Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 13 listopada 2017 roku

Sąd Okręgowy/Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Częstochowie

Wydział IV

w składzie:

Przewodniczący SSO Lidia Łataś

Protokolant starszy sekretarz sądowy Joanna Jastrzębska-Ciura

po rozpoznaniu w dniu 7 listopada 2017 roku w Częstochowie

sprawy Fundacji (...) w K.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w S.

przy udziale zainteresowanego B. D.

o ustalenie podlegania ubezpieczeniom społecznym

na skutek odwołania Fundacji (...) w K.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w S.

z dnia 17 marca 2017 roku Nr (...)

1.  zmienia zaskarżoną decyzję i ustala, że zainteresowany B. D. nie podlega u płatnika składek Fundacji (...) w K. obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym na podstawie umowy zlecenia w okresach:

od 28 czerwca 2013 roku do 15 października 2013 roku;

8 listopada 2013 roku;

od 23 marca 2015 roku do 26 marca 2015 roku;

2.  zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w S. na rzecz odwołującej Fundacji (...) w K. kwotę 270 zł (dwieście siedemdziesiąt złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 17 marca 2017r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział
w S. stwierdził, że B. D. jako osoba wykonująca pracę na podstawie umowy zlecenia u płatnika składek Fundacji (...) w K. podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym, wypadkowemu w okresach od 28 czerwca 2013r. do 15 października 2013r., 8 listopada 2013r. i od 23 marca 2015r. do 26 marca 2015r. oraz ustalił podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe i wypadkowe oraz ubezpieczenie zdrowotne za okres od czerwca do listopada 2013r. oraz za marzec 2015r.

W uzasadnieniu organ rentowy wskazał, iż płatnik składek zawarł z B. D. umowy o dzieło:

- od 28 czerwca 2013r. do 15 października 2013r. w zakresie: „opracowanie danych do mapy interaktywnej (…)”;

- 7 października 2013r. w zakresie: „przygotowanie i wykonanie prelekcji na temat: (...)” według autorskiego projektu – podczas szkolenia dla uczestników Projektu”;

- 8 listopada 2013r. w zakresie: „ przygotowanie i wykonanie prelekcji na temat „(...)” wg autorskiego programu podczas szkolenia dla uczestników Projektu (…);

- 23 marca 2015r. do 26 marca 2015r. w zakresie: „przygotowanie autorskiej prelekcji o historii literatury w 100-letniej historii miasta Z. – zaprezentowanej podczas promocji tomików wierszy: „(...)”, (...), i „(...) w dn. 26 marca 2015r. (…)”.

ZUS wskazał, iż w toku kontroli ustalono, że wykonanie przez B. D. czynności na rzecz płatnika składek określone w umowach nie spowodowało powstania żadnego dzieła w rozumieniu przepisu art. 627 k.c. Stwierdził, iż charakter czynności wykonywanych w ramach przedłożonych umów wyraźnie wskazuje na to, że mają one charakter umów o świadczenie usług. W ocenie ZUS są one umowami starannego działania i w wyniku ich wykonania nic powstaje żadne indywidualne dzieło, mogące mieć samodzielny byt na przyszłość.

Odwołanie od powyższej decyzji złożył płatnik składek Fundacja (...) w K.. Odwołująca wnosiła o zmianę zaskarżonej decyzji w całości przez stwierdzenie, że B. D. w okresach od 28 czerwca 2013r. do 15 października 2013r., 8 listopada 2013r. oraz od 23 do 26 marca 2015r. nie podlegał obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnym, rentowym i wypadkowemu. Domagała się również zasądzenia od organu rentowego kosztów procesu, według norm przepisanych.

