Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 12 lipca 2017 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie XX Wydział Gospodarczy w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 28 czerwca 2017 r. w Warszawie

na rozprawie

sprawy z powództwa Fundacja (...) we W.

przeciwko (...) S.A. w restrukturyzacji z siedzibą w W.

o uchylenie uchwał wspólników lub akcjonariuszy

orzeka:

I.  uchyla uchwałę numer (...) Zwyczajnego Walnego Zgromadzenia Akcjonariuszy (...) S.A. w W. z dnia 16 czerwca 2015 roku;

II.  zasądza od (...) S.A. w restrukturyzacji z siedzibą w W. na rzecz Fundacji (...)we W. kwotę 2 360 zł ( dwa tysiące trzysta sześćdziesiąt złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu , w tym kwotę 360 zł (trzysta sześćdziesiąt złotych ) tytułem kosztów zastępstwa procesowego.

SSO Marzena Iwańska

Sygn. akt XX GC 680/15

UZASADNIENIE

Pozwem z 24 lipca 2015 r. ( data stempla pocztowego, k.19) Fundacja (...)we W. wniosła o uchylenie uchwały nr (...) zwyczajnego walnego zgromadzenia akcjonariuszy (...) S.A. w W. z 26 czerwca 2017 r. oraz o zasądzenie na swą rzecz kosztów procesu według norm przepisanych. W treści przedmiotowej uchwały wyrażono zgodę na ustanowienie zastawów rejestrowych na przedsiębiorstwie spółki (...) S.A. w W. na zabezpieczenia roszczeń z obligacji zwykłych i lub zamiennych emitowanych przez spółkę serii (...) do (...), na wszelkich warunkach wedle uznania zarządu, w tym co do przewidzianego sposobu zaspokojenia zastawnika.

Powód nabył pakiet akcji w dniu 7 kwietnia 2015 r. Wcześniej, na mocy uchwały nr (...) z 24 marca 2015 r. doszło do przydziału obligacji serii (...), pierwszej z serii obligacji, które mają podlegać zabezpieczeniu. Raport z 24 marca 2015 r. przedstawiony akcjonariuszom zawierał informację, że obligacje serii (...) oraz kolejnych serii będą obligacjami niezabezpieczonymi. W ocenie powoda niedopuszczalne jest wprowadzenie w błąd akcjonariuszy przez pozwaną poprzez w/w politykę informacyjną spółki, która emitując obligacje w ramach oferty prywatnej skierowanej do wąskiego nieznanego grona inwestorów, nie poinformowała akcjonariuszy, że emituje obligacje zabezpieczone na majątku spółki. Skutkuje to sprzecznością uchwały o ustanowieniu zabezpieczenia z dobrymi obyczajami, albowiem doszło do celowego wprowadzenia w błąd akcjonariuszy, którzy spodziewali się, że przedmiotowe akcje będą niezabezpieczone. W konsekwencji przedmiotowa uchwała prowadzi do pokrzywdzenia akcjonariusza, albowiem prowadzi do uszczuplenia wartości posiadanych przez niego akcji. Ponadto, uchwała jest sprzeczna z
art. 393 pkt 3 k.s.h. oraz art. 17 § 2 k.s.h.

W odpowiedzi na pozew (...) S.A. w W. wniosła o oddalenie powództwa w całości oraz o zasądzenie na swą rzecz kosztów postępowania według norm przepisanych. W ocenie pozwanego zgodnie z treścią raportu bieżącego wskazano, że obligacje miały być niezabezpieczone w chwili wydania. W ocenie pozwanego powód nie udowodnił, że zaskarżona uchwała narusza dobre obyczaje czy jej treść odbiega od zasad postępowania przyjętych powszechnie.

W toku postępowania strony podtrzymały dotychczasowe stanowiska w sprawie.

Postanowieniem z 4 listopada 2016 r., sygn.. akt X GR 56/16 Sąd Rejonowy dla m.st. Warszawy w Warszawie, X Wydział Gospodarczy dla spraw upadłościowych i restrukturyzacyjnych otworzył postępowanie sanacyjne (...) S.A. w W.. Odbierając zarząd własny dłużnikowi oraz ustanawiając zarządcę (k.279)

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Fundacja (...) we W. nabyła w dniu 7 kwietnia 2015 r.(...)akcji (...) S.A. w W., za łączną cenę (...) zł ((...) zł za akcję)

(bezsporne, warunkowa umowa sprzedaży akcji poza rynkiem regulowanym z 7 kwietnia
2015 r., k.117-118)

(...) S.A. w W. jest notowana na rynku (...), posiada status spółki publicznej. W rozumieniu art. 4 pkt 20 ustawy z 29 lipca 2005 r. o ofercie publicznej i warunkach wprowadzania instrumentów finansowych do zorganizowanego systemu obrotu oraz o spółkach publicznych.

