Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 17 listopada 2017 r.

Sąd Apelacyjny w Warszawie VII Wydział Gospodarczy w składzie:

Przewodniczący: SSA Jolanta de Heij-Kaplińska

Sędziowie: SA Tomasz Szanciło (spr.)

SO del. Emilia Szczurowska

Protokolant: sekr. sądowy Izabela Nowak

po rozpoznaniu w dniu 17 listopada 2017 r. w Warszawie

na rozprawie sprawy z powództwa S. Ł.

przeciwko Bankowi (...) Spółce Akcyjnej w W.

o uznanie postanowienia wzorca umowy za niedozwolone

na skutek apelacji powoda

od wyroku Sądu Okręgowego w Warszawie – Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów

z dnia 11 kwietnia 2016 r., sygn. akt XVII AmC 3072/14

I.  odrzuca apelację co do punktu trzeciego zaskarżonego wyroku;

II.  oddala apelację w pozostałym zakresie;

III.  zasądza od S. Ł. na rzecz Banku (...) Spółki Akcyjnej w W. kwotę 240 zł (dwieście czterdzieści złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym.

Sygn. akt VII ACa 955/17

UZASADNIENIE

Pozwem wniesionym w dniu 28 listopada 2014 r., skierowanym przeciwko Bankowi (...) spółka akcyjna w W. (dalej: Bank), powód S. Ł., domagał się uznania za niedozwolone postanowienia zawartego w § 2 pkt 5 wzorca (...) (dalej: regulamin) o treści: „Bank zastrzega sobie prawo do zmiany wysokości opłat lub oprocentowania w czasie obowiązywania Umowy. Zmiana ta jest uzależniona jest od wzrostu lub spadku któregokolwiek z następujących wskaźników:

- stopy procentowej operacji otwartego rynku

- wskaźnika inflacji

- kosztów finansowania (...) Banku

- wskaźników makroekonomicznych wpływających na ryzyko kredytowe

- zmiany zakresu świadczonych na podstawie Umowy usług na rzecz Kredytobiorcy”.

Powód wniósł ponadto o zasądzenie od pozwanego kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. W uzasadnieniu wskazał, że sformułowanie zakwestionowanego postanowienia regulaminu umożliwiało uznanie go za niedozwolone w świetle art. 385 ¹ § 1 k.c., wypełniając wszystkie przesłanki tego przepisu. Powód nie miał rzeczywistego wpływu na kształt obowiązującego go wzorca umowy, który nie był przedmiotem indywidualnych negocjacji. W związku z zastosowaniem wobec powoda kwestionowanej klauzuli, szczególnie ucierpiał jego interes ekonomiczny. Ta klauzula wprowadzała niepewność co do zmiany oprocentowania udzielonej pożyczki, nie określając szczegółowo kryteriów, na podstawie których Bank miał możliwość zmiany wysokości oprocentowania i naliczanych opłat. Klauzula nie informowała klienta, w jakich sytuacjach wysokość jego zadłużenia mogła ulec zmianie, nosząc znamiona niedoinformowania, a nawet wprowadzenia w błąd co do wysokości oprocentowania i opłat. W związku z tym Bank miał możliwość kształtowania wysokości oprocentowania kredytu według własnego uznania i w dowolnym momencie (co przy naliczeniu „raty wyrównawczej” faktycznie miało miejsce). Kwestionowane postanowienie uzależniało zmiany od wzrostu lub spadku określonych czynników nie określając precyzyjnie ich wpływu, kierunku, ani skali, w istocie uniemożliwiając klientowi kontrolowanie zasadności tych zmian.

