Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 8 lutego 2018 r.

Sąd Okręgowy Warszawa - Praga w Warszawie VII Wydział Pracy
i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący SSO Renata Gąsior

Protokolant Paulina Filipkowska

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 25 stycznia 2018 r. w Warszawie

sprawy J. K.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych(...) Oddział w W.

o wcześniejszą emeryturę z tytułu pracy w warunkach szczególnych

na skutek odwołania J. K.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. z dnia 14 stycznia 2015 r., znak: (...)

oddala odwołanie.

UZASADNIENIE

Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. , decyzją z dnia 14 stycznia 2015 r., znak: (...) odmówił ubezpieczonemu J. K. prawa do wcześniejszej emerytury zgodnie z art. 184 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych w związku z § 2 Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, wskazując, że w świadectwach wykonywania prac w warunkach szczególnych z dnia 13 października 2004 r. pracodawca określił stanowiska pracy niezgodnie z punktem załącznika do Zarządzenia Nr 9 Ministra Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych z dnia 1 stycznia 1983 r. Na tej podstawie, Zakład Ubezpieczeń Społecznych nie uznał do stażu pracy ubezpieczonego w warunkach szczególnych okresów jego zatrudnienia od dnia 28 sierpnia 1978 r. do dnia 31 lipca 1980 r., od dnia 1 sierpnia 1980 r. do dnia 30 kwietnia 1990 r., od dnia 10 grudnia 1990 r. do dnia 13 czerwca 1991 r., od dnia 17 sierpnia 1992 r. do dnia 31 maja 1993 r. oraz od dnia 1 czerwca 1993 r. do dnia 7 września 1996 r. w Zakładzie (...) S.A. z siedzibą w W.. Organ rentowy zaznaczył, że sprawa może być przedmiotem ponownego rozpoznania po dostarczeniu prawidłowo wystawionych świadectw wykonywania pracy w warunkach szczególnych wraz z informacją o anulowaniu poprzednio wystawionych dokumentów. Wskazał także, że w przypadku zajmowania dwóch różnych stanowisk pracy, należy podać dokładnie, w jakim okresie stale i w pełnym wymiarze czasu ubezpieczony realizował czynności na konkretnym stanowisku. Jednocześnie na podstawie dowodów dołączonych do wniosku, a uzyskanych w toku przeprowadzonego postępowania, organ rentowy przyjął za udowodniony łączny staż pracy ubezpieczonego w wymiarze 26 lat, 4 miesięcy i 23 dni (decyzja z dnia 14 stycznia 2015 r., znak: ENMS/20/045056818, k. 21, tom III a.r.).

J. K. w dniu 10 lutego 2015 r. złożył do Sądu Okręgowego Warszawa-Praga w Warszawie odwołanie od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych(...) Oddział w W. z dnia 14 stycznia 2015 r. znak: (...) odmawiającej przyznania na jego rzecz prawa do wcześniejszej emerytury. W uzasadnieniu odwołania ubezpieczony podkreślił, że nie zgadza się z zaskarżoną decyzją Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Wskazał, że organ rentowy niezasadnie nie zaliczył mu do stażu pracy w warunkach szczególnych okresów zatrudnienia w Zakładzie (...) w W. na stanowisku malarza w Dziale Malarni i na stanowisku suszarnika w Dziale Suszarni Tarcicy. Odwołujący podniósł, że zakład pracy wystawił mu błędne świadectwo pracy o wykonywaniu zatrudnienia w szczególnych warunkach. Na okoliczność pracy w warunkach szczególnych, ubezpieczony wniósł o przeprowadzenie dowodu z zeznań świadków, będących jego współpracownikami w spornym okresie czasu. W konkluzji odwołania, J. K. zwrócił się o zmianę zaskarżonej decyzji i przyznanie na jego rzecz prawa do dochodzonego świadczenia (odwołanie z dnia 10 lutego 2015 r. k. 2 a.s.).

Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. w odpowiedzi na odwołanie z dnia 17 marca 2015 r. wniósł o jego oddalenie. W uzasadnieniu stanowiska organ rentowy wskazał, że odmawia przyznania na rzecz ubezpieczonego prawa do wcześniejszej emerytury, ponieważ na dzień 1 stycznia 1999 r. J. K. nie udokumentował co najmniej 15 lat stażu pracy w warunkach szczególnych. Organ rentowy nie uznał do stażu pracy ubezpieczonego w warunkach szczególnych okresów jego zatrudnienia od dnia 28 sierpnia 1978 r. do dnia 31 lipca 1980 r., od dnia 1 sierpnia 1980 r. do dnia 30 kwietnia 1990 r., od dnia 10 grudnia 1990 r. do dnia 13 czerwca 1991 r., od dnia 17 sierpnia 1992 r. do dnia 31 maja 1993 r. oraz od dnia 1 czerwca 1993 r. do dnia 7 września 1996 r. w Zakładzie (...) S.A. z siedzibą w W., wskazując, że w świadectwach wykonywania prac w szczególnych warunkach z dnia 13 października 2004 r. pracodawca określił stanowisko pracy niezgodnie z punktem załącznika do Zarządzenia Nr: 9 Ministra Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych z dnia 1 stycznia 1983 r. Jednocześnie na podstawie dowodów dołączonych do wniosku, a uzyskanych w toku przeprowadzonego postępowania, organ rentowy przyjął za udowodniony łączny staż pracy ubezpieczonego w wymiarze 26 lat, 4 miesięcy i 23 dni (odpowiedź na odwołanie z dnia 17 marca 2015 r. k. 3 a.s.).

Wyrokiem z dnia 28 sierpnia 2015 r. Sąd Okręgowy Warszawa-Praga w Warszawie, VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych oddalił odwołanie J. K. od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. z dnia 14 stycznia 2015 r., znak: (...).

Sąd Okręgowy ustalił, że jak wynika z materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie, a w szczególności z zeznań świadków Z. B., J. G. (1) i W. M., a także z opinii biegłego sądowego z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy, J. K. wykonywał pracę w szczególnych warunkach w okresie od dnia 1 czerwca 1993 r. do dnia 2 września 1996 r. w suszarni tarcicy, albowiem prace tego rodzaju są wymienione w Dziale XIV pod poz. 11 Wykazu stanowiącego załącznik do Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. W tym okresie odwołujący wykonywał te prace stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Sąd Okręgowy zważył, że biegły z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy ustalił, że nie podlegają uznaniu za wykonywane w szczególnych warunkach prace w okresach od dnia 17 sierpnia 1992 r. do dnia 31 maja 1993 r., od dnia 11 grudnia 1990 r. do dnia 5 czerwca 1991 r., od dnia 1 stycznia 1988 r. do dnia 30 kwietnia 1990 r., od dnia 1 sierpnia 1980 r. do dnia 31 grudnia 1987 r. i od dnia 28 lutego 1978 r. do dnia 31 lipca 1980 r., w których odwołujący wykonywał prace związane z odbiorem skrzydeł drzwiowych, po pomalowaniu ich w kabinie plenarni. Prace tego rodzaju nie zostały bowiem wymienione w Wykazie A, stanowiącym załącznik do Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r.

Sąd Okręgowy uznał opinię biegłego sądowego z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy mgr J. P. za profesjonalną i w pełni oddającą istotę problemu, gdyż biegły bardzo wnikliwie odniósł się do poszczególnych okresów zatrudnienia wnioskodawcy. Wobec powyższego w ocenie Sądu Okręgowego nie zachodziła podstawa do uwzględnienia wniosku odwołującego o powołanie innego biegłego. Sąd Okręgowy podkreślił, że biegły bardzo dokładnie wskazał, jakimi względami kierował się, analizując poszczególne okresy zatrudnienia J. K. zarówno w suszarni, jaki i przy odbiorze skrzydeł drzwiowych, w okresach wymienionych w opinii. Zdaniem Sądu Okręgowego nie było zatem dostatecznych podstaw do uwzględnienia wniosku o powołanie innego biegłego z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy. Podobnie nie było podstaw do uwzględnienia wniosku w przedmiocie przesłuchania świadków, którzy na rozprawie byli przesłuchani w obecności ubezpieczonego, a sam wnioskodawca miał możliwość zadawania pytań świadkom. Sąd Okręgowy w pełni podzielił stanowisko pełnomocnika organu rentowego odnośnie tego, że nie ma żadnych przesłanek do uwzględnienia wniosku odwołującego się o powołanie biegłego z zakresu medycyny pracy, gdyż niniejsze postępowanie nie dotyczy ustalenia prawa ubezpieczonego do renty z tytułu niezdolności do pracy wobec, czego nie było konieczne ustalenie wpływu środowiska pracy na stan zdrowia odwołującego. Sąd Okręgowy wskazał, że rozstrzygnięcie w niniejszej sprawie oparł na profesjonalnej opinii biegłego sądowego z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy, który to biegły odniósł się do obowiązujących regulacji prawnych dotyczących kwalifikowania poszczególnych prac do prac wykonywanych w warunkach szczególnych. Wobec niespełnienia przez wnioskodawcę przesłanki przepracowania 15 lat w warunkach szczególnych, Sąd Okręgowy oddalił odwołanie na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c.

Powyższy wyrok Sądu Okręgowego Warszawa-Praga w Warszawie zaskarżył w całości apelacjąodwołujący, zarzucając mu nieważność postępowania poprzez pozbawienie skarżącego możności obrony jego praw wskutek nieprzyznania pełnomocnika z urzędu, ze względu na nieporadność odwołującego, który z racji wieku, chorób, stresu i braku wiedzy prawniczej nie był w stanie prowadzić swojej sprawy i nie posiadał umiejętności prowadzenia postępowania, jak również niewyjaśnienie wszystkich okoliczności faktycznych istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy wskutek naruszenia przepisów postępowania, które mogło mieć wpływ na wynik sprawy. Tym samym skarżący zarzucił naruszenie art. 217 § 2 k.p.c. poprzez bezzasadne oddalenie wniosku o dopuszczenie dowodu z ponownego przesłuchania świadków i braku możliwości powołania kolejnego biegłego w zakresie analizy warunków szkodliwych, co spowodowało brak możliwości wyjaśnienia sprawy, art. 328 § 2 k.p.c. poprzez niewyjaśnienie błędów w zgromadzonym w sprawie materiale dowodowym i niezgodności w okresach zatrudnienia, rozbieżności w świadectwach pracy i zeznaniach świadków, którzy potwierdzili szkodliwe warunki pracy, co miało wpływ na treść wyroku, art. 233 § 1 k.p.c. poprzez przekroczenie zasady swobodnej oceny dowodów, tj. zeznań świadków i świadectw pracy wydanych przez pracodawcę, a ponadto nieuwzględnienie zastrzeżeń do opinii biegłego oraz art. 184 w zw. z art. 32 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych w zw. z § 2 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. Nr 8, poz. 43 ze zm.) poprzez przyjęcie, że w spornych okresach czasu praca wnioskodawcy nie odpowiadała swoim rodzajem i charakterem stanowiskom wymienionym w Dziale XIV, pod poz. 24 Wykazu A, stanowiącego załącznik do rozporządzenia, które uprawniają do emerytury na podstawie powołanej regulacji.

Powołując się na wskazane powyżej zarzuty odwołujący wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i przekazanie sprawy Sądowi Okręgowemu do ponownego rozpoznania i rozstrzygnięcia o kosztach postępowania odwoławczego, ewentualnie o zmianę zaskarżonego wyroku, po przeprowadzeniu uzupełniającego postępowania dowodowego. Skarżący wniósł również o przeprowadzenie dowodu z zeznań trzech kolejnych świadków przed Sądem Apelacyjnym na okoliczność charakteru prac wykonywanych przez wnioskodawcę w spornym okresie czasu, a nadto wniósł o dopuszczenie dowodu z opinii innego biegłego sądowego z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy celem dokonania oceny warunków pracy ubezpieczonego. Apelujący wniósł także o dołączenie do akt sprawy jego dokumentacji pracowniczej z Zakładu (...) S.A., w tym badań okresowych i danych związanych z przeniesieniem służbowym ze względów zdrowotnych.

W uzasadnieniu stanowiska apelujący wskazał, że rozstrzygnięcie Sądu Okręgowego nie zostało poprzedzone analizą świadectw pracy odwołującego dotyczących spornego okresu zatrudnienia. Zdaniem skarżącego Sąd Okręgowy oparł się jedynie na opinii biegłego sądowego z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy, nie biorąc pod uwagę treści zeznań świadków, którzy potwierdzili wykonywanie przez niego prac wymienionych w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Wnioskodawca podniósł, że decydującą rolę w analizie charakteru jego pracy z punktu widzenia uprawnień emerytalnych ma możliwość jej zakwalifikowania pod jedną z pozycji wyżej cytowanego rozporządzenia Rady Ministrów. Ponadto wskazał, że wykazy resortowe i zakładowe nie stanowią samodzielnej podstawy zaliczenia danego rodzaju zatrudnienia do prac w szczególnych warunkach, jednak mogą one być pomocne przy wykładni przepisów powołanego rozporządzenia. Odnosząc się do wykazów resortowych wnioskodawca wskazał, że przepisy resortowe nie stanowią źródła prawa, mają charakter techniczno-porządkujący i informacyjny, to jednak mogą być pomocne przy dokonywaniu wykładni oraz kwalifikacji stanowisk pracy określonych w załączniku do rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 r. W ocenie apelującego wszystkie stanowiska pracy robotników zatrudnionych w zakładzie pracy (...) S.A. kwalifikuje się jako prace w szczególnych warunkach. Zdaniem skarżącego, biegły zbyt rygorystycznie ocenił świadectwa wykonywania prac w warunkach szczególnych, w tym nie wyjaśnił rozbieżności pomiędzy treścią tych świadectw, a dokumentami znajdującymi się w aktach osobowych ubezpieczonego.