(bezsporne)

Jak wskazano w § 3 ust. 1 Załącznika nr 3 do Regulaminu Alternatywnego Systemu Obrotu wskazuje, że emitent jest obowiązany do przekazywania w formie raportu bieżącego informacji o wszelkich okolicznościach lub zdarzeniach, które mogą mieć istotny wpływ na sytuację gospodarczą, majątkową lub finansową emitenta lub w ocenie emitenta mogłyby w sposób znaczący wpłynąć na cenę lub wartość notowanych instrumentów finansowych.

Zgodnie z § 3 ust. 2 pkt 1 Załącznika nr 3 do Regulaminu Alternatywnego Systemu Obrotu w szczególności emitent jest obowiązany do przekazywania w formie raportu bieżącego informacji o (…) ustanowieniu hipoteki, zastawu lub innego ograniczonego prawa rzeczowego na aktywach o istotnej wartości, jeżeli wartość zastawu może mieć istotny wpływ na sytuację emitenta.

(dowód: załącznik nr 3 do Regulaminu Alternatywnego Systemu Obrotu, k.159-166)

W treści komunikatów o emisji obligacji serii (...),(...) i (...)wskazano, że obligacje zostaną wyemitowane jako obligacje niezabezpieczone w chwili wydania.

(dowód: komunikaty (...)i (...) z 18 marca i 1 kwietnia 2015 r., k.120-122)

W dniu 26 czerwca 2015 r. w W. odbyło się walne zgromadzenie (...) S.A. w sprawie m.in. wyrażenia zgody na ustanowienie zastawów rejestrowych na przedsiębiorstwie spółki na zabezpieczenie roszczeń z obligacji zwykłych i lub/zamiennych emitowanych przez spółkę serii od (...)do (...), na wszelkich warunkach wedle uznania zarządu, w tym co do przewidzianego sposobu zaspokojenia zastawnika. Sprzeciw od w/w uchwały nr (...) zgłosił Fundacja (...) we W., został on zaprotokołowany.

( bezsporne, uchwała nr (...), k.10)

W warunkach emisji obligacji serii (...) wskazano, że przedmiotem emisji jest do 300 niezabezpieczonych w chwili wydania obligacji zwykłych na okaziciela serii (...) o wartości nominalnej (...) zł każda, o łącznej wartości nie przekraczającej (...)zł. Obligacje są24 miesięcznymi obligacjami, niezabezpieczonymi w chwili ich wydania w rozumieniu ustawy o obligacjach.

(dowód: warunki emisji obligacji serii (...)w: Propozycja nabycia Obligacji serii (...), k.77)

W komunikacie nr (...) w sprawie emisji obligacji serii (...) z 30 lipca 2015 r., wskazano, że obligacje zostaną wyemitowane jako obligacje niezabezpieczone w chwili wydania. Obligacje zostaną zabezpieczone po wydaniu.

(dowód: komunikat (...), k.123)

W treści komunikatu nr (...) z 16 grudnia 2015 r. zarząd (...) S.A. w W. poinformował o ustanowieniu zastawów rejestrowych na aktywach, których łączna wartość przekracza (...) kapitału własnego emitenta. Zgodnie z pkt 16 a Dobrych Praktyk Spółek (...) na (...), że nie dopełnił obowiązku podania do publicznej wiadomości informacji zamieszczonych w raporcie bieżącym, w terminie określonym, gdyż uważał, że ustanowienie zabezpieczeń obligacji wyemitowanych przez emitenta, emitent potraktował jako czynności administracyjne będące wykonaniem uchwał (...), tak więc w jego ocenie nie istniała przesłanka do ponownego informowania o ustanowionych zastawach. Ponadto, uważał, że udzielenie takiego zabezpieczenia wywiera jedynie skutek w obrębie pierwszeństwa zaspokojenia roszczeń a nie zwiększa zobowiązań spółki.

(dowód: komunikat (...), k.130)

Emitent dokonał zastawu rejestrowego w sierpniu 2015 r., zaś komunikat obejmujący w/w informację został wydany w grudniu 2015 r.

(dowód: zeznania świadka A. G.. k.171)

Sąd Okręgowy ustalił powyższy stan faktyczny na podstawie dowodów z dokumentów, szczegółowo wskazanych na etapie powyższych ustaleń. Pozostała dokumentacja przedstawiona przez strony była zbędna do ustalania istotnych okoliczności niniejszej sprawy. Wiarygodność i prawdziwość przedstawionego materiału dowodowego nie była przedmiotem sporu stron i nie budziła również wątpliwości Sądu Okręgowego.

