Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Decyzją nr (...) z dnia 25 sierpnia 2016 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. Inspektorat w K. stwierdził, że D. P. jako pracownik u płatnika składek A. (...) Sp. z o. o. nie podlega obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowemu, chorobowemu i wypadkowemu od 6 grudnia 2012 r.

/decyzja k. 2-5v. akt ZUS/

W dniu 29 września 2016 roku płatnik A. (...) Sp. z o. o. w Ł. wniósł odwołanie od powyższej decyzji zaskarżając ją w całości. Zarzucił jej naruszenie art. 83 § 1 k.c. w zw. z art. 300 k.p. poprzez uznanie, iż zwarcie umowy o pracę z dnia 6 grudnia 2012 r. między A. (...) Sp. z o. o. w Ł. a D. P. było czynnością pozorną podczas gdy w momencie zawierania umowy o pracę strony zamierzały realizować wszystkie elementy stosunku pracy; naruszenie art. 22 § 1 k.p. poprzez uznanie, iż między stronami nie doszło do nawiązania stosunku pracy podczas gdy między stronami były realizowane wszystkie istotne elementy stosunku pracy; naruszenie art. 80 k.p.a. w zw. z art. 180 k.p.c. poprzez ocenę zebranego w sprawie materiału dowodowego stojącą w sprzeczności ze zgromadzonych materiałem dowodowym. Powołując się na powyższe zarzuty, wniósł o zmianę zaskarżonej decyzji poprzez uznanie, iż D. P. u płatnika składek A. M. Sp z o.o. podlega obowiązkowo ubezpieczeniom od 6 grudnia 2012 r. do nadal.

/odwołanie od decyzji – 2-4v./

Powyższe odwołanie zostało zarejestrowane pod sygnaturą akt VIII U 2435/16.

/bezsporne/

Dnia 4 października 2016 r. D. P. wniósł odwołanie od przedmiotowej decyzji zaskarżając ją w całości wnosząc o jej uchyelnie.

/odwołanie od decyzji – 2-4/

To odwołanie zostało zarejestrowane pod sygnaturą akt VIII U 2436/16.

/bezsporne/

W odpowiedziach na oba odwołania organ rentowy stwierdził tak jak w uzasadnieniu do przedmiotowej decyzji. Wniósł ponadto o łączne rozpoznanie spraw

/odpowiedź na odwołanie – k. 40-41v.; odpowiedź na odwołanie – k. 9-10v. w aktach VIII U 2436/16/

Postanowieniem z dnia 24 marca 2017 r. Sąd Okręgowy w Łodzi połączył sprawę o sygnaturze VIII U 2436/16 ze sprawa o sygnaturze VIII U 2345/16 do łącznego rozpoznania.

/postanowienie – k. 14 w aktach VIII U 2436/16/

Sąd ustalił następujący stan faktyczny

A. (...) Sp. z o.o. w Ł. to przedsiębiorstwo prowadzące działalność gospodarczą od 1998 r. w zakresie sprzedaży hurtowej i detalicznej samochodów osobowych i furgonetek; sprzedaży hurtowej i detalicznej pozostałych pojazdów samochodowych z wyłączeniem motocykli; konserwacji i naprawy pojazdów samochodowych z wyłączeniem motocykli. Firma ta jest również autoryzowanym dealerem marki S.. Prezesem Zarządu firmy jest A. M. (1). Do 2017 r. firma ta zajmowała się także renowacją aut zabytkowych.

/zeznania A. M. (1) – e-protokół z 13 grudnia 2017 r. – 00:38:40 - 00:39:06 – płyta CD – k. 293 w zw. z e-protokół z 13 grudnia 2017 r. - 00:45:12 – 00:59:48 - płyta CD - k. 293/

D. P. urodził się (...) w Ł.. Ukończył Technikum Mechaniczne w Zespole Szkół (...) w Ł. o specjalności technik mechanik obróbka ze skrawaniem. W latach 1973 – 1987 pracował na różnych stanowiskach, tj. w (...) na stanowisku ślusarza-wiertacza, w (...) Spółdzielni (...) jako samodzielny referent do spraw inwestycji, a także w (...) Zakładach (...) jako elektromonter.

