentów przedłożonych przez strony, pisemnych i ustnych opinii biegłego sądowego, a uzupełniająco na podstawie zeznań świadków i przesłuchania stron.

Sąd w pełni dał wiarę dowodom w postaci dokumentów zgromadzonych w toku procesu, albowiem ich prawdziwość nie budziła w ocenie Sądu jakichkolwiek wątpliwości. Były one opatrzone wymaganymi pieczęciami i podpisami. Co więcej, wiarygodność przedłożonych dokumentów nie była kwestionowana przez żadną ze stron.

Zeznania świadków i przesłuchania stron pozwoliły na ustalenie stanu faktycznego sprawy, przy czym wskazać należy, iż z uwagi na konflikt między stronami ich twierdzenia były obarczone duża dozą subiektywizmu.

Ustalając stan faktyczny Sąd oparł się w dużej mierze na pisemnych opiniach biegłego P. S., sprawozdaniu z czynności oraz opiniach ustnych biegłego.

Opinie biegłego sądowego zasługiwały na miano wiarygodnych, ponieważ cechują się fachowością i rzetelnością. Zostały sporządzone przez osobę kompetentną, posiadającą odpowiednie kwalifikacje. Biegły jest bowiem biegłym sądowym posiadającym wiedzę specjalistyczną z zakresu ochrony środowiska, przyrody i kształtowania krajobrazu. Opinie biegłego były logiczne i spójne oraz udzielały w wystarczającym stopniu odpowiedzi na pytania ujęte w tezie postanowienia dopuszczającego ten dowód.

Z uwagi na pytania strony pozwanej Sąd dopuścił dowód z opinii uzupełniającej. Biegły w sposób wyczerpujący odpowiedział na pytania i potrzymał wnioski końcowe pierwotnej opinii.

Zważyć też należy, że ugruntowany jest w orzecznictwie pogląd, według którego Sąd w sprawie do rozstrzygnięcia której wymagane są wiadomości specjalistyczne nie może wydać orzeczenia wbrew wnioskom wypływającym z opinii uznanej przez tenże Sąd za fachową i rzetelną /zob. np. wyrok SN z 26/10/2006 I CSK 166/06 – publ. Lex nr 209297 lub II UK 277/04?

W ocenie Sądu brak było podstaw do dopuszczenia kolejnej opinii innego biegłego albowiem sporządzone w sprawie opinie były wewnętrznie spójne, logiczne i wyczerpująco odpowiadały na postawione pytania.

Istota sporu w niniejszej sprawie sprowadzała się do ustalenia, czy wskazane w pozwie drzewa faktycznie zakłócają korzystanie z nieruchomości sąsiednich ponad przeciętną miarę, a jeśli tak, to co należy uczynić by to zniwelować.

Na samym początku należy poczynić kilka uwag natury prawnej.

Problematykę relacji sąsiedzkich oraz sposobu korzystania z nieruchomości gruntowych sąsiadujących ze sobą na gruncie prawa cywilnego reguluje w prosty sposób przepis art. 144 k.c., zgodnie z którym „właściciel nieruchomości powinien przy wykonywaniu swego prawa powstrzymywać się od działań, które by zakłócały korzystanie z nieruchomości sąsiednich ponad przeciętną miarę, wynikającą ze społeczno-gospodarczego przeznaczenia nieruchomości i stosunków miejscowych”. Celem tego unormowania jest zminimalizowanie ewentualnych konfliktów mogących powstać w związku z korzystaniem z sąsiadujących nieruchomości.

Oddziaływanie na nieruchomość sąsiednią w rozumieniu przepisu art. 144 k.c. może przybrać postać immisji. Judykatura wyróżnia podział m.in. na immisje bezpośrednie lub immisje pośrednie. Przez to pierwsze pojęcie rozumie się bezpośrednią ingerencję w sferę cudzej własności (naruszenie własności). I. pośrednia natomiast to ujemne oddziaływanie na nieruchomość sąsiednią, przy czym źródłem tego oddziaływania jest korzystanie przez właściciela z jego nieruchomości, powodujące wytworzenie ciepła, hałasu, czy też zacienienia sąsiadującej działki. I. dzielą się też na pozytywne i negatywne. I. pozytywne oddziałują wprost na nieruchomości sąsiednie poprzez rozchodzenie się substancji lub energii. I. negatywne polegają na tamowaniu przenikania na nieruchomości sąsiednie, np. światła słonecznego. Wyróżnia się także immisje materialne oraz niematerialne. I. niematerialne oddziałują na psychikę właściciela nieruchomości sąsiedniej, zwłaszcza na jego poczucie bezpieczeństwa, estetyki, niezależności (tak: wyrok s.okręg. w B. z 2013-12-06, II Ca 1034/13, LEX nr 1715505).

Pojęcie "przeciętna miara" w rozumieniu art. 144 k.c. zakłada obowiązek biernego znoszenia oddziaływania we wszelkiej postaci w określonym stopniu, jeżeli to oddziaływanie nie ma charakteru szykany. Elementem konkretnie współokreślającym "przeciętną miarę" jest społeczno-gospodarcze przeznaczenie nieruchomości. Ocena owej "przeciętnej miary" w musi być przy tym dokonana na podstawie obiektywnych warunków panujących w środowisku osób zamieszkujących na danym terenie, a nie na podstawie ich subiektywnych odczuć (por. Wyrok SN z dnia 28 grudnia 1979 r., III CRN 249/79, OSNC 1980, nr 7-8, poz. 144 oraz Wyrok SN z dnia 22 listopada 1985 r., II CR 149/85, OSNC 1986, nr 10, poz. 162).

