Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 24 maja 2013 r.

Sąd Apelacyjny w Szczecinie - Wydział III Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 24 maja 2013 r. w Szczecinie

sprawy H. D.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G.

o przyznanie emerytury

na skutek apelacji ubezpieczonego

od wyroku Sądu Okręgowego w Gorzowie Wlkp. VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

z dnia 20 listopada 2012 r. sygn. akt VI U 586/12

oddala apelację.

SSA Urszula Iwanowska SSA Zofia Rybicka - Szkibiel SSA Barbara Białecka

Sygn. akt III AUa 32/13

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 21 marca 2012 r. organ rentowy – Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G. odmówił ubezpieczonemu H. D. prawa do emerytury wobec nieudokumentowania 15 lat pracy w warunkach szczególnych.

W odwołaniu od decyzji ubezpieczony kwestionując odmowę uwzględnienia w stażu pracy w warunkach szczególnych okresu zatrudnienia w Ośrodku (...) w G. (od 25 września 1995 r. do 31 grudnia 1998r.), domagał się zmiany zaskarżonej decyzji i przyznania mu prawa do emerytury.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G. wniósł o oddalenie odwołania.

Sąd Okręgowy w Gorzowie Wielkopolskim wyrokiem z dnia 20 listopada 2012 r. oddalił odwołanie.

Z ustaleń stanowiących podstawę faktyczną rozstrzygnięcia wynika, że ubezpieczony H. D. urodził się (...) W okresie od 2 lutego 1968 r. do 4 września 1969 r. pracował w gospodarstwie rolnym rodziców. Od 10 czerwca 1970 r. do 24 października 1979 r. ubezpieczony był zatrudniony w Przedsiębiorstwie (...) w G. na stanowiskach zgrzewacz punktowy, robotnik transportu i kierowca, a od kwietnia 1972 r. do kwietnia 1974 r. odbywał zasadniczą służbę wojskową. W dniu 21 czerwca 1977 r. ubezpieczony otrzymał prawo jazdy uprawniające do kierowania pojazdami o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony. W czasie pracy w wymienionym przedsiębiorstwie (...) przez pewien czas wykonywał pracę kierowcy samochodu ciężarowego(...), ale w tym czasie jeździł również samochodem dostawczym (...) i wózkiem widłowym. Od 25 października 1979 r. do 30 kwietnia 1981 r. ubezpieczony był zatrudniony w Rolniczej Spółdzielni Produkcyjnej (...) w N. na stanowisku kierowcy i był członkiem tej spółdzielni. Z kolei w dniu 4 maja 1981 r. ubezpieczony podjął pracę w Przedsiębiorstwie (...) w M. na stanowisku kierowcy (...) i pracował tam do 9 czerwca 1986 r. Z kolei od 17 czerwca 1986 r. do 31 grudnia 1990 r. H. D. pracował w (...) w F. jako pracownik produkcyjny, a do wykonywanych przez niego czynności należało cięcie drewna piłą motorową oraz codzienny transport pociętych kawałków drewna wózkiem widłowym. Od 25 września 1995 r. do 31 sierpnia 2001 r. ubezpieczony był pracownikiem (...) w G. na stanowisku pomocnika kierowcy samochodu ciężarowego o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony, gdzie jego praca polegała na pomocy kierowcy samochodu przy zrywce drewna z lasu wyciągarką samochodową oraz na prowadzeniu samochodu na zmianę z kierowcą.

Uwzględniając powyższe okoliczności Sąd Okręgowy uznał, że odwołanie ubezpieczonego okazało się niezasadne.

