Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

I.  STANOWISKA STRON.

1.  Powód (...) Niestandaryzowany Sekurytyzacyjny Fundusz Inwestycyjny Zamknięty z siedzibą w W. w dniu 6 sierpnia 2017 roku wniósł do Sądu Rejonowego dla Warszawy – Woli w Warszawie pozew przeciwko S. R.. Domagał się od niego zapłaty kwoty 8.152,09 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty.

2.  W uzasadnieniu wskazał, że dochodzona wierzytelność powstała w wyniku zawarcia przez pozwanego w dniu 27 października 2000 roku ze (...) Bankiem (...) umowy bankowej nr (...), na podstawie której Bank udostępnił stronie pozwanej środki pieniężne.

3.  Strona pozwana nie wywiązała się z przyjętego na siebie zobowiązania, w związku z czym Bank dokonał wypowiedzenia przedmiotowej umowy.

4.  W dniu 12 kwietnia 2011 r. wierzyciel pierwotny (...) Bank (...) zawarł umowę przelewu wierzytelności z (...) Bank S.A., która obejmowała m.in. wierzytelność dochodzoną przedmiotowym pozwem. W dalszej kolejności (...) Bank S.A. w dniu 18 maja 2016 r. na podstawie umowy przelewu wierzytelności zbył roszczenie względem strony pozwanej na rzecz (...) Niestandaryzowany Sekurytyzacyjny Fundusz Inwestycyjny Zamknięty. W ramach zawartego Porozumienia z dnia 18 maja 2016 r.(...)Niestandaryzowany Sekurytyzacyjny Fundusz Inwestycyjny Zamknięty przeniósł wszelkie prawa i obowiązki wynikające z ww. umowy przelewu wierzytelności na rzecz (...) Niestandaryzowany Sekurytyzacyjny Fundusz Inwestycyjny Zamknięty zawarł w dniu 31 maja 2016 r. z T. X. Niestandaryzowany Sekurytyzacyjny Fundusz Inwestycyjny Zamknięty umowę przelewu wierzytelności, która obejmowała m.in. przysługującą (...) Niestandaryzowany Sekurytyzacyjny Fundusz Inwestycyjny Zamknięty w stosunku do strony pozwanej, na podstawie ww. Porozumienia z dnia 18 maja 2016 roku.

5.  Na całkowitą wysokość żądania złożyły się: niespłacona należność główna w kwocie 1750 złotych, opłaty, prowizje i koszty w kwocie 166,40 zł oraz skapitalizowane odsetki umowne wraz ze skapitalizowanymi odsetkami za opóźnienie w spełnieniu świadczenia w kwocie 6235,69 zł.

6.  Jako dowody na potwierdzenie ww. okoliczności powód przedłożył: umowę pożyczki zawartą między wierzycielem pierwotnym a pozwanym, zawiadomienie o cesji wierzytelności, umowę przelewu wierzytelności pomiędzy(...)Niestandaryzowany Sekurytyzacyjnym Funduszem Inwestycyjnym Zamkniętym z siedzibą w W. a powodem oraz wyciąg z ksiąg rachunkowych funduszu sekurytyzacyjnego.

7.  Postanowieniem z dnia 21 września 2017 roku Sąd Rejonowy dla Warszawy-Woli w Warszawie stwierdził swoją niewłaściwość miejscową i przekazał sprawę do rozpoznania Sądowi Rejonowemu w Olsztynie jako miejscowo i rzeczowo właściwemu.

8.  Pozwany, pomimo odebrania adresowanej do niego korespondencji, nie stawił się na rozprawę ani w inny sposób nie zajął stanowiska w sprawie.

II.  USTALENIA FAKTYCZNE

Sąd Rejonowy ustalił, co następuje:

1.  W dniu 31 maja 2016 r. (...)Niestandaryzowany Sekurytyzacyjny Fundusz Inwestycyjny Zamknięty z siedzibą w W. zawarł z powodem umowę przelewu bliżej nieokreślonych wierzytelności.

