Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 20 września 2017 r.

Sąd Rejonowy w Jeleniej Górze Wydział IV Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w składzie następującym:

Przewodniczący: SSR Marta Ładzińska

Protokolant: Agnieszka Zamojska

po rozpoznaniu w dniu 20 września 2017 r. w Jeleniej Górze

sprawy z odwołania J. D.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w W.
na skutek odwołania od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w W. z dnia 29.05.2017 r.

znak (...)

w przedmiocie odsetek od świadczenia rehabilitacyjnego

zmienia zaskarżoną decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w W. z dnia 29.05.2017 r. znak (...) w ten sposób, że przyznaje wnioskodawczyni J. D. prawo do odsetek od wypłaconego za okres od 21.01.2015 r. do 17.10.2015 r. świadczenia rehabilitacyjnego.

Sygn. akt IV U 131/17

UZASADNIENIE

Ubezpieczona J. D. wniosła odwołanie od decyzji organu rentowego, Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział we W. z dnia 29.05.2017 r. znak (...) odmawiającej jej wypłaty odsetek od świadczenia rehabilitacyjnego wypłaconego za okres od 21.01.2015 r. do 17.10.2015 r. i zażądała zmiany decyzji poprzez przyznanie wnioskodawczyni prawa do odsetek od wypłaconego świadczenia rehabilitacyjnego w wyżej wskazanych terminach.

W uzasadnieniu odwołania wskazała, że organ rentowy wypłacił jej świadczenie rehabilitacyjne w terminie 30 dni od daty wyroku Sądu, podczas gdy w ocenie wnioskodawczyni odsetki powinny być naliczane comiesięcznie, każdorazowo od daty wymagalności świadczenia rehabilitacyjnego.

Wskazała, że nie wyklucza dochodzenia wypłaty odsetek od należnych jej odsetek, jednak nie złożyła formalnie takiego żądania.

Organ rentowy – Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w W. w odpowiedzi na odwołanie wniósł o jego oddalenie oraz o zasądzenie na rzecz strony pozwanej kosztów zastępstwa procesowego wg norm przepisanych. Organ rentowy przyznał stan faktyczny wskazany przez wnioskodawczynię, zarzucając jednocześnie, że nie pozostawał w zwłoce z wypłatą świadczenia. Zarzucono, że prawomocny wyrok Sądu Okręgowego w Jeleniej Górze wpłynął do organu rentowego w dniu 25.04.2017 r., a płatnik składek wypłacił świadczenie rehabilitacyjne w dniu 22.05.2017 r., tj. w obowiązującym terminie 30 dni.

Sąd Rejonowy ustalił następujący stan faktyczny:

Ubezpieczona J. D. pobierała zasiłek chorobowy do dnia 20.01.2015 r.

( dow ó d : bez s p orne , a nadto: dokumenty zawarte w aktach organu rentowego)

Decyzją z dnia 11.02.2015 r. znak (...) ZUS odmówił wnioskodawczyni prawa do świadczenia rehabilitacyjnego poczynając od dnia 21.01.2015 r. do dnia 17.10.2015 r.

W wyniku odwołania złożonego przez ubezpieczoną, Sąd Rejonowy w Jeleniej Górze IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych wyrokiem z dnia 29.11.2016 r. w sprawie sygn. akt IV U 102/15 zmienił decyzję ZUS poprzez przyznanie wnioskodawczyni prawa świadczenia rehabilitacyjnego od dnia 21.01.2015 r. na okres 9 miesięcy, który upływał w dniu 17.10.2015 r.

Organ rentowy wniósł apelację od tego wyroku. Sąd Okręgowy w Jeleniej Górze wyrokiem z dnia 07.04.2017 r. w sprawie sygn. akt VII Ua 8/17 oddalił apelację.

( dowód: w yrok Sądu Okręgowego w Jeleniej Górze z dnia 07.04.2017 r. w sprawie sygn. akt VII Ua 8/17 , wyrok Sądu Rejonowego w Jeleniej Górze z dnia 29.11.2016 r. w sprawie sygn. akt IV U 102/15 , akta rentowe strony pozwanej )

Ustalając stan faktyczny Sąd oparł się na dowodach z dokumentów zgromadzonych w aktach ZUS oraz na wyroku Sądu Okręgowego w Jeleniej Górze z dnia 07.04.2017 r. w sprawie sygn. akt VII Ua 8/17 i wyroku Sądu Rejonowego w Jeleniej Górze z dnia 29.11.2016 r. w sprawie sygn. akt IV U 102/15 oraz na dokumentach zgormadzonych w aktach tych spraw.