Odwołująca argumentowała, iż B. D. w ramach zawartych umów opracował dane do mapy interaktywnej, a także przygotował i wykonał autorskie prelekcje: „(...)” podczas szkolenia dla uczestników projektu; „(...)” – także podczas szkolenia dla uczestników projektu; na temat historii literatury w stuletniej historii miasta Z. zaprezentowaną podczas promocji tomików wierszy „(...)”, (...) i „(...)”. Argumentowała, iż umowy zostały zatytułowane umowami o dzieło. B. D. za każdym razem został określony jako wykonawca (a nie zleceniobiorca), wynagrodzenie zostało z góry określone w formie ryczałtu i nie było zależne od ilości czy czasochłonności wykonanych prac. Wyjaśniała, iż efektem prac B. D. były dane do mapy interaktywnej oraz autorskie prelekcje oraz ich programy. Celem tych prelekcji było umożliwienie słuchaczom zapoznania się z historią, kulturą i literaturą na analizowanym obszarze, wcześniej tego typu prelekcje nie były wygłoszone w żadnej postaci. Dzieła wytworzone przez B. D. miały być autorskie i to stwierdzenie strony zawierały już w samym opisie dzieła. Zwracała przy tym uwagę, iż umowa o przeniesienie praw autorskich nie wymaga żadnej szczególnej formy. Organowi rentowemu zostały przedłożone opracowane przez zainteresowanego dane i miał on możliwość stwierdzenia, że są one efektem twórczej, indywidualnej pracy zainteresowanego. To bowiem indywidualny wkład pracy twórczej B. D. decydował o tym, jakie materiały, w jakiej formie, na podstawie jakich badań przekazać Fundacji, która oceniała, pod kątem przydatności do sporządzenia mapy interaktywnej, zgodność dzieł z wykonaną Umową. Poza tym, to istotny wkład pracy twórczej B. D. decydował o doborze treści do programu prelekcji. Dla Fundacji obojętny był sposób realizacji dzieła przez B. D. – jedynie istotne było, by przekazane materiały były nie tylko zaopatrzone w walor twórczości, ale również nadawały się do celu, jakiemu były przeznaczone - do wykonania map interaktywnych itp. Poza tym, dla Fundacji decydujące było to, czy wygłoszone zostały prelekcje na dany temat, mieszczące się w założonych ramach tematycznych i czasowych. Służyć kontroli wykonania takiej realizacji dzieła miała obecność przedstawiciela Fundacji na prelekcjach, który – kontrolując jego przeprowadzenie – oceniał zgodność ich realizacji z umowami. Zwracała uwagę, iż B. D. jest znanym poetą, felietonistą, krytykiem literackim i publicystą, organizatorem wystaw oraz spotkań literackich, promotorem młodych poetów, odznaczającym się ponadprzeciętną specjalistyczną wiedzą o miejscowej historii, kulturze i sztuce. Debiutował pierwszym drukiem poezji w 1961 roku. Był założycielem oraz opiekunem grupy literackiej (...) w Z., w latach 1992-1998 był publicystą Gazety (...), gdzie w swoich artykułach przypominał historię miasta oraz postaci wielkich (...). Współpracował m.in. z Gazetą (...) oraz czasopismem (...).

Organ rentowy wnosił o oddalenie odwołania, wywodząc jak w zaskarżonej decyzji.

Zainteresowany B. D. przyłączył się do odwołania Fundacji (...)
(...) (...) w K..

Sąd Okręgowy ustalił i zważył, co następuje:

B. D. jest znanym regionalistą. Ma doświadczenie jako dziennikarz, pisarz, krytyk literacki. Posiada on bardzo dużą wiedzę i jest źródłem bardzo wielu informacji na temat historii i kultury regionu. Jest organizatorem różnego rodzaju imprez kulturalnych.

Fundacja (...) w K. zajmuje się m.in. promocją regionalnej kultury. B. D. współpracuje z Fundacją od chwili jej powstania i wielokrotnie zawierał z nią umowy o dzieło.