W odpowiedzi na pozew pozwany Bank wniósł o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie od powoda kosztów postępowania, wraz z kosztami zastępstwa procesowego. W uzasadnieniu wskazał, że nie stosował tego wzorca umowy od dnia 18 grudnia 2011 r. Z kolei od dnia 23 grudnia 2013 r. stosował wzorzec umowy i regulamin określone w zarządzeniu prezesa zarządu Banku (...)/ (...) z dnia 13 grudnia 2013 r. Zatem powód nie ma w sprawie legitymacji czynnej, bowiem wzorzec nie był przez pozwanego stosowany w okresie sześciomiesięcznym przed wytoczeniem powództwa (art. 479 ³⁹ k.p.c.). Nadto nie można mówić o abuzywności zakwestionowanego postanowienia regulaminu, gdyż w jednoznaczny, zrozumiały i niebudzący wątpliwości sposób określało ono okoliczności, od których uzależniona była wysokość oprocentowania, które z kolei stanowiło świadczenie główne należne Bankowi, a którego zastrzeżenie i pobieranie nie naruszało interesu konsumenta. Nie było mowy o dowolnym czy swobodnym stosowaniu postanowienia, gdyż pozwany określił w umowie i regulaminie, stanowiącym integralną część umowy, konkretne okoliczności, od których była uzależniona zamiana oprocentowania.

Wyrokiem z dnia 11 kwietnia 2016 r., sygn. akt XVII AmC 3072/14, Sąd Okręgowy w Warszawie – Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów (dalej: (...)) oddalił powództwo (pkt I), zasądził od powoda S. Ł. na rzecz pozwanego Banku kwotę 77 zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego (pkt II), a kosztami sądowymi w zakresie opłaty stałej od pozwu obciążył Skarb Państwa (pkt III).

Sąd Okręgowy wskazał, że Bank jest przedsiębiorcą, wpisanym w dniu 22 lutego 2001 r. do Krajowego Rejestru (...), pod numerem KRS (...). Prowadzi działalność gospodarczą polegającą m.in. na świadczeniu usług bankowych. W ramach prowadzonej działalności Bank posługiwał się w obrocie wzorcem umowy zawierającym zakwestionowaną klauzulę. Była ona stosowana przez pozwanego w dacie zawarcia umowy z powodem, tj. w dniu 2 lipca 2008 r., co wynikało z przedłożonej umowy pożyczki gotówkowej i regulaminu. Te dokumenty nie stanowiły dowodu na okoliczność stosowania ich w okresie konstytuującym legitymację czynną powoda do wytoczenia powództwa w niniejszej sprawie zgodnie z art. 479 ³⁹ k.p.c. Pozwany zaprzeczył, aby stosował kwestionowane postanowienie okresie wskazanym w tym przepisie i wskazał, że zaprzestał stosowania kwestionowanego wzorca z dniem 18 grudnia 2011 r., zaś od dnia 23 grudnia 2013 r. stosował wzorzec umowy i regulamin określone w powołanym zarządzeniu prezesa zarządu Banku. W ocenie Sądu Okręgowego załączone przez pozwanego kopie nie stanowiły jednak dokumentów w rozumieniu przepisów kodeksu postępowania cywilnego, nie wykazywały zatem prawdziwości jego twierdzeń.

Zdaniem tego Sądu sporną okolicznością pomiędzy stronami było, czy zakwestionowane postanowienie wzorca umowy było stosowane przez pozwanego przedsiębiorcę w okresie konstytuującym legitymacje czynną powoda i czy mają charakter niedozwolony w myśl art. 385 ¹ § 1 k.c. Sąd Okręgowy uznał, że nie zostało udowodnione, aby pozwany stosował kwestionowane postanowienie w obrocie konsumenckim w okresie sześciomiesięcznym przed wniesieniem pozwu, bowiem strona powodowa nie przedstawiła wystarczającego dowodu na twierdzenia zawarte w pozwie, a więc powód nie wykazał swojej legitymacji czynnej do wystąpienia z żądaniem zawartym w pozwie. Załączone po pozwu, poświadczone za zgodność z oryginałem, kopia umowy pożyczki gotówkowej oraz regulamin nie zawierały dat, które pozwalałyby ustalić ponad wszelką wątpliwość, że zakwestionowany w pozwie wzorzec umowy był stosowany przez pozwanego w obrocie konsumenckim w okresie konstytuującym legitymację czynną powoda do wytoczenia powództwa. Wskazana data (2 lipca 2008 r.) była nazbyt odległa, aby mogła potwierdzić istnienie legitymacji procesowej powoda, skoro powództwo zostało wniesione dopiero w dniu 28 listopada 2014 r. Również załączona kopia pisma pozwanego z dnia 4 sierpnia 2014 r. nie świadczyła o stosowaniu przez Bank kwestionowanego postanowienia umownego, gdyż w swej treści odnosiło się ono do wyjaśnienia zmian wysokości oprocentowania ostatniej raty wyrównującej pożyczki w odniesieniu do pożyczki gotówkowej nr (...), co nie potwierdzało, że pismo dotyczyło umowy pożyczki z dnia 2 lipca 2008 r.