W toku postępowania przed Sądem Apelacyjnym ustanowiony przez odwołującego pełnomocnik, wniósł pismo procesowe z dnia 9 stycznia 2017 r. stanowiące uzupełnienie apelacji, w którym sprecyzował stanowisko i wskazał, że wnosi o zmianę zaskarżonego wyroku, poprzez przyznanie J. K. prawa do emerytury i zasądzenie na rzecz wnioskodawcy kosztów postępowania odwoławczego, ewentualnie wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu, pozostawiając temu Sądowi rozstrzygnięcie o kosztach postępowania odwoławczego z uwagi na nierozpoznanie istoty sprawy i oparcie rozstrzygnięcia w całości na opinii biegłego sądowego. Dodatkowo pełnomocnik wnioskodawcy wniósł o uzupełnienie materiału dowodowego przez Sąd Apelacyjny i dopuszczenie dowodu z zeznań świadków: K. W., J. R. i T. S. na okoliczność zakresu obowiązków J. K. w zakładzie pracy (...) S.A. w okresach spornych, niedokładności i nieprecyzyjności w wystawianiu świadectw pracy w zakładzie pracy, otrzymywania przez odwołującego dodatku za pracę w szczególnych warunkach. Apelujący wniósł również o przeprowadzenie dowodu z dokumentów znajdujących się w aktach sprawy Sądu Apelacyjnego w Warszawie o sygn. akt III AUa 360/14. W uzasadnieniu stanowiska pełnomocnik wnioskodawcy wskazał, że Sąd I instancji przerzucił istotę orzekania na biegłego sądowego, przez co zwolnił się z samodzielnej oceny materiału dowodowego. Zdaniem skarżącego Sąd Okręgowy nie poczynił ustaleń faktycznych w oparciu o materiał dowodowy zgromadzony w sprawie wyręczając się opinią biegłego, w sytuacji gdy wiedza specjalistyczna nie była tu potrzebna. Apelujący podniósł, że opinia biegłego stoi w sprzeczności z materiałem dowodowym zgromadzonym w sprawie, a w szczególności z zeznaniami świadków i świadectwami pracy.

Skarżący wskazał, że w okresie od dnia 28 sierpnia 1978 r. do dnia 31 lipca 1980 r. stale pracował w pomieszczeniach lakierni (zwanej potocznie malarnią), na co wskazuje również biegły sądowy. Tymczasem biegły wskazał, że nie zalicza mu tego okresu, gdyż odwołujący, jako podstawowe wykonywał prace związane z odbiorem skrzydeł drzwiowych po pomalowaniu w kabinie polewarki. Prace tego rodzaju nie są natomiast wymienione w Wykazie A, stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. Zdaniem apelującego, ocena dokonana przez biegłego, następnie przyjęta bezkrytycznie za podstawę wyrokowania przez Sąd Okręgowy jest nietrafiona. Skarżący podniósł, że jego praca na lakierni drzwi polegała na tym, że drzwi przechodziły przez maszynę zwaną polewarką. Drzwi przesuwały się na rolkach, a z góry spływał na nie środek lakierujący. Odwołujący, jako pracownik lakierni musiał w tym czasie, stać obok tych drzwi i pędzlem (bądź pistoletem) na bieżąco lakierować boki skrzydeł drzwiowych, albowiem maszyna nie kryła boków dokładnie. Apelujący podkreślił, że również w pozostałych okresach czasu, tj. od dnia 1 sierpnia 1980 r. do dnia 30 kwietnia 1990 r., w świadectwie pracy wystawionym przez pracodawcę, jako rodzaj świadczonej pracy wskazano J. K. lakierowanie ręczne lub natryskowe - niezhermetyzowane. Jednocześnie apelujący wskazał, że z przyczyn mu nie znanych doszło do zmiany nazwy stanowiska na „stolarz-malarz”- o czym dowiedział się on z akt sprawy. Zdaniem skarżącego wnioskodawca przez okres ponad 11 lat stale ręcznie lakierował boki drzwi tzw. przylgi na tej samej hali obok polewarek. J. K. nigdy nie wykonywał czynności stolarza, nigdy nie był na kursie stolarskim, nie ukończył szkoły stolarskiej, nie jest mu zatem wiadomym dlaczego doszło do zmiany nazewnictwa rodzaju stanowiska wobec braku zamiany świadczonej pracy. W ocenie skarżącego sytuacja taka mogła być następstwem zmian stopnia przeszeregowania poszczególnych osób (na dokumentach) bez zmian faktycznych stanowisk prac i rodzaju świadczonej pracy. Zmiana nazewnictwa stanowisk mogła też wiązać się z różnorodnymi dodatkami jakie w danym okresie dla danych stanowisk pracodawca - czy też odgórnie „centrala” przewidywała. Apelujący wskazał także, że biegły sądowy błędnie nie zaliczył do pracy w szczególnych warunkach okresu jego pracy w Dziale Malarni, a była to praca w bezpośrednim sąsiedztwie stanowisk lakierniczych. Zdaniem skarżącego, gdyby okresu tego nie można było zaliczyć do pracy w charakterze lakiernika ręcznego natryskowego należałoby uznać to, odwołując się do Zarządzenia Ministerstwa Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych z dnia 1 sierpnia 1983 r., jako świadczenie pracy w szczególnych warunkach odpowiadające Wykazowi A Dział XIV, poz. 17, pkt. 5, co oznacza: „inni pracownicy zatrudnieni w pomieszczeniach lakierni niehermetyzowanych w bezpośrednim sąsiedztwie stanowiska lakierniczego”. Apelujący zaznaczył, że wykonywał czynności w bezpośrednim sąsiedztwie stanowisk lakierniczych, w pomieszczeniach o wysokiej temperaturze.

Zdaniem apelującego, biegły nie wyjaśnił w sposób przekonywujący, dlaczego okresu zatrudnienia w latach 1980-1991 nie zalicza do pracy w szczególnych warunkach, zaś Sąd Okręgowy nie poddał tego zagadnienia jakiejkolwiek analizie czy argumentacji, poprzestając jedynie na dowolnym twierdzeniu opinii biegłego. W ocenie skarżącego, za zupełnie dowolne i bezpodstawne należy uznać stanowisko biegłego, który uznaje, że materiał dowodowy zebrany w sprawie jest niewystarczający. Zdaniem apelującego, to rzeczą Sądu Okręgowego było poczynienie dokładnych ustaleń na okoliczność tego, jaką dokładnie pracę wykonywał wnioskodawca w poszczególnych okresach zatrudnienia. Sąd Okręgowy jednak w ogóle nie odniósł się do zeznań świadków i samego odwołującego, co w ocenie apelującego czyni uzasadnienie wyroku niewystarczającym. Na poparcie powyższych okoliczności, skarżący powołał się na utrwalone orzecznictwo Sądu Najwyższego i sądów powszechnych (apelacja k. 77-85).

Wyrokiem z dnia 17 stycznia 2017 r., Sąd Apelacyjny w Warszawie, III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych uchylił zaskarżony wyrok i przekazał sprawę Sądowi Okręgowemu Warszawa-Praga w Warszawie, VII Wydziałowi Pracy i Ubezpieczeń Społecznych do ponownego rozpoznania, pozostawiając temu Sądowi rozstrzygnięcie o kosztach procesu w instancji odwoławczej.

Sąd Apelacyjny zważył, że wydanie wyroku w niniejszej sprawie wymaga przeprowadzenia postępowania dowodowego w całości. Zaskarżone orzeczenie nie poddaje się kontroli instancyjnej z powodu braku jakichkolwiek ustaleń faktycznych istotnych z uwagi na przedmiot sprawy, pozwalających na dokonanie subsumpcji, a dokonanie tych ustaleń przez Sąd II instancji jest niemożliwe wobec nieprzeprowadzenia przez Sąd Okręgowy postępowania dowodowego w jakimkolwiek zakresie. Zdaniem Sądu Apelacyjnego, wydanie orzeczenia przez Sąd Okręgowy nastąpiło przedwcześnie, bez poczynienia niezbędnych ustaleń faktycznych. Sąd Apelacyjny podkreślił, że w niniejszej sprawie sporne pozostawało to, czy wnioskodawca legitymuje się wymaganym ustawą 15-letnim stażem pracy w warunkach szczególnych w rozumieniu art. 184 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, a ściślej, czy okres zatrudnienia ubezpieczonego w Zakładzie (...) w W. w okresach od dnia 28 sierpnia 1978 r. do dnia 31 lipca 1980 r., od dnia 1 sierpnia 1980 r. do dnia 30 kwietnia 1990 r., od dnia 10 grudnia 1990 r. do dnia 13 czerwca 1991 r., od dnia 17 sierpnia 1992 r. do dnia 31 maja 1993 r. oraz od dnia 1 czerwca 1993 r. do dnia 7 września 1996 r. podlega zaliczeniu w poczet stażu pracy w warunkach szczególnych. Realizacja pozostałych przesłanek prawa do emerytury w obniżonym wieku nie była przez strony kwestionowana. W tym względzie, Sąd I instancji nie poczynił ustaleń faktycznych istotnych z uwagi na przedmiot sprawy, a swoje rozstrzygnięcie oparł wyłącznie na wnioskach zawartych w opinii biegłego sądowego z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracyJ. P.. Sąd Apelacyjny zwrócił uwagę, że wskazany biegły dokonał analizy akt osobowych wnioskodawcy, w tym świadectw wykonywania prac w szczególnych warunkach oraz. dokumentów dotyczących przebiegu zatrudnienia ubezpieczonego, a także omówił zeznania świadków. Biegły w pisemnej opinii zwrócił uwagę na fakt, że istnieją istotne rozbieżności pomiędzy treścią świadectw wykonywania prac w szczególnych warunkach, a źródłowymi dokumentami dotyczącymi przebiegu zatrudnienia. Biegły zaznaczył, że w tych okolicznościach, podstawą formułowania przez niego wniosków będą zeznania świadków i odwołującego. W tym miejscu Sąd Apelacyjny zasygnalizował, że wyjaśnieniom J. K. nie można było nadać mocy dowodów przeprowadzonych w sprawie, gdyż Sąd Okręgowy nie przeprowadził dowodu z. przesłuchania stron w trybie art. 299 k.p.c., a jedynie wypowiedzi stron uzyskane w wyniku przeprowadzenia dowodu z przesłuchania stron mają charakter wypowiedzi dowodowych. Wskazał także, że nazwy stanowisk pracy odwołującego wynikające z jego akt osobowych różnią się od rodzaju stanowisk pracy wymienionych w świadectwach wykonywania pracy w szczególnych warunkach z dnia 13 października 2004 r.

Uwzględniając przebieg postępowania przed Sądem Okręgowym, Sąd Apelacyjny stwierdził, że Sąd I instancji w ogóle nic przeprowadził analizy akt osobowych odwołującego z okresu zatrudnienia w Zakładach (...) w W., nie wyjaśnił szeregu rozbieżności, które sygnalizował biegły z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy, a które dotyczyły treści świadectw wykonywania pracy w szczególnych warunkach oraz dokumentów źródłowych dotyczących przebiegu zatrudnienia znajdujących się w aktach osobowych odwołującego się. Sąd I instancji nie wyjaśnił jaki był zakres obowiązków J. K. w Zakładach (...) w W. w okresach spornych, nie zbadał również, czy zmiany nazwy stanowiska pracy wiązały się ze zmianą zakresu obowiązków odwołującego. Sąd Okręgowy ferując zaskarżony wyrok w istocie nie ustalił stanu faktycznego sprawy w stopniu umożliwiającym stanowcze i prawidłowe wyrokowani, co do zasadności odwołania ubezpieczonego. W miejsce konkretnych i stanowczych ustaleń faktycznych Sąd I instancji w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku ograniczył się do wskazania, jakie dowody przeprowadził w sprawie oraz do omówienia wniosków wynikających z opinii biegłego sądowego z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy. W ocenie Sądu Apelacyjnego, Sąd I instancji, chociaż w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku formalnie wskazał podstawę faktyczną orzeczenia, to jednak w istocie uczynił to jedynie formalnie, gdyż nie ustalił stanu faktycznego sprawy w sposób umożliwiający stanowcze i prawidłowe rozstrzygnięcie o zasadności odwołania ubezpieczonego. W szczególności bowiem nie ustalił najistotniejszych dla rozstrzygnięcia okoliczności, tj., jaką konkretną pracę wykonywał J. K. w spornych okresach czasu, w tym nie ustalił, czy zmiana stanowiska pracy łączyła się ze zmianą zakresu wykonywanych obowiązków i warunków świadczenia pracy w rozumieniu przepisów rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Sąd Okręgowy dysponując aktami osobowymi nie przeprowadził żadnej analizy dokumentów osobowych związanych z przebiegiem zatrudnienia ubezpieczonego. Oceny akt osobowych dokonał wyłącznie biegły z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy, który wskazał na szereg rozbieżności i pomimo takich wniosków Sąd Okręgowy nie przeprowadził postępowania dowodowego, które pozwoliłoby jednoznacznie rozwiać wszelkie wątpliwości sygnalizowane przez biegłego i ustalić na jakich konkretnie stanowiskach i przy jakich pracach był zatrudniony J. K..