W dniu 28 czerwca 2013r. odwołująca zawarła z zainteresowanym umowę o dzieło. Wskazano, iż w związku z realizacją (...), dotyczącej realizacji zadania publicznego zleconego w ramach Programu Operacyjnego (...) w roku 2013 pod nazwą (...), dotowanego z Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej, strony zawierają umowę o następującej treści: Zamawiający zamawia, a Wykonawca przyjmuje do wykonywania dzieło: opracowanie danych do mapy interaktywnej. Przedmiot umowy obejmuje: zebranie i opracowanie danych archiwalnych oraz opracowanie treści wstępu do danych mapy Interaktywnej (...) Przedmiot umowy, o którym mowa w § 1 niniejszej umowy realizowany będzie w okresie od dnia podpisania umowy do dnia 15 października 2013r. Wykonawca oświadczał, iż posiada doświadczenie w zakresie wykonania przedmiotu umowy. Wykonawca nie mógł powierzyć wykonania zobowiązań wynikających z umowy innej osobie bez uprzedniej zgody Zamawiającego. Zastrzeżenie, o którym mowa w zdaniu poprzedzającym nie dotyczyło pracowników i współpracowników Wykonawcy. Jednocześnie wykonawca przenosił na podstawie umowy na zamawiającego autorskie prawa majątkowe do dzieła w rozumieniu art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 4 lutego 1994r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Dz. U.
z 2006 r. Nr 90, poz. 631 z późn. zm.) powstałych podczas wykonywania umowy z dniem przekazania zamawiającemu dzieła. Określono, iż wykonanie umowy nie będzie naruszało praw autorskich innych osób, dzieła nie będą zawierały niedozwolonych zapożyczeń
z utworów osób trzecich oraz nie będą obciążone żadnymi innymi prawami osób trzecich.
Z tytułu realizacji przedmiotu umowy ustalono wynagrodzenie w kwocie 1.500 zł płatne terminie do 7 dni od daty doręczenia do siedziby Zamawiającego prawidłowo wystawionego przez wykonawcę rachunku sporządzonego podstawie podpisanego przez strony umowy protokołu zdawczo-odbiorczego. Przewidziano, iż w przypadku niewykonania, nienależytego wykonania lub zawinionego przez Wykonawcę opóźnienia w wykonaniu Umowy Zamawiający może wypowiedzieć Umowę ze skutkiem natychmiastowym.

Tworzona mapa interaktywna miała ukazywać (...). Były to punkty zaznaczone w terenie, gdzie znajdują się tradycyjne (...) gospodarstwa i należało zebrać informacje o tych gospodarstwach. Zainteresowany do zebrania tych informacji korzystał z własnej wiedzy na temat historii J.. B. D. posiadał w tym zakresie doświadczenia m.in. w oparciu o zebrane i publikowane przez niego wcześniej materiały w zakresie zwyczajów, obyczajów przy hodowli np. owiec. Zainteresowany wydał publikację „(...) w Z.” i był obeznany z rzemiosłem wiejskim, które to w Z. było kontynuowane do wybuchu II wojny światowej. Zebranie materiałów do mapy interaktywnej polegało na przeprowadzeniu przez zainteresowanego rozmów z osobami prowadzącymi te gospodarstwa, dla ustalenia sposobu hodowli owiec, psów pasterskich, historii hodowli, tradycji. Zainteresowany miał po przeprowadzeniu wywiadu, zapoznaniu się z danym punktem, zapoznaniu się z dostępną literaturą opracować informację na stronę internetową o danym miejscu. W całości inwencja należała do zainteresowanego, przy czym musiało to być w odpowiedni sposób skomasowane, bowiem konieczny był określony rozmiar takiego opracowania. Ponadto do tej mapy opracował wstęp-przedmowę.

W dniu 1 października 2013r. w związku z realizacją umowy nr (...), dotyczącej realizacji zadania publicznego zleconego w ramach Programu Operacyjnego (...) w roku 2013 pod nazwą (...), dotowanego z Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej odwołująca zawarła z zainteresowanym umowę o dzieło, której przedmiotem było przygotowanie i wykonanie prelekcji na temat: „(...)” według autorskiego projektu – podczas szkolenia dla uczestników Projektu. Określono, iż przedmiot umowy realizowany będzie w dniu 7 października 2013r. w P., czas trwania – 1 godzina. Wykonawca oświadczał, iż posiada doświadczenie w zakresie wykonania przedmiotu umowy. Wykonawca nie mógł powierzyć wykonania zobowiązań wynikających z umowy innej osobie bez uprzedniej zgody Zamawiającego. Zastrzeżenie, o którym mowa w zdaniu poprzedzającym nie dotyczyło pracowników i współpracowników Wykonawcy. Z tytułu realizacji przedmiotu umowy ustalono wynagrodzenie w kwocie 150 zł płatne w terminie do 7 dni od daty doręczenia do siedziby Zamawiającego prawidłowo wystawionego przez wykonawcę rachunku. Przewidziano, iż w przypadku niewykonania, nienależytego wykonania lub zawinionego przez Wykonawcę opóźnienia w wykonaniu Umowy Zamawiający może wypowiedzieć Umowę ze skutkiem natychmiastowym.