Analizując zebrany w sprawie materiał dowodowy przez pryzmat przepisów z art. 184
i art. 32 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz przepisów § 2 ust. 2 i § 4 ust. 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze oraz załącznika A do tego rozporządzenia, Sąd przyjął, że ubezpieczony oprócz uwzględnionego przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych okresu pracy w Zakładach (...) w G. (8 miesięcy i 21 dni), jedynie okres zatrudnienia w Przedsiębiorstwie (...) (5 lat, 1 miesiąc i 7 dni) mógł być uznany za pracę w szczególnych warunkach. W pozostałych zakładach pracy ( Przedsiębiorstwo (...), Rolnicza Spółdzielnia Produkcyjna (...) w N., Przedsiębiorstwo (...) w M. i Ośrodek (...) w G. gdzie ubezpieczony miał pracować jako kierowca samochodu ciężarowego o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony oraz w H. S. w F., gdzie ubezpieczony miał wykonywać pracę pilarza) H. D. nie pracował w tych zakładach pracy w warunkach szczególnych stale, w pełnym wymiarze czasu pracy. Obowiązek wykazania tej okoliczności spoczywał zaś zgodnie z art. 232 k.p.c. na ubezpieczonym, który jednak obowiązkowi temu w ocenie Sądu meriti nie sprostał. Z pisemnych motywów zaskarżonego rozstrzygnięcia wynika, że Sąd Okręgowy stwierdził, iż okres pracy ubezpieczonego w Przedsiębiorstwie (...) w G. nie może być uznany w całości za okres pracy w szczególnych warunkach, chociażby dlatego, że H. D. dopiero w dniu 21 czerwca 1977 r. uzyskał uprawnienie do prowadzenia samochodów ciężarowych o ciężarze całkowitym przekraczającym 3,5 tony, a i po tym dniu istnieją wątpliwości co do możliwości zaliczenia pracy ubezpieczonego jako wykonywanej w warunkach szczególnych. Ze zeznań świadków J. P. i Z. W. wynika bowiem, że ubezpieczony pracował prowadząc wózki widłowe i samochód (...), który miał dopuszczalny ciężar całkowity niższy niż 3,5 tony. Oznacza to, że praca ubezpieczonego jako kierowcy samochodu ciężarowego nie była przez niego wykonywana w stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Zdaniem Sądu Okręgowego wątpliwości budzi też możliwość uznania pracy ubezpieczonego jako wykonywanej w szczególnych warunkach w (...) w F., ponieważ z zeznań świadków A. U. i F. B. wynika, że ubezpieczony oprócz wykonywania czynności pilarza, zajmował się także codziennym dostarczaniem za pomocą wózka widłowego pociętych kawałków drewna z placu tartaku do hal produkcyjnych. Praca pilarza nie była zatem wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Podobne wątpliwości w świetle zeznań ubezpieczonego budzi uznanie za pracę w szczególnych warunkach okresu jego zatrudnienia w Ośrodku (...) w G., gdyż sam ubezpieczony zeznał, że nawet posiadając uprawnienia kierowcy samochodu z wyciągarką do zrywki drewna, wykonywał pracę pomocnika kierowcy, szczególnie gdy pracę wykonywała trójosobowa załoga samochodu. Okoliczności te potwierdził świadek W. K.. Jeżeli zaś chodzi o pracę w Rolniczej Spółdzielni Produkcyjnej (...) w N., to ubezpieczony był członkiem tej spółdzielni i ze spółdzielnią łączyła go spółdzielcza umowa o pracę. H. D. nie świadczył zatem w tym okresie pracy na podstawie umowy o pracę, a to wyklucza możliwość uznania tego okresu jako pracy w szczególnych warunkach.

Reasumując Sąd Okręgowy stwierdził, że ustalony okres pracy ubezpieczonego w warunkach szczególnych jest mniejszy niż wymagany, dlatego też na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. Sąd oddalił odwołanie.

Apelację od powyższego wyroku wywiódł ubezpieczony i zarzucił:

- art. 233 § 1 i 2 k.p.c., poprzez niewłaściwe zastosowanie, co spowodowało błędną ocenę zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego tj.:

a) zeznań świadka A. U., poprzez uznanie przez Sąd I instancji, iż świadek zeznał, że ubezpieczony zajmował się codziennym dostarczaniem za pomocą wózka widłowego pociętych kawałków drewna z placu do hal magazynu w sytuacji, gdy świadek kilkukrotnie podkreśla, że czynność ta była wykonywana przez ubezpieczonego czasami i wyjątkowo,

b) zeznań świadka F. B., poprzez uznanie przez Sąd I instancji, iż świadek zeznał, że ubezpieczony zajmował się codziennym dostarczaniem za pomocą wózka widłowego pociętych kawałków drewna z placu do hal magazynu w sytuacji, gdy świadek kilkukrotnie podkreśla, że czynność ta była wykonywana przez ubezpieczonego czasami i w wyjątkowo,