Stan faktyczny w niniejszej sprawie nie był sporny, sporna była jedynie jego ocena prawna.

Sąd zważył co następuje:

Odwołanie jako zasadne zasługiwało na uwzględnienie.

Podstawą żądania wnioskodawczyni był przepis art. 85 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tj. Dz. U. z 2009 Nr 205 poz. 1585 ze zm.), zwanej dalej ustawą systemową, na mocy którego jeżeli Zakład – w terminach przewidzianych w przepisach określających zasady przyznawania i wypłacania świadczeń pieniężnych z ubezpieczenia społecznego lub świadczeń zleconych do wypłaty na mocy odrębnych przepisów albo umów międzynarodowych – nie ustalił prawa do świadczenia lub nie wypłacił tego świadczenia, jest obowiązany do wypłaty odsetek od tego świadczenia w wysokości odsetek ustawowych określonych przepisami prawa cywilnego. Nie dotyczy to przypadku, gdy opóźnienie w przyznaniu lub wypłaceniu świadczenia jest następstwem okoliczności, za które Zakład nie ponosi odpowiedzialności.

Na mocy przepisu art. 69 Ustawy zasiłkowej do świadczenia rehabilitacyjnego stosuje się odpowiednio przepisy art. 61, art. 61a, art. 61b ust. 1, 3 i 4 i art. 63-68 oraz przepisy wydane na podstawie art. 61b ust. 6. Ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (tj. Dz. U. z 2010 r. Nr 77 poz. 512 ze zm.), a więc w zakresie terminów wypłaty przepisy dotyczące zasiłków stosuje się odpowiednio do świadczenia rehabilitacyjnego.

Terminy wypłaty świadczenia rehabilitacyjnego określa więc przepis art. 64 ust. 1 ustawy w zw. z art. 69 Ustawy zasiłkowej, zgodnie z którym płatnicy składek, o których mowa w art. 61 ust. 1 pkt 1, wypłacają zasiłki w terminach przyjętych dla wypłaty wynagrodzeń lub dochodów, a Zakład Ubezpieczeń Społecznych bieżąco po stwierdzeniu uprawnień. Zasiłki te wypłaca się nie później jednak niż w ciągu 30 dni od daty złożenia dokumentów niezbędnych do stwierdzenia uprawnień do zasiłków. Natomiast ust. 2 powyższego przepisu stanowi, iż jeżeli płatnik składek nie wypłacił zasiłku w terminie, o którym mowa w ust. 1, jest on obowiązany do wypłaty odsetek od tego zasiłku w wysokości i na zasadach określonych w ustawie o systemie ubezpieczeń społecznych.

Przepis art. 85 Ustawy systemowej stanowi natomiast, że jeżeli Zakład - w terminach przewidzianych w przepisach określających zasady przyznawania i wypłacania świadczeń pieniężnych z ubezpieczeń społecznych lub świadczeń zleconych do wypłaty na mocy odrębnych przepisów albo umów międzynarodowych - nie ustalił prawa do świadczenia lub nie wypłacił tego świadczenia, jest obowiązany do wypłaty odsetek od tego świadczenia w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie określonych przepisami prawa cywilnego. Nie dotyczy to przypadku, gdy opóźnienie w przyznaniu lub wypłaceniu świadczenia jest następstwem okoliczności, za które Zakład nie ponosi odpowiedzialności.

W przedmiotowej sprawie stan faktyczny nie był sporny. Organ rentowy wypłacił ubezpieczonej należne jej za okres od dnia 21.01.2015 r. do dnia 17.10.2015 r. świadczenie rehabilitacyjne po prawomocności wyroku Sądu Okręgowego w przedmiocie przyznania jej tegoż świadczenia.

Sporne pozostawało, czy wnioskodawczyni ma prawo do odsetek od wypłaconych świadczeń, a więc - czy opóźnienie w przyznaniu lub wypłaceniu świadczenia należnego ubezpieczonej było następstwem okoliczności, za które organ rentowy nie ponosi odpowiedzialności.