W dniu 4 listopada 2013r. w związku z realizacją umowy nr (...), dotyczącej realizacji zadania publicznego zleconego w ramach Programu Operacyjnego (...) w roku 2013 pod nazwą (...), dotowanego z Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej odwołująca zawarła z zainteresowanym umowę o dzieło, której przedmiotem było przygotowanie i wykonanie prelekcji na temat: „(...)” wg autorskiego programu podczas szkolenia dla uczestników Projektu. Określono, iż przedmiot umowy realizowany będzie w dniu 8 listopada 2013r. w Galerii (...) w W., czas trwania – 1 godzina. Wykonawca oświadczał, iż posiada doświadczenie w zakresie wykonania przedmiotu umowy. Wykonawca nie mógł powierzyć wykonania zobowiązań wynikających z umowy innej osobie bez uprzedniej zgody Zamawiającego. Zastrzeżenie, o którym mowa w zdaniu poprzedzającym nie dotyczyło pracowników i współpracowników Wykonawcy. Z tytułu realizacji przedmiotu umowy ustalono wynagrodzenie w kwocie 150 zł płatne terminie do 7 dni od daty doręczenia do siedziby Zamawiającego prawidłowo wystawionego przez wykonawcę rachunku. Przewidziano, iż w przypadku niewykonania, nienależytego wykonania lub zawinionego przez Wykonawcę opóźnienia w wykonaniu Umowy Zamawiający może wypowiedzieć Umowę ze skutkiem natychmiastowym.

W przypadku powyższych umów Fundacja decydowała o tematyce. Wykłady były pojedynczymi zamkniętymi całościami, nie były to wykłady seryjne. Obie prelekcje wykonane zostały w oparciu o wcześniejsze publikacje zainteresowanego i on dokonywał doboru materiałów i decydował o sposobie przekazywania. Każda prelekcja miała charakter niepowtarzalny. Na prelekcji byli obecni członkowie zarządu Fundacji. Zainteresowany jest artystą, w związku z tym należało mu w ramach danego tematu dać większą swobodę realizacji, natomiast gdyby zainteresowany nie zrealizował umowy, odbiegał od tematu, to za taką prelekcję nie otrzymałby wynagrodzenia. Zainteresowany ostatecznie część wykładów które prowadził w listopadzie 2013r. wydał drukiem.

W dniu 23 czerwca 2015r. odwołująca zawarła z zainteresowanym umowę o dzieło, której przedmiotem było przygotowanie autorskiej prelekcji o historii literatury w 100-letniej historii miasta Z. – zaprezentowane podczas promocji tomików wierszy: „(...)”, (...) I „(...)” w dniu 26 marca 2015r. Wykonawca oświadczał, iż posiada wiedzę, umiejętności i doświadczenie do wykonania przedmiotu umowy. Wykonawca nie mógł powierzyć wykonania zobowiązań wynikających z umowy innej osobie. Z tytułu realizacji przedmiotu umowy ustalono wynagrodzenie w kwocie 130 zł płatne terminie do 7 dni od daty doręczenia do siedziby Zamawiającego prawidłowo wystawionego przez wykonawcę rachunku, po stwierdzeniu wykonania dzieła w ustalonym terminie. Określono, iż w przypadku nienależytego lub nieterminowego wykonania dzieła zamawiający ma prawo odmowy wypłaty całości lub części umownej kwoty.

Zainteresowany od 1985r. organizował tzw.(...)bezpłatnie jako działacz Towarzystwa (...). Było jednak kilka przypadków, które wymagały od niego całego opracowania popularno-naukowego i publicystycznego łącznie ze znalezieniem recytatorów i przygotowywaniem specjalnych afiszy. Wtedy za przygotowanie tego typu afiszu otrzymywał wynagrodzenie, bo wymagało to od niego znacznego nakładu pracy. Takich (...) wymagających znacznego nakładu pracy było 4 lub 5.

