Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 24 kwietnia 2018r.

Sąd Okręgowy w Częstochowie VI Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSO Hanna Morejska

Sędzia: SSO Karol Kołodziejczyk (spr.)

Sędzia: SSO Janina Ignasiak

Protokolant: st. sekr. sądowy Ilona Idzikowska

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 24 kwietnia 2018r. w C.

sprawy z powództwa A. S. (1)

przeciwko (...) Spółce z o.o. w W.

o zapłatę

na skutek apelacji powoda

od wyroku Sądu Rejonowego w Lublińcu z dnia 28 listopada 2017r.

sygn. akt I C 72/17

uchyla zaskarżony wyrok w sprawę przekazuje do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu w Lublińcu z uwzględnieniem kosztów procesu apelacyjnego.

Sygn. akt VI Ca 153/18

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 28 listopada 2017 r. Sąd Rejonowy w Lublińcu oddalił powództwo A. S. (1) skierowane przeciwko (...) Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w W. o zapłatę z tytułu naruszenia dóbr osobistych powoda, zasądzając od powoda A. S. (1) na rzecz Skarbu Państwa Sądu Okręgowego w Lublińcu 123,60 zł tytułem zwrotu kosztów procesu.

Rozpoznając sprawę Sąd Rejonowy ustalił, że powód według treści wpisu w Krajowym Rejestrze Sądowym nr (...) jest wspólnikiem spółki (...) mającej siedzibę w C. i przysługuje mu połowa udziałów w tej spółce. Drugim wspólnikiem jest S. L., zaś Prezesem jednoosobowego zarządu E. L.. Sąd ustalił również, że 26 lutego 2003 r. powód zbył A. S. (2) przysługujące mu udziały w spółce na podstawie umowy sprzedaży. Zbycia udziałów nie zarejestrowano w Krajowym Rejestrze Sądowym, o zarejestrowanie tego stanu powód wystąpił w toku tego procesu 18 września 2017 r. A. S. (2) nabyte udziały w spółce (...) zbyła 1 lipca 2003 r. P. K.. Fakt ten także nie został ujawniony w Krajowym Rejestrze Sądowym. 26 marca 2004 r. wspólnicy poprzednika prawnego pozwanego członkowie spółki cywilnej (...), R. K., E. K. wnieśli o zasądzenie od (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w C. 3.230 złotych z ustawowymi odsetkami za zwłokę od 22 października 2002 roku tytułem należności określonej w fakturze Vat (...) oraz 8.037,77 zł z ustawowymi odsetkami za zwłokę od 5 listopada 2002 roku tytułem należności określonych w Fakturze Vat nr (...). Nakazem zapłaty wydanym przez Sąd Rejonowy w Częstochowie 14 maja 2004 r. w sprawie VIII GNc (...) żądanie uwzględniono. Nakaz zapłaty utracił moc, a postępowanie w sprawie prawomocnie umorzono. 10 sierpnia 2006 r. spółka jawna (...), R. K., E. K. wnieśli o zasądzenie od spółki z ograniczoną odpowiedzialnością (...) 3.230 zł z odsetkami w ustawowej wysokości od 22 października 2002 r. oraz 8036,77 zł z odsetkami w ustawowej wysokości od 5 listopada 2002 r. na podstawie tego samego stanu co w sprawie VIII GNc(...). Prawomocnym nakazem, wydanym przez Sąd Rejonowy w Częstochowie 3 listopada 2006 r. w sprawie VIII GNc (...), żądanie w całości uwzględniono. Następnie Sąd Rejonowy ustalił, że 20 maja 2011 r. pozwany wysłał do (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością ostrzeżenie o zamiarze przekazania informacji gospodarczej o nieuregulowaniu długu stwierdzonego nakazem zapłaty wydanym w sprawie VIII GNc (...).