Sąd Okręgowy podkreślił przy tym, że pozwany w odpowiedzi na pozew zaprzeczył twierdzeniom zawartym w pozwie wskazując, że od dnia 18 grudnia 2011 r. nie posługiwał się wzorcem umowy zawierającym kwestionowany zapis. Powód nie dokonał ustalenia, czy kwestionowany wzorzec znajdował się w obrocie w okresie konstytuującym legitymację powoda, a w przypadku stwierdzenia tej okoliczności, nie przedstawił dowodu w tym zakresie. Na skutek braku dowodów na okoliczności przytoczone w pozwie i kwestionowane przez pozwanego powództwo nie mogło zostać uwzględnione.

O kosztach procesu Sąd Okręgowy orzekł zgodnie z art. 98 k.p.c., przy czym – wobec braku podstaw do obciążania pozwanego kosztami, których powód nie miał obowiązku uiścić – opłatę od pozwu przejęto na rachunek Skarbu Państwa.

Apelację od powyższego wyroku wniósł powód S. Ł., zaskarżając go w całości, zarzucając naruszenie:

I. prawa materialnego, tj.:

1) art. 385 ¹ § 1 w zw. z art. 385 ² k.c. poprzez ich niewłaściwe zastosowanie, polegające na dokonaniu oceny zgodności z dobrymi obyczajami postanowienia wzorca umowy uznanego za niedozwolone bez uwzględnienia pełnej jego treści i okoliczności stosowania,

2) art. 385 ² k.c. w zw. z art. 479 ³⁸ § 1 k.p.c. poprzez ich błędną wykładnię, polegającą na przyjęciu, że w ramach kontroli abstrakcyjnej wzorca umowy na podstawie art. 479 ³⁸ k.p.c. dokonuje się badania samej treści kwestionowanego wzorca umowy, z pominięciem sposobu czy okoliczności jego wykorzystywania w praktyce, podczas gdy prawidłowa wykładnia wskazanych przepisów prowadzi do wniosku, iż ocena zgodności postanowienia wzorca umowy z dobrymi obyczajami winna uwzględniać treść wzorca oraz okoliczności jego stosowania;

II. przepisów postępowania, tj.:

1) art. 233 § 1 k.p.c. poprzez przekroczenie zasad swobodnej oceny dowodów i zastąpienie jej dowolną oceną dowodów poprzez przyjęcie, że odpowiedź na reklamację Banku (...) z dnia 4 sierpnia 2014 r. nie świadczy o stosowaniu przez pozwanego kwestionowanego postanowienia umownego,

2) sprzeczność ustaleń sądu, przyjętych za podstawę rozstrzygnięcia, z zebranym materiałem dowodowym, polegającą na nietrafnym uznaniu, że pozwany zaprzestał stosowania wzorca w chwili wytoczenia powództwa w niniejszej sprawie.

Mając na uwadze przedstawione zarzuty, apelujący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i uwzględnienie powództwa w całości, ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania, pozostawiając temu Sądowi rozstrzygnięcie o kosztach postępowania apelacyjnego oraz zasądzenie od pozwanego kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych.

W odpowiedzi na apelację pozwany wniósł o jej oddalenie oraz o zasądzenie od powoda kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych.