W ostatnim okresie organizatorem (...) była Fundacja oraz firma prywatna. Jeśli chodzi o (...)z dnia 26 marca 2015r. to organizatorem
w całości była Fundacja ze środków własnych. Dwa tomiki wierszy, które były wymienione w przedmiotowej umowie były przez zainteresowanego recenzowane, napisał do nich laudację. Zainteresowany również z okazji 100-lecia miasta Z. wydał tomik poezji (...), który został poświęcony miastu. W ramach tego (...) zainteresowany przygotował prelekcję o historii literatury w 100-lecie miasta Z.. On decydował jeśli chodzi o przedmiot tej umowy o wyborze literatury, na którą chciał się powoływać, o sposobie przekazania informacji, sposobie prezentacji. Ten wykład miał być prezentowany przez około godzinę, ale sposób w jaki informował o historii literatury spowodował, iż wykład trwał ponad 2 godziny. W trakcie wykładu przez osoby wybrane przez zainteresowanego recytowane były w/w tomiki poezji.

dowód: akta ZUS, afisz oraz tomik wierszy (k. 46 akt), opracowania zainteresowanego (k. 47-51 akt), umowa z dnia 1 lipca 2015r. (k. 52-53 akt), wyjaśnienia zainteresowanego B. D. (k. 54v-55v akt), wyjaśnienia M. G. za stronę odwołującą (k. 55v-56 akt), wyjaśnienia M. Ś. za stronę odwołującą (k. 56 akt).

Odwołanie jest uzasadnione.

Zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt 4 ustawy z dnia 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jednolity Dz.U. z 2017r., poz. 1178), obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym podlegają, z zastrzeżeniem art. 8 i 9, osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są osobami wykonującymi pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, zwanymi dalej „zleceniobiorcami” oraz osobami z nimi współpracującymi, z zastrzeżeniem ust. 4.

Ubezpieczeni wymienieni w ust. 1, których podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe z tytułu stosunku pracy, członkostwa w spółdzielni, służby, pobierania świadczenia szkoleniowego, świadczenia socjalnego, zasiłku socjalnego lub wynagrodzenia przysługującego w okresie korzystania ze świadczenia górniczego lub w okresie korzystania ze stypendium na przekwalifikowanie w przeliczeniu na okres miesiąca jest niższa od określonej w art. 18 ust. 4 pkt 5a, podlegają również obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z innych tytułów, z zastrzeżeniem ust. 1b i art. 16 ust. 10a (art. 9 ust. 1a).

Obowiązkowo ubezpieczeniu wypadkowemu podlegają osoby podlegające ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym (art. 12 ust. 1).

W myśl art. 13 pkt 2 ustawy, obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu podlegają osoby fizyczne w następujących okresach, osoby wykonujące pracę nakładczą oraz zleceniobiorcy – od dnia oznaczonego w umowie jako dzień rozpoczęcia jej wykonywania do dnia rozwiązania lub wygaśnięcia tej umowy.

Z kolei art. 66 ust. 1 pkt 1e ustawy z dnia 27 sierpnia 2004r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz.U. z 2008r. nr 164, poz. 1027 ze zm.) stanowi, że obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego podlegają osoby spełniające warunki do objęcia ubezpieczeniami społecznymi lub ubezpieczeniem społecznym rolników, które są osobami wykonującymi pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której stosuje się przepisy Kodeksu cywilnego dotyczące zlecenia lub osobami z nimi współpracującymi. Obowiązek ubezpieczenia zdrowotnego osób, o których mowa w art. 66 ust. 1 pkt 1 lit. a i c-i, powstaje i wygasa w terminach określonych w przepisach o ubezpieczeniach społecznych (art. 69 ust. 1).

Przepisy prawa ubezpieczeń społecznych dotyczące obowiązku podlegania ubezpieczeniom społecznym mają charakter bezwzględnie obowiązujący i nie mogą być zmieniane lub pomijane wolą stron umowy, na podstawie której ma być świadczona praca. Sąd w sprawach o ustalenie istnienia tytułu ubezpieczenia nie może poprzestać na akceptacji oświadczeń stron umowy co do tego, jaką miały wolę przy zawieraniu umowy, tylko dlatego, że strony są zainteresowane określoną kwalifikacją prawną tej umowy. Ustawodawca wyposażył organ rentowy w uprawnienie do prowadzenia postępowania administracyjnego w przedmiocie prawidłowości zgłaszania i przebiegu ubezpieczeń społecznych - art. 83 ust. 1 pkt 1 i 2 ustawy systemowej, co jednoznacznie sprowadza się do badania ich rzeczywistej treści i tytułu podlegania tym ubezpieczeniom (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 19 lutego 2013r., sygn. III AUa 907/12, LEX nr 1289544).