Sąd Apelacyjny podkreślił, że powyższe zaniechania Sądu I instancji nie pozwalały na dokonanie wszechstronnej oceny dotychczas zebranego w sprawie materiału dowodowego, który ograniczył się w istocie do przesłuchania trzech świadków, których zeznania właściwie nie stanowiły elementów ustaleń faktycznych Sądu. Podobnie dowód z opinii biegłego sądowego z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy nie może stanowić podstawy ustaleń faktycznych, gdyż biegły ograniczył się jedynie do oceny dokumentacji znajdującej się w aktach osobowych i zeznań świadków, a w świetle tego co zostało wyjaśnione wcześniej dokumentacja osobowa zawierała szereg sprzeczności, które w ogóle nie były przedmiotem rozważań Sądu. Na tej podstawie Sąd Apelacyjny uznał, że takie czynności Sądu I instancji stanowiły jedynie pozór przeprowadzenia postępowania dowodowego, a oparcie na tak przeprowadzonych dowodach ustalenia podstawy faktycznej orzeczenia, naruszało zasadę swobodnej oceny dowodów, wyrażoną w art. 233 § 1 k.p.c. W zaleceniach Sąd Apelacyjny wskazał, że przy ponownym rozpoznaniu sprawy, Sąd Okręgowy będzie w pierwszym rzędzie zobowiązany do ustalenia stanu faktycznego sprawy w niezbędnym do prawidłowego orzekania zakresie, który został wyżej opisany i zasygnalizowany. Dokona oceny zawnioskowanych przez odwołującego dowodów oraz przeprowadzi analizę dokumentacji znajdującej się w aktach osobowych ubezpieczonego z okresu zatrudnienia w Zakładach (...) w W.. Dopiero po tak poczynionych ustaleniach faktycznych możliwe będzie prawidłowe odniesienie się do twierdzeń procesowych stron, a tym samym prawidłowe wyrokowanie w zakresie oceny zasadności odwołania wnioskodawcy (wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie III Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 17 stycznia 2017 r. k. 138, k. 141-159 a.s.).

Po ponownym rozpoznaniu sprawy Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Ubezpieczony J. K., urodzony w dniu (...), w dniu 8 grudnia 2014 r. złożył w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych(...) Oddział w W., wniosek o wcześniejszą emeryturę z tytułu wykonywania pracy w warunkach szczególnych. Do powyższego wniosku ubezpieczony załączył kwestionariusz dotyczący okresów składkowych i nieskładkowych wraz z dokumentacją potwierdzającą te okresy (wniosek z dnia 8 grudnia 2014 r. wraz z załącznikami k. 1-13, tom III a.r.).

Organ rentowy po przeprowadzeniu postępowania wyjaśniającego ustalił, że ubezpieczony nie spełnia warunku dotyczącego stażu pracy w warunkach szczególnych (tj. 15 lat pracy w warunkach szczególnych), gdyż na dzień 01 stycznia 1999 r. nie udowodnił wymaganego okresu takiej pracy. Z tych też względów organ rentowy na gruncie decyzji z dnia 14 stycznia 2015 r., znak: (...), odmówił ubezpieczonemu prawa do dochodzonej emerytury. Do stażu pracy organ rentowy nie zaliczył ubezpieczonemu okresów jego zatrudnienia od dnia 28 sierpnia 1978 r. do dnia 31 lipca 1980 r., od dnia 1 sierpnia 1980 r. do dnia 30 kwietnia 1990 r., od dnia 10 grudnia 1990 r. do dnia 13 czerwca 1991 r., od dnia 17 sierpnia 1992 r. do dnia 31 maja 1993 r. oraz od dnia 1 czerwca 1993 r. do dnia 7 września 1996 r. w Zakładzie (...) S.A. z siedzibą w W. wskazując, że w świadectwach wykonywania prac w szczególnych warunkach z dnia 13 października 2004 r. pracodawca określił stanowiska pracy niezgodnie z punktem do Zarządzenia Nr 9 Ministra Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych z dnia 1 stycznia 1983 r. Organ rentowy zaznaczył, że sprawa może być przedmiotem ponownego rozpoznania po dostarczeniu prawidłowo wystawionych świadectw wykonywania pracy w warunkach szczególnych wraz z informacją o anulowaniu poprzednio wystawionych dokumentów. Wskazał także, że w przypadku zajmowania dwóch różnych stanowisk pracy, należy podać dokładnie, w jakim okresie stale i w pełnym wymiarze czasu ubezpieczony realizował czynności na konkretnym stanowisku. Jednocześnie na podstawie dowodów dołączonych do wniosku, a uzyskanych w toku przeprowadzonego postępowania, organ rentowy przyjął za udowodniony łączny staż pracy ubezpieczonego w wymiarze 26 lat, 4 miesięcy i 23 dni (decyzja z dnia 14 stycznia 2015 r., znak: (...), k. 21, tom III a.r.).

Przy ponownym rozpoznaniu sprawy Sąd Okręgowy jest związany oceną prawną i wskazaniami, co do dalszego postępowania wyrażonymi w uzasadnieniu wyroku Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 5 stycznia 2017 r. Stosownie do zaleceń Sądu Apelacyjnego, Sąd Okręgowy dopuścił dowód z przesłuchania odwołującego J. K. oraz z zeznań świadka I. S. na okoliczność wykonywania przez odwołującego pracy w Zakładach (...) oraz na okoliczność wystawiania dokumentów dotyczących zatrudnienia w ww. zakładzie pracy. Na podstawie tych dowodów wraz z dowodami z dokumentów z akt osobowych odwołującego, Sąd Okręgowy w toku niniejszego postępowania ustalił, że:

J. K., urodzony w dniu (...), w dniu 13 czerwca 1970 r. ukończył szkołę podstawową w miejscowości H.. Po ukończeniu nauki w szkole podstawowej, ubezpieczony złożył podanie o przyjęcie go do Ochotniczego Hufca Pracy w Ś. w celu praktycznej nauki zawodu ślusarza. W dniu 15 września 1971 r. ubezpieczony został skierowany do pracy w Wydziale (...) w charakterze ucznia Ochotniczego Hufca Pracy w zawodzie ślusarza za miesięcznym wynagrodzeniem w wysokości 600,00 zł. W okresie od dnia 10 maja 1972 r. do dnia 9 sierpnia 1972 r. ubezpieczony odbył wstępny staż w Wytwórni (...) w Ś. na stanowisku ślusarza-blacharza. W dniu 15 sierpnia 1972 r. odwołujący J. K. został przeszeregowany płacowo w ramach Wydziału (...) na stanowisko ślusarza-blacharza z grupy 2 na 3, a następnie w dniu 28 listopada 1972 r. został przeszeregowany w ramach Wydziału(...) na stanowisko ślusarza z grupy 3 na 1. Z kolei w dniu 1 grudnia 1972 r. pracodawca przeszeregował płacowo ubezpieczonego w ramach Wydziału (...) na stanowisko ślusarza z grupy 1 na 3 (akord). W dniu 1 czerwca 1973 r. pracodawca skierował do odwołującego pismo o potrąceniu ¼ jego zarobku dziennego za nieusprawiedliwioną nieobecność w pracy, jaka miała miejsce w dniu 29 maja 1973 r. W dniu 23 czerwca 1973 r. ubezpieczony zwrócił się do ww. pracodawcy z podaniem o rozwiązanie z nim umowy o pracę ze wskazaną powyżej datą. W dolnej części ww. pisma znajdowała się opinia przełożonego o pracowniku, z której wynikało, że ubezpieczony jest pracownikiem niezdyscyplinowanym, mało obowiązkowym o niskiej wydajności pracy, jak również nie rokuje poprawy na przyszłość wobec, czego jego osoba została wskazana do zwolnienia. Na tej podstawie, Kierownik Sekcji Naboru i Zwolnień skierował do Kierownika Wydziału (...) pismo polecające zdjęcie ze stanu ślusarza J. K. z dniem 7 lipca 1973 r. W trakcie całego powyższego okresu zatrudnienia w Wytwórni (...) w Ś., tj. od dnia 15 września 1971 r. do dnia 13 lipca 1973 r. ubezpieczony pełniący funkcję ślusarza-blacharza zajmował się głównie obróbką plastyczną blachy. Do jego obowiązków należało nadawanie kształtu blasze potrzebnej do wyrobu śmigłowców w postaci osłon, progów oraz ram wykończeniowych. Odwołujący zajmował się także hartowaniem blachy, tzn. zanurzał blachy w wodzie zawierającej roztwory chemiczne. Z przygotowanych w ten sposób elementów były następnie wykonywane części do samolotów. Wszystkie opisane powyżej czynności odwołujący wykonywał za pomocą szlifierek, wiertarek oraz młotków gumowych do nadawania kształtów. W dniu 6 sierpnia 1981 r. Wytwórnia (...) wystawiła na rzecz odwołującego świadectwo pracy, w którym potwierdziła, że J. K. był zatrudniony w ww. zakładzie pracy w okresie od dnia 15 września 1971 r. do dnia 7 lipca 1973 r. na stanowisku ślusarza. Powyższe świadectwo pracy nie zostało opatrzone adnotacją na temat wykonywania przez ubezpieczonego w okresie ww. zatrudnienia pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. W treści ww. dokumentu brak jest również informacji wskazującej na to, że odwołujący był zatrudniony w I kategorii zatrudnienia (karta zwolnienia pracownika, zaświadczenie z dnia 11 lipca 1973 r., zawiadomienie z dnia 1 czerwca 1973 r., wniosek o przeniesienie – przeszeregowanie pracownika z dnia 1 grudnia 1972 r. i z dnia 28 listopada 1972 r., karta przyjęcia pracownika z dnia 15 września 1971 r., angaż z dnia 15 września 1971 r., odpis świadectwa, życiorys, podanie – dokumentacja zgromadzona w aktach osobowych odwołującego Nr: (...), świadectwo pracy z dnia 6 sierpnia 1981 r. k. 4, tom I a.r., zeznania odwołującego k. 211-214 a.s.).

W dniu 10 września 1973 r. ubezpieczony J. K. został skierowany przez Dyrekcję (...) Zakładów (...) do pracy w (...) Zakładach (...) z siedzibą w B. na stanowisko ślusarza. Z dniem 13 września 1973 r. odwołujący został zatrudniony w ww. zakładzie pracy na stanowisku ślusarza, przy czym początkowo było to zatrudnienie na okres próbny, a następnie było ono kontynuowane w oparciu o umowę zawartą na czas nieokreślony. We wskazanej powyżej dacie, tj. w dniu 13 września 1973 r. ww. pracodawca wydał odwołującemu legitymację ubezpieczeniową. W trakcie trwania powyższego okresu zatrudnienia, odwołujący został powołany do odbycia zasadniczej służby wojskowej w Jednostce Wojskowej w B., przy czym do pracy na stanowisku ślusarza w Instytucie (...) w B. powrócił z dniem 2 listopada 1976 r. Po powrocie z wojska, pomiędzy Instytutem (...) w B., reprezentowanym przez mgr inż. S. W., a odwołującym J. K. doszło do zawarcia w dniu 2 listopada 1976 r. umowy o pracę na czas nieokreślony, która przewidywała, że odwołujący będzie zatrudniony na dotychczasowym stanowisku pracy ślusarza w Dziale Produkcji na warunkach określonych w Układzie Zbiorowym Pracy dla Przemysłu Maszynowego według grupy VI, ze stawką zaszeregowania w wysokości 13,00 zł za godzinę pracy. W trakcie całego powyższego okresu zatrudnienia, tj. od dnia 13 września 1973 r. do dnia 31 sierpnia 1977 r. ubezpieczony zatrudniony na stanowisku ślusarza, wykonywał przede wszystkim czynności polegające na szlifowaniu. Odwołujący szlifował zbiorniki w kształcie leja, tzw. kadzie, które miały od 2,5 do 3 metrów wysokości oraz 1 metr średnicy. Proces ten polegał na tym, że najpierw metal był wyginany, następnie przeznaczany do spawania, a na końcu spawy były szlifowane. Odwołujący pomagał spawaczowi w przygotowaniu i ustawieniu metalu do spawania według określonego rysunku, a następnie w trzymaniu spawanych elementów. Dodatkowo po zakończeniu czynności spawania, odwołujący zajmował się także polerowaniem kadzi do Przemysłu Spirytusowego. Obowiązki te wykonywał częściowo ręcznie, a częściowo za pomocą specjalnie przeznaczonej do tego szlifierki. Sporadycznie oraz w miarę potrzeb, odwołujący wykonywał też pewne czynności w Dziale Odlewni ww. zakładu pracy, a polegały one głównie na topieniu metali w piecach. Do wykonywania tych zadań odwołujący był kierowany najczęściej w sytuacji wystąpienia nieobecności w pracy osób zatrudnionych w Dziale Odlewni. W dniu 29 lipca 1977 r. ubezpieczony J. K. zwrócił się do Dyrekcji Instytutu (...) – Zakładu (...) w B. z podaniem o rozwiązanie z nim umowy o pracę w trybie ustawowym. W odpowiedzi na powyższe pismo, ww. pracodawca z dniem 31 sierpnia 1977 r. rozwiązał z odwołującym umowę o pracę, za uprzednim wypowiedzeniem od dnia 1 sierpnia 1977 r. W dniu 8 sierpnia 1977 r. Instytut (...) – Zakład (...) w B. wystawił na rzecz odwołującego świadectwo pracy, w którym potwierdził, że J. K. był zatrudniony w ww. zakładzie pracy w okresie od dnia 13 września 1973 r. do dnia 31 sierpnia 1977 r. na stanowisku ślusarza. Stosunek pracy został rozwiązany przez pracownika w trybie ustawowym. Powyższe świadectwo pracy nie zostało opatrzone adnotacją na temat wykonywania przez ubezpieczonego w okresie ww. zatrudnienia pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. W treści ww. dokumentu brak jest również informacji wskazującej na to, że odwołujący był zatrudniony w I kategorii zatrudnienia (skierowanie do pracy k. 2, wniosek w sprawie zatrudnienia z dnia 11 11 września 1973 r. k. 3, umowa o pracę na okres próbny z dnia 13 września 1973 r. k. 4, wniosek o wydanie legitymacji ubezpieczeniowej k. 5, zawiadomienie k. 6, wniosek w sprawie zatrudnienia pracownika z dnia 20 października 1976 r. k. 7, umowa o pracę na czas nieokreślony z dnia 2 listopada 1976 r. k. 8, podanie z dnia 29 lipca 1977 r., rozwiązanie umowy o pracę z dniem 31 sierpnia 1977 r. k. 10, karta obiegowa k. 11 – dokumentacja zgromadzona w aktach osobowych odwołującego Nr: (...) ( (...)), świadectwo pracy z dnia 8 sierpnia 1977 r. k. 5, tom I a.r., zeznania odwołującego k. 211-214, k. 304-306 a.s.).