Sąd Apelacyjny ustalił i zważył, co następuje:

Apelacja podlegała oddaleniu w całości jako niezasadna, aczkolwiek wywody zaprezentowane przez Sąd Okręgowy wymagały korekty.

Sąd Apelacyjny podziela ustalenia faktyczne poczynione przez Sąd I instancji i przyjmuje je za swoje, chociaż z inną argumentacją, o czym będzie mowa poniżej. Ustalenia w tym zakresie nie naruszały zasady oceny materiału dowodowego wynikającej z art. 233 § 1 k.p.c. Sprawia to, że nie zachodzi potrzeba powtarzania szczegółowych ustaleń faktycznych (zob. np. postanowienie SN z dnia 22 kwietnia 1997 r., II UKN 61/97, OSNAP 1998, nr 3, poz. 104, wyrok SN z dnia 8 października 1998 r., II CKN 923/97, OSNC 1999, nr 3, poz. 60).

Wymaga przy tym wyjaśnienia, że nie było sporne, iż pozwany Bank posługiwał się kwestionowanym wzorcem (regulaminem), w którym zawarte było zakwestionowane postanowienie. Pozwany podnosił zaś, że w pewnym momencie zaprzestał posługiwania się tym wzorcem i to wcześniej niż sześć miesięcy przed datą wniesienia pozwu. Pozwany odwoływał się do konkretnego swojego zachowania, polegającego na modyfikacji dotychczas używanego wzorca umowy i wprowadzeniu nowego jakościowo wzorca, który był odmienny od dotychczas stosowanego.

Stosownie do podstawowej zasady postępowania dowodowego, ciężar dowodu spoczywa na tym, kto twierdzi, a nie kto zaprzecza ( ei incumbit probatio qui dicit, non qui negat; zob. np. wyrok SN z dnia 18 lutego 2010 r., II CSK 449/09, MoP 2011, nr 4, s. 210). Zgodnie bowiem z art. 6 k.c. ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z tego faktu wywodzi skutki prawne. Skoro zatem to pozwany podnosił (twierdził), że przestał posługiwać się kwestionowanym w niniejszej sprawie wzorcem umowy wcześniej niż sześć miesięcy przed wniesieniem pozwu, co jego zdaniem pozbawiało go legitymacji biernej, powinien udowodnić zdarzenia, z którym to zaprzestanie się wiąże. W konsekwencji, ciężar udowodnienia okoliczności zaprzestania posługiwania się spornym wzorcem umowy, szczególnie w terminie wynikającym z art. 479 ³⁹ k.p.c., spoczywa na przedsiębiorcy, a nie na stronie domagającej się uznania postanowienia wzorca za niedozwolone (zob. też wyrok SN z dnia 3 lutego 2006 r., I CSK 297/05, niepubl.). Z tego punktu widzenia nieprawidłowe było więc stanowisko Sądu Okręgowego, że wystarczający był zarzut strony pozwanej w tym przedmiocie i że w wyniku tego ciężar dowodu przechodzi na stronę powodową. Wręcz przeciwnie, to pozwany powinien wykazać (udowodnić) podnoszoną przez siebie okoliczność.

W związku z tym trzeba wskazać, że zgodnie z art. 479 ³⁹ k.p.c., w brzmieniu obowiązującym przed dniem 17 kwietnia 2016 r., z żądaniem uznania postanowienia wzorca umowy za niedozwolone można wystąpić również wtedy, gdy pozwany zaniechał jego stosowania, jeżeli od tego zaniechania nie minęło sześć miesięcy. To czy wzorzec jest stosowany w obrocie z konsumentami, czyli jest częścią oferty pozwanego, ma istotne znaczenie dla ustalenia istnienia po stronie pozwanego przedsiębiorcy legitymacji procesowej biernej (zob. wyroki SA w Warszawie: z dnia 29 czerwca 2004 r., VI ACa 1068/03, niepubl. i z dnia 10 maja 2016 r. VI ACa 282/15, Lex nr 2071248).