Zakład Ubezpieczeń Społecznych może - wbrew nazwie umowy - zakwalifikować daną pracę jako umowę o świadczenie usług, a nie umowę o dzieło, gdy okoliczności wskazują, że praca faktycznie była wykonywana w ramach takiej umowy (por. m.in. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 6 kwietnia 2011r., sygn. II UK 315/10, OSNP 2012/9-10/127).

Z przeprowadzonego postępowania dowodowego wynika, że odwołująca
i zainteresowany w rzeczywistości łączyły umowy o dzieło.

W myśl art. 627 k.c. przez umowę o dzieło przyjmujący zamówienie zobowiązuje się do wykonania oznaczonego dzieła, a zamawiający do zapłaty wynagrodzenia.

Umowa o dzieło należy do umów rezultatu, a więc jej przedmiotem jest indywidualnie oznaczony wytwór (dzieło). W przypadku umowy o „rezultat” (wytwór), który jest podstawową cechą odróżniającą umowę o dzieło od umowy o pracę lub od umowy zlecenia (świadczenia usług), konieczne jest, aby działania przyjmującego zamówienie doprowadziły w przyszłości do konkretnego, indywidualnie oznaczonego rezultatu - w postaci materialnej bądź niematerialnej.

Na gruncie umowy o dzieło niezbędne jest, aby starania przyjmującego zamówienie doprowadziły do konkretnego, indywidualnie oznaczonego rezultatu, który musi być z góry określony, mieć samoistny byt oraz być obiektywnie osiągalny i pewny. Wykonanie dzieła najczęściej przybiera postać wytworzenia rzeczy, czy też dokonania zmian w rzeczy już istniejącej (naprawienie, przerobienie, uzupełnienie). Tego rodzaju postacie dzieła są rezultatami materialnymi umowy zawartej między stronami. Obok takich rezultatów (materialnych) istnieją także efekty (rezultaty) niematerialne, które mogą, ale nie muszą, być ucieleśnione w jakimkolwiek przedmiocie materialnym (rzeczy). Takim nieucieleśnionym w rzeczy rezultatem nie może być jednak sama czynność, ale wynik tej czynności (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18 kwietnia 2012r., sygn. II UK 187/11, LEX nr 1169838).

Należy przy tym wskazać, iż przedmiotem umowy o dzieło może być również osiągnięcie rezultatu niematerialnego, nieucieleśnionego, w postaci przygotowania i wygłoszenia wykładu lub prelekcji.

Sąd Najwyższy przyjmuje, że przedmiotem prawa autorskiego może być wykład o charakterze niestandardowym, niepowtarzalnym, spełniającym kryteria twórczego i indywidualnego utworu naukowego ( por. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 14 lutego 2012r., III UZP 4/11, OSNP 2012 nr 15-16, poz. 198, wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 3 lipca 2007 r., II CSK 207/07, z dnia 28 listopada 2006 r., IV CSK 203/06, z dnia 25 stycznia 2006 r., I CK 281/05, OSNC 2006 Nr 11, poz. 186). W wyroku z dnia 4 czerwca 2014 r. (sygn. II UK 561/13, LEX nr 1504566) Sąd Najwyższy wskazał, że co do zasady wygłoszony wykład może stanowić przejaw działalności twórczej o indywidualnym charakterze i być przedmiotem umowy o dzieło, jednocześnie zaznaczając że o takiej kwalifikacji decydują dodatkowe kryteria. Jednym z takich kryteriów wskazanych w uzasadnieniu omawianego orzeczenia jest kryterium sprecyzowania (chociażby w zarysie) tematu wykładu. Sąd Najwyższy podkreślił, że w przypadku umowy o dzieło w postaci utworu naukowego (wykładu), przesłanką przedmiotowo istotną (przesądzającą) jest jego zakres, którego wskazanie nie może się ograniczać do danej dziedziny nauki. Tak bowiem szeroko ujęty przedmiot umowy uniemożliwia jego identyfikację wśród innych utworów intelektualnych dotyczących tego samego zakresu. Istotą wykładu jako dzieła autorskiego jest jego treść zawierająca przekaz określonej myśli intelektualnej twórcy, której granice wytycza z góry zamówiony temat.