/świadectwa pracy – akta osobowe D. P.; zeznania D. P. – e-protokół z 13 grudnia 2017 r. – 00:38:40 - 00:39:06 – płyta CD – k. 293 w zw. z e-protokół z dnia 31 maja 2017 r. - 00:05:40 – 00:38:35 – płyta CD - k. 66/

D. P. jeździ zabytkowymi autami, tj. C. i V. (...) „ogórek”.

/zeznania D. P. – e-protokół z 13 grudnia 2017 r. – 00:38:40 - 00:39:06 – płyta CD – k. 293 w zw. z e-protokół z 13 grudnia 2017 r. – 01:18:31 – 01:29:17 - płyta CD - k. 293/

D. P. prowadził własną działalność gospodarczą pod firmą (...) w Ł., która zajmowała się wynajmem, naprawą i sprzedażą części do aut zabytkowych. Pomagał przy prowadzeniu działalności żony - P. H. U. (...). P. w Ł. oraz działalności syna – A. F. P., które zajmowały się sprzedażą części zamiennych do samochodów (specjalizacja – marka S.). Firma wnioskodawcy zakończyła swoją działalność w 2012 r., żony w 2000 r., a syna w 2015 r.

/zeznania D. P. – e-protokół z 13 grudnia 2017 r. – 00:38:40 - 00:39:06 – płyta CD – k. 293 w zw. z e-protokół z dnia 31 maja 2017 r. - 00:05:40 – 00:38:35 – płyta CD - k. 66 w zw. z e-protokół z 13 grudnia 2017 r. – 01:18:31 – 01:29:17 - płyta CD - k. 293; ; decyzja Ministra Gospodarki – k. 239; wydruk ze strony internetowej – k. 280-288/

D. P. pracuje w niepełnym wymiarze czasu pracy (1/2) na stanowisku handlowca w przedsiębiorstwie A. (...) Sp. z o. o. w Ł. od 6 grudnia 2012 r., za wynagrodzeniem 3 121,34 zł brutto + nagroda uznaniowa. D. P. zapoznał się także z regulaminem pracy oraz odbył szkolenie okresowe w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy. Do jego obowiązków pracowniczych należy m. in. przedstawianie ofert handlowych asortymentu firmy potencjalnym klientom, organizowanie zamienników części zamiennych marki S. do innych marek samochodowych, dbałość o dobre imię i prestiż pracodawcy.

/umowa o pracę, zakres czynności pracowniczych, zaświadczenia – akta osobowe D. P.; zeznania A. M. (1) – e-protokół z 13 grudnia 2017 r. – 00:38:40 - 00:39:06 – płyta CD – k. 293 w zw. z e-protokół z dnia 31 maja 2017 r. - 00:38:35 – 00:53:11 - płyta CD - k. 66; listy płac – k. 95-110/

A. M. Sp. o. o. w Ł. współpracowała z wnioskodawcą przed spornym okresem, tj. wtedy gdy prowadził on własną działalność gospodarczą. A. M. (1) zatrudnił D. P. w firmie z uwagi na chęć rozszerzenia profilu działalności gospodarczej o renowację samochodów zabytkowych. D. P. miał duże doświadczenie w częściach zamiennych do aut oraz posiadał szerokie kontakty i doświadczenie w tej branży. Ponadto A. M. (1) chciał rozszerzyć działalność w zakresie sprzedaży zwykłych części samochodowych na obszar aglomeracji (...).

/zeznania A. M. (1) – e-protokół z 13 grudnia 2017 r. – 00:38:40 - 00:39:06 – płyta CD – k. 293 w zw. z e-protokół z dnia 31 maja 2017 r. - 00:38:35 – 00:53:11 - płyta CD - k. 66 w zw. z e-protokół z 13 grudnia 2017 r. - 00:59:48 – 01:15:31 - płyta CD - k. 293/

W praktyce praca D. P. polegała na pozyskiwaniu klientów poprzez jeżdżenie do nich samochodami służbowymi z ulotkami reklamowymi, materiałami informacyjnymi, handlowymi oraz podstawianiu im aut w wyznaczone miejsca (do komisów, do klientów). Wnioskodawca zawoził także części zamienne aut do innych firm w Ł. i w Z., a także odwoził dokumentację księgową do Ł.. Remontował także zabytkowe auta. Miał nienormowany czas pracy i nie podpisywał listy obecności oraz nie stawiał się w siedzibie firmy codziennie. Był widziany w godzinach pracy w siedzibie firmy przez pracowników, którzy wykonywali pracę na miejscu.