W dniu 14 września 1977 r. odwołujący zwrócił się do Dyrekcji Kopalni (...) z podaniem o zatrudnienie go do pracy na dole w charakterze pracownika fizycznego. W wyniku pozytywnego rozpatrzenia ww. podania ubezpieczony został zatrudniony w ww. zakładzie pracy na stanowisku tzw. pomocnika dołowego ze stawką zaszeregowania w wysokości 124,00 zł za godzinę pracy. W dniu 1 września 1977 r. ubezpieczony zwrócił się do ww. pracodawcy z prośbą o przeniesienie go do pracy na powierzchnię. Za zgodą Dyrekcji Kopalni (...), odwołujący z dniem 4 października 1977 r. został oddelegowany do pracy na Oddziale (...) Nr: (...) w charakterze ślusarza, ze stawką zaszeregowania w wysokości 104,00 zł za godzinę pracy. W okresie od dnia 21 września 1977 r. do dnia 4 października 1977 r. odwołujący był zatrudniony w ww. zakładzie pracy na stanowisku pomocy dołowej (13 dni), natomiast od dnia 4 października 1977 r. do dnia 4 lutego 1978 r. był zatrudniony na stanowisku pracownika powierzchni. Pracując, jako pomoc dołowa odwołujący zajmował się głównie ładowaniem węgla, który nie wpadł na przenośnik. Opisaną czynność wykonywał za pomocą łopaty, którą ładował węgiel na taśmę. Odwołujący zajmował się także budową ścian oraz chodników w podziemiu, jak również chodników drewnianych z drzewa w postaci tzw. stempli złożonych z okrągłych bali drewnianych. Wszystkie te czynności, odwołujący wykonywał pod ziemią, natomiast na powierzchnię wyjeżdżał dopiero pod koniec pracy. Z kolei, jako ślusarz pracował na powierzchni przy naprawach urządzeń górniczych, polegających na wymianie określonych elementów, ich zespawaniu bądź zakonserwowaniu. Odwołujący J. K. nie posiada uprawnień spawacza, a jedynie uprawnienia na wózki akumulatorowe. W dniu 6 lutego 1978 r. Kopalnia (...) wystawiła na rzecz odwołującego świadectwo pracy, w którym potwierdziła, że J. K. był zatrudniony w ww. zakładzie pracy w okresie od dnia 21 września 1977 r. do dnia 4 lutego 1978 r. na stanowiskach pomocy dołowej oraz pracownika powierzchni. Stosunek pracy został rozwiązany przez pracownika w trybie ustawowym (zwolnienie na własną prośbę za wypowiedzeniem) (karta ewidencyjna k. 201, wniosek w sprawie zatrudnienia pracownika z dnia 20 września 1977 r. k. 202, przeniesienie k. 203, podanie z dnia 14 września 1977 r. k. 204, podanie z dnia 1 września 1977 r. k. 205, zeznania odwołującego k. 211-214, k. 304-306 a.s., świadectwo pracy z dnia 6 lutego 1978 r. k. 6, tom I a.r.).

W dniu 20 lutego 1978 r. ubezpieczony J. K. zwrócił się do Kierownika Malarni Drzwi Zakładu (...) w W. z podaniem o przyjęcie go do pracy. W wyniku pozytywnego rozpatrzenia ww. prośby, w dniu 28 lutego 1978 r. pomiędzy Zakładem (...) w W., reprezentowanym przez Dyrektora mgr B. J., a odwołującym została zawarta umowa o pracę na czas nieokreślony w wymiarze pełnego etatu na stanowisku malarza. W tym czasie do podstawowych obowiązków odwołującego należało wykonywanie prac związanych z odbiorem skrzydeł drzwiowych po pomalowaniu w kabinie polewarki. Polegało to na tym, że z przodu jeden pracownik tzw. operator puszczał drzwi przez polewaczkę, natomiast odwołujący wraz z drugim pracownikiem, stojąc na drugim końcu odbierali drzwi i pędzlem zbierali ściekającą farbę, a następnie kładli drzwi na wózek i odpychali do pieca. Odwołujący wraz z kolegą wpychali drzwi na wózkach do pieca, a następnie były one przez piec przepychane samoczynnie, natomiast na końcu pieca stał inny pracownik, który je odbierał i kierował w stronę odwołującego, tzn. popychał wózek. Po odbiorze drzwi były one malowane po drugiej stronie. Proces ten był powtarzany kilkukrotnie i odbywał się w kabinie, był zatem zautomatyzowany oraz hermetyczny. Sporadycznie odwołujący był także przenoszony na poprawki lakiernicze. Z dokumentów osobowych odwołującego z ww. okresu zatrudnienia nie wynika jednak, aby odwołujący wykonywał jakiekolwiek czynności polegające na lakierowaniu ręcznym lub natryskowym – nie zhermetyzowanym. Pismem z dnia 7 lipca 1978 r. ubezpieczony został przeniesiony na okres od dnia 14 lipca 1978 r. do dnia 31 lipca 1978 r. z Oddziału Malarni Drzwi do Oddziału (...). W sierpniu 1980 r. J. K. złożył z wynikiem pozytywnym egzamin teoretyczny i praktyczny, polegający na szkleniu 45 sztuk skrzydeł drzwiowych wobec, czego od dnia 1 sierpnia 1980 r. został zakwalifikowany przez komisję egzaminacyjną do kategorii zaszeregowania osobistego w grupie VIa ze stawką godzinową w wysokości 13,00 zł w zawodzie szklarza. Obowiązki szklarza stolarki budowlanej odwołujący wykonywał do dnia 31 grudnia 1987 r. z krótką przerwą, kiedy to został przeniesiony do Działu Foliowania na stanowisko stolarza maszynowego od dnia 26 sierpnia 1985 r. do dnia 6 października 1985 r. oraz od dnia 4 listopada 1985 r. do dnia 16 grudnia 1985 r. Foliowanie skrzydeł drzwiowych polegało na tym, że drzwi były foliowane, a nie malowane. W tym zakresie, na określoną płaszczyznę maszyna nanosiła klej, a następnie folię, która była przeciskana przez rolki. Odwołujący obsługiwał tą maszynę, tzn. zalewał klejem i poprawiał przylgi. W 1986 r. Kierownik Oddziału Malowania Drzwi J. Z. zawnioskował o zmianę kategorii zaszeregowania odwołującego, wskazując na VII grupę zaszeregowania. Od dnia 1 stycznia 1988 r. pracodawca powierzył odwołującemu obowiązki stolarza w Oddziale Malowania Drzwi oraz skierował go na kurs kierowców wózków akumulatorowych i spalinowych. W okresie od dnia 12 lutego 1988 r. do dnia 29 kwietnia 1988 r. odwołujący odbył powyższy kurs i po jego ukończeniu z wynikiem pozytywnym uzyskał uprawnienia do kierowania wózkami akumulatorowymi i spalinowymi. Od tego czasu odwołujący mógł zatem wykonywać na rzecz ww. pracodawcy czynności związane z transportem wewnętrznym, przewożąc materiały, półprodukty i wyroby gotowe. Pracę stolarza odwołujący wykonywał w Oddziale Malowania Drzwi do dnia 1 maja 1990 r., tj. do czasu pierwszego wyjazdu eksportowego do Bułgarii. Na prośbę odwołującego kierownik Oddziału Malowania Drzwi w dniu 18 listopada 1988 r. wystawił odręcznie sporządzoną opinię przechodnią, w której napisał, że ubezpieczony pracuje w Oddziale Malowania Drzwi na stanowisku szklenia skrzydeł drzwiowych jako stolarz. Trzy dni później, tj. w dniu 21 listopada 1988 r. w ślad za opinią bezpośredniego przełożonego, pracodawca wydał na prośbę J. K. oficjalną opinię Zakładu (...) w W. wskazując w jej treści, że odwołujący zatrudniony jest na stanowisku stolarza, a z powierzonych obowiązków wywiązuje się dobrze (angaże k. 63-67, k. 71-83, k. 88-93, wniosek z dnia 18 stycznia 1988 r. k. 69-70, wniosek z dnia 10 października 1985 r. k. 84-85, protokół(...) k. 94, zaświadczenia k. 97-98, umowa o pracę k. 99, zaświadczenie k. 132, opinia z dnia 21 listopada 1988 r. k. 133, opinia przechodnia z dnia 18 listopada 1988 r. k. 134, karta obiegowa zmiany k. 135, skierowanie do pracy z dnia 27 lutego 1978 r. k. 138, podanie z dnia 20 lutego 1978 r. k. 140 – dokumentacja zgromadzona w aktach osobowych odwołującego (...), zeznania świadka Z. B. k. 25-26, zeznania świadka J. G. (2) k. 27, zeznania odwołującego k. 211-214, k. 304-306 a.s.).

Po urlopie bezpłatnym związanym z kontraktem eksportowym, J. K. z dniem 10 grudnia 1990 r. ponownie został zatrudniony w Zakładzie (...) w W. na stanowisku stolarza. Po przyjeździe z pierwszego kontraktu eksportowego, J. K. zwrócił się ponownie o udzielenie mu urlopu, tym razem rocznego od dnia 12 marca 1991 r. do dnia 12 marca 1992 r. Podobnie jak przy pierwszym wyjeździe eksportowym, pracodawca wydał oficjalną opinię o pracowniku poprzedzoną opinią przechodnią. W opinii tej zostało wskazane, że odwołujący zatrudniony jest na stanowisku stolarza w Zakładzie (...) w W.. Przed urlopem bezpłatnym związanym z wyjazdem na budowę do Iranu, odwołujący zatrudniony na stanowisku stolarza otrzymał w dniu 1 kwietnia 1991 r. podwyżkę wynagrodzenia. W związku z wyjazdem do Iranu, J. K. otrzymał urlop bezpłatny od dnia 6 czerwca 1991 r. J. K. był zatrudniony na kontrakcie w Iranie w okresie od dnia 13 czerwca 1991 r. do dnia 11 czerwca 1992 r. Ponowne zatrudnienie J. K. w Zakładzie (...) w W. po powrocie z urlopu bezpłatnego nastąpiło w dniu 17 sierpnia 1992 r. Pracodawca zatrudnił wówczas odwołującego na Oddziale Przyrzynalni na czas nieokreślony od dnia 17 sierpnia 1992 r. i powierzył mu obowiązki stolarza. W Oddziale Przyrzynalni odwołujący zatrudniony był do dnia 31 maja 1993 r. W okresie od dnia 22 marca 1993 r. do dnia 3 kwietnia 1993 r. odwołujący uczestniczył w kursie obsługi suszarni do drewna i ukończył go z ogólnym wynikiem dobrym. Powyższy kurs miał na celu przygotowanie odwołującego do wykonywania zawodu suszarnika. Pismem z dnia 7 czerwca 1993 r. zakład pracy poinformował J. K. o tym, że z dniem 1 czerwca 1993 r. zostanie on przeniesiony z Oddziału Przyrzynalni na stanowisko suszarnika w Dziale Składowania i Suszenia Drewna. Pismo to zostało podpisane przez Prokurenta ds. Organizacyjno-Prawnych H. K.. Na stanowisku suszarnika J. K. zatrudniony był do czasu rozwiązania stosunku pracy tj. do dnia 8 marca 1997 r. W tym czasie do jego obowiązków należało obsługiwanie komór, służących do suszenia drewna. Polegało to na tym, że odwołujący wchodził do takiej komory, która stanowiła tunel o długości 10-15 metrów i sprawdzał wilgotność tarcicy, która była ułożona na kolejno złączonych ze sobą wózkach. Odwołujący sprawdzał wilgotność drewna przy pomocy specjalnego urządzenia. W kabinie panowała temperatura o wysokości 70-80 stopni Celsjusza, a ogólnie w pomieszczeniach, w których przygotowywane było drewno panowała temperatura 30 stopni Celsjusza. Pracując na suszarni, odwołujący musiał także zapisywać rodzaj tarcicy jej grubość oraz mierzył wilgotność. Montował również przewody do drewna oraz czujniki, które przy pomocy komputera wskazywały wilgotność. Odwołujący ustawiał także urządzenia niezbędne w procesie suszenia drewna. Nie zajmował się natomiast załadunkiem wózków. W czerwcu 1996 r. J. K. trafił do szpitala i wówczas w wyniku przeprowadzonych badań zdiagnozowano u niego guza przysadki mózgowej. Z uwagi na nienajlepszy stan zdrowia oraz długotrwałe przebywanie na zwolnieniach lekarskich, po wyczerpaniu okresu zasiłkowego, w dniu 8 marca 1997 r. doszło do rozwiązania stosunku pracy odwołującego z Zakładem (...) w W.. Do chwili obecnej J. K. pobiera świadczenie rentowe z tytułu niezdolności do pracy z Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (karta obiegowa zmiany k. 10, k. 37, k. 44, rozwiązanie umowy o pracę k. 14, angaże k. 15-25, k. 50-58, umowa o pracę z dnia 6 stycznia 1993 r. k. 26, umowa o pracę z dnia 27 sierpnia 1992 r. k. 27, protokoły k. 29-35, zaświadczenie z dnia 14 sierpnia 1992 r. k 39, podanie k. 41, zaświadczenie k. 42, k. 103, k. 106-107, opinia z dnia 4 kwietnia 1991 r. k. 108, opinia przechodnia k. 109, informacja k. 110-111 – dokumentacja zgromadzona w aktach osobowych odwołującego (...), zeznania odwołującego k. 211-214, k. 304-306 a.s.).