- art. 387 § 4 k.p.c. poprzez niewłaściwe zastosowanie i nierozpoznanie istoty sprawy tj.:

a) w jakich okresach ubezpieczony w Przedsiębiorstwie (...) w G. wykonywał pracę zgrzewacza, operatora wózka widłowego oraz kierowcy samochodu ciężarowego w sytuacji gdy z zeznań świadków wyraźnie wynika, iż ubezpieczony zaczął pracę na stanowisku zgrzewacza, następnie wykonywał pracę operatora wózka widłowego w transporcie wewnętrznym a następnie wykonywał pracę kierowcy samochodu ciężarowego w transporcie zewnętrznym,

b) kwestii od kiedy ubezpieczony w Ośrodku (...) wG. zaczął wykonywać pracę samodzielnego kierowcy samochodu ciężarowego w sytuacji, gdy z zeznań świadków wyraźnie wynika, iż ubezpieczony został zatrudniony na stanowisku pomocnika kierowcy z którego został po przeszkoleniu trwającym jeden miesiąc przeniesiony na stanowisko kierowcy.

2. Dokonanie przez Sąd I instancji błędnych ustaleń faktycznych i przyjęcie, że ubezpieczony nie świadczył pracy w pełnym wymiarze czasu pracy i w sposób ciągły:

a) na stanowisku kierowcy samochodu ciężarowego w okresie pracy w Przedsiębiorstwie (...) w G.. od września 1976 roku,

b) na stanowisku pilarza w okresie pracy w (...) w F. nad S., gdy w rzeczywistości praca przez ubezpieczonego w w/w zakładach pracy była wykonywana na wskazanych stanowiskach w sposób ciągły i w pełnym wymiarze czasu pracy.

W przypadku nie podzielenia przez Sąd II instancji w/w zarzutów dotyczących naruszenia prawa procesowego i błędnych ustaleń faktycznych z ostrożności procesowej ubezpieczony zarzucił:

3.naruszenie prawa materialnego, tj.:

a) pkt. 1), 2), 3) i 5) wskazanego w Wykazie A Dział VI poz. 2, stanowiącego załącznik
nr 1 do Zarządzenia Nr 7 Ministra Przemysłu Chemicznego i Lekkiego z dnia 7 lipca 1987 r.
w sprawie prac wykonywanych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze
w zakładach pracy resortu przemysłu chemicznego i lekkiego (Dz. Urz. MG z dnia 3 sierpnia 1987 r. - zwanego dalej "Zarządzeniem nr 7") w zw. z art. 184 ustawy z dnia 17.12.1998 r.
o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. Z 2004r. nr 39 poz. 353 z późn. zm. - zwanej dalej „ustawą „), art. 32 ustawy i § 1 ust. 2 i § 4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z dnia 18 lutego 1983 r. - zwanego dalej "rozporządzeniem") poprzez niezastosowanie, co spowodowało przyjęcie, że ubezpieczony nie wykonywał pracy w warunkach szczególnych, w sytuacji gdy ubezpieczony faktycznie wykonywał prace w warunkach szczególnych w okresie pracy w Ośrodku (...) wG.. na stanowisku kierowcy i pomocnika kierowcy,

b) pkt. 7) wskazanego w Wykazie A Dział III poz. 14 oraz pkt. 3) wskazanego w Wykazie A Dział XIV poz. 12, stanowiącego załącznik nr 1 do Zarządzenia Nr 7 w zw. z art. 184 ustawy, art. 32 ustawy i § 1 ust. 2 i § 4 rozporządzenia, poprzez niezastosowanie, co spowodowało przyjęcie, że ubezpieczony nie wykonywał pracy w warunkach szczególnych, w sytuacji gdy ubezpieczony faktycznie wykonywał prace w warunkach szczególnych w okresie pracy w Przedsiębiorstwie (...) w G.na stanowisku zgrzewacz,