/zeznania D. P. – e-protokół z 13 grudnia 2017 r. – 00:38:40 - 00:39:06 – płyta CD – k. 293 w zw. z e-protokół z dnia 31 maja 2017 r. - 00:05:40 – 00:38:35 – płyta CD - k. 66; zeznania świadka A. J. – e-protokoł z dnia 11 października 2017 r. – 00:05:20 – 00:22:10 – płyta CD – k. 254; zeznania świadka K. K. - e-protokoł z dnia 11 października 2017 r. – 00:22:10 – 00:32:27 – płyta CD – k. 254; zeznania świadka K. N. - e-protokoł z dnia 11 października 2017 r. – 00:49:43 – 01:08:09 – płyta CD – k. 254; zeznania świadka J. R. – e-protokół z 13 grudnia 2017 r. – 00:06:54 – 00:14:05 – płyta CD – k. 293; zeznania świadka P. S. – e-protokół z 13 grudnia 2017 r. – 00:19:09 – 00:22:57 – płyta CD – k. 293; zeznania A. M. (1) – e-protokół z 13 grudnia 2017 r. – 00:38:40 - 00:39:06 – płyta CD – k. 293 w zw. z e-protokół z 13 grudnia 2017 r. - 00:45:12 – 00:59:48 - płyta CD - k. 293; zeznania świadka A. K. – e-protokół z 13 grudnia 2017 r. – 00:14:05 – 00:19:09 – płyta CD – k. 293; ewidencja przebiegu – k. 21-36; protokół przekazania samochodu – k. 37-39/

D. P. przywoził dokumenty z A. (...) Sp. z o. o. do księgowania za pokwitowaniem do (...) Sp. z o. o. w Ł. w latach 2012 r. – 2016 r.

/zeznania świadka A. T. – e-protokół z 19 lipca 2017 r. – 00:19:27 – 00:30:59 – płyta CD – k. 223/

D. P. kontaktował się jako przedstawiciel handlowy firmy A. (...) Sp. z o. o. z przedsiębiorstwem (...) w sprawie sprzedaży części samochodowych. Gdy doszło do sprzedaży, z dostawą jechał wnioskodawca albo towar był wydawany w siedzibie płatnika.

/zeznania świadka J. W. – e-protokół z 19 lipca 2017 r. – 00:30:59 – 00:40:17 – płyta CD – k. 223/

D. P. w latach 2013 r. – 2016 r. przywoził części zamienne do serwisu (...) w Ł. przy ulicy (...). Jak z dostawą przyjeżdżał inny pracownik płatnika, to miał ze sobą fakturę podpisaną przez D. P..

/zeznania świadka R. K. – e-protokół z 19 lipca 2017 r. –00:40:17 – 00:47:22 – płyta CD – k. 223/

D. P. przywoził lub odbierał części samochodowe w firmie (...) w Z. oraz w salonie (...) raz lub dwa razy w miesiącu.

/zeznania świadka B. C. – e-protokół z 19 lipca 2017 r. –00:51:11 – 00:57:16 – płyta CD – k. 223/

D. P. jako przedstawiciel płatnika proponował podjęcie współpracy z przedsiębiorstwem A. (...) Sp. z o. o. w Ł. firmom: zakładowi blacharsko-lakierniczemu prowadzonemu przez Z. F., zakładowi blacharsko-lakierniczemu prowadzonemu przez J. J., mechanikowi M. W.; renowatorowi aut zabytkowych M. P., blacharzowi B. S..