Zakład (...) S.A. wystawił odwołującemu w dniu 17 lutego 1997 r. świadectwo pracy, w którym zaświadczył, że J. K. był zatrudniony w wyżej wymienionym zakładzie pracy w okresie od dnia 28 lutego 1978 r. do dnia 8 marca 1997 r. w wymiarze pełnego etatu. W okresie zatrudnienia pracownik wykonywał pracę suszarnika. W pkt. 3 i 4 ww. dokumentu wskazano, że stosunek pracy ustał w wyniku rozwiązania po wyczerpaniu zasiłku chorobowego, natomiast odwołujący korzystał z urlopu bezpłatnego w okresie od dnia 2 maja 1990 r. do dnia 10 grudnia 1990 r. oraz od dnia 6 czerwca 1991 r. do dnia 16 sierpnia 1992 r. w związku z pracą na budowach eksportowych. Pracodawca nie wpisał natomiast żadnej informacji w pkt. 4 ppkt. 8, ani nie wystawił odrębnego zaświadczenia wskazującego, że w ww. okresie zatrudnienia pracownik wykonywał pracę w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. W latach 1980-1997 prowadzeniem akt osobowych pracowników, w tym wystawianiem zaświadczeń i świadectw pracy, przygotowywaniem umów o pracę, angaży i przeszeregowań, jak również odprowadzaniem składek do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych zajmował się pracownik Działu Płac – I. S.. W ww. zakładzie pracy, o tym jakie stanowisko było wpisane w dokumentach pracowniczych konkretnego pracownika decydował kierownik konkretnego działu. Często zdarzało się również i tak, że nazwy stanowisk pracy nie odpowiadały rzeczywiście wykonywanym przez pracowników czynnościom wobec, czego np. pracownicy zatrudnieni na stanowiskach stolarzy wykonywali również prace malarskie i na odwrót. W miarę potrzeb, w związku z istniejącymi brakami kadrowymi, bądź nieobecnościami w pracy, pracownicy byli przesuwani na inne stanowiska pracy. W związku z powyższym poszczególni pracownicy w toku pracy mogli wykonywać różne czynności, a mianowicie zarówno stolarskie, malarskie, jak również szklarskie i szlifiarskie. Wyłącznie suszarnicy zajmowali się pracami stricte związanymi z suszeniem drewna. Angaż niekoniecznie pokrywał się z rzeczywistym stanem rzeczy i nie oddawał tego, czym pracownik faktycznie się zajmował. Zdarzały się również sytuacje, kiedy pracownik był przenoszony na inne stanowisko pracy, jednak nie znajdowało to odzwierciedlenia w dokumentach. Wszystkie prace były jednak wykonywane obok siebie na dużych halach. W tym czasie wystawianiem zaświadczeń o wykonywaniu pracy w szczególnych warunkach zajmował się inspektor bhp, który na podstawie dokumentów z akt osobowych oraz dokumentów uzyskanych od mistrza i kierownika decydował o tym, czy wydać pracownikowi dokument stwierdzający, że jego praca była wykonywana w warunkach szkodliwych dla zdrowia (częściowo zeznania świadka W. M. k. 28-29, zeznania świadka I. S. k. 302-304, zeznania odwołującego k. 304-306, świadectwo pracy z dnia 17 lutego 1997 r. k. 7, tom I a.r.).

W dniu 13 października 2004 r. następca prawny Zakładu (...) S.A. z siedzibą w W. – (...) S.A. z siedzibą w W. wystawił na rzecz odwołującego J. K. pięć świadectw pracy, w których wskazane zostały poszczególne stanowiska pracy, zajmowane przez odwołującego wraz z ich przyporządkowaniem pod konkretną pozycję Wykazu A, stanowiącego załącznik do rozporządzenia z dnia 07 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze, bądź Zarządzenia Nr: 9 Ministra Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych z dnia 1 sierpnia 1983 r. w sprawie wykazu stanowisk pracy w zakładach pracy nadzorowanych przez Ministra Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych, na których są wykonywane prace w szczególnych warunkach uprawniające do wcześniejszego przejścia na emeryturę oraz do wzrostu emerytury lub renty. I tak w pierwszym ze wskazanych świadectw pracy stwierdzono, że odwołujący w okresie od dnia 28 sierpnia 1978 r. do dnia 31 lipca 1980 r. stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał pracę polegającą na lakierowaniu ręcznym lub natryskowym – nie zhermetyzowanym na stanowisku malarza, które zostało wymienione w Dziale XIV pod poz. 17 pkt. 1,2, Wykazu A, stanowiącego załącznik do ww. Zarządzenia Nr 9 Ministra Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych z dnia 1 sierpnia 1983 r. W drugim świadectwie pracy stwierdzono, że w okresie od dnia 1 sierpnia 1980 r. do dnia 30 kwietnia 1990 r., odwołujący stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał pracę polegającą na lakierowaniu ręcznym lub natryskowym – nie zhermetyzowanym na stanowisku stolarza-malarza, które zostało wymienione w Dziale XIV pod poz. 17 pkt. 1,2, Wykazu A, stanowiącego załącznik do ww. Zarządzenia z dnia 1 sierpnia 1983 r. W trzecim świadectwie pracy stwierdzono, że w okresie od dnia 10 grudnia 1990 r. do dnia 13 czerwca 1991 r., odwołujący stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał pracę polegającą na lakierowaniu ręcznym lub natryskowym – nie zhermetyzowanym na stanowisku stolarz-szlifierz, które zostało wymienione w Dziale XIV pod poz. 17 pkt. 4 Wykazu A, stanowiącego załącznik do ww. Zarządzenia z dnia 1 sierpnia 1983 r. W czwartym świadectwie pracy stwierdzono, że od dnia 17 sierpnia 1992 r. do dnia 31 maja 1993 r. odwołujący stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał prace w klejowniach z użyciem klejów zawierających rozpuszczalniki organiczne na stanowisku stolarz-klejarz, które zostało wymienione w Dziale VI pod poz. 7 pkt. 2, Wykazu A, stanowiącego załącznik do ww. Zarządzenia z dnia 1 sierpnia 1983 r. Z kolei w ostatnim piątym świadectwie pracy stwierdzono, że od dnia 1 czerwca 1993 r. do dnia 7 września 1996 r. odwołujący stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał prace w suszarniach z zastosowaniem podgrzewania, jeżeli temperatura powietrza w tych suszarniach przekracza 35 stopni Celsjusza oraz prace przy obsłudze suszarni, jeżeli temperatura na stanowisku obsługi przekracza 35 stopni Celsjusza na stanowisku suszarnika, które zostało wymienione w Dziale XIV pod poz. 11 pkt. 2, Wykazu A, stanowiącego załącznik do ww. Zarządzenia z dnia 1 sierpnia 1983 r. w sprawie wykazu stanowisk pracy w zakładach pracy nadzorowanych przez Ministra Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych, na których są wykonywane prace w szczególnych warunkach uprawniające do wcześniejszego przejścia na emeryturę oraz do wzrostu emerytury lub renty (świadectwa pracy z dnia 13 października 2004 r. k. 153-157 – dokumentacja zgromadzona w aktach osobowych odwołującego (...)).

Decyzją z dnia 14 stycznia 2015 r., znak: (...), Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. odmówił ubezpieczonemu J. K. prawa do wcześniejszej emerytury zgodnie z art. 184 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych w związku z § 2 Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, wskazując, że w świadectwach wykonywania prac w warunkach szczególnych z dnia 13 października 2004 r. pracodawca określił stanowiska pracy niezgodnie z punktem załącznika do Zarządzenia Nr 9 Ministra Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych z dnia 1 stycznia 1983 r. Na tej podstawie, Zakład Ubezpieczeń Społecznych nie uznał do stażu pracy ubezpieczonego w warunkach szczególnych okresów jego zatrudnienia od dnia 28 sierpnia 1978 r. do dnia 31 lipca 1980 r., od dnia 1 sierpnia 1980 r. do dnia 30 kwietnia 1990 r., od dnia 10 grudnia 1990 r. do dnia 13 czerwca 1991 r., od dnia 17 sierpnia 1992 r. do dnia 31 maja 1993 r. oraz od dnia 1 czerwca 1993 r. do dnia 7 września 1996 r. w Zakładzie (...) S.A. z siedzibą w W.. Jednocześnie na podstawie dowodów dołączonych do wniosku, a uzyskanych w toku przeprowadzonego postępowania, organ rentowy przyjął za udowodniony łączny staż pracy ubezpieczonego w wymiarze 26 lat, 4 miesięcy i 23 dni (decyzja z dnia 14 stycznia 2015 r., znak: (...), k. 21, tom III a.r.).

Od niekorzystnej dla siebie decyzji organu rentowego, ubezpieczony J. K. złożył odwołanie do tut. Sądu, inicjując tym samym niniejsze postępowanie. Na rozprawie w dniu 13 czerwca 2017 r. pełnomocnik odwołującego podtrzymał dotychczasowe stanowisko i wniósł o zmianę zaskarżonej decyzji poprzez przyznanie na rzecz odwołującego prawa do wcześniejszej emerytury z warunków szczególnych. Pełnomocnik odwołującego sprecyzował także, że wnosi o zaliczenie do stażu pracy odwołującego w warunkach szczególnych okresów jego zatrudnienia od dnia 21 września 1977 r. do dnia 4 lutego 1978 r. w Kopalni (...), od dnia 15 września 1971 r. do dnia 7 lipca 1973 r. w (...) oraz od dnia 13 września 1973 r. do dnia 31 sierpnia 1977 r. w Instytucie (...) w B., a także okresu pracy w (...) S.A. od lutego 1978 r. do marca 1997 r. Z kolei pełnomocnik organu rentowego wniósł o oddalenie odwołania, podtrzymując argumentację zawartą w treści zaskarżonej decyzji (odwołanie z dnia 10 lutego 2015 r. k. 2, protokół rozprawy z dnia 13 czerwca 2017 r. k. 210-214 a.s.).

W toku postępowania sądowego, Sąd Okręgowy dopuścił dowód z opinii biegłego sądowego z zakresu bhp celem ustalenia, czy praca wykonywana przez odwołującego w (...) w okresie od dnia 15 września 1971 r. do lipca 1973 r., w Instytucie (...) w B., w okresie od września 1973 r. do sierpnia 1977 r., w Kopalni (...) w okresie od września 1977 r. do lutego 1978 r. oraz w Zakładzie (...) w okresie od lutego 1978 r. do marca 1997 r. wykonywana była w warunkach szczególnych uregulowanych w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze oraz w innych rozporządzeniach Rady Ministrów dot. I kategorii zatrudnienia i zarządzeniach właściwych ministrów (protokół rozprawy z dnia 13 czerwca 2017 r. k. 210-214 a.s.).

W opinii z dnia 10 listopada 2017 r.biegły sądowy ds. bhp A. P. stwierdził, że uznanie prac za wykonywane w szczególnych warunkach jest możliwe, gdy stanowisko lub rodzaj pracy wykonywanej przez pracownika ściśle odpowiada odpowiedniemu zapisowi zawartemu w wykazie A, stanowiącym załącznik do rozporządzenia w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze i praca ta była wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy. W pierwszej kolejności biegły wskazał, że w okresie całego zatrudnienia odwołującego od dnia 15 września 1971 r. do dnia 8 marca 1997 r. obowiązywały 4 Rozporządzenia Rady Ministrów dotyczące kategorii zatrudnienia, określanych także jako prace w warunkach szczególnych, a mianowicie rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 10 września 1956 r. w sprawie zaliczania pracowników do kategorii zatrudnienia, rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 4 maja 1979 r. w sprawie pierwszej kategorii zatrudnienia, rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 grudnia 1981 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie pierwszej kategorii zatrudnienia oraz rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.

Odnosząc się do poszczególnych okresów zatrudnienia odwołującego biegły wskazał, że w okresie zatrudnienia w (...) sprawy zaliczania pracowników do pierwszej kategorii zatrudnienia regulowało rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 10 września 1956 r. w sprawie zaliczania pracowników do kategorii zatrudnienia. W wykazie prac wykonywanych w warunkach szkodliwych dla zdrowia, uprawniających do zaliczenia ich do I kategorii zatrudnienia, stanowiącej załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 10 września 1956 r. w sprawie zaliczania pracowników do kategorii zatrudnienia, prace ślusarzy nie zostały wymienione w żadnym z działów. Pracy ślusarza wykonywanej przez odwołującego w wyżej wymienionym okresie nie można zatem zaliczyć do zatrudnienia w I kategorii. Analogicznie biegły wypowiedział się w stosunku do kolejnego okresu zatrudnienia od dnia 13 września 1973 r. do dnia 31 sierpnia 1977 r. w Instytucie (...) - Zakładzie (...) w B. wskazując, że pracy ślusarza wykonywanej przez odwołującego w wyżej wymienionym okresie czasu nie można zaliczyć do zatrudnienia w I kategorii, albowiem prace te nie zostały wymienione w wykazie prac wykonywanych w warunkach szkodliwych dla zdrowia, uprawniających do zaliczenia do I kategorii zatrudnienia, będącym załącznikiem do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 10 września 1956 r. w sprawie zaliczania pracowników do kategorii zatrudnienia. Następnie biegły stwierdził, że w okresie zatrudnienia odwołującego w Kopalni (...) sprawy zaliczania pracowników do pierwszej kategorii zatrudnienia regulowało rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 10 września 1956 r. w sprawie zaliczania pracowników do kategorii zatrudnienia. W wykazie prac wykonywanych w warunkach szkodliwych dla zdrowia, uprawniających do zaliczenia do I kategorii zatrudnienia, będącym załącznikiem do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 10 września 1956 r. w sprawie zaliczania pracowników do kategorii zatrudnienia, wśród prac osób zatrudnionych w kopalniach węgla, lecz wykonywanych na powierzchni, wymieniono jedynie: pracowników oddziałów prażalni łupków oraz pracowników zatrudnionych przy produkcji brykietów z węgla kamiennego. Prace ślusarzy nie zostały natomiast wymienione w żadnym z działów. Pracy ślusarza wykonywanej przez odwołującego w wyżej wymienionym okresie czasu na powierzchni, nie można zatem zaliczyć do zatrudnienia w I kategorii. Biegły dodał jednak, że jak wynika z karty personalnej J. K., która znajduje się wśród akt osobowych w okresie od dnia 21 września 1977 r. odwołujący był pomocnikiem dołowym, natomiast od dnia 4 października 1977 r. pracownikiem na powierzchni. J. K. był zatem pracownikiem dołowym w Kopalni (...) przez 13 dni. Oznacza to, że jedynie okres 13 dni można zaliczyć jako pracę w I kategorii zatrudnienia. Biegły podkreślił także, że prace górników dołowych określały w tym okresie odrębne przepisy.