c) pkt. 7) wskazanego w Wykazie A Dział III poz. 76, stanowiącego załącznik nr 1 do Zarządzenia Nr 7 w zw. z art. 184 ustawy, art. 32 ustawy i § 1 ust. 2 i § 4 rozporządzenia, poprzez niezastosowanie, co spowodowało przyjęcie, że ubezpieczony nie wykonywał pracy w warunkach szczególnych, w sytuacji gdy ubezpieczony faktycznie wykonywał prace w warunkach szczególnych w okresie pracy w Przedsiębiorstwie (...) w G.. na stanowisku operatora wózka widłowego w transporcie wewnętrznym.

Podnosząc powyższe zarzuty apelujący wniósł o:

1. zmianę zaskarżonego wyroku poprzez uwzględnienie odwołania w całości i przyznanie ubezpieczonemu prawa do emerytury od dnia złożenia wniosku o emeryturę,

2. zasądzenie od organu pozwanego na rzecz ubezpieczonego kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych oraz kosztów procesowych za instancję odwoławczą wraz z kosztami zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Zdaniem apelującego Sąd I instancji w sposób całkowicie dowolny ocenił zeznania świadków A. U. i F. B., którzy wskazali, że ubezpieczony w okresie zatrudnienia w (...) w F. jednie wyjątkowo zajmował się zwożeniem drewna, gdy nikt inny nie mógł tego robić. Nadto praca w tym przedsiębiorstwie wykonywana była 9 godzin na dobę i ewentualne zwożenie drewna odbywało się poza ośmiogodzinnym wymiarem czasu pracy. W ocenie skarżącego Sąd Okręgowy nie dokonał nadto rozgraniczenia okresów pracy w Przedsiębiorstwie (...), gdzie ubezpieczony pracował najpierw jako zgrzewacz, później operator wózka widłowego, a na koniec kierowca samochodu ciężarowego. Dlatego ważną okolicznością było rozgraniczenie tych okresów. Nadto sam wskazał moment rozpoczęcia pracy jako kierowca na wrzesień 1976 r., a Sąd Okręgowy przynajmniej od dnia uzyskania przez niego uprawnienia do kierowania samochodami ciężarowymi (21.06.1977 r.) powinien zaliczyć okres pracy w wymienionym przedsiębiorstwie jako pracę w szczególnych warunkach. Praca w Ośrodku (...) w G. również powinna być traktowana jako praca w warunkach szczególnych kierowcy samochodu ciężarowego. U tego pracodawcy wszyscy pracownicy byli zatrudniani jako pomocnicy kierowcy, po odbyciu trwającego miesiąc stażu można było otrzymać własny samochód, a zatem również i ten okres pracy powinien być odpowiednio rozdzielony. Nadto ubezpieczony podniósł, że Sąd Okręgowy badał sprawę jedynie pod kątem pracy ubezpieczonego jako kierowcy samochodu i pilarza, ale w ogóle nie rozważył czy świadczona przez ubezpieczonego praca miała charakter pracy w szczególnych warunkach na podstawie innych przepisów prawa materialnego. Praca kierowców i pomocników kierowców polegała przy tym na wywózce drewna z lasu, co też powinno być kwalifikowane jako praca w warunkach szczególnych, a tym samym sąd naruszył punkty 1,2,3 i 5 Wykaz A Dział VI poz. 2 Zarządzenia Nr 7 Ministra Przemysłu Chemicznego i Lekkiego z dnia 7 lipca 1987 r.
w sprawie prac wykonywanych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze
w zakładach pracy resortu przemysłu chemicznego i lekkiego. Zdaniem skarżącego wszyscy pracownicy Ośrodka (...) wykonywali pracę w szczególnych warunkach, ponieważ dokonywali wywozu drzewa z lasu. W ocenie ubezpieczonego podobna sytuacja zachodzi w przypadku pracy na stanowisku zgrzewacz w przedsiębiorstwie (...), dokonując oceny jedynie pracy ubezpieczonego w charakterze kierowcy samochodu, naruszając tym samym wskazane już zarządzenie Nr 7. Podobna sytuacja zachodzi w przypadku pracy w charakterze operatora wózka widłowego, która też powinna być uwzględniona jako praca w szczególnych warunkach. W tej sytuacji w ocenie ubezpieczonego spełnia on wszelkie warunki, aby uzyskać wcześniejszą emeryturę.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje.