/zeznania świadka Z. F. – e-protokół z 19 lipca 2017 r. –00:57:16 – 01:02:27 – płyta CD – k. 223; zeznania świadka J. J. - e-protokół z 19 lipca 2017 r. - 01:02:27 – 01:06:14 – płyta CD – k. 223; zeznania świadka M. W. - e-protokół z 19 lipca 2017 r. - 01:06:14 – 01:08:51 – płyta CD – k. 223; zeznania świadka M. P. – e-protokół z 13 grudnia 2017 r. – 00:22:57 – 00:32:18 – płyta CD – k. 293; zeznania świadka B. S. – e-protokół z 13 grudnia 2017 r. – 00:33:14 – 00:38:18 – płyta CD – k. 293/

Działania D. P. spowodowały, że firma (...) zajmująca się naprawami powypadkowymi samochodów podjęła współpracę z płatnikiem w zakresie zakupu części samochodowych, które wnioskodawcza dostarczał. Przed podjęciem tej współpracy, H. M. nabywał części w firmie (...).

/zeznania świadka H. M. - e-protokoł z dnia 11 października 2017 r. – 00:32:27 - 00:49:43– płyta CD – k. 254/

W trakcie zatrudnienia D. P. korzystał sześć razy z okresów zasiłkowych, tj. od 14.12.2012 r. – 11.01.2013 r., 15.01.2013 r. – 05.02.2013 r., 18.02.2013 r. – 30.06.2013 r. (182 dni); 02.09.2103 r. – 02.03.2014 r. (182 dni); 16.02.2014 r. – 13.09.2014 (182 dni); 09.10.2014 r. – 16.12.2014 r. (68 dni); 30.01.2015.r – 29.07.2015 r. (181 dni); 12.10.2015 r. – 08.04.2016 r. (180 dni); 18.04.2016 r.-22.04.2016 r., 25.04.2016 r. – 30.06.2016 r. Organ rentowy powziął wątpliwości co do faktycznego świadczenia pracy przez wnioskodawcę i zostało wdrożone postępowanie wyjaśniające i podjęto czynności kontrolne.

/bezsporne, a nadto decyzja ZUS – akta ZUS/

Decyzją nr (...) z dnia 25 sierpnia 2016 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. Inspektorat w K. stwierdził, że D. P. jako pracownik u płatnika składek A. (...) Sp. z o. o. nie podlega obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowemu, chorobowemu i wypadkowemu od 6 grudnia 2012 r.

/decyzja k. 2-5v. akt ZUS/

Sąd Okręgowy oddalił wniosek dowodowy organu rentowego w przedmiocie przedłożenie przez płatnika umów na sprzedaż, wypożyczanie samochodów zabytkowych i faktur za lata 2012 – 2016 r. ze wskazaniem jakie osoby i jakie samochody były przedmiotem tych umów na okoliczność współpracy z rodziną D. P.. Według argumentacji ZUS, uzyskanie tych dokumentów pozwoliłoby na jednoznaczne stwierdzenie, że działalność D. P. była dalej wykonywana, także w trakcie zatrudnienia w firmie płatnika. W związku z tym trudno byłoby odróżnić, jakie działania wnioskodawca wykonywał, tj. czy działał na rzecz własnej firmy czy na rzecz firmy A. (...) Sp. z o. o. w Ł..

W ocenie Sądu uwzględnienie powyższych wniosków prowadziłoby to do niepotrzebnego wydłużenia postępowania, w sytuacji gdy wszystkie istotne okoliczności zostały w niniejszej sprawie już wyjaśnione. Zgodnie z art. 6 § 1 k.p.c., sąd powinien przeciwdziałać przewlekaniu postępowania i dążyć do tego, aby rozstrzygnięcie nastąpiło na pierwszym posiedzeniu, jeżeli jest to możliwe bez szkody dla wyjaśnienia sprawy. Z pozostałych środków dowodowych zgromadzonych w niniejszej sprawie wynika niezbicie, że D. P. świadczył pracę na rzecz płatnika w spornym okresie, a to że z wykonywanej uprzednio działalności gospodarczej zostały mu pewne części samochodowe jest irrelewantne dla niniejszego postępowania. Ponadto jak zasadnie stwierdzili wnioskodawcy za pośrednictwem profesjonalnego pełnomocnika, na gruncie Konstytucji RP istnieje w Polsce wolność prowadzenia działalności gospodarczej, której nie ogranicza związanie umową o pracę. Nie dość, że wnioskodawca był zatrudniony w niepełnym wymiarze czasu pracy, to jeszcze jego zadania pracownicze nie wymagały od niego pewnych stałych czynności uniemożliwiających mu wystawianie części poprzez serwis aukcyjny Allegro. Co niezwykle istotne, to fakt że wielu świadków potwierdziło, że D. P. świadczył pracę i kontaktował się z klientami w imieniu A. M., a nie w imieniu własnym.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Oba odwołania zasługują na uwzględnienie i powodują zmianę zaskarżonej decyzji.