W ocenie Sądu na tle stanu faktycznego ustalonego w niniejszej sprawie Zakład Ubezpieczeń Społecznych ponosi odpowiedzialność za opóźnienie w świadczeń na rzecz wnioskodawczyni i nie występują zwalniające zakład z obowiązku wypłaty odsetek okoliczności, o których stanowi przepis art. 85 ust. 1 zdanie drugie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych.

Zgodnie z orzecznictwem Sądu Najwyższego przepis art. 85 ust. 1 zdanie drugie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych stanowi o okolicznościach, za które organ nie ponosi odpowiedzialności, a więc okolicznościach od niego niezależnych. Oznacza to, że niewystarczające jest wykazanie wyłącznie braku winy w odmowie wypłaty świadczenia, ale konieczne jest także stwierdzenie, że po stronie organu rentowego nie występowały żadne okoliczności, za które ponosi on odpowiedzialność, jeżeli w chwili wydania zaskarżonej decyzji miał wszystkie potrzebne dane pozwalające na wydanie decyzji zgodnej z prawem. Po stronie ubezpieczonego nie występuje obowiązek wykazania żadnych innych okoliczności uzasadniających jego wniosek. Wydanie przez organ rentowy niezgodnej z prawem decyzji odmawiającej wypłaty świadczenia w sytuacji, gdy było możliwe wydanie decyzji zgodnej z prawem, w szczególności, gdy ubezpieczony wykazał wszystkie przesłanki świadczenia, oznacza, że opóźnienie w spełnieniu świadczenia jest następstwem okoliczności, za które organ rentowy ponosi odpowiedzialność, choćby nie można było mu zarzucić niestaranności w wykładni i zastosowaniu prawa.

Podobne stanowisko przedstawił Sąd Najwyższy również w wyroku z dnia 7 października 2004 r. (II UK 485/03, OSNAPiUS 2005/10/147), w którym stwierdził, że „do przewidzianego w art. 85 ust. 1 zdanie drugie ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. Nr 137, poz. 887 ze zm.) wyłączenia obowiązku wypłaty odsetek nie jest wystarczające wykazanie, że Zakład Ubezpieczeń Społecznych nie ponosi winy w powstaniu opóźnienia”. Oznacza to, że jeżeli organ rentowy wydaje bezprawną decyzję o odmowie wypłaty świadczenia w sytuacji, gdy możliwe było wydanie decyzji zgodnej z prawem, a w szczególności, gdy ubezpieczony wykazał wszystkie przesłanki świadczenia, to opóźnienie nie jest następstwem okoliczności, za które organ rentowy nie ponosi odpowiedzialności w rozumieniu art. 85 ust. 1 zdanie drugie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych.

Cytowany pogląd jest utrwalony w orzecznictwie Sądu Najwyższego i interpretuje przepis art. 85 ust. 1 zdanie drugie ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych w ten sposób, że aby stwierdzić, iż organ rentowy wypłacając świadczenie z opóźnieniem nie ponosi za to opóźnienie odpowiedzialności, konieczne jest wykazanie, że w przepisanym terminie przesłanki spełnienia określonego świadczenia nie były wykazane, a zatem ZUS nie mógł jednoznacznie stwierdzić nabycia prawa do określonego świadczenia.

W orzecznictwie podkreśla się, że zawarte w art. 85 ust. 1 u.s.u.s. określenie "nie ustalił prawa do świadczenia" oznacza zarówno niewydanie w terminie decyzji przyznającej świadczenie, jak i wydanie decyzji odmawiającej przyznanie świadczenia, mimo spełnienia warunków do jego uzyskania. Dotyczy to sytuacji, w których organ rentowy, odmawiając przyznania świadczenia, naruszył przepisy prawa materialnego określające przesłanki nabycia prawa do świadczenia pieniężnego z ubezpieczenia społecznego, przy czym dla powstania obowiązku wypłaty odsetek konieczne jest stwierdzenie naruszenia prawa przez organ rentowy prawomocnym wyrokiem sądu zmieniającym decyzję organu rentowego i przyznającym prawo do tego świadczenia (tak: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 14 października 2014 roku w sprawie II UK 40/14, LEX nr 1548262).