Ponadto, we wskazanym na etapie ustaleń faktycznych zakresie Sąd Okręgowy oparł się na wiarygodnych i spójnych zeznania świadka A. G. (k.171) Pominięto wniosek dowodowy o przesłuchanie stron, albowiem nie doprowadziłby on do dokonania istotnych ustaleń faktycznych sprawy.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Powództwo, jako zasadne, należało uwzględnić w całości.

Powód opiera swe roszczenie o uchylenie uchwały nr (...) o przepis art. 422 § 1 k.s.h., stanowiącym, że uchwała walnego zgromadzenia sprzeczna ze statutem bądź dobrymi obyczajami i godząca w interes spółki lub mająca na celu pokrzywdzenie akcjonariusza może być zaskarżona w drodze wytoczonego przeciwko spółce powództwa o uchylenie uchwały.

Akcjonariusz Fundacja (...)we W., niewątpliwie głosował przeciwko w/w uchwale, zaś po jej powzięciu zażądał zaprotokołowania sprzeciwu, tak więc jest on podmiotem legitymowanym zgodnie z 422 § 1 pkt 2 k.s.h. do wytoczenia przedmiotowego powództwa.

Jak trafnie wskazuje judykatura, podstawę uchylenia uchwały zgromadzenia stanowić mogą występujące łącznie (kumulatywnie) dwie przyczyny, które omawiany przepis dosyć wyraźnie "ustawia w pary". Uchylona może więc być uchwała, która jest:

1) sprzeczna ze statutem i godzi w interes spółki,

2) sprzeczna ze statutem i ma na celu pokrzywdzenie akcjonariusza,

3) sprzeczna z dobrymi obyczajami i godzi w interes spółki,

4) sprzeczna z dobrymi obyczajami i ma na celu pokrzywdzenie akcjonariusza.

( tak: Kodeks spółek handlowych. Spółka akcyjna. Komentarz do artykułów 301-490. Tom III; prof. dr hab. Stanisław Sołtysiński, prof. dr hab. Andrzej Szajkowski, prof. dr hab. Andrzej Szumański, prof. dr hab. Janusz Szwaja, dr hab. Andrzej Herbet, dr hab. Maciej Mataczyński, dr Iwona B. Mika, dr hab. Tomasz Sójka, dr hab. Monika Tarska, dr Michał Wyrywiński, Legalis)

W ocenie Sądu Okręgowego zaskarżona uchwała jest zarówno sprzeczna z dobrymi obyczajami, jak i ma na celu pokrzywdzenie powoda.

Pojęcie "dobre obyczaje", będące klauzulą generalną, nie zostało zdefiniowane przez ustawodawcę. W doktrynie i orzecznictwie proponowane są różne definicje. Przez "dobre obyczaje" rozumie się zatem np. (przegląd różnych definicji por. np. D. Wajda, Dobre obyczaje, s. 1196 i nast.; B. Stelmach , Zaskarżanie) "ogólne reguły uczciwości kupieckiej [względnie przyzwoitego zachowania się, por. wyr. SA w Katowicach z 26.3.2009 r., V ACA 49/09, OSA 2010, Nr 7, poz. 19, w którym wskazuje się, że pojęcie dobre obyczaje odnosi się nie tylko do uczciwości kupieckiej skierowanej na zewnątrz funkcjonowania spółki (w stosunku do innych uczestników obrotu gospodarczego), ale przede wszystkim do stosunków wewnętrznych w spółce, w tym relacji pomiędzy wspólnikami.

Druga z powołanych przesłanek wymaga rozważenia, czy u podstaw podjęcia kwestionowanych uchwał leżał wzgląd na pokrzywdzenie wspólników.

Na wstępie wskazać należy, że zgodnie z treścią art. 393 pkt 3 k.s.h. uchwały walnego zgromadzenia, poza innymi sprawami wymienionymi w niniejszym dziale lub w statucie, wymaga zbycie i wydzierżawienie przedsiębiorstwa lub jego zorganizowanej części oraz ustanowienie na nich ograniczonego prawa rzeczowego. Sąd Okręgowy nie podzielił w tym zakresie zarzutów powoda, jakoby już treść samej uchwały skutkowała koniecznością jej uchylenia. Jednakże trafne okazały się zarzuty Fundacji, w zakresie odnoszącym się do wprowadzającej w błąd polityki informacyjnej spółki. Raporty wskazane na etapie ustaleń faktycznych nie wskazywały, że emitowane obligacje począwszy od serii (...) będą przedmiotem jakiegokolwiek zabezpieczenia. Okoliczność ta znajduje również potwierdzenie w zeznaniach świadka A. G., która wprost wskazała, że spółka dokonała zastawu rejestrowego w sierpniu 2015 r., zaś komunikat obejmujący w/w informację został wydany w grudniu 2015 r. Uczciwość kupiecka wymagałaby stosowania jasnych i przejrzystych zasad informowania akcjonariatu o dokonanym zabezpieczeniu obligacji, szczególnie, że dostało ono dokonane już po ich emisji.