Apelacja ubezpieczonego okazała się niezasadna.

Analiza zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, a także zarzutów podniesionych w apelacji prowadzi do wniosku, że zaskarżony wyrok Sądu Okręgowego jest prawidłowy. Sąd Apelacyjny aprobuje ustalenia i ocenę prawną Sądu Okręgowego, który trafnie przyjął, że w przypadku ubezpieczonego H. D., nie zostały spełnione warunki wynikające z treści § 2 ust. 2 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. z 1983 r., Nr 8, poz. 43 ze zm.) zwanego dalej rozporządzeniem z dnia 7 lutego 1983 r., polegające na wykonywaniu przez ubezpieczonego pracy w szczególnych warunkach w pełnym wymiarze czasu pracy na danym stanowisku pracy. Trzeba też wskazać, że regulacja dotycząca emerytur w obniżonym wieku ma charakter szczególny do ustanowionych w art. 24 i art. 27 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych zasad nabywania prawa do emerytury w tzw. wieku powszechnym. Przepisy dotyczące emerytur w obniżonym wieku powinny być zatem interpretowane zgodnie z motywem przyświecającym ustawodawcy w stworzeniu tej instytucji, a opierającym się na założeniu, że praca w szczególnych warunkach, wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy przyczynia się do szybszego obniżenia wydolności organizmu. W konsekwencji wobec szczególności tej regulacji, jak słusznie zaakcentował Sąd Okręgowy, do ubezpieczonego należy obowiązek udowodnienia wszystkich przesłanek do uzyskania prawa do emerytury w obniżonym wieku. Zgodnie bowiem z brzmieniem art. 232 k.p.c. w procesie cywilnym strony obowiązane są wskazywać dowody dla stwierdzenia faktów, z których wywodzą skutki prawne. Obowiązek przedstawienia dowodów spoczywa zatem na stronach, a ciężar udowodnienia faktów mających dla rozstrzygnięcia sprawy istotne znaczenie zgodnie z art. 6 k.c. spoczywa na stronie, która wywodzi z tych faktów skutki prawne. W konsekwencji zatem nie może skorzystać z uprawnienia do emerytury w niższym wieku emerytalnym pracownik, który nie udowodnił, że wykonywał pracę w szczególnych warunkach stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku, a więc nie wykazał przesłanek niezbędnych do uzyskania prawa do emerytury w obniżonym wieku opisanych w § 2 ust. 1 rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 r. (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 15 grudnia 1997 r., sygn. II UKN 417/97, OSNP 1998/21/638). W pełni jest też oczywistym, że okresy pracy w warunkach szczególnych powinny zostać wykazane dowodami nie budzącymi wątpliwości (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9 stycznia 1998 r., sygn. II UK 440/97). Dowodami tymi mogą być w szczególności dokumenty wystawione przez zakład pracy, które będą miały oparcie w dokumentacji pracowniczej oraz świadectwa wykonywania pracy w szczególnych warunkach, o czym stanowi § 2 ust. 2 powołanego wyżej rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983r. lub nie budzącymi wątpliwości zeznaniami świadków, jeżeli ubezpieczony nie jest w stanie przedstawić odpowiednich dokumentów.

W rozważanej sprawie ubezpieczony ubiegał się o prawo do wcześniejszej emerytury z tytułu wykonywania pracy w warunkach szczególnych kierowcy samochodu ciężarowego o ciężarze całkowitym przekraczającym 3,5 tony, pilarza, a także wskazywał, że wykonywał prace wymienione w zarządzeniu Nr 7 Ministra Przemysłu Chemicznego i Lekkiego z dnia 7 lipca 1987 r. w sprawie prac wykonywanych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w zakładach pracy resortu przemysłu chemicznego i lekkiego polegające na wywozie drzewa z lasu i jako zgrzewacz.