W orzecznictwie przyjmuje się również, że „organ rentowy ponosi odpowiedzialność za odmowę przyznania świadczenia, jeżeli niezbędne okoliczności faktyczne uzasadniające nabycie prawa zostały ustalone w postępowaniu przed tym organem a odmowa przyznania świadczenia jest wynikiem błędu w wykładni lub zastosowaniu prawa materialnego. W takim przypadku późniejsze wydanie prawomocnego wyroku sądu ubezpieczeń społecznych przyznającego świadczenie i wpływ tego wyroku do organu rentowego nie mają znaczenia dla biegu terminu do wydania decyzji, od upływu którego ubezpieczonemu przysługują odsetki ( art. 85 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych , jednolity tekst: Dz.U. z 2009 r. Nr 205, poz. 1585 ze zm.) (…)”. W szeregu wyroków Sąd Najwyższy przyjął, że wydanie przez organ rentowy niezgodnej z prawem decyzji odmawiającej wypłaty świadczenia w sytuacji, gdy było możliwe wydanie decyzji zgodnej z prawem, zwłaszcza, gdy ubezpieczony wykazał wszystkie przesłanki świadczenia, oznacza, że opóźnienie w spełnieniu świadczenia jest następstwem okoliczności, za które organ rentowy ponosi odpowiedzialność, choćby nie można było mu zarzucić niestaranności w wykładni i zastosowaniu prawa. Gdy organ rentowy w chwili wydania zaskarżonej decyzji miał wszystkie potrzebne dane pozwalające na wydanie decyzji zgodnej z prawem, a po stronie ubezpieczonego nie występował obowiązek wykazania żadnych innych okoliczności uzasadniających jego wniosek, to dla obowiązku zapłaty odsetek za opóźnienie w wypłacie świadczenia nie mogą mieć znaczenia okoliczności dotyczące przebiegu postępowania sądowego, zwłaszcza, gdy w tym postępowaniu nie ustalono żadnych przesłanek wypłaty świadczenia, których wykazanie ciążyło na ubezpieczonym, a które nie były znane (nie mogły być znane) organowi rentowemu (tak: wyrok SN z dnia 25 stycznia 2005 r., I UK 159/04 OSNP 2005 nr 19, poz. 308).

Przytoczenia wymaga nadto pogląd Sądu Najwyższego podzielany przez Sąd orzekający w niniejszej sprawie, że z katalogu przesłanek powodujących wyłączenie odpowiedzialności Zakładu Ubezpieczeń Społecznych za opóźnienie w ustaleniu prawa do świadczenia lub jego wypłacie należy wyłączyć błąd obciążający organ rentowy (por. wyrok SN z dnia 07 lutego 2006 r., I UK 191/05, publ. OSNP 2007 nr 1-2, poz. 28; OSP 2007 nr 4, poz. 38).

W niniejszym procesie nie wykazano powyższych okoliczności. Wręcz przeciwnie – Sąd doszedł do przekonania, że ZUS mógł jednoznacznie stwierdzić nabycie przez wnioskodawczynię prawa do świadczenia rehabilitacyjnego już na etapie postępowania przez organem rentowym, a do niewypłacenia wnioskodawczyni ww. świadczenia w terminie doszło z wyłącznej winy organu rentowego, na skutek okoliczności, za które organ rentowy ponosi odpowiedzialność, a polegających na błędnej ocenie jej stanu zdrowia.

W pierwszej kolejności podkreślić należy, ze wyrok Sądu Okręgowego nie był ostatnią okolicznością w sprawie niezbędną do ustalenia uprawnień ubezpieczonej.

Już w toku postępowania przed ZUS organ rentowy dysponował obszernym materiałem dowodowym w postaci dokumentów tj. dokumentacji medycznej wnioskodawczyni, a w szczególności kartami informacyjnymi leczenia szpitalnego, skierowaniami na zabiegi fizjoterapeutyczne, kartami fizjoterapii. Ponadto w badaniu z dnia 04.02.2015 r. (k. 28 akt ZUS) odnotowano u wnioskodawczyni bóle kręgosłupa, bóle stawów skokowych i stawu barkowego, drętwienie i bóle rąk, barków. Dysponując wynikami badań oraz po przeprowadzeniu badania wnioskodawczyni komisja lekarska ZUS stwierdziła, że nie ma podstaw do ustalenia niezdolności do pracy.