(dowód: umowa przelewu wierzytelności z 31.05.2016 r. - k. 8)

2.  W dniu 25 maja 2017 roku powód sporządził W. z Ksiąg Rachunkowych Funduszu Sekurytyzacyjnego, zgodnie z którym wysokość zobowiązania pozwanego według stanu na dzień wystawienia wyciągu wynosiła łącznie 8.152,09 zł. Na kwotę wymagalnego zadłużenia składają się: 1.750 zł z tytułu kapitału, 6.235,69 zł z tytułu odsetek oraz 166,40 zł z tytułu kosztów.

(dowód: wyciąg z ksiąg funduszu sekurytyzacyjnego – k. 3)

III.  OCENA DOWODÓW

Sąd Rejonowy dokonał następującej oceny zebranego w sprawie materiału:

1.  W ocenie Sądu brak było podstaw do kwestionowania autentyczności przedłożonych przez powoda dokumentów. Kwestii tej nie podważał pozwany, który w ogóle nie zajął stanowiska w sprawie, również Sąd nie dopatrzył się z urzędu takich okoliczności, które mogłyby wskazywać, że przedłożone dowody nie są autentyczne.

2.  Tym niemniej należy mieć na uwadze, że stosownie do treści art. 245 kodeksu postępowania cywilnego, dokument prywatny sporządzony w formie pisemnej albo elektronicznej stanowi dowód tego, że osoba, która go podpisała, złożyła oświadczenie zawarte w dokumencie.

3.  Dlatego też niestwierdzenie przez Sąd braku podstaw do podważenia domniemania autentyczności i prawdziwości pochodzenia dokumentów nie implikuje konieczności przyjęcia prawdziwości twierdzeń, które są w nich zawarte (tzw. materialna moc dokumentu).

4.  Ocena rzeczywistego stanu rzeczy powinna być dokonana w oparciu na całokształcie przedłożonego materiału dowodowego. Zdaniem Sądu zaoferowane przez powoda dowody nie były zaś wystarczające, aby w sposób niewątpliwy wykazać zarówno sam fakt przejścia uprawnień z umowy pożyczki nr (...), jak i wysokości dochodzonej kwoty.

IV.  ROZWAŻANIA PRAWNE

Sąd Rejonowy rozważył, co następuje:

1.  Powództwo podlegało oddaleniu. Powód nie udowodnił bowiem roszczenia zarówno co do zasady, jak i co do wysokości.

2.  W myśl art. 509 kodeksu cywilnego wierzyciel może bez zgody dłużnika przenieść wierzytelność na osobę trzecią (przelew), chyba że sprzeciwiałoby się to ustawie, zastrzeżeniu umownemu albo właściwości zobowiązania

3.  Stosownie do treści art. 6 kodeksu cywilnego, znajdującego swoje proceduralne odzwierciedlenie w regulacji art. 232 kodeksu postępowania cywilnego, ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z faktu tego wywodzi skutki prawne. W realiach niniejszej sprawy to powód był obowiązany do przedłożenia dowodów, które wykazywać będą fakt przysługiwania mu od pozwanego żądanej należności we wskazanej w pozwie wysokości;

4.  W ocenie Sądu powód nie sprostał niniejszym wymaganiom. Powołując się na zawartą z pierwotnym wierzycielem umowę cesji, powód powinien wykazać następujące okoliczności:

1)  istnienie zadłużenia pozwanego wobec pierwotnego wierzyciela (zob. m.in. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 12.07.2006 r., sygn. akt V CSK 187/06);

2)  wysokość ww. zadłużenia;

3)  nabycie skonkretyzowanej wierzytelności od pierwotnego wierzyciela (w przypadku, gdy wierzytelność była przedmiotem wcześniejszego obrotu, wykazanie tzw. ciągu następstwa prawnego – zob. m.in. postanowienie SO w Szczecinie z dnia 29.11.2013 r., sygn. akt II Cz 1128/13);

4)  aktualną wysokość przysługującej powodowi wierzytelności.