Przechodząc do oceny zarzutów apelacji, stwierdzić należy, że zebrany w sprawie materiał dowodowy nie pozwala na przyznanie wnioskodawcy prawa do emerytury z tytułu pracy w warunkach szczególnych, ponieważ wnioskodawca nie udowodnił w sposób jednoznaczny i nie budzący wątpliwości, że co najmniej przez okres 15 lat pracował w takich warunkach. Jedynie bowiem okresy pracy wnioskodawcy w Zakładach (...) (5.09.1969 r. – 25.05.1970 r.), w Przedsiębiorstwie (...) w M. (4.05.1981 r. – 9.06.1986 r.) oraz
w Przedsiębiorstwie (...) od dnia 21 czerwca 1977r. do 24 października 1979 r. mogły być uznane za okresy pracy w warunkach szczególnych, ale suma tych okresów zatrudnienia wnioskodawcy jest nadal niewystarczająca do spełnienia warunku i uzyskania prawa do wcześniejszej emerytury z tytułu wykonywania stale i w pełnym wymiarze czasu, pracy w warunkach szczególnych przez okres 15 lat.

Ubezpieczony H. D. we wniosku o przyznanie emerytury wskazał szereg zakładów pracy, w których – w jego ocenie – pracował w warunkach szczególnych. Trzeba jednak zauważyć, że w realiach niniejszej sprawy dla spełnienia przesłanek niezbędnych do nabycia przez ubezpieczonego prawa do wcześniejszej emerytury, praktycznie wszystkie wskazane przez niego okresy pracy, musiałyby być uznane jako okresy zatrudnienia w takich warunkach, a tak bezspornie nie jest, co wynika z dokonanej w sprawie analizy materiału dowodowego.

Odnosząc się chronologicznie do pierwszego ze wskazanych przez ubezpieczonego zakładów, tj. Przedsiębiorstwa (...) w G., stwierdzić należy, że ubezpieczony w tym przedsiębiorstwie w okresie od rozpoczęcia tam pracy (10 czerwca 1970 r.) do 21 czerwca 1977 r., nie mógł wykonywać pracy w charakterze kierowcy samochodów ciężarowych o dopuszczalnym ciężarze całkowitym przekraczającym 3,5 tony, ponieważ jak trafnie ustalił Sąd Okręgowy i czego apelujący nie kwestionował, dopiero w dniu 21 czerwca 1977 r. nabył on uprawnienia do kierowania tego rodzaju pojazdami. Trudno racjonalnie przyjąć, że ubezpieczony przed nabyciem prawa jazdy odpowiedniej kategorii uprawniającego do kierowania pojazdami ciężarowymi o masie przekraczającej 3,5 tony, kierował takimi pojazdami a tym bardziej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Stwierdzić zatem należy, że wnioskodawca w okresie zatrudnienia w przedsiębiorstwie (...) od 10 czerwca 1970 r. do 21 czerwca 1977 r. nie pracował stale i w pełnym wymiarze czasu pracy w warunkach szczególnych, a zatem ten okres zatrudnienia wnioskodawcy nie mógł zostać uwzględniony. Należy też zauważyć, że ubezpieczony w apelacji domagał się ustalenia, że również praca w charakterze zgrzewacza i operatora wózka widłowego w przedsiębiorstwie (...) była pracą w warunkach szczególnych, gdyż tak kwalifikowało te stanowiska pracy Zarządzenie Nr 7 Ministra Przemysłu Chemicznego i Lekkiego z dnia 7 lipca 1987 r. w sprawie prac wykonywanych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w zakładach pracy resortu przemysłu chemicznego i lekkiego (Dz.Urz.MG.z 1987r., Nr 4, poz. 7). W orzecznictwie powszechnie przyjęte jest jednak stanowisko, że zarządzenia wydane przez poszczególnych ministrów muszą być traktowane jako szczególne źródła prawa o charakterze wewnętrznym, które zgodnie z art. 93 ust. 2 Konstytucji mogą być adresowane wyłącznie do podmiotów podległych organowi, który je wydał, a które nie mogą kształtować sytuacji prawnej podmiotu spoza układu organizacyjnego podległego organowi wydającemu dany akt, ani stanowić podstawy decyzji wobec obywateli, osób prawnych oraz innych podmiotów (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 16 grudnia 2004 r., sygn. II UK 79/04, OSNAPiUS 2005/14/214). Wykazy stanowisk pracy w szczególnych warunkach pochodzące od poszczególnych ministrów mają znaczenie jedynie informacyjne i uściślające i nie mają wartości normatywnej, a obowiązują wykazy zawarte w rozporządzeniu z dnia 7 lutego 1983 r. (zob. wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 16 października 2003 r. sygn. III AUa 1508/02), które wykazy wydane przez właściwych ministrów mogą jedynie uściślać. Inaczej mówiąc uregulowania zawarte w zarządzeniach resortowych, nie mogą wykraczać poza prace wymienione w wykazach z rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 r. Posłużenie się resortowym wykazem stanowisk jest uzasadnione, gdy dany rodzaj prac został wymieniony w wykazie stanowiącym załącznik do rozporządzenia jedynie ogólnie, bez wskazania jakiegokolwiek kryterium zakwalifikowania go do jednego z wykazów (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 26 maja 2011 r., sygn. II UK 356/10, Lex nr 901608). Taki wykaz resortowy ułatwia zatem identyfikację określonego stanowiska pracy jako stanowiska pracy w szczególnych warunkach i powinien być interpretowany w odniesieniu do załącznika rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 r. Tymczasem wskazane przez ubezpieczonego stanowiska pracy zgrzewacza i operatora wózka widłowego nie są wymienione w załączniku do rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 r., i w tej sytuacji nie mogły być uznane za prace w warunkach szczególnych w rozumieniu rozporządzenia.