Z dalszych ustaleń Sądu I instancji wynika, że od dnia 31 sierpnia 2011 do 28 czerwca 2016 r. w Krajowym Rejestrze Długów Biurze Informacji Gospodarczej było publikowane ogłoszenie o treści: (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w C. ul. (...) jest dłużnikiem spółki z ograniczoną odpowiedzialnością (...), zobowiązana jest świadczyć na podstawie nakazu zapłaty wydanego przez Sąd Rejonowy 14 maja 2004 w sprawie VIII GNc (...) kwotę 11.262,77 złotych wymagalną 18 listopada 2002 roku zaś ostrzeżenie o zamiarze opublikowania stanu wysłano 20 maja 2011 roku. W ogłoszeniu wskazano, że wspólnikami dłużnika spółki (...) są S. L. i powód, zaś organem zarządzającym dłużnika E. L..

W oparciu o powyższe ustalenia Sąd Rejonowy zważył, że treść ogłoszenia publikowana w Krajowym Rejestrze Długów wskazuje, że dłużnikiem jest spółka z ograniczoną odpowiedzialnością (...), a osoby wspólników tej spółki, prezes zarządu wskazano zgodnie z treścią wpisu w Krajowym Rejestrze Sądowym, będącym rejestrem publicznym. Mając w polu widzenia powyższą konstatację oraz dokonując analizy przepisów art.15 ust.1 pkt. 1,2,3 i 4 ustawy z 9 kwietnia 2010 r. o udostępnianiu informacji gospodarczych i wymianie danych gospodarczych, Sąd doszedł do wniosku, że w świetle okoliczności sprawy, zachowanie strony pozwanej było prawidłowe, w szczególności wierzyciel mógł przekazać także informacje gospodarcze wskazujące wspólników dłużnika będącego spółką z ograniczoną odpowiedzialnością. Sąd Rejonowy podkreślił, że wierzyciel, który przekazuje do Biura Informacji Gospodarczej informacje o zobowiązaniu dłużnika, zawierającą dane zgodne z publicznymi rejestrami, w tym zgodne z treścią wpisu w Krajowym Rejestrze Sądowym, nie postępuje bezprawnie, bo nie ujawnia danych, które według porządku prawnego są chronione i powodują naruszenie dobra osobistego.

W konkluzji Sąd Rejonowy podniósł, że skoro nie wykazano bezprawnego naruszenia dobra osobistego powoda przez pozwanego, pozwany nie opublikował informacji, że dłużnikiem jest powód, żądanie należało oddalić. Sąd I instancji zaznaczył, że obowiązek uaktualnienia wpisu w Krajowym Rejestrze Sądowym dotyczącego spółki z ograniczoną odpowiedzialnością (...) ciążył na zarządzie tej spółki, zatem ewentualne żądanie odszkodowania powód winien kierować przeciwko spółce, bądź członkowi zarządu spółki.

Powyższy wyrok apelacją zaskarżył powód A. S. (1) w całości, zarzucając :

1) naruszenie przepisów postępowania, tj.:

a) art. 233 § 1 k.p.c., poprzez błędne ustalenie stanu faktycznego sprawy i wyprowadzenie z zebranego w postępowaniu materiału dowodowego wniosków z niego nie wynikających, a ponadto sprzecznych z zasadami rozumowania i doświadczenia życiowego, polegającymi na przyjęciu, iż powód jest (...) Sp. z o.o., a zatem odpowiada za zaciągnięte przez spółkę zobowiązania, podczas gdy z umowy sprzedaży z dnia 26.02.2003 r. oraz zeznań świadka A. S. (2) wprost wynika, iż powód skutecznie zbył wszystkie posiadane przez siebie udziały w (...) Sp. z o.o. i od 2003 r. nie jest wspólnikiem spółki i nie jest z nią w żaden sposób związany;

b) art. 233 § 1 k.p.c., poprzez błędne ustalenie stanu faktycznego sprawy i wyprowadzenie z zebranego w postępowaniu materiału dowodowego wniosków z niego nie wynikających, a ponadto sprzecznych z zasadami rozumowania i doświadczenia życiowego, polegającymi na przyjęciu, ze pozwany miał prawo wpisać powoda w dniu 31 sierpnia 2011 r. do Krajowego Rejestru Długów Biura Informacji Gospodarczej S.A. na podstawie nakazu zapłaty wydanego przez Sąd Rejonowy w C. (...) w dniu 14 maja 2004 r. w sprawie VIII GNc (...), podczas gdy przedmiotowy nakaz zapłaty utracił swoją moc (przestał istnieć) w wyniku wydania przez Sąd w dniu 22 lipca 2005 r. postanowienia o umorzeniu postępowania w sprawie, a zatem brak podstawy do wpisania powoda do rejestru dłużników niewypłacalnych;