W odniesieniu do ostatniego okresu zatrudnienia odwołującego od dnia 28 lutego 1978 r. do marca 1997 r. w Zakładzie (...) biegły wskazał, że jak wynika z akt osobowych odwołującego, J. K. nigdy nie wykonywał lakierowania ręcznego lub natryskowego - nie zhermetyzowanego, nigdzie w aktach osobowych nie wymieniono także stanowiska stolarza - malarza, stolarza - klejarz lub stolarza - szlifierza. Biegły zaznaczył, iż fakt, że proces malowania odbywał się w kabinie i był zautomatyzowany oraz hermetyczny znajduje potwierdzenie nie tylko w dowodach zgromadzonych w toku postępowania, ale również w informacji publikowanej w periodyku dotyczącym budownictwa. Nie było to więc lakierowanie niezhermetyzowane i jako takie nie może być zaliczone do prac wykonywanych w szczególnych warunkach. Biegły nadmienił, że pracującego od dnia 1 stycznia 1988 r. w Oddziale Malowania Drzwi, na stanowisku stolarza J. K., pracodawca skierował na kurs kierowców wózków akumulatorowych i spalinowych. W zaświadczeniu wystawionym w R. w dniu 29 kwietnia 1988 r. przez Zakład (...) w W. o uczestnictwie J. K. w okresie od dnia 12 lutego 1988 r. do dnia 29 kwietnia 1988 r. w kursie kierowców wózków akumulatorowych i spalinowych oraz ukończeniu go z ogólnym wynikiem pozytywnym, została zawarta bardzo ważna informacja, wskazująca na to, że od tego czasu odwołujący mógł wykonywać na rzecz pracodawcy czynności związane z transportem wewnętrznym, przewożąc materiały, półprodukty i wyroby gotowe. Oznacza to, że odwołujący nie tylko, nie wykonywał czynności malarza, klejarza, ale nie wykonywał stale i w pełnym wymiarze także prac stolarza. Z kolei tylko prace wykonywane stale i w pełnym wymiarze czasu pracy mogą być uznane za prace wykonywane w warunkach szczególnych. Biegły podkreślił, że praca w warunkach szkodliwych dla zdrowia, to praca wykonywana w warunkach przekroczenia najwyższych dopuszczalnych stężeń ( (...)) lub przekroczenia najwyższych dopuszczalnych natężeń ( (...)), czynnika szkodliwego dla zdrowia. Czynniki te znajdują się w wykazach będących załącznikami do rozporządzenia właściwego ministra pracy. Zatem, aby stwierdzić, że pracownik pracował w warunkach przekroczenia (...) czynnika chemicznego, należałoby sprawdzić w wykazie jakie jest (...) dla danego czynnika i po wykonaniu niezbędnych pomiarów dokonać porównania, czy (...) zostało przekroczone. W tym względzie, subiektywne odczucia odwołującego oraz świadków nie mogą być zatem podstawą do twierdzenia, że odwołujący pracował w narażeniu na bliżej nieokreślone czynniki. Niezbędny jest bowiem dokument z wykonanych pomiarów czynnika szkodliwego dla zdrowia. Istotnymi dla sprawy mogłyby być jedynie dokumentacje dotyczące pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy, mogące potwierdzić lub zaprzeczyć, czy odwołujący oraz inni pracownicy (...) wykonywali prace o znacznym stopniu szkodliwości. W toku postępowania dane te nie zostały natomiast ujawnione, trudno jest więc z całą stanowczością stwierdzić, że odwołując wykonywał pracę w warunkach szkodliwych dla zdrowia. Biegły dodał także, że w dokumentacji rentowej brak jest jakiejkolwiek informacji o związku guza przysadki mózgowej z warunkami pracy odwołującego. Przyczyny powstawania guzów prolaktynowych nie zostały zatem do końca poznane, wobec, czego wypowiadanie się o hipotetycznym wpływie czynników środowiska pracy na powstanie guza przysadki mózgowej jest – w ocenie biegłego - nieuzasadnione. Mając na uwadze powyższe okoliczności biegły stwierdził, że za prace wykonywane w tzw. I kategorii zatrudnienia należy uznać okres zatrudnienia odwołującego Kopalni (...) w okresie od dnia 21 września 1978 r. do dnia 3 października 1978 r., jako pomocnika dołowego, natomiast za prace wykonywane w warunkach szczególnych należy uznać okres zatrudnienia w Zakładach (...) od dnia 1 czerwca 1993 r. do dnia 8 marca 1997 r. na stanowisku suszarnika, odliczając okres zasiłkowy. Pozostałych okresów zatrudnienia od dnia 15 wrzesnia 1971 r. do dnia 8 marca 1997 r. nie można natomiast uznać za prace wykonywane w I kategorii zatrudnienia bądź prace wykonywane w szczególnych warunkach (opinia biegłego sądowego z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy z dnia 10 listopada 2017 r. k. 246-278 a.s.).

Do powyższej opinii żadna ze stron nie zgłosiła zastrzeżeń (protokół rozprawy z dnia 25 stycznia 2018 r. k. 301-306 a.s.).

Powyższy stan faktyczny Sąd Okręgowy ustalił na podstawie niekwestionowanych przez strony dowodów z dokumentów zawartych w aktach sprawy, w tym w aktach rentowych i osobowych ubezpieczonego. Jednakże, mając na uwadze materiał dowodowy dotyczący okresu zatrudnienia odwołującego od dnia 28 lutego 1978 r. do marca 1997 r. w Zakładzie (...), Sąd Okręgowy doszedł do przekonania, że brak jest podstaw do przyznania mocy dowodowej pięciu świadectwom pracy wystawionym w dniu 13 października 2004 r. przez następcę prawnego ww. zakładu pracy, które to dokumenty zawierają adnotacje o wykonywaniu przez odwołującego w spornym okresie czasu pracy w warunkach szczególnych, a mianowicie pracy, odpowiadającej pozycjom określonym w Wykazie A, stanowiącym załącznik do Zarządzenia z dnia 1 sierpnia 1983 r. w sprawie wykazu stanowisk pracy w zakładach pracy nadzorowanych przez Ministra Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych, na których są wykonywane prace w szczególnych warunkach uprawniające do wcześniejszego przejścia na emeryturę oraz do wzrostu emerytury lub renty. Po pierwsze wskazać należy, że świadectwa te zostały wystawione dopiero w dniu 13 października 2004 r., a więc 7 lat, 7 miesięcy i 10 dni po zakończeniu stosunku pracy, a ich treść w sposób znaczący odbiega od informacji zawartych w dokumentach pracowniczych, zgromadzonych w aktach osobowych odwołującego z ww. okresu czasu. W tym względzie nie można natomiast przyjąć, aby to pracodawca odwołującego miał interes w zatajaniu lub fałszowaniu dokumentów, dotyczących jego zatrudnienia, począwszy od dnia 20 lutego 1978 r. do dnia 8 marca 1997 r., narażając się tym samym na odpowiedzialność karną z tego tytułu. Wskazać bowiem należy, że wśród 120 dokumentów, znajdujących się w teczce osobowej odwołującego, jedynie pięć świadectw pracy, sporządzonych przez następcę prawnego Zakładów (...) w dniu 13 października 2004 r., budzi wątpliwości. Z akt osobowych odwołującego wynika bowiem, że J. K. nigdy nie wykonywał lakierowania ręcznego lub natryskowego - nie zhermetyzowanego, nigdzie w aktach osobowych nie wymieniono także stanowiska stolarza - malarza, stolarza - klejarza lub stolarza - szlifierza. Treść powyższych dokumentów pozostaje także w sprzeczności z twierdzeniami samego odwołującego, który reprezentowany w toku postępowania przez profesjonalnego pełnomocnika zaprzeczył, jakoby wykonywał kiedykolwiek prace stolarskie, a tymczasem w świadectwach tych zostały wymienione takie stanowiska pracy jak: stolarz - malarz, stolarz - klejarz lub stolarz – szlifierz. Charakter oraz wymiar czasu pracy odwołującego na konkretnym stanowisku pracy nie wynika także wprost z zeznań świadka I. S. – pracownika Działu Zatrudnienia i Płac, która wskazała, że w ww. zakładzie pracy, o tym jakie stanowisko było wpisane w dokumentach pracowniczych konkretnego pracownika decydował kierownik konkretnego działu. Często zdarzało się bowiem, że nazwy stanowisk pracy nie odpowiadały rzeczywiście wykonywanym przez pracowników czynnościom wobec, czego np. pracownicy zatrudnieni na stanowiskach stolarzy wykonywali również prace malarskie i na odwrót. W miarę potrzeb, w związku z istniejącymi brakami kadrowymi, bądź nieobecnościami w pracy, pracownicy byli przesuwani na inne stanowiska pracy. W związku z powyższym poszczególni pracownicy w toku pracy mogli wykonywać różne czynności, a mianowicie zarówno stolarskie, malarskie, jak również szklarskie i szlifiarskie. Wyłącznie suszarnicy zajmowali się pracami stricte związanymi z suszeniem drewna. Angaż niekoniecznie pokrywał się z rzeczywistym stanem rzeczy i nie oddawał tego, czym pracownik faktycznie się zajmował. Zdarzały się również sytuacje, kiedy pracownik był przenoszony na inne stanowisko pracy, jednak nie znajdowało to odzwierciedlenia w dokumentach. Z tego też względu, mając na uwadze całokształt materiału dowodowego zgromadzonego w niniejszej sprawie nie można przyjąć, że odwołujący stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał prace stricte wskazane w treści świadectw pracy z dnia 13 października 2004 r. To czyni z kolei świadectwa pracy dotyczące zatrudnienia odwołującego w okresie od dnia 28 lutego 1978 r. do marca 1997 r. w Zakładzie (...) niewiarygodnymi.

Ponadto Sąd Okręgowy za podstawę ustaleń faktycznych przyjął częściowo zeznania ubezpieczonego J. K. (k. 211-214, k. 304-306) oraz świadków: Z. B. (k. 25-26 a.s.), J. G. (2) (k. 27 a.s.), W. M. (k. 28-29 a.s.) i I. S. (k. 302-304 a.s.). Sąd Okręgowy miał na uwadze, że wskazani powyżej świadkowie przez wiele lat pracowali w tym samym zakładzie pracy i zeznawali na okoliczności dotyczące rzeczywistego charakteru pracy odwołującego na poszczególnych stanowiskach pracy. Za całkowicie wiarygodne Sąd uznał zeznania świadków Z. B. i J. G. (2), którzy wskazali odwołujący wykonywał przede wszystkim prace malarskie oraz opisując przebieg wskazanych czynności potwierdzili, że proces malowania odbywał się w kabinie i był zautomatyzowany oraz hermetyczny. Sporadycznie tylko odwołujący był przenoszony na poprawki lakiernicze, jednak czynności tych nie wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Powyższe było spowodowane wyłącznie brakami kadrowymi bądź nieobecnościami pracowników w pracy, co powodowało, że inne osoby tylko wyłącznie czasowo wykonywały należące do nich czynności. Świadkowie potwierdzili także, że w okresie od dnia 1 czerwca 1993 r. odwołujący zajmował stanowisko suszarnika w Dziale Składowania i Suszenia Drewna i takie też czynności wykonywał do końca zatrudnienia. Zdaniem Sądu Okręgowego zeznania te są logiczne, spójne i wzajemnie się uzupełniają, jak również korespondują z zeznaniami złożonymi przez samego odwołującego J. K.. Z dużą ostrożnością, Sąd Okręgowy podszedł natomiast do zeznań świadka I. S. – pracownika Działu Zatrudnienia i Płac, albowiem świadek nie pracowała bezpośrednio z odwołującym. Nie mogła ona zatem posiadać rzeczywistej wiedzy na temat charakteru pracy, jaką stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał odwołujący w spornym okresie zatrudnienia. Sąd Okręgowy uwzględnił natomiast zeznania ww. świadka, co do trybu sporządzania i wystawiania dokumentów pracowniczych w ww. zakładzie pracy, charakteru informacji w nich zawartych, jak również okoliczności związanych z przenoszeniem pracowników na inne stanowiska pracy. Za częściowo wiarygodne, Sąd Okręgowy uznał także zeznania W. M.. Świadek ten zatrudniony na stanowisku inspektora ds. bhp był bowiem odpowiedzialny za prowadzenie dokumentacji, zawierającej informacje na temat występujących w zakładzie pracy czynników szkodliwych dla zdrowia i pełniąc powyższą funkcję miał obowiązek rejestrować i przechowywać w celu udostępniania pracownikom i organom kontrolnym wyników pomiarów prowadzonych w tym zakresie badań. Skoro świadek – jak sam wskazał – codziennie bywał na hali produkcyjnej, to tym samym wiedział, jakie są wyniki pomiarów czynników środowiska pracy występujących w ww. zakładzie pracy. Danych tych świadek nie ujawnił jednak w toku postępowania, a mimo to powoływał się na fakt wykonywania przez odwołującego pracy w warunkach szkodliwych dla zdrowia. Świadek W. M. pracujący niemal do końca istnienia ww. zakładu pracy, z racji pełnionej funkcji miał zatem obowiązek prowadzenia i przechowywania rejestrów i wyników pomiarów. W przypadku likwidowanych przedsiębiorstw dokumentacja taka powinna być natomiast przekazana do właściwego terytorialnie Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego. Zeznanie świadka W. M., nie poparte żadnymi dowodami z dokumentów jest zatem niewiarygodne. W tym zatem względzie, subiektywna ocena świadka, co do ciężkich warunków pracy odwołującego, nie jest zatem wiążąca dla Sądu orzekającego w niniejszej sprawie. Podobnie Sąd ocenił zeznania odwołującego J. K., którym dał wiarę wyłącznie w zakresie, w jakim jego twierdzenia były zgodne z dokumentacją zawartą w aktach osobowych wnioskodawcy. W szczególności Sąd nie dał wiary zeznaniom odwołującego w zakresie w jakim wskazywał on że nigdy nie wykonywał pracy stolarza, jak również nie ukończył szkoły stolarskiej, albowiem pozostaje to w oczywistej sprzeczności z treścią świadectwa z dnia 21 czerwca 1986 r., potwierdzającego, że odwołujący ukończył naukę w (...) Szkół Zawodowych w W. w kierunku drzewnym (k. 268-269 a.s).