Możliwa jest umowa o dzieło, nieobjęta obowiązkiem ubezpieczenia społecznego, której przedmiotem jest wygłoszenie wykładu, pod warunkiem jednak, że wykładowi można przypisać cechy utworu. Te warunki spełnia tylko wykład naukowy (cykl wykładów) o charakterze niestandardowym, niepowtarzalnym, wypełniający kryteria twórczego i indywidualnego dzieła naukowego. Rzecz w tym, że ochronie prawa autorskiego nie podlegają działania o charakterze odtwórczym, polegające na wykonywaniu czynności wymagającym określonej wiedzy i zdolności do jej przekazania (por. art. 1 ust. 21 u.p.a.p.p.), zatem konieczne jest wykazanie przez skarżącego, że wykonawcy przysługiwały prawa autorskie, którymi zadysponował na jego rzecz (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 czerwca 2014 r. II UK 543/13, LEX nr 1495940).

W warunkach niniejszej sprawy we wszystkich czterech przypadkach zawartych umów strony realizowały umowy o dzieło. Każdorazowo umowy te zawierane były z zainteresowanym w związku z jego wyjątkowymi umiejętnościami i wiedzą dotyczącą regionu (...). W przypadku przygotowywania danych do mapy Interaktywnej (...) zainteresowany korzystając ze swojego doświadczenia historycznego, najpierw ustalił historycznie miejsca (...), ustalił czy w tych miejscach nadal prowadzone są tego typu gospodarstwa, następnie udał się do tych gospodarstwa i zebrał określone dane odnośnie obecnego funkcjonowania tych miejsc, na podstawie których opracował informację na stronę internetową o danym miejscu. W całości inwencja należała do zainteresowanego, przy czym musiało to być w odpowiedni sposób skomasowane, bowiem określony był rozmiar takiego opracowania. Ponadto do tej mapy opracował wstęp-przedmowę. Przybrało to konkretny rezultat (v. k. 47-49 akt). Prawa autorskie z tym związane zainteresowany przeniósł na odwołującą Fundację. Nie ma przy tym znaczenia, iż w umowie nie wykluczono możliwości wykonywania działa przy wykorzystaniu osób trzecich, albowiem nawet to, iż pewien zakres czynności był wykonywany przez osoby inne niż zainteresowani (np. zrobienie zdjęć obiektów), nie pozbawia tej umowy charakteru dzieła (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 19 października 2017r., sygn. III UK 226/16, G.Prawna 2017/205/10).

Jeśli chodzi o wykonane prelekcje (zakwestionowane przez ZUS w zaskarżonej decyzji) to również w tym przypadku powierzenie ich zainteresowanemu wynikało z jego wyjątkowej wiedzy i umiejętności. Temat konkretnych prelekcji był jednoznacznie określony w poszczególnych umowach. Każda z prelekcji miała charakter niepowtarzalny i niestandardowy. Rezultat tych prelekcji był weryfikowany przez członków zarządu Fundacji, którzy każdorazowo uczestniczyli w prelekcjach i kontrolowali czy treści przekazywane przez zainteresowanego mieszczą się w ramach zadanego tematu. Przed prelekcją strony ustalały ogólny zarys wykładu. Jednocześnie w przypadku, gdyby dzieło nie zostało wykonane w sposób prawidłowy, tzn. gdyby przedstawiona prelekcja nie była zgodna z umówionym tematem, zainteresowanemu nie zostałoby wypłacone wynagrodzenie. O tym, iż prelekcje te miały charakter indywidualnego dzieła naukowego najlepiej świadczy zaś fakt, że ostatecznie część prelekcji, które zainteresowany prowadził wydano drukiem.

Reasumując należało stwierdzić, iż umowy będące przedmiotem oceny w niniejszej sprawie rzeczywiście były umowami o dzieło i jako takie nie rodziły obowiązku ubezpieczeń społecznych.

Mając na uwadze powyższe Sąd orzekł jak w sentencji wyroku na podstawie art. 47714 § 2 k.p.c. przy uwzględnieniu przepisów powołanych w toku uzasadnienia.

O kosztach zastępstwa procesowego Sąd orzekł na podstawie art. 98 k.p.c. oraz § 2 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. z 2015r., poz. 1804).