2/ naruszenie prawa materialnego tj.:

a) art. 5 k.c. w zw. z art. 15 ust. 2 pkt 4 ustawy o udostępnianiu informacji gospodarczych i wymianie danych gospodarczych z dnia 9 kwietnia 2010 r., przez jego niezastosowanie do ustalonego sprawie stanu faktycznego, co skutkowało udzieleniem ochrony prawnej działaniu pozwanego, pomimo, że działanie to było bezprawne i sprzeczne z zasadami współżycia społecznego, a w konsekwencji doprowadziło do wpisania powoda do Krajowego Rejestru Długów Biura Informacji Gospodarczej S.A. pomimo, iż nigdy nie był on wspólnikiem jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością;

b) art. 256 § 1 k.s.h., poprzez jego błędną wykładnię, polegającą na przyjęciu, że powodowi przysługiwało uprawnienie do zgłoszenia zmian we wpisie (...) Sp. z o.o. w Krajowym Rejestrze Sądowym, podczas gdy wszelkich zmian oraz uaktualnień we wpisach dotyczących spółki może zgłaszać wyłącznie jej zarząd, a nie były wspólnik, co w konsekwencji stanowiło niewłaściwe zastosowanie art. 256 § 1 k.s.h.

Wskazując na powyższe zarzuty, apelujący wniósł o zamianę zaskarżonego wyroku w całości, poprzez uwzględnienie powództwa w całości i zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kwoty 3.991 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie w zapłacie liczonymi od dnia 1.07.2016 r. do dnia zapłaty oraz zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kosztów procesu za obie instancje, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych, względnie uchylenie wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania.

Pozwana w odpowiedzi na apelację wniosła o jej oddalenie jako oczywiście bezzasadnej i zasądzenie od powoda na rzecz pozwanej kosztów postępowania apelacyjnego, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm prawem przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje.

Apelacja okazała się zasadna, jakkolwiek większość podniesionych w niej zarzutów była chybiona.

Jeśli chodzi o zarzut z pkt 1 a, to wbrew twierdzeniom skarżącego, Sąd Rejonowy nie ustalił, że powód jest wspólnikiem spółki (...) (...) Z pisemnych motywów zaskarżonego orzeczenia wynika (k. 124 akt), że Sąd I instancji ustalił, że powód figurował tylko jako wspólnik spółki (...)w Krajowym Rejestrze Sądowym (w dacie kiedy doszło do wpisu powoda do Krajowego Rejestru Długów) i posiadał połowę udziałów w tej spółce, ustalenie to zostało dokonane na podstawie treści wpisu w tym Rejestrze dotyczącym w/w podmiotu gospodarczego. Ustalenie to było więc prawidłowe, gdyż odpowiadało informacjom zawartym w powszechnym rejestrze publicznym. Słuszne było zatem stanowisko Sądu I Instancji, że zachowanie pozwanego (wierzyciela), kierującego się tą okolicznością nie było bezprawne. Niewątpliwie w oparciu o powyższą informację strona pozwana miała podstawy do tego, żeby przyjąć, iż powód jest wspólnikiem (...) Sp. z o.o. pomimo tego, że już dużo wcześniej, przed dokonaniem – na wniosek pozwanego, wpisu powoda w KRD, powód zbył wszystkie przysługujące mu udziały w tym podmiocie i zapis w KRS był nieaktualny. Okoliczność ta jest irrelewantna dla oceny zachowania pozwanego, skoro nie została ona ujawniona w KRS, a pozwany o tym fakcie nie wiedział z innych źródeł, kierował się treścią wpisu i zasadą domniemania prawdziwości wpisu, która funkcjonuje na gruncie ustawy o KRS (art. 17 ust.1 ustawy). Nadto, przed dokonaniem wpisu pozwany (wierzyciel) wezwał na piśmie powoda (dłużnika) do zapłaty długu z ostrzeżeniem o możliwości skierowania wniosku o wpis do rejestru dłużników w przypadku braku zapłaty, wezwanie to pozostało bez żadnej reakcji. Strona powodowa w żaden sposób nie wykazała, że pozwany miał wiedzę, że powód nie jest wspólnikiem dłużnej spółki, w szczególności że pozwany został poinformowany o zawarciu umowy zbycia udziałów spółki przez powoda. Z pewnością to nie pozwany był również odpowiedzialny za aktualizację danych spółki (...) w KRS, gdyż obowiązek ten spoczywał na osobach reprezentujących tę spółkę.