Kolejnym ze wskazywanych przez ubezpieczonego okresów wykonywania pracy w szczególnych warunkach, był okres zatrudnienia od 25 października 1979 r. do 30 kwietnia 1981 r. w Rolniczej Spółdzielni Produkcyjnej (...) w N., gdzie ubezpieczony był członkiem tej spółdzielni, czego sam nie kwestionuje i co wynika z dokumentów. Okres zatrudnienia w spółdzielni produkcyjnej wynikający ze stosunku członkostwa, nie może zostać zaliczony do okresu, od którego zależy nabycie prawa do wcześniejszej emerytury z art. 32 ustawy o emeryturach i rentach z FUS (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 25 kwietnia 2012 r., sygn. I UK 384/11, Lex nr 1212661, wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 12 lutego 2013 r., sygn. III AUa 1360/12, Lex nr 1289747). Tym samym, okres pracy ubezpieczonego w Rolniczej Spółdzielni Produkcyjnej (...) nie mógł zostać zaliczony do okresu zatrudnienia wykonywanego w szczególnych warunkach.

Odnosząc się w dalszej kolejności do pracy ubezpieczonego w kolejnym miejscu jego zatrudnienia, a to w H. S. w F. na terenie (...), stwierdzić należy, że ubezpieczony nie wykazał, że również w tym zakładzie, pracował stale i w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowiskach wymienionych w rozporządzeniu. Ze świadectwa pracy wynika, że ubezpieczony zatrudniony był na stanowisku pracownika produkcyjnego, z oświadczenia ubezpieczonego z dnia 27 stycznia 2012 r. . złożonego w organie rentowym wynika natomiast, że ubezpieczony pracował na stanowiskach: prowadniczy, operator piły motorowej, operator wózka widłowego i operator dźwigu oraz operator piły trakowej. Na podstawie zeznań świadków A. U. i F. B. należy ustalić, że ubezpieczony oprócz pracy przy pile, zajmował się również codziennym dostarczaniem i to kilka razy dziennie pociętych kawałków drewna za pomocą wózka widłowego do hal produkcyjnych. Czynności te wykonywał w ramach swoich obowiązków, a nie jak stara się to wykazywać apelujący jedynie w zastępstwie innych osób, gdy nie było komu zawieźć pociętego drewna. Trzeba zatem stwierdzić, że ta różnorodność wykonywanych przez ubezpieczonego prac w H. S. w F., znalazła wyraz w określeniu stanowiska pracy ubezpieczonego bardzo ogólnie, jako pracownika produkcyjnego, co z kolei uniemożliwiało uznanie warunków w jakich pracował ubezpieczony jako szczególnych. Zgromadzone dowody powinny bowiem w sposób graniczący z pewnością wskazywać, że ubezpieczony w spornym okresie zatrudnienia wykonywał prace w warunkach szczególnych, stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, a w analizowanym tutaj przypadku, nie sposób wysnuć takiego przekonania.