5.  W niniejszej sprawie powód nie spełnił żadnej z nich. Przede wszystkim nie przedłożył umowy zawartej pomiędzy pierwotnym wierzycielem a jego następcą prawnym, tj. (...) Bank S.A., ani też żadnego dokumentu, który wykazywałby przejście uprawnień pomiędzy ww. podmiotami. Jako że powód powołuje się na wstąpienie w prawa pierwotnego wierzyciela, to jest oczywistym, że musi również wykazać okoliczność, że podmiot od którego miał je nabyć, był ich aktualnym dysponentem. Zastosowanie znajduje tu bowiem fundamentalna, starorzymska zasada prawa cywilnego, tj. nemo plus iuris ad alium transfere potest quam ipse habet.

6.  Powyższej okoliczności powód nie wykazał. Jedynie prawidłowo sporządzone (zawierające wszystkie dane konkretyzujące przenoszoną wierzytelność) oświadczenie wystawione przez pierwotnego wierzyciela mogłoby stanowić dokument relacyjny potwierdzający sprzedaż wierzytelności na rzecz (...) Bank S.A, o ile nie przedłożono by samej umowy cesji z załącznikiem konkretyzującym przelewaną wierzytelność.

7.  Powód powołuje na szereg umów cesji zawartych pomiędzy wierzycielem pierwotnym, a następcami prawnymi, jednakże do pozwu powód dołączył jedynie umowę cesji z dnia 31 maja 2016 roku zawartą pomiędzy (...) Niestandaryzowanym Sekurytyzacyjnym Funduszem Inwestycyjnym Zamkniętym z siedzibą w W. a powodem.

8.  Powód nie wykazał również istnienia zadłużenia pozwanego wobec pierwotnego wierzyciela. Powód przedłożył do akt kserokopię umowy zawartej pomiędzy ww. stronami.

9.  W myśl przepisów kodeksu postępowania cywilnego dokumentem jest wyłącznie oryginał. Kserokopia, jako odwzorowanie oryginału, może być uznana wyłącznie za odpis dokumentu. Z kolei odpis dokumentu jest dokumentem wskazującym na istnienie dokumentu oryginalnego. Niepoświadczona podpisem strony kserokopia nie jest dokumentem. Jeżeli zaś pismo nie może być uznane za dokument, nie może być ono też podstawą do prowadzenia dowodu w trybie art. 308 kp. (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 16 czerwca 2000 r. IV CKN 59/00, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 29 kwietnia 2009 r., II CSK 557/08). Dla uznania kserokopii za dokument niezbędne jest oświadczenie o istnieniu oryginału o treści i formie odwzorowanej kserokopią. Dopiero po umieszczeniu na kopii poświadczenia zgodności z oryginałem można uznać kserokopię za dokument świadczący o istnieniu oryginału.

10.  Powyższego nie zmienia wprowadzenie do kodeksu cywilnego w art. 77 ² formy dokumentowej. Regulacja ta wprowadziła odrębną od formy pisemnej formę czynności prawnej, która jest zachowana w przypadku istnienia jakiegokolwiek oświadczenia woli w postaci dokumentu, w sposób umożliwiający ustalenie osoby składającej oświadczenie (np. wiadomość e-mail, SMS). Forma dokumentowa jest zachowana w sytuacji, gdy dokument nie został sporządzony w formie pisemnej. Celem jej wprowadzenia nie jest jednak umożliwienie obchodzenia przepisów o formie pisemnej. Umowa na którą powołuje się powód została sporządzona w formie pisemnej, do której zachowania aktualne pozostają wymogi z art. 78 § 1 kc, tj. złożenie oświadczenia i opatrzenie go własnoręcznym podpisem.