W orzecznictwie wyjaśniono, że pojęcie stosowania wzorców umownych w rozumieniu powyższego przepisu należy wiązać z momentem zawierania umów z użyciem tego wzorca, nie zaś z samym wykonywaniem przez strony postanowień umowy zawartej z użyciem tego wzorca. Przy czym momentem równoznacznym z zaniechaniem stosowania wzorca umowy zawierającego kwestionowane postanowienia umowne jest wprowadzenie do obrotu, a zatem zastosowanie nowego wzorca umowy, z treści którego wyeliminowano zakwestionowane postanowienie umowne (zob. wyroki SA w Warszawie: z dnia 21 maja 2015 r., VI ACa 1014/14, Lex nr 1843172 i z dnia 3 lutego 2016 r., VI ACa 15/15, Lex nr 2026416).

Niezasadne było więc stanowisko powoda, że o stosowaniu wzorca umowy miało świadczyć pismo z dnia 4 sierpnia 2014 r. (k. 20-21). Niezależnie od tego, że jak słusznie zauważył Sąd Okręgowy, pismo to dotyczyło pożyczki gotówkowej nr (...) i brak było dowodu, aby była to umowa zawarta na podstawie kwestionowanego wzorca umowy, co samo w sobie skutkowało niemożnością odniesienia jego treści do klauzuli objętej pozwem, to przede wszystkim treść tego pisma nie oznaczała, aby pozwany w jego dacie stosował wzorzec umowy, o którym mówił powód. Faktycznie w piśmie mowa była o zmianie wysokości oprocentowania, a w wyniku tego – wysokości naliczanych odsetek, jednak powód niezasadnie utożsamiał fakt wykonywania konkretnej umowy (w tym wypadku zawartej z Bankiem) ze stosowaniem wzorca umowy w powyższym rozumieniu. Istotne więc było, czy na podstawie zakwestionowanego wzorca umowy, który zawierał przedmiotową klauzulę, można było zawrzeć z Bankiem umowę po dniu 27 maja 2014 r. (pół roku przed wniesieniem pozwu), a nie czy i w jaki sposób wcześniej zawarta umowa była wykonywana. Bez znaczenia pozostaje, że „wzorzec umowy ma ciągły wpływ na życie powoda” i że „w związku ze zastosowaniem wobec powoda kwestionowanej klauzuli szczególnie ucierpiał jego interes ekonomiczny”, gdyż temu służy kontrola indywidualna umowy, a nie abstrakcyjna kontrola wzorca umowy.

Niezasadne były wnioski Sądu Okręgowego wyciągnięte z faktu, że „załączone przez pozwanego kopie nie stanowiły dokumentów w rozumieniu przepisów kodeksu postępowania cywilnego, nie wykazywały zatem prawdziwości jego twierdzeń (s. 4-5 uzasadnienia). Do odpowiedzi na pozew zostały załączone (k. 53-65):

- kopia zarządzenia prezesa zarządu Banku (...)/ (...) z dnia 1 grudnia 2011 r. wprowadzająca zmiany do dokumentacji do produktu P. gotówkowa – z dniem 18 grudnia 2011 r.,

- wydruk regulaminu pożyczki gotówkowej z dnia 18 grudnia 2011 r.,

- wydruk umowy pożyczki gotówkowej z dnia 18 grudnia 2011 r.,

- kopia zarządzenia prezesa zarządu Banku (...)/ (...) z dnia 13 grudnia 2013 r. wprowadzającego zmiany do dokumentacji do Produktu pożyczka gotówkowa – zmiana 12, z dniem 23 grudnia 2013 r. wraz z metryką projektu oraz zapytaniem o akceptację projektu aktu normatywnego z dnia 6 grudnia 2013 r.,

- kopia wzorca umowy pożyczki gotówkowej z grudnia 2013 r.,

- kopii wzorca regulaminu pożyczki gotówkowej z grudnia 2013 r.