Ustalając stan faktyczny w niniejszej sprawie, Sąd Okręgowy oparł się również na opinii biegłego sądowego z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy A. P. (k. 246-267 a.s.). Odnosząc się do poszczególnych, kwestionowanych okresów zatrudnienia odwołującego, Sąd wziął pod uwagę fakt, że opinia ta uwzględnia i odnosi się do rzeczywistego charakteru pracy odwołującego w spornym okresie czasu i wykonywanych przez niego obowiązków, co biegły szczegółowo omówił. Opinia ta jest jasna, pełna i odpowiada na wszystkie tezy zawarte w postanowieniu dowodowym. Sąd uznał przedstawione przez biegłego argumenty i wnioski za spójne, jednoznaczne oraz odnoszące się w sposób wnikliwy do spornych kwestii niniejszego postępowania. Opinia ta jest również zgodna z pozostałym zgromadzonym w sprawie materiałem dowodowym, a w szczególności z dokumentacją zgromadzoną w aktach osobowych odwołującego. Mając powyższe na uwadze, w ocenie Sądu Okręgowego okoliczność, że odwołujący w spornym okresie czasu nie wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu (za wyjątkiem okresu zatrudnienia od dnia 21 września 1978 r. do dnia 3 października 1978 r. na stanowisku pomocnika dołowego w Kopalni (...) oraz okresu zatrudnienia od dnia 1 czerwca 1993 r. do dnia 8 marca 1997 r. na stanowisku suszarnika w Zakładach (...) z wyłączeniem okresów zasiłkowych) prac, które spełniają przesłanki do uznania ich za prace wykonywane w warunkach szczególnych – spowodowała, że okres ten, a mianowicie od dnia 15 września 1971 r. do dnia 8 marca 1997 r. nie może być zaliczony do okresu pracy w warunkach szczególnych, uprawniającego do emerytury w obniżonym wieku.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie J. K. od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych(...) Oddział w W. z dnia 14 stycznia 2015 r., znak: (...), jako bezpodstawne podlegało oddaleniu.

Stosownie do treści art. 184 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2017 r., poz. 1338 z późn. zm) zwanej dalej ustawą emerytalną, ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy (tj. w dniu 1 stycznia 1999 r.) osiągnęli okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymagany w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat – dla kobiet i 65 lat – dla mężczyzn oraz okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27. Z kolei ust. 2 ww. przepisu wskazuje, że emerytura, o której mowa w ust. 1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa oraz (zgodnie ze stanem prawnym obowiązującym do dnia 31 grudnia 2012 r.) rozwiązania stosunku pracy – w przypadku ubezpieczonego będącego pracownikiem.

Przepis art. 32 ust. 4 ustawy emerytalnej wskazuje, że wiek emerytalny, o którym mowa w ust. 1, rodzaje prac lub stanowisk oraz warunki, na podstawie których osobom wymienionym w ust. 2 i 3 przysługuje prawo do emerytury, ustala się na podstawie przepisów dotychczasowych. Wykładni pojęcia przepisy dotychczasowe dokonał Sąd Najwyższy w uchwale siedmiu sędziów z dnia 13 lutego 2002 r. (III ZP 30/01), wskazując na przepisy rozporządzenia, z wyłączeniem tych, które zobowiązywały ministrów, kierowników urzędów centralnych i centralne związki spółdzielcze do ustalenia wykazu stanowisk pracy w podległych im zakładach pracy. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8 poz. 43 z późn. zm.), zwane dalej rozporządzeniem w sprawie wieku emerytalnego, określa w § 4, że pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach wymienione w Wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki: osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn oraz ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach. Ten wymagany okres zatrudnienia to okres wynoszący 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, liczony łącznie z okresami równorzędnymi i zaliczanymi do okresów zatrudnienia (§ 3 rozporządzenia), natomiast pracą w warunkach szczególnych jest praca świadczona stale i w pełnym wymiarze na stanowiskach wskazanych w załączniku do tegoż aktu (§ 1 i § 2 rozporządzenia).

W rozpatrywanej sprawie kwestią sporną pomiędzy stronami było to, czy J. K. posiada wymagany 15-letni okres zatrudnienia w szczególnych warunkach. Spełnienie innych przesłanek nie było zaś przedmiotem sporu, a jednocześnie nie budziło żadnych wątpliwości, gdyż wnioskodawca ma wymagany okres zatrudnienia w wymiarze 26 lat, 4 miesięcy i 23 dni, w dniu (...) ukończył 60 lat oraz nie jest członkiem otwartego funduszu emerytalnego.

Analizując sporną przesłankę wskazać należy, że za pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach uważa się pracowników przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia. Prawidłowe rozumienie pojęcia pracy w szczególnych warunkach nie jest jednak możliwe bez wnikliwej analizy Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. Z zestawienia § 1 i 2 tego Rozporządzenia wynika, że pracą w szczególnych warunkach jest praca świadczona stale i w pełnym wymiarze na stanowiskach wskazanych w załączniku do tego aktu. Warunek wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy jest spełniony tylko wówczas, gdy pracownik w ramach obowiązującego go pełnego wymiaru czasu pracy na określonym stanowisku pracy nie wykonuje czynności pracowniczych nie związanych z tym stanowiskiem pracy, ale stale, tj. ciągle wykonuje prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 15 listopada 2000 r., II UKN 39/00).

Zgodnie z § 2 ust. 2 rozporządzenia w sprawie wieku emerytalnego, zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, stwierdza wykonywanie pracy w warunkach szczególnych bądź w szczególnym charakterze w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach, wystawionym według wzoru stanowiącego załącznik do przepisów wydanych na podstawie § 1 ust. 2 rozporządzenia lub w świadectwie pracy. Należy jednak podkreślić, że z cytowanego przepisu nie wynika, aby stwierdzenie zakładu pracy w przedmiocie wykonywania przez pracownika pracy w warunkach szczególnych miało charakter wiążący i nie podlegało kontroli organów przyznających świadczenia uzależnione od wykonywania pracy w szczególnych warunkach. Brak jednak takiego świadectwa lub jego zakwestionowanie przez organ rentowy, nie wyklucza dokonania ustalenia zatrudnienia w warunkach szczególnych innymi środkami dowodowymi w toku postępowania sądowego. Stanowisko takie wielokrotnie prezentował Sąd Najwyższy, który między innymi w wyroku z dnia 2 lutego 1996 r. (II URN 3/95) wskazał, że w postępowaniu przed sądami pracy i ubezpieczeń społecznych okoliczności mające wpływ na prawo do świadczeń lub ich wysokości mogą być udowadniane wszelkimi środkami dowodowymi, przewidzianymi w kodeksie postępowania cywilnego. Ograniczenia dowodowe zawarte w Rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno – rentowe i zasad wypłaty tych świadczeń (Dz. U. Nr 10, poz. 49 ze zm.) dotyczą wyłącznie postępowania przed tymi organami.

Analizując stan faktyczny rozpoznawanej sprawy wskazać należy, że sam fakt zatrudnienia odwołującego w poszczególnych zakładach pracy był niesporny pomiędzy stronami. Sporny pozostawał jedynie charakter pracy wykonywanej przez wnioskodawcę w tych okresach czasu, co miało wpływ na ustalenie, czy praca ta była wykonywana w warunkach szczególnych. Zakład Ubezpieczeń Społecznych nie uznał do stażu pracy ubezpieczonego w warunkach szczególnych okresów jego zatrudnienia od dnia 28 sierpnia 1978 r. do dnia 31 lipca 1980 r., od dnia 1 sierpnia 1980 r. do dnia 30 kwietnia 1990 r., od dnia 10 grudnia 1990 r. do dnia 13 czerwca 1991 r., od dnia 17 sierpnia 1992 r. do dnia 31 maja 1993 r. oraz od dnia 1 czerwca 1993 r. do dnia 7 września 1996 r. w Zakładzie (...) S.A. z siedzibą w W. wskazując jednocześnie, że w świadectwach wykonywania prac w warunkach szczególnych z dnia 13 października 2004 r. pracodawca określił stanowiska pracy niezgodnie z punktem załącznika do Zarządzenia Nr 9 Ministra Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych z dnia 1 stycznia 1983 r. Ponadto na rozprawie w dniu 13 czerwca 2017 r. pełnomocnik odwołującego sprecyzował, że wnosi także o zaliczenie do stażu pracy odwołującego w warunkach szczególnych okresów jego zatrudnienia od dnia 21 września 1977 r. do dnia 4 lutego 1978 r. w Kopalni (...), od dnia 15 września 1971 r. do dnia 7 lipca 1973 r. w (...) oraz od dnia 13 września 1973 r. do dnia 31 sierpnia 1977 r. w Instytucie (...) w B., a także okresu pracy w (...) S.A. od lutego 1978 r. do marca 1997 r.

Przechodząc do dwóch pierwszych spornych okresów zatrudnienia odwołującego, a mianowicie od dnia 15 września 1971 r. do dnia 7 lipca 1973 r. w (...) oraz od dnia 13 września 1973 r. do dnia 31 sierpnia 1977 r. w Instytucie (...) w Zakładzie (...) w B., to wskazać należy, że w tych okresach czasu odwołujący był zatrudnionych na stanowisku ślusarza. W pierwszym okresie zatrudnienia ubezpieczony pełnił funkcję ślusarza-blacharza i zajmował się głównie obróbką plastyczną blachy. W drugim natomiast wykonywał przede wszystkim czynności polegające na szlifowaniu. Odwołujący szlifował zbiorniki w kształcie leja, tzw. kadzie, które miały od 2,5 do 3 metrów wysokości oraz 1 metr średnicy. Charakter pracy odwołującego w ww. okresach czasu wynika wprost z zachowanej dokumentacji osobowo-pracowniczej dotyczącej powyższych okresów zatrudnienia. W tym względzie trzeba mieć jednak na uwadze okoliczność, że wszelkiego rodzaju zdarzenia oceniane pod kątem ich wpływu na prawa i obowiązki należy badać według stanu prawnego obowiązującego w czasie ich wystąpienia. Nie ulega wątpliwości, że w ww. spornych okresach zatrudnienia – w odniesieniu do uprawnień emerytalnych - obowiązywało rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 10 września 1956 r. w sprawie zaliczania pracowników do kategorii zatrudnienia (Dz. U. Nr 39, poz. 176, ze zm.), stanowiące akt wykonawczy do dekretu z dnia 25 czerwca 1954 r. o powszechnym zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin (Dz. U. z 1958 r. Nr 23, poz. 97 ze zm.). Kwestie zaliczania pracowników do kategorii zatrudnienia regulował do dnia 31 grudnia 1968 r. - art. 10 ust. 1 dekretu z dnia 25 czerwca 1954 r. ustalający dwie kategorie zatrudnienia pracowników: I kategorię - obejmującą pracowników zatrudnionych pod ziemią, na statkach morskich w żegludze międzynarodowej i na statkach żeglugi powietrznej, nauczycieli podlegających przepisom ustawy z dnia 27 kwietnia 1956 r. o prawach i obowiązkach nauczycieli i pracowników zatrudnionych w warunkach szkodliwych dla zdrowia oraz II kategorię - obejmującą wszystkich pozostałych pracowników. W ocenie Sądu Okręgowego dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy, decydujące znaczenie miała zatem okoliczność, czy praca odwołującego w ww. okresach zatrudnienia stanowiła pracę zaliczoną do pierwszej kategorii zatrudnienia według rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 10 września 1956 r. w sprawie zaliczenia pracowników do kategorii zatrudnienia. Zajmowane wówczas przez odwołującego stanowisko ślusarza nie zostało wymienione w stanowiącym załącznik do tego aktu prawnego wykazie prac wykonywanych w warunkach szkodliwych dla zdrowia, uprawniających do zaliczenia do I kategorii zatrudnienia. Z tego też względu powyższych okresów zatrudnienia nie można zaliczyć do stażu pracy w warunkach szczególnych. To samo dotyczy okresu pracy odwołującego od dnia 4 października 1977 r. do dnia 4 lutego 1978 r. kiedy był on zatrudniony na stanowisku ślusarza w Kopalni (...). Pracy ślusarza wykonywanej przez odwołującego w wyżej wymienionym okresie na powierzchni nie można bowiem zaliczyć do zatrudnienia w I kategorii w rozumieniu przepisów powołanego rozporządzenia. Wobec powyższego, wyłącznie okres od dnia 21 września 1977 r. do dnia 4 października 1977 r. (13 dni), kiedy odwołujący był zatrudniony na stanowisku pomocnika dołowego w ww. zakładzie pracy podlegał uwzględnieniu do jego stażu pracy w warunkach szczególnych, jako pracy wykonywanej w I kategorii zatrudnienia, na co uwagę zwrócił biegły sądowy z zakresu bhp A. P. w opinii z dnia 10 listopada 2017 r.