11.  W realiach przedmiotowej sprawy powód nie wykazał, by pozwanego łączyła z wierzycielem pierwotnym jakakolwiek umowa. Wprawdzie powód przedłożył kserokopię umowy kredytu gotówkowego, jednakże reprezentujący powoda pełnomocnik nie uwierzytelnił złożonych kserokopii.

12.  Podobnie, do akt załączono jedynie kserokopię zawiadomienia o cesji wierzytelności. Rozważania poczynione powyżej co do charakteru nie poświadczonej za zgodność z oryginałem kserokopii w postępowaniu cywilnym pozostają aktualne również co do tego pisma.

13.  Ponadto powód nie przedłożył ani wypowiedzenia umowy przez pierwotnego wierzyciela, na który to fakt powołuje się w pozwie, ani też żadnego wykazu zadłużenia, uwzględniającego ewentualne spłaty dokonane przez dłużnika, ani nawet wezwań do zapłaty kierowanych do dłużnika przez pierwotnego wierzyciela.

14.  Wysokość zgłoszonej w pozwie wierzytelności powód starał się udokumentować przedkładając wyciąg z ksiąg funduszu sekurytyzacyjnego. Dokument ten nie ma jednak odpowiedniej mocy dowodowej. Jest to dokument prywatny, pochodzący od powoda i zawierający tylko jego twierdzenia o istnieniu wierzytelności – art. 194 § 2 ustawy z dnia 27 maja 2004 r. o funduszach inwestycyjnych. Zgodnie z tym przepisem księgi rachunkowe funduszu sekurytyzacyjnego, wyciągi z tych ksiąg podpisane przez osoby upoważnione do składania oświadczeń w zakresie praw i obowiązków majątkowych funduszu i opatrzone pieczęcią towarzystwa zarządzającego funduszem sekurytyzacyjnym oraz wszelkie wystawione w ten sposób oświadczenia zawierające zobowiązania, zwolnienie z zobowiązań, zrzeczenie się praw lub pokwitowanie odbioru należności mają moc prawną dokumentów urzędowych oraz stanowią podstawę do dokonania wpisów w księgach wieczystych i rejestrach publicznych. Przy czym moc prawna dokumentów urzędowych w postaci ksiąg rachunkowych, wyciągów z tych ksiąg oraz oświadczeń, o których mowa wyżej, nie obowiązuje w postępowaniu cywilnym.

15.  Trybunał Konstytucyjny wyrokiem z dnia 11 lipca 2011 r., P 1/10 uznał, że art. 194 u.f.i. w części, w jakiej nadaje moc prawną dokumentu urzędowego księgom rachunkowym i wyciągom z ksiąg rachunkowych funduszu sekurytyzacyjnego w postępowaniu cywilnym prowadzonym wobec konsumenta, jest niezgodny z art. 2, art. 32 ust. 1 zdanie pierwsze i art. 76 Konstytucji RP. Orzeczenie to, będące konsekwencją wyroku TK z dnia 15 marca 2011 r., P 7/09 , odnoszącego się do dokumentów wystawianych przez banki na podstawie art. 95 ust. 1 pr. bank., oparte zostało na założeniu, że fundusz sekurytyzacyjny, będąc uprawnionym do nabywania wierzytelności od wszelkich podmiotów prowadzących działalność gospodarczą, którym nie przysługują przywileje analogiczne do określonego w art. 194 u.f.i., znajduje się w toku postępowania cywilnego w niezasadnie uprzywilejowanej pozycji względem pozwanego, którego obciąża ciężar zaprzeczenia prawdziwości dokumentu urzędowego (art. 252 kpc) posiadającego w tym postępowaniu szczególną moc dowodową. Powyższe uprzywilejowanie, nieznajdujące uzasadnienia w odniesieniu do podmiotów niezwiązanych w żaden sposób z realizacją zadań publicznych, narusza zasadę określoną w art. 32 ust. 1 Konstytucji RP rozumianą jako zapewnienie "równości broni" stron postępowania (por. wyroki TK z dnia 12 grudnia 2006 r., P 15/05 oraz z dnia 19 lutego 2003 r., P 11/02).