Zgodnie z treścią art. 6 ust. 1 pkt 1, art. 8 ust. 1, art. 11 ust. 1, art.12 ust. 1 i art. 13 ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jednolity Dz. U. z 2017 r. poz. 1778), pracownicy, to jest osoby fizyczne pozostające w stosunku pracy, podlegają obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym tj. emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu w okresie od nawiązania stosunku pracy do dnia jego ustania.

Stosownie do treści art. 1 ust 1 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 roku o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (tekst jednolity: Dz. U. z 2017 r. poz. 1368) osobom tym, w razie choroby lub macierzyństwa, przysługują świadczenia pieniężne na warunkach i w wysokości określonych ustawą. O uznaniu stosunku łączącego dwie strony za stosunek pracy, rozstrzygają przepisy prawa pracy.

Według art. 22 § 1 k.p. przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, a pracodawca do zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem.

Do cech pojęciowych pracy, stanowiącej przedmiot zobowiązania pracownika w ramach stosunku pracy należą osobiste i odpłatne jej wykonywanie w warunkach podporządkowania. Zgodnie ze stanowiskiem judykatury stosunek ubezpieczeniowy jest następczy wobec stosunku pracy i powstaje tylko wówczas, gdy stosunek pracy jest realizowany. Jeżeli stosunek pracy nie powstał bądź też nie jest realizowany, wówczas nie powstaje stosunek ubezpieczeniowy, nawet jeśli jest odprowadzana składka na ubezpieczenie społeczne (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia 17 stycznia 2006 r. III AUa 433/2005, Wspólnota (...)). Podleganie pracowniczemu tytułowi ubezpieczenia społecznego jest uwarunkowane nie tyle opłacaniem składek ubezpieczeniowych, ile legitymowaniem się statusem pracownika rzeczywiście świadczącego pracę w ramach ważnego stosunku pracy (patrz wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18 października 2005 r. o sygn. akt II UK 43/05, OSNAPiUS rok 2006/15 – 16/251).

Nawiązanie stosunku pracy powoduje konsekwencje prawne nie tylko w sferze prawa pracy, ale i w innych dziedzinach prawa. Jednym z takich skutków jest prawo do świadczeń z ubezpieczenia społecznego na wypadek ziszczenia się określonych w ustawie warunków. Skutek ten po ich spełnieniu powstaje z mocy prawa. Nie można zatem wiązać zawarcia umowy o pracę, choćby zmierzała wyłącznie do uzyskania świadczeń ubezpieczeniowych, z zamiarem obejścia prawa (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 sierpnia 2005 r. II UK 320/04, opubl: OSNAPiUS rok 2006, Nr. 7-8, poz. 122; zdanie odrębne do wyroku Sądu Najwyższego z dnia 14 lipca 2005 r. II UK 278/04, opubl: OSNAPiUS rok 2006, Nr. 7-8, poz. 116). Cel w postaci objęcia ubezpieczeniem społecznym i uzyskania z niego świadczeń nie jest bowiem sprzeczny z ustawą ani nie zmierza do jej obejścia, a przeciwnie - co zostało już wcześniej powiedziane - jest konsekwencją uzyskania statusu pracownika.