O ile zgodzić się należy, że nie mieliśmy tu do czynienia z dokumentem urzędowym lub prywatnym w rozumieniu art. 244-245 k.p.c., a nie obowiązywał jeszcze art. 243 ¹ k.p.c., to powyższe wydruki i kopie należało zakwalifikować do innych środków dowodowych w rozumieniu art. 309 k.p.c., tym bardziej, że np. wydruków komputerowych nie sposób poświadczyć „za zgodność z oryginałem”. Istotna była więc ocena tych dowodów w świetle art. 233 § 1 k.p.c., z zastosowaniem wytycznych wskazanych w tym przepisie.

W tym miejscu należy zauważyć, że na rozprawie w dniu 11 kwietnia 2016 r. strona powodowa oświadczyła, że „być może faktycznie pozwany zaprzestał stosowania wzorca umowy w okresie przed 6 miesięcy przed wytoczeniem powództwa, jednak negatywne skutki klauzuli są aktualne do dziś” (nagranie 0:01:12 i n. k. 113). To oświadczenie koresponduje ze stanowiskiem powoda wyrażonym w toku postępowania przed Sądem I instancji, gdyż nie kwestionował on stanowiska i wywodów zaprezentowanych przez pozwanego w odpowiedzi na pozew. Zastosowanie znajdował więc art. 230 k.p.c. Tego Sąd Okręgowy w ogóle nie rozważył, podczas gdy powód nie kwestionował nie tylko twierdzeń pozwanego, ale również dowodów przedłożonych przez stronę przeciwną i ich treści, również na etapie postępowania apelacyjnego. Tymczasem wynikało z nich jednoznacznie, że pozwany Bank od grudnia 2011 r. nie stosował wzorca zawierającego zaskarżoną klauzulę, a więc tym bardziej nie stosował tego wzorca w okresie 6 miesięcy poprzedzających wniesienie pozwu.

Co więcej, postępowania Sądu Okręgowego nie cechowała konsekwencja. Jeżeli faktycznie uznał, że przedłożone dowody nie mogły być podstawą jego rozstrzygnięcia, powinien był wydać stosowne postanowienie dowodowe w przedmiocie ich oddalenia (art. 236 k.p.c.). Niewydanie takiego postanowienia nie prowadzi, co prawda, do nieważności postępowania, jednak stanowi uchybienie procesowe. Nie jest to z reguły uchybienie mogące mieć wpływ na wynik sprawy, jeżeli – pomimo braku postanowienia dowodowego – okoliczności postępowania pozwalają na przyjęcie w dostatecznie pewny sposób, że zebrany i rozpatrzony materiał dowodowy będący podstawą merytorycznego orzekania podlegał regułom kontradyktoryjności procesu; naruszenie art. 236 w zw. z art. 328 § 2 k.p.c. mogłoby być ocenione jako mające istotny wpływ na rozstrzygnięcie sprawy, jeśli sąd w sposób niedostatecznie pewny określi materiał dowodowy mogący stanowić podstawę merytorycznego rozstrzygnięcia (zob. np. wyroki SN: z dnia 30 października 2008 r., II CSK 254/08, L., z dnia 20 stycznia 2009 r., II CSK 417/08, L. i z dnia 7 lipca 2011 r., III SK 52/10, L.). Brak wydania postanowienia oddalającego wniosek dowodowy należy ocenić jako dopuszczenie takiego dowodu i jego ocenę – w świetle art. 233 § 1 k.p.c. – jako nieprzydatnego dla rozstrzygnięcia, w tym wypadku – z powodów formalnych, jak to ocenił Sąd Okręgowy.