16.  Powyższa konstatacja nie oznacza bynajmniej ignorowania złożonego przez powoda wyciągu z ksiąg funduszu sekurytyzacyjnego ani zawartej w nim treści. W ocenie Sądu wyciąg taki stanowi pełnoprawny dowód z dokumentu prywatnego. Zaświadcza on jednak jedynie fakt, że w księgach funduszu figuruje określone zobowiązanie dłużnika. Okoliczność ta nie została podważona przez pozwanego, również Sąd nie znalazł podstaw, aby kwestionować ją z urzędu. Tym niemniej to, że taki zapis w księgach funduszu się znajduje, nie oznacza, iż w rzeczywistości na pozwanym ciąży wskazane zobowiązanie. Brak jakichkolwiek podstaw, by taką moc dowodową przydawać jednostronnemu oświadczeniu powoda, tj. podmiotu zainteresowanego wynikiem procesu.

17.  Powód, który powołuje się na nabycie wierzytelności w wyniku cesji powinien wykazać wszelkie okoliczności, które obciążałyby pierwotnego wierzyciela, gdyby to on wytaczał powództwo. Nie budzi zaś wątpliwości, że gdyby pierwotny wierzyciel załączył do pozwu jedynie umowę zawartą z dłużnikiem (abstrahując już od tego, że w niniejszej sprawie załączono jedynie kserokopię), nie wskazując precyzyjnego wyliczenia żądanych należności, tj. w szczególności w jakiej wysokości pozwany spłacił zadłużenie i na co dokonywane przez niego wpłaty były zaliczane, to powództwo podlegało by oddaleniu jako nieudowodnione co do wysokości.

18.  Co oczywiste, nabywca wierzytelności sam nie dysponuje szczegółowym rozliczeniem spłat dokonywanych przez dłużnika. W jego interesie leży jednak uzyskanie od pierwotnego wierzyciela wszelkiej dokumentacji, która będzie konieczna do dochodzenia wierzytelności przed Sądem. Zaniechania w tym zakresie obciążają nabywcę wierzytelności, nie ma bowiem żadnych podstaw, aby traktować go w sposób uprzywilejowany w stosunku do innych powodów. Tym bardziej mając na uwadze profesjonalny charakter działalności prowadzonej przez powoda.

19.  Powód nie przedłożył żadnego zestawienia bądź wyliczenia, które pozwalałoby zweryfikować wysokość należności głównej oraz odsetek. Szczególnie w sytuacji, gdy żądane odsetki znacznie przewyższają wysokość dochodzonej należności głównej, opieranie się jedynie na samych twierdzeniach powoda, ewentualnie jego poprzednika prawnego, nie może być uznane za wystarczające.

20.  Na marginesie wskazać należy, że powód nie załączył dowodów, aby zawiadomienie dłużnika o przelewie wierzytelności oraz wezwanie do zapłaty, na który to dokument powołuje się w pozwie (załączając nie poświadczoną za zgodność z oryginałem kserokopię), został rzeczywiście wysłany pozwanemu. Okoliczność ta mogłaby być w sposób prosty wykazana, tj. poprzez wskazanie numeru przesyłki pocztowej. Co prawda powyższe nie wpływa na samą ważność umowy cesji, ale może mieć znaczenie w kontekście ewentualnego spełnienia świadczenia przez pierwotnego dłużnika do rąk poprzedniego wierzyciela (art. 512 kc).