Reasumując, przy ustaleniu, że zatrudnienie ubezpieczonego w kolejnych zakładach pracy ( Przedsiębiorstwie (...) do dnia 21 czerwca 1977 r., Rolniczej Spółdzielni Produkcyjnej (...) i H. S. w F.) nie mieściło się w definicji pracy w warunkach szczególnych, to kwestia ustalenia czy praca ubezpieczonego w Ośrodku (...) w okresie od 25 września 1995 r. do 1 stycznia 1999 r. miała charakter pracy w warunkach szczególnych pozostawała bez większego znaczenia dla rozstrzygnięcia. Przy uwzględnieniu bowiem okresu pracy ubezpieczonego w Zakładach (...) (5.09.1969 r. – 25.05.1970 r.), okresu pracy w Przedsiębiorstwie (...) w M. (4.05.1981 r. – 9.06.1986 r.) i nawet jeszcze okresu pracy w Przedsiębiorstwie (...) od dnia 21 czerwca 1977 r. do 24 października 1979 r., uwzględnienie również okresu pracy ubezpieczonego w Ośrodku (...) od 25 września 1995 r. do 1 stycznia 1999 r. nie dawałoby wymaganej przepisami emerytalnymi sumy 15 lat pracy w warunkach szczególnych. Niezależnie jednak od tego, również potraktowanie pracy ubezpieczonego w tym przedsiębiorstwie, jako pracy w warunkach szczególnych budziło określone wątpliwości. Jak wynika z zeznań samego ubezpieczonego oraz zeznań świadka Z. K., pracę przy wywozie drewna wykonywały najczęściej grupy 2 – 3 osób, które na zmianę dzieliły się obowiązkami, a zatem warunki pracy się zmieniały i chociaż praca była niewątpliwie ciężka i miała wpływ na organizm, to jednak ciągłe zmiany stanowisk pracy nie pozwalały na uznanie, że ubezpieczony stale i pełnym wymiarze czasu pracy, pracował w warunkach szczególnych. Do tego H. D. bezspornie od początku pracy w Ośrodku (...) nie wykonywał obowiązków kierowcy samochodu ciężarowego, gdyż dopiero po przyuczeniu do obsługi takiego samochodu przystosowanego do załadunku i rozładunku drewna mógł kierować samochodem ciężarowym, a zatem jedynie od pewnego czasu praca ubezpieczonego w rozważanym tutaj okresie mogłaby być rozważana jako praca w warunkach szczególnych.

Sąd Apelacyjny ostatecznie podzielił zatem stanowisko Sądu Okręgowego
w Gorzowie Wielkopolskim uznając, że w niniejszej sprawie brak było podstaw faktycznych do przyjęcia, że wszystkie sporne okresy pracy ubezpieczonego były wykonywane w szczególnych warunkach w rozumieniu art. 32 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych w związku z § 2 ust. 1 Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r.

Ocena wszystkich zgromadzonych dowodów, dokonana została zatem przez Sąd Okręgowy zgodnie z dyspozycją art. 233 k.p.c. Dlatego też Sąd Apelacyjny nie podzielił argumentów apelacji o naruszeniu wyżej wymienionego przepisu. Należało zatem uznać, że wnioskodawca nie wykazał 15 lat pracy w szczególnych warunkach i w konsekwencji należało na podstawie art. 385 k.p.c. oddalić apelację.

SSA Urszula Iwanowska SSA Zofia Rybicka - Szkibiel SSA Barbara Białecka