Przechodząc z kolei do okresu zatrudnienia odwołującego od dnia 28 lutego 1978 r. do dnia 8 marca 1997 r. w Zakładzie (...) S.A. z siedzibą w W. to wskazać należy, że w tej mierze Sąd Okręgowy, czyniąc ustalenia faktyczne na okoliczność charakteru czynności realizowanych przez odwołującego, oparł się przede wszystkim na dokumentach zgromadzonych w aktach osobowych i rentowych odwołującego oraz na zeznaniach przesłuchanych w sprawie świadków. Sąd Okręgowy miał na uwadze, że dokumentacja osobowa z powyższego okresu zatrudnienia była prowadzona bardzo rzetelnie i dokładnie wobec, czego pozwalała ustalić dokładnie na jakich stanowiskach pracy i w jakim okresie odwołujący J. K. był zatrudniony w Zakładach (...) S.A. z siedzibą w W.. Z akt osobowych odwołującego wynika, że w trakcie całego powyższego okresu zatrudnienia J. K. nie wykonywał czynności, polegających na lakierowaniu ręcznym lub natryskowym – nie zhermetyzowanym, co zostało z kolei wskazane w świadectwach pracy z dnia 13 października 2004 r. W aktach osobowych nigdzie nie wymieniono także stanowisk pracy: stolarza-malarza, stolarza-klejarza, czy też stolarza-szlifierza. Pomimo tego, że z chwilą zatrudnienia w dniu 28 lutego 1978 r. odwołującemu powierzono obowiązki malarza, to jednak jak wynika m.in. z zeznań świadków i samego odwołującego wykonywał on, jako podstawowe prace związane z odbiorem skrzydeł drzwiowych po pomalowaniu ich w kabinie polewarki. Z powyższego wynika zatem fakt, że proces malowania odbywał się w kabinie i był zautomatyzowany oraz hermetyczny. Nie było to więc lakierowanie niezhermetyzowane i jako takie nie może zostać zaliczone do prac wykonywanych w szczególnych warunkach. Następnie z dniem 1 sierpnia 1980 r. odwołującego przeniesiono na stanowisko szklarza stolarki budowlanej, które zajmował do dnia 31 grudnia 1987 r. z krótką przerwą, kiedy to został przeniesiony do Działu Foliowania na stanowisko stolarza maszynowego od dnia 26 sierpnia 1985 r. do dnia 6 października 1985 r. oraz od dnia 4 listopada 1985 r. do dnia 16 grudnia 1985 r. Z dniem 1 stycznia 1988 r. odwołującemu powierzono stanowisko stolarza na Oddziale Malowania Drzwi, które zajmował do dnia 17 sierpnia 1992 r. W międzyczasie odwołujący pracował na budowach eksportowych w Bułgarii i Iranie. Wobec, powyższego charakter pracy odwołującego w tym okresie czasu podlegał wielokrotnym zmianom, co sprawia, że nie wykonywał on jednych i tym samych czynności stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Jak wskazała świadek I. S. często zdarzało się tak, że ww. zakładzie pracy nazwy stanowisk pracy nie odpowiadały rzeczywiście wykonywanym przez pracowników czynnościom wobec, czego np. pracownicy zatrudnieni na stanowiskach stolarzy wykonywali również prace malarskie i na odwrót. W miarę potrzeb, w związku z istniejącymi brakami kadrowymi, bądź nieobecnościami w pracy, pracownicy byli przesuwani na inne stanowiska pracy. W związku z powyższym poszczególni pracownicy w toku pracy mogli wykonywać różne czynności, a mianowicie zarówno stolarskie, malarskie, jak również szklarskie i szlifierskie. To samo dotyczyło odwołującego, który oprócz prac malarskich, wykonywał także prace szklarskie, stolarskie oraz szlifierskie. Wobec powyższego nie wykonywał on stale i w pełnym wymiarze czasu pracy jednego rodzaju prac, a był przenoszony na różne stanowiska pracy i wykonywał różne czynności. W okresie od dnia 12 lutego 1988 r. do dnia 29 kwietnia 1988 r. odwołujący odbył także kurs kierowców wózków akumulatorowych i spalinowych i po jego ukończeniu z wynikiem pozytywnym uzyskał uprawnienia do kierowania wózkami akumulatorowymi i spalinowymi. Od tego czasu odwołujący mógł zatem wykonywać na rzecz ww. pracodawcy czynności związane z transportem wewnętrznym, przewożąc materiały, półprodukty i wyroby gotowe. Odwołujący, co prawda twierdził, że nie realizował tego rodzaju zadań, jednak w ocenie Sądu nie jest to zgodne z prawdą, gdyż jak wynika z zasad logiki i doświadczenia życiowego, pracodawca nie wysłałby go na wskazany powyżej specjalistyczny kurs, gdyby nie miał zamiaru w ogóle powierzać mu do wykonania opisanych czynności w związku z nowo nabytymi uprawnieniami. Na tej podstawie nie można zatem przyjąć, że odwołujący stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał wyłącznie prace polegające na malowaniu, a tym bardziej na lakierowaniu ręcznym lub natryskowym – nie zhermetyzowanym, albowiem nie wynika to z żadnego dokumentu, znajdującego się w aktach osobowych odwołującego (poza wspomnianymi świadectwami pracy z dnia 13 października 2004 r., którym Sąd odmówił przymiotu wiarygodności), jak również z zeznań świadków, którzy wskazywali, że odwołujący pracując w Dziale Malarni zajmował się malowaniem, jednak proces ten odbywał się w kabinie i był zautomatyzowany oraz hermetyczny. Jeżeli zatem chodzi o prace wykonywane przez ubezpieczonego to w Wykazie B nie wymieniono żadnych prac malarskich, natomiast w Wykazie A widnieją wyłącznie: „prace malarskie konstrukcji na wysokości” – Dział V – „budownictwo i przemysł materiałów budowlanych” poz. 5 oraz „lakierowanie ręczne lub natryskowe – nie zhermetyzowane” - Dział XIV -prace różne, pkt. 17. Niewątpliwym zdaniem Sądu jest to, że ubezpieczony żadnych z wymienionych prac nie wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Zaznaczyć w tym miejscu należy, że prawo do emerytury w wieku niższym od powszechnego z tytułu wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest ściśle związane z szybszą utratą zdolności do zarobkowania z uwagi na szczególne warunki lub szczególny charakter pracy. Praca taka, świadczona stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy, przyczynia się do szybszego obniżenia wydolności organizmu, stąd też wykonująca ją osoba ma prawo do emerytury wcześniej niż inni ubezpieczeni. Prawo to stanowi przywilej i odstępstwo od zasady wyrażonej w art. 27 ustawy z 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS, a zatem regulujące je przepisy należy wykładać w sposób gwarantujący zachowanie celu uzasadniającego to odstępstwo (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 8 czerwca 2011 r., sygn. akt I UK 393/10). W wyroku z dnia z dnia 22 lutego 2007 r., (I UK 258/06), Sąd Najwyższy orzekł, że wcześniejsza emerytura jest dla powszechnego systemu świadczeń emerytalnych „instytucją” wyjątkową, określającą szczególne uprawnienia. Zawarcie przez ustawodawcę w zamkniętym katalogu wykazu pracowników zatrudnionych w szczególnym charakterze wyłącza możliwość jego rozszerzania w procesie stosowania prawa. Możliwość odstępstwa od zasady powszechnej - zwłaszcza ze względu na przesłankę szczególnego charakteru zatrudnienia - pozostaje atrybutem władzy ustawodawczej, a nie sądowniczej. W związku z powyższym brak było podstaw do zaliczenia odwołującemu do jego stażu pracy w warunkach szczególnych okresu zatrudnienia od dnia 28 lutego 1978 r. do dnia 1 czerwca 1993 r., tj. do dnia przeniesienia odwołującego z Oddziału Przyrzynalni na stanowisko suszarnika w Dziale Składowania i Suszenia Drewna Zakładu (...)S.A. z siedzibą w W..

W toku postępowania, Sąd Okręgowy ustalił natomiast, że odwołujący pracował w warunkach szczególnych, stale i w pełnym wymiarze czasu pracy w okresie od dnia 1 czerwca 1993 r. do dnia 8 marca 1997 r. (z odliczeniem okresów zasiłkowych) na stanowisku suszarnika w Dziale Składowania i Suszenia Drewna Zakładu (...)S.A. z siedzibą w W.. Z dniem 1 czerwca 1993 r. odwołujący został bowiem przeniesiony z Oddziału Przyrzynalni na stanowisko suszarnika w Dziale Składowania i Suszenia Drewna. Na stanowisku suszarnika J. K. zatrudniony był do czasu rozwiązania stosunku pracy tj. do dnia 8 marca 1997 r. W tym czasie do jego obowiązków należało obsługiwanie komór, służących do suszenia drewna. Polegało to na tym, że odwołujący wchodził do takiej komory, która stanowiła tunel o długości 10-15 metrów i sprawdzał wilgotność tarcicy, która była ułożona na kolejno złączonych ze sobą wózkach. Odwołujący sprawdzał wilgotność drewna przy pomocy specjalnego urządzenia. W kabinie panowała temperatura o wysokości 70-80 stopni Celsjusza, a ogólnie w pomieszczeniach, w których przygotowywane było drewno panowała temperatura 30 stopni Celsjusza. Pracując na suszarni, odwołujący musiał także zapisywać rodzaj tarcicy jej grubość oraz mierzył wilgotność. Montował również przewody do drewna oraz czujniki, które przy pomocy komputera wskazywały wilgotność. Odwołujący ustawiał także urządzenia niezbędne w procesie suszenia drewna. Nie zajmował się natomiast załadunkiem wózków. Charakter pracy odwołującego w tym czasie potwierdzili także świadkowie w osobach W. M. i I. S., którzy wskazali, że w tym czasie odwołujący zajmował się wyłącznie tego rodzaju pracami i nie był przenoszony na inne stanowiska pracy. Zeznania te są także w pełni zgodne z dokumentacją, zawartą w aktach osobowych odwołującego, w tym z przedłożonymi angażami oraz kartami zaszeregowania płacowego wydawanymi w postaci zmiany stawek wynagrodzenia zasadniczego na zajmowanym stanowisku suszarnika, które zostały opatrzone następującymi datami: 1 marca 1994 r., 1 czerwca 1994 r., 1 września 1994 r., 1 stycznia 1995 r., 1 kwietnia 1995 r., 1 maja 1995 r. i 1 lipca 1996 r. Praca suszarnika drewna została natomiast wymieniona w pkt. 11 Działu XIV Wykazu A (prace w suszarniach z zastosowaniem podgrzewania, jeżeli temperatura powietrza w tych suszarniach przekracza 35°C), stanowiącego załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Na tej podstawie, Sąd Okręgowy uznał, że za pracę wykonywaną w warunkach szczególnych należy uznać okres zatrudnienia odwołującego w Zakładzie (...) S.A. z siedzibą w W. od dnia 1 czerwca 1993 r. do dnia 8 marca 1997 r. z wyłączeniem okresów zasiłkowych (od czerwca 1996 r. odwołujący przebywał na długotrwałych zwolnieniach lekarskich w związku z pobytem w szpitalu oraz koniecznością podjęcia leczenia w wyniku rozpoznania u niego guza przysadki mózgowej).

Sąd Okręgowy nie posiadając specjalistycznej wiedzy dotyczącej zaliczenia wykonywanych prac do warunków szczególnych, dopuścił dowód z opinii biegłego sądowego z zakresu BHP, uznając sporządzoną przez tego biegłego opinię za w pełni rzetelną i spójną. Biegły w sposób logiczny przedstawił swoje stanowisko w sprawie, z którego jasno wynika, że w okresie od dnia 15 września 1971 r. do dnia 1 czerwca 1993 r. odwołujący nie był osobą wykonującą pracę w warunkach szczególnych stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Do stażu pracy w warunkach szczególnych biegły zaliczył natomiast odwołującemu okres od dnia 21 września 1978 r. do dnia 3 października 1978 r. (13 dni) w Kopalni (...) na stanowisku pomocnika dołowego oraz okres od dnia 1 czerwca 1993 r. do dnia 8 marca 1997 r. na stanowisku suszarnika w Zakładzie (...) S.A. z siedzibą w W., odliczając okres zasiłkowy. W tym miejscu wskazać również należy, że dowód z opinii biegłego ma szczególny charakter, a Sąd korzysta z niego w wypadkach wymagających wiadomości specjalnych. Do dowodów tych nie mogą, więc mieć zastosowania wszystkie zasady o prowadzeniu dowodów, a w szczególności art. 217 §1 k.p.c. W konsekwencji nie można przyjąć, że Sąd obowiązany jest dopuścić dowód z kolejnych biegłych w każdym wypadku, gdy opinia złożona jest niekorzystna dla strony. Zgodnie bowiem z utrwalonym orzecznictwem Sądu Najwyższego potrzeba powołania innego biegłego powinna wynikać z okoliczności sprawy, a nie z samego niezadowolenia strony z dotychczas złożonej opinii. Niezadowolenie strony z opinii biegłego nie uzasadnia powołania innego biegłego (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 5 czerwca 2002 r., I CR 562/74 oraz z dnia 4 sierpnia 1999 r. I PKN 20/99).

Reasumując, Sąd Okręgowy mając na uwadze powyższe rozważania i dokonaną ocenę, uznał, że J. K. nie udowodnił ponad 15 – letniego stażu pracy w warunkach szczególnych. Warunek, którego dotyczył spór, nie został więc spełniony i nie było możliwe przyznanie ubezpieczonemu prawa do wnioskowanego świadczenia. Mając na uwadze powyższe, Sąd Okręgowy na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. oddalił odwołanie od decyzji z dnia 14 stycznia 2015 r., o czym orzekł w sentencji wyroku.

ZARZĄDZENIE

(...)

(...)