21.  Stosownie do treści art. 339 § 1 kpc, jeżeli pozwany nie stawił się na posiedzenie wyznaczone na rozprawę albo mimo stawienia się nie bierze udziału w rozprawie, sąd wyda wyrok zaoczny. W myśl § 2 ww artykułu, w tym wypadku przyjmuje się za prawdziwe twierdzenie powoda o okolicznościach faktycznych przytoczonych w pozwie lub w pismach procesowych doręczonych pozwanemu przed rozprawą, chyba że budzą one uzasadnione wątpliwości albo zostały przytoczone w celu obejścia prawa.

22.  Powyższy przepis stanowi proceduralne uproszczenie, mające na celu usprawnienie postępowania w sytuacji, gdy pozwany nie wdaje się w spór w sprawie. Sąd każdorazowo ma jednakże obowiązek krytycznie ustosunkować się do twierdzeń powoda z punktu widzenia ich ewentualnej zgodności z rzeczywistym stanem rzeczy, a przepis art. 339 § 2 kpc nie zwalnia sądu orzekającego od obowiązku rozważenia, czy oświadczenia te uzasadniają należycie i w całości żądania pozwu (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 20 października 1998 roku, sygn. akt I CKU 85/98). Pogląd powyższy jest również powszechnie przyjmowany w orzecznictwie Sądu Okręgowego w Olsztynie (zob. m.in. wyroki: z 14 lipca 2015 roku, sygn. akt IX Ca 617/15; z 14 lipca 2015 roku, sygn. akt IX Ca 636/15; z 30 października 2017 roku, sygn. akt IX Ca 891/17; z 20 września 2017 roku, sygn. akt IX Ca 406/17).

23.  W ocenie Sądu Rejonowego regulacji art. 339 § 2 kpc nie można odrywać od jej podstawowego celu, któremu ma służyć, tj. zapewnienia sprawności i szybkości postępowania. W przypadku, gdy w pozwie zawarte są wszystkie twierdzenia i dowody pozwalające na merytoryczną ocenę zasadności powództwa, choćby była ona negatywna, to przeprowadzenie tych dowodów przez Sąd, a następnie wydanie na pierwszym terminie rozprawy wyroku zaocznego oddalającego powództwo w żaden sposób nie wpływa na wydłużenie postępowania w sprawie.

24.  Wreszcie należy wskazać, że sam fakt milczenia pozwanego – w realiach niniejszej sprawy - nie może być automatycznie odebrany jako przyznanie zasadności twierdzeń pozwu. Przede wszystkim zauważyć należy, że pozwany ma ograniczone możliwości weryfikacji, czy w istocie powód nabył wierzytelność wynikającą z pierwotnie zawartej umowy. O ile bowiem pozwany wie, czy zawierał umowę z pierwotnym wierzycielem, to ocena faktu skuteczności nabycia wierzytelności jest kwestią przekraczającą zakres wiedzy i umiejętności intelektualnych statystycznego, średnio wykształconego obywatela. Kwestia ta wymaga zaawansowanej wiedzy prawniczej, której nie można wymagać od „przeciętnego konsumenta”. Ocena faktu skuteczności cesji wierzytelności należy do sfery prawa materialnego, a kwestia ta musi być każdorazowo oceniana przez Sąd z urzędu, nawet przy orzekaniu na podstawie art. 339 § 1 kpc (por. m.in. P. Telenga, kom. do art. 339 kpc, teza 5, sip.lex.pl; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7 czerwca 1972 roku, sygn. akt III CRN 30/72; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 15 września 1967 roku, sygn. akt III CRN 175/67).

25.  Mając na uwadze powyższe, na podstawie powołanych wyżej przepisów, Sąd Rejonowy orzekł jak w sentencji wyroku zaocznego.

Asesor Sądowy Sądu Rejonowego w Olsztynie

Mirosław Ośko

Sygn. akt X C 5718/17

O., 31.01.2018 r.

ZARZĄDZENIE

1.  (...)

2.  (...)

Asesor Sądowy Sądu Rejonowego w Olsztynie

Mirosław Ośko