Jak wskazano, taka ocena przedłożonych dokumentów nie była prawidłowa. Zgodnie z art. 233 § 1 k.p.c. sąd ocenia wiarogodność i moc dowodów według własnego przekonania, na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału. Ocena wiarygodności i mocy dowodów przeprowadzonych w danej sprawie wyraża istotę sądzenia w części obejmującej ustalenie faktów. Dotyczy ona rozstrzygnięcia o przeciwstawnych twierdzeniach stron na podstawie własnego przekonania składu orzekającego powziętego w wyniku bezpośredniego zetknięcia się ze świadkami, dokumentami i innymi dowodami przeprowadzonymi w sprawie. Granicę swobodnej oceny dowodów wyznaczają czynniki logiczny i ustawowy, zasady doświadczenia życiowego, aktualny stan wiedzy, stan świadomości prawnej i dominujące poglądy na sądowe stosowanie prawa.

W konsekwencji należało uznać, że pozwany udowodnił – zgodnie z zasadą ciężaru dowodu – fakt zaprzestania stosowania zakwestionowanego wzorca umowy już w grudniu 2011 r., a więc niemal 3 lata przed wytoczeniem powództwa w niniejszej sprawie. Gdyby nawet przyjąć, najkorzystniej dla powoda, że zaprzestanie stosowania zakwestionowanego wzorca umowy nastąpiło z dniem 23 grudnia 2013 r., a więc wiążąc tę kwestię z zarządzeniem prezesa zarządu Banku (...)/ (...), a w wyniku tego – z treścią nowego regulaminu i umowy pożyczki, w których nie zawarto postanowienia objętego żądaniem pozwu, to i tak termin z art. 479 ³⁹ k.p.c. nie został zachowany.

Sąd Okręgowy nieprawidłowo więc ocenił materiał dowodowy, aczkolwiek słusznie uznał, że pozwanemu nie przysługiwał przymiot biernej legitymacji procesowej w niniejszej sprawie.

W kontekście istoty abstrakcyjnej kontroli wzorców umów niezasadne było stanowisko strony powodowej, że w państwie prawa powód nie może być pozbawiony ochrony jego praw (nagranie 0:01:12 i n. k. 113). Powód nie zostaje pozbawiony bowiem żadnych innych środków, które służą jego ochronie indywidualnej, a więc i konstytucyjnego prawa do sądu. Potwierdza to chociażby okoliczność, że powód wystąpił przeciwko pozwanemu z pozwem o pozbawienie tytułu wykonawczego wykonalności (nagranie 0:01:12 i n. k. 113). W niniejszym postępowania nie chodzi o indywidualną kontrolę postanowienia umowy, ale abstrakcyjną kontrolę postanowienia wzorca umowy, dokonywaną przede wszystkim (w założeniu) w interesie publicznym. Tymczasem, jak wynikało z materiału dowodowego i prezentowanego stanowiska, w tym w apelacji, powód traktował pozew w niniejszej sprawie jako równorzędną formę ochrony jego indywidualnych interesów związanych z wykonywaniem umowy wiążącej go z pozwanym. Oczywiście nie temu służy abstrakcyjna kontrola wzorców umów.

Bezprzedmiotowy był zarzut naruszenia art. 385 ¹ § 1 w zw. z art. 385 ² k.c., albowiem Sąd Okręgowy nie dokonał merytorycznej oceny zakwestionowanej klauzuli, a oddalił powództwo z powodu braku biernej legitymacji procesowej po stronie pozwanego Banku, z uwagi na niestosowanie wzorca umowy w okresie, o jakim mowa w art. 479 ³⁹ k.p.c.

W konsekwencji, chociaż uzasadnienie zaskarżonego wyroku w części nie było prawidłowe, to wyrok odpowiadał prawu, zaś apelacja była niezasadna w całości.

Mając powyższe na względzie, na podstawie art. 385 k.p.c., należało orzec jak w punkcie II sentencji.

O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono na podstawie art. 98 § 1 i 3 w zw. z art. 99 w zw. z art. 391 § 1 k.p.c. w zw. z § 10 ust. 1 pkt 2 w zw. z § 14 ust. 2 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz.U. z 2015 r., poz. 1804 ze zm.) w zw. z § 2 rozporządzenia zmieniającego z dnia 3 października 2016 r. (Dz.U. z 2016 r., poz. 1667).