Wszystkie dokumenty umożliwiające organowi rentowemu ustalenie prawa do świadczenia rehabilitacyjnego w prawidłowej wysokości zostały przekazane Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych wraz z wnioskiem o wypłatę świadczenia w dniu 22.12.2014 r. Organ wadliwie ustalił, że wnioskodawczyni nie przysługuje prawo do świadczenia, wobec czego Sąd zmienił zaskarżoną decyzję - w oparciu o te same dokumenty, które zostały uprzednio przedłożone organowi rentowemu i dodatkowo posiłkując się opiniami biegłych sądowych. Zwrócić uwagę należy że organ rentowy również miał możliwość skorzystania z opinii biegłych, czego nie uczynił, lub uczynił w sposób niepełny.

Przesądza to w ocenie Sądu o tym, że do opóźnienia w wypłacie ubezpieczonej należnego jej świadczenia rehabilitacyjnego doszło w okolicznościach, za które organ rentowy ponosi odpowiedzialność. Owa szczególna wina organu rentowego polega na nienależytym wyjaśnieniu okoliczności sprawy. Organ przeprowadził własne postępowanie wyjaśniające w sposób powierzchowny – pomimo faktycznego braku ograniczeń dowodowych, w szczególności wobec możliwości przeprowadzenia badań i opinii biegłych, na podstawie którego dokonał błędnych ustaleń faktycznych.

Z tych względów skonstatować należy, że to nie J. D., lecz organ rentowy ponosi odpowiedzialność za opóźnienie w wypłacie należnych świadczeń.

W związku z powyższym na zasadzie art. 85 ust. 1 ustawy systemowej, organ rentowy jest obowiązany do wypłaty odsetek od świadczeń z tytułu świadczenia rehabilitacyjnego za okres od dnia 21.01.2015 r. do dnia 17.10.2015 r. w wysokości odsetek ustawowych określonych przepisami prawa cywilnego.

Rację ma skarżąca, że organ rentowy pozostawał w opóźnieniu odnośnie każdego miesięcznego zasiłku rehabilitacyjnego, a więc skoro świadczenie za miesiąc:

- styczeń winno być wypłacony do dnia 10.02.2015 r. (termin przyjęty dla wypłaty wynagrodzenia), to odsetki od świadczenia przysługują od dnia 11.02.2015 r. do dnia 21.05.2017 r. (faktyczna wypłata świadczenia rehabilitacyjnego)

- luty winno być wypłacony do dnia 10.03.2015 r., to odsetki od świadczenia przysługują od dnia 11.03.2015 r. do dnia 21.05.2017 r.

- marzec winno być wypłacony do dnia 10.04.2015 r., to odsetki od świadczenia przysługują od dnia 11.04.2015 r. do dnia 21.05.2017 r.

- kwiecień winno być wypłacony do dnia 10.05.2015 r., to odsetki od świadczenia przysługują od dnia 11.05.2015 r. do dnia 21.05.2017 r.

- maj winno być wypłacony do dnia 10.06.2015 r., to odsetki od świadczenia przysługują od dnia 11.02.2015 r. do dnia 21.05.2017 r.

- czerwiec winno być wypłacony do dnia 10.07.2015 r., to odsetki od świadczenia przysługują od dnia 11.07.2015 r. do dnia 21.05.2017 r.

- lipiec 2015 r. winno być wypłacony do dnia 10.08.2015 r., to odsetki od świadczenia przysługują od dnia 11.08.2015 r. do dnia 21.05.2017 r.

- sierpień winno być wypłacony do dnia 10.09.2015 r., to odsetki od świadczenia przysługują od dnia 11.09.2015 r. do dnia 21.05.2017 r.

- wrzesień winno być wypłacony do dnia 10.10.2015 r., to odsetki od świadczenia przysługują od dnia 11.10.2015 r. do dnia 21.05.2017 r.

- październik winno być wypłacony do dnia 10.11.2015 r., to odsetki od świadczenia przysługują od dnia 11.11.2015 r. do dnia 21.05.2017 r.

W związku z powyższym Sąd na mocy przepisu art. 477 (14) § 2 k.p.c. zmienił zaskarżoną decyzję organu rentowego w ten sposób, że przyznał ubezpieczonej J. D. prawo do odsetek w wypłacie świadczenia rehabilitacyjnego wypłaconego za okres od dnia 21.01.2015 r. do dnia 17.10.2015 r.

W związku z powyższym orzeczono jak w sentencji.