Jak wynika ze zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego A. (...) Sp. z o. o . w Ł. zawarła z D. P. w dniu 6 grudnia 2012 r. umowę o pracę, która stanowiła podstawę do zastosowania w/w regulacji i przyjęcia, że D. P. podlega ubezpieczeniom społecznym. Ważność tej umowy została przez organ rentowy niesłusznie zakwestionowana. Niewątpliwie bowiem sporna umowa o pracę nie została zawarta dla pozoru, jest ważna i nie ma do niej zastosowania przepis art. 83 k.c.

Zgodnie z art. 83 § 1 k.c. nieważne jest oświadczenie woli złożone drugiej stronie za jej zgodą dla pozoru.

Z czynnością prawną pozorną mamy do czynienia wówczas, gdy występują, łącznie następujące warunki: oświadczenie woli musi być złożone tylko dla pozoru, oświadczenie woli musi być złożone drugiej stronie, adresat oświadczenia woli musi zgadzać się na dokonanie czynności prawnej jedynie dla pozoru, czyli być aktywnym uczestnikiem stanu pozorności. Pierwsza i zasadnicza cecha czynności pozornej wyraża się brakiem zamiaru wywołania skutków prawnych, jakie prawo łączy z tego typu i treścią złożonego oświadczenia. Jest to zatem z góry świadoma sprzeczność między oświadczonymi a prawdziwymi zamiarami stron, czyli upozorowanie stron na zewnątrz i wytworzenie przeświadczenia dla określonego kręgu (otoczenia), nie wyłączając organów władzy publicznej, że czynność o określonej treści została skutecznie dokonana. Jednakże zgodnie ze stanowiskiem Sądu Najwyższego, wyrażonym w wyroku z dnia 14 marca 2001 roku (sygn. akt III UKN 258/00, opubl. OSNAP 2002/21/527), nie można przyjąć pozorności oświadczeń woli o zawarciu umowy o pracę, gdy pracownik podjął pracę i ją wykonywał, a pracodawca świadczenie to przyjmował. Nie wyklucza to rozważenia, czy w konkretnym przypadku zawarcie umowy zmierzało do obejścia prawa (art. 58 § 1 k.c. w związku z art. 300 k.p.).

Sąd Okręgowy w pełni podziela stanowisko, jakie Sąd Najwyższy zajął w wyroku z dnia 22 czerwca 2015 roku, I UK 367/14 (LEX nr 1771586), iż umowa o pracę jest zawarta dla pozoru i nie może w związku z tym stanowić tytułu do objęcia pracowniczym ubezpieczeniem społecznym, jeżeli przy składaniu oświadczeń woli obie strony mają świadomość, że osoba określona w umowie jako pracownik nie będzie świadczyć pracy, a osoba określona jako pracodawca nie będzie korzystać z jej pracy, czyli gdy strony z góry zakładają, że nie będą realizowały swoich praw i obowiązków wypełniających treść stosunku pracy. Nie można przyjąć pozorności oświadczeń woli o zawarciu umowy o pracę wtedy, gdy pracownik podjął pracę i rzeczywiście ją wykonywał, a pracodawca pracę tę przyjmował.

Natomiast o czynności prawnej mającej na celu obejście ustawy można mówić wówczas, gdy czynność taka pozwala na uniknięcie zakazów, nakazów lub obciążeń wynikających z przepisu ustawy i tylko z takim zamiarem została dokonana. Nie jest natomiast obejściem prawa dokonanie czynności prawnej w celu osiągnięcia skutków, jakie ustawa wiąże z tą czynnością prawną. Skoro z zawarciem umowy o pracę ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych wiąże obowiązek ubezpieczenia emerytalno-rentowego, chorobowego i wypadkowego, podjęcie zatrudnienia w celu objęcia ubezpieczeniem i ewentualnego korzystania ze świadczeń z tego ubezpieczenia nie może być kwalifikowane jako obejście prawa.

Zgodnie z poglądem wyrażonym przez Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 6 sierpnia 2013 roku, sygn. akt II UK 11/13 (LEX Nr 1375189) jeżeli strony umowy o pracę nie zamierzają wywołać skutku prawnego w postaci nawiązania stosunku pracy, a ich oświadczenia uzewnętrznione umową o pracę zmierzają wyłącznie do wywołania skutku w sferze ubezpieczenia społecznego, to taka umowa jako pozorna jest nieważna (art. 83 § 1 k.c.).