Natomiast zgodnie z art. 150 k.c., właściciel gruntu może obciąć i zachować dla siebie gałęzie zwieszające się z sąsiedniego gruntu; jednakże w wypadku takim właściciel powinien uprzednio wyznaczyć sąsiadowi odpowiedni termin do ich usunięcia.

W odniesieniu do powyższych rozważań wskazać należy, iż przedmiotem niniejszej sprawy są immisje pośrednie w rozumieniu art. 144 k.c.

Jak wynika z materiału dowodowego, a w szczególności z opinii biegłego, które Sąd w całości podziela, dla zapewnienia prawidłowego funkcjonowania nieruchomości sąsiednich konieczne jest przycięcie gałęzi przechodzących poza granice działek powodów oraz przycięcie drzew do pułapu dachów domów powodów. Biegły nie wskazał, iż jednym możliwym i skutecznym rozwiązaniem problemu jest wycięcie przedmiotowych drzew. W obecności biegłego dokonano stosownych prac, które zniwelowały immisje do minimum. Wskazać należy, iż strony od wielu lat zamieszkują swoje posesje. Na wszystkich posesjach rosną drzewa. Drzewa posadowienie są także w pasie drogowym. Zacienienie nieruchomości związane jest także z drzewami rosnącymi na tych nieruchomościach. Na nieruchomość państwa T. większy cień rzuca budynek pozwanych niż ich drzewa. Cała elewacja budynku państwa T. pokryta jest mniej lub bardziej glonami także od strony zachodniej, południowej i północnej, gdzie cienia nie rzucają drzewa pozwanych. Jak wynika z opinii biegłego, J. W. (1) może uprawiać pas gruntu przy granicy z posesją pozwanych. Pylenie brzóz przez okres jednego miesiąca w roku oraz spadanie liści są naturalnymi procesami biologicznymi i trudno uznać by w chwili obecnej w przedmiotowej sprawie nosiły znamiona immisji, bowiem dokonano stosownych przycięć drzew by je ograniczyć do minimum. Jak stwierdził biegły rynny w budynku państwa T. nie będą się zapychać.

Z tych względów, na podstawie art. 144 k.c. a contrario, Sąd oddalił powództwo.

O kosztach procesu orzeczono na podstawie art. 102 kpc.

Obciążenie strony, zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu, całością lub nawet tylko częścią kosztów procesu może w okolicznościach konkretnej sprawy pozostawać trudne do pogodzenia z poczuciem sprawiedliwości oraz zasadami współżycia społecznego. Z tego względu ustawodawca przewidział specjalne unormowanie pozwalające nie obciążać strony przegrywającej (powoda, pozwanego) obowiązkiem zwrócenia przeciwnikowi całości lub części kosztów. Ideę tę urzeczywistnia wyrażona w powołanym przepisie zasada słuszności. Artykuł 102 nie konkretyzuje w żaden sposób pojęcia wypadków szczególnie uzasadnionych. Wskazanie w tym przepisie na dopuszczalność odstąpienia od zasady odpowiedzialności za wynik procesu jedynie w wypadkach wyjątkowych ("szczególnie uzasadnionych") wyłącza możliwość stosowania wykładni rozszerzającej. Ocena, czy taki wypadek rzeczywiście zachodzi, pozostawiona została uznaniu sądu. Musi ona mieć na względzie całokształt okoliczności sprawy. Chodzi tu nie tylko o okoliczności związane z przebiegiem procesu, ale również pozostające poza jego obszarem (np. stan majątkowy stron, ich sytuacja życiowa). Okoliczności te powinny być oceniane przede wszystkim z punktu widzenia zasad współżycia społecznego. Kryteria pomocne przy rozstrzyganiu o istnieniu czy też nieistnieniu przesłanek zastosowania zasady słuszności wskazane zostały w licznych orzeczeniach Sądu Najwyższego. Sposób skorzystania z art. 102 jest suwerennym uprawnieniem jurysdykcyjnym sądu i do jego oceny należy przesądzenie, czy wystąpił szczególnie uzasadniony wypadek, który uzasadnia odstąpienie, a jeśli tak, to w jakim zakresie, od generalnej zasady obciążania kosztami procesu strony przegrywającej spór (zob. wyroki SN: z dnia 3 lutego 2010 r., II PK 192/09, Lex nr 584735 i z dnia 27 maja 2010 r., II PK 359/09, Lex nr 603828 oraz postanowienia SN: z dnia 19 października 2011 r., II CZ 68/11, Lex nr 1044004 i z dnia 20 kwietnia 2012 r., III CZ 17/12, Lex nr 1164739). O tym, czy w konkretnej sprawie zachodzi "szczególnie uzasadniony wypadek" w rozumieniu art. 102, decyduje m.in. sposób prowadzenia procesu przez stronę przegrywającą sprawę. Jeżeli prowadzi ona proces w sposób nielojalny, np. przez usiłowanie wprowadzenia sądu w błąd, albo celowo dąży do przewleczenia procesu lub zwiększenia jego kosztów, to nie zasługuje na potraktowanie jej w uprzywilejowany sposób i na zwolnienie od zwrotu kosztów procesu przeciwnikowi (zob. postanowienie SN z dnia 20 grudnia 1973 r., II CZ 210/73, Lex nr 7366).

W niniejszej sprawie każda ze stron mimo deklaracji o możliwości polubownego rozwiązania sporu postępowała w sposób sprzeczny z tymi oświadczeniami, co skutkowało generowaniem kosztów i długotrwałością postępowania. Zważywszy na powyższe, uzasadnione zdaniem Sądu, jest w oparciu o zasady słuszności, nie obciążać powodów kosztami zastępstwa procesowego pozwanego, natomiast obciążyć każdą ze stron kosztami opinii biegłego w 1/3 części (punkt III, IV i V wyroku).