Spółka powinna prowadzić przejrzystą i efektywną politykę informacyjną, zarówno z wykorzystaniem tradycyjnych metod, jak i z użyciem nowoczesnych technologii oraz najnowszych narzędzi komunikacji zapewniających szybkość, bezpieczeństwo oraz efektywny dostęp do informacji, szczególnie w świetle wskazanych na etapie ustaleń faktycznych wymogów Regulaminu Alternatywnego Systemu Obrotu, które zostały naruszone przez (...) S.A. w W. poprzez choćby nieupublicznienie informacji o zabezpieczeniu obligacji. ( por. również Kodeks spółek handlowych. Spółka akcyjna. Komentarz do artykułów 301-490. Tom III, prof. dr hab. Stanisław Sołtysiński, prof. dr hab. Andrzej Szajkowski, prof. dr hab. Andrzej Szumański, prof. dr hab. Janusz Szwaja, dr hab. Andrzej Herbet, dr hab. Maciej Mataczyński, dr Iwona B. Mika, dr hab. Tomasz Sójka, dr hab. Monika Tarska, dr Michał Wyrywiński, Legalis)

Odnosząc się do przesłanki pokrzywdzenia akcjonariusza, należy wskazać, że pojęcia nie należy identyfikować z wyrządzeniem mu szkody rzeczywistej ( damnum emergens), lecz rozumieć przez nie należy naruszenie interesów akcjonariusza wskutek niezgodnego ze statutem, ustawą lub dobrymi obyczajami (względnie zasadami współżycia społecznego) pozbawieniem go lub nadmiernym ograniczeniem korzyści (najczęściej o charakterze ekonomicznym), które mogły mu przypaść uwzględniając sytuację gospodarczą spółki, układ interesów między spółką, jej akcjonariuszami i pracownikami oraz członkami organów a udziałem akcjonariusza w kapitale zakładowym spółki (por. M. Spyra, w: System pr. handl., t. 2B, wyd. 1, s. 499; S. Sołtysiński, w: System pr. pryw., 17B, s. 601, Nb 361, w kwestii oceny zarzutu pokrzywdzenia akcjonariusza zob. pkt E wyżej)

W grę wchodzić mogą tylko takie interesy akcjonariusza, które uznać należy za godne ochrony prawnej w zestawieniu (w konfrontacji) z interesami spółki i innych akcjonariuszy, a zarazem spełniona jest przesłanka naruszenia dobrych obyczajów. W wyr. z 27.3.2013 r., I CSK 407/12 (OSP 2013, Nr 11, poz. 108), SN stwierdził, że "uchwała mająca na celu pokrzywdzenie akcjonariusza oznacza zarówno sytuację, gdy cel pokrzywdzenia akcjonariusza istnieje w trakcie podejmowania uchwały, jak również sytuację, w której pokrzywdzenie akcjonariusza nie jest zakładane w chwili podejmowania uchwały, jednak treść uchwały jest taka, że jej wykonanie prowadzi w konsekwencji do jego pokrzywdzenia". Bezsprzecznie nie jest jednak możliwe opracowanie katalogu działań (uchwał walnego zgromadzenia), które mogą być kwalifikowane jako mające na celu pokrzywdzenie akcjonariusza ( tak SN w wyr. z 16.4.2004 r., I CK 537/03, OSNC 2004, Nr 12, poz. 658)

Wobec ustanowienia przedmiotowych obligacji przedmiotem zastawu, trudno nie uznać, że okoliczność ta nie wpływa na wartość nabywanych przez akcjonariuszy akcji spółki oraz na sytuację majątkową samej spółki. Obciążenie przedsiębiorstwa zastawem rejestrowym powoduje, że nie może być ono przedmiotem swobodnych transakcji rynkowych, albowiem istnieje konieczność uzyskania zgody zastawnika na wykreślenie zastawu rejestrowego, oraz może wpłynąć na wartość samego przedsiębiorstwa.

W konsekwencji, na mocy przywołanych wyżej przepisów, w pkt I sentencji wyroku uchwałę numer (...) Zwyczajnego Walnego Zgromadzenia Akcjonariuszy (...) S.A. w W. z dnia 26 czerwca 2015 roku.

W pkt II wyroku orzeczono o kosztach postępowania na zasadach odpowiedzialności za wynik procesu i kosztów celowych - art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w zw. z art. 108 § 1 k.p.c. zasądzając od (...) S.A. w restrukturyzacji z siedzibą w W. na rzecz Fundacji (...) we W. kwotę 2 360,00 zł tytułem zwrotów kosztów procesu, tj. 2 000,00 zł opłaty stałej od pozwu oraz 360,00 zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego (§ 10 ust. 1 pkt 21 Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu z 28 września 2002 r.).

SSO Marzena Iwańska