Głównym celem zawarcia umowy o pracę winno być nawiązanie stosunku pracy, a jedynie rezultatem i pośrednim celem zatrudnienia jest uzyskanie wskazanych korzyści. Podkreślić przy tym należy, że zarówno przepisy prawa pracy, prawa ubezpieczeń społecznych, jak i przepisy ustrojowe pozwalają kształtować elementy stosunku pracy zgodnie z wolą stron.

W świetle poczynionych ustaleń faktycznych, w rozpoznawanej sprawie nie można mówić o pozorności oświadczeń woli w zawarciu umowy o pracę.

Postępowanie dowodowe wykazało bowiem, że D. P. pracę podjął i ją świadczył, a pracodawca świadczenie to przyjmował, płacąc umówione wynagrodzenie.

D. P. wykonywał w spornym okresie pracę u płatnika składek. D. P. pracował na stanowisku handlowca i jego praca polegała przede wszystkim na pozyskiwaniu nowych klientów. W powyższym celu jeździł do potencjalnych klientów z ulotkami reklamowymi, materiałami informacyjnymi, handlowymi. Ponadto podstawiał im auta w wyznaczone miejsca (do komisów, do klientów). Wnioskodawca zawoził także części zamienne aut do klientów, tj. do firm z Ł. czy ze Z.. W zakres jego czynności wchodziło także zawożenie dokumentacji księgowej do biura rachunkowego oraz renowacja zabytkowych aut. Zakres czynności wykonywanych przez wnioskodawcę znajduje odzwierciedlenie w jego dotychczasowym doświadczeniu zawodowym oraz jest jak najbardziej wiarygodny i został w toku postępowania udowodniony.

W ocenie Sądu, należycie zostały wyjaśnione i udowodnione motywy związane z zatrudnieniem wnioskodawcy. D. P. został zatrudniony w A. (...) Sp. z o. o. w Ł. z uwagi na dwie kwestie. Po pierwsze, wnioskodawca przez wiele lat współpracował przy prowadzeniu działalności gospodarczej polegającej na sprzedaży części zamiennych do aut, ze szczególnym wskazaniem na (...). Ma w związku z tym duże doświadczenie w samej mechanice (ukończył także odpowiednie technikum w tym zakresie), ale również w miarę rozwoju działalności, liczba znajomości ludzi w branży ulegała zwiększeniu. Spowodowało to zawarcie licznych znajomości w branży motoryzacyjnej na terenie aglomeracji (...). Ponadto wnioskodawca hobbystycznie zajmował się renowacją starych aut (zajmuje się do dziś), co miało także odzwierciedlenie w pracy zawodowej, albowiem założył własną działalność wypożyczającą zabytkowe auta do ślubów oraz konserwacją i naprawą tych aut. Oba powyższe czynniki zadecydowały o tym, że A. M. (2) jako Prezes Zarządu podjął współpracę z wnioskodawcą tytułem umowy o pracę. Nie należy także pominąć aspektu pragmatycznego decyzji o zatrudnieniu D. P., a mianowicie faktu, że jego przedsiębiorstwo zakończyło działalność i pozostawał bez pracy i potrzebował dochodów żeby się utrzymać. Jednocześnie ustalone okoliczności faktyczne sprawy uprawniają Sąd do oceny wynagrodzenia określonego w zawartej umowie o pracę. Zgodnie z art. 78 k.p. wynagrodzenie za pracę powinno być tak ustalone, aby odpowiadało w szczególności rodzajowi wykonywanej pracy i kwalifikacjom wymaganym przy jej wykonywaniu, a także uwzględniało ilość i jakość świadczonej pracy. Otrzymywana przez skarżącego kwota wynagrodzenia ponad 3.000 zł brutto, biorąc pod uwagę umiejętności, staż pracy oraz zakres wykonywanych czynności, nie może być uznana za wygórowaną. Biorąc pod uwagę wysokości płac w firmie, nie można stwierdzić o nieopłacalności ekonomicznej dla płatnika przy zatrudnianiu nowego pracownika – D. P..

Powyższe dowodzi, że motywy oraz proces i uzasadnienie zatrudnienia wnioskodawcy zostały uznane za wiarygodne w świetle zebranego w sprawie materiału dowodowego.

Abstrahując od powyższych rozważań, zasadniczą jednak kwestią dla oceny realności umowy o pracę pomiędzy odwołującą a płatnikiem składek jest to, że D. P. faktycznie rozpoczął pracę i ją świadczył na rzecz A. (...) Sp. z o. o. w Ł..

Na mocy art. 83 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych Zakład Ubezpieczeń Społecznych wydaje decyzje w zakresie indywidualnych spraw dotyczących m.in. zgłaszania do ubezpieczeń społecznych i przebiegu ubezpieczeń, a zatem ma prawo do kwestionowania podstaw ubezpieczenia w tym umów o pracę, jako że rodzą one skutki w dziedzinie ubezpieczeń społecznych.Jednak w takiej sytuacji to na organie rentowym spoczywa obowiązek udowodnienia pozorności umowy lub jej sprzeczności z zasadami współżycia społecznego, w myśl art. 6 k.c. Stanowisko takie zajął także Sąd Najwyższy np. w wyroku z dnia 15 lutego 2007 r., I UK 269/06, OSNP 2008 nr 5-6, poz. 78, w którym stwierdził, iż na organie rentowym, który przyjął zgłoszenie do ubezpieczenia pracowniczego i nie kwestionował tytułu tego zgłoszenia oraz przyjmował składki, spoczywa ciężar dowodu, że strony umowy o pracę złożyły fikcyjne oświadczenia woli.

Fakt wykonywania pracy jako handlowca został w postępowaniu sądowym udowodniony przede wszystkim poprzez zeznania wielu świadków prowadzących różne warsztaty samochodowe, którzy zgodnie stwierdzili, że w spornym okresie wnioskodawca pracował na rzecz płatnika i dostarczał im zakupione części, proponował podjęcie współpracy ze swoim pracodawcą. Co więcej, pracownicy pracujący stale w siedzibie przedsiębiorstwa płatnika zgodnie oświadczyli, że widzieli D. P. w pracy, choćby wtedy gdy dokonywał renowacji zabytkowych aut. Obrazu rzeczy nie zmienia ani niepodpisywanie listy obecności, czy brak innych dowodów stwierdzających dokładnie w jakie dni o jakich godzinach wnioskodawca świadczył pracę. Te okoliczności wynikają z rodzaju pracy wnioskodawcy – handlowca. Z informacji notoryjnych wynika, że handlowiec (inaczej przedstawiciel handlowy) to osoba, która zajmuje się pozyskiwaniem i obsługą klientów na rzecz przedsiębiorstwa. Praca ta polega na obsłudze handlowej wyznaczonego obszaru a z drugiej strony na monitorowaniu konkurencji mającej przynieść ogólny zysk w postaci zbudowania sieci dystrybucji (siatki klientów) na rzecz firmy. Od przedstawiciela handlowego nie wymaga się stałego przebywania w pracy i pozostawania pod całkowitą kontrolą pracodawcy. W jego działaniach koniecznym jest pozostawienie tzw. „wolnej ręki”.

Wobec powyższego, Sąd Okręgowy na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. zmienił zaskarżoną decyzję i orzekł jak w pkt. 1. sentencji.

Natomiast o kosztach postępowania Sąd Okręgowy orzekł w myśl art. 98 k.p.c. i zasądził od organu rentowego na rzecz obu wnioskodawców dwukrotnie kwotę 360 zł. Na każda kwotę złożyło się wynagrodzenie profesjonalnego pełnomocnika w kwocie 360 zł będącego adwokatem, ustalone stosownie do § 9 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. z 2015 r. poz. 1804) w zw. z § 21 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. z 2015 r. poz. 1804, ze zm.) oraz stosownie do § 9 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz. U. z 2015 r. poz. 1800) w zw. z § 21 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz. U. z 2015 r. poz. 1800, ze zm.)

ZARZĄDZENIE

odpis wyroku wraz z uzasadnieniem doręczyć pełnomocnikowi organu rentowego, wypożyczając akta rentowe.

P.K