W świetle przedstawionych okoliczności, wyciąganie na tej podstawie negatywnych konsekwencji wobec strony pozwanej jest nieuzasadnione, pozwany nie był w żaden sposób odpowiedzialny za zaniedbania dłużnej spółki, z którą nie był powiązany kapitałowo ani osobowo. Wskazany zarzut jest więc bezzasadny.

Nietrafny okazał się również zarzut z pkt 1 b. Błędne jest bowiem stanowisko strony powodowej, które sprowadza się do twierdzenia, że podstawą wpisu do KRD może być wyłącznie tytuł egzekucyjny lub tytuł wykonawczy. Jak wynika z art. 15 ust.1 pkt 2 ustawy z dnia 9 kwietnia 2010 r. o udostępnianiu informacji gospodarczych i wymianie danych gospodarczych (Dz.U.2018.470 j.t.), warunkiem przekazania do Biura KRD informacji o zobowiązaniu dłużnika, stanowiących podstawę wpisu, jest istnienie wymagalnego (od co najmniej 30 dni i w określonej co najmniej kwocie) zobowiązania. Z przepisu tego nie wynika, aby kryterium zgłoszenia stanowiło istnienie tytułu wykonawczego, czy też tytułu egzekucyjnego. Potwierdzenie istnienia i wymagalności takiego zobowiązania tytułem egzekucyjnym pozostaje bez znaczenia dla możliwości dokonania wpisu. Istnienie natomiast po stronie pozwanej wymagalnej wierzytelności wobec dłużnej spółki jest bezsporne. Przesądza o tym fakt wydania przez Sąd Rejonowy w C. prawomocnego nakazu zapłaty z dnia 3 listopada 2006 r. w sprawie GNc (...), którym zasądzono kwotę pieniężną od spółki (...) Sp. z o.o. na rzecz strony pozwanej, obejmującą przedmiotową wierzytelność. Oznacza to, że istniały podstawy do tego, aby strona pozwana wnioskowała o wpis na listę dłużników spółki (...).

W związku z tym, nie ma istotnego znaczenia fakt umorzenia postępowania toczącego się w sprawie VIII GNc (...), w której został wydany nakaz zapłaty wymieniony we wniosku o wpis przez stronę pozwaną, gdyż – jak wyżej wskazano, podstawę wpisu w KRD nie stanowi tytuł egzekucyjny, ale wymagalne zobowiązanie, a ta okoliczność nie budzi wątpliwości. Kwestia, jakim tytułem przedmiotowe zobowiązanie zostało następnie stwierdzone, pozostaje w tym zakresie bez znaczenia dla sprawy.

Niezależnie od powyższych uwag, należy podkreślić, że umorzenie postępowania ze względów formalnych, a taka sytuacja zaistniała w postępowaniu w sprawie VIII GNc (...) (k. 48 akt VIII GNc(...)), nie oznacza, iż Sąd dokonał merytorycznej oceny roszczenia. W związku z tym, wywody apelacji w oparciu o tę okoliczność dla wykazania, że wierzytelność strony pozwanej była sporna, są chybione.

Co do zarzutu z pkt 2 b, to jest on nietrafny z tego powodu, że nie pozostaje w związku z oceną zachowania pozwanego, a więc nie dotyczył przedmiotu postępowania. Art. 256 § 1 k.s.h. wymienia jedną z kompetencji zarządu spółki z o.o., jaką stanowi zgłaszanie do sądu rejestrowego zmian w umowie spółki. Jak wyżej wskazano, strona pozwana nie była w żaden sposób powiązana ze spółką (...), nadto z powołanej regulacji wynika, że nie posiadałaby legitymacji do zgłoszenia zmian we wpisie tego podmiotu do KRS.

Zasadny był natomiast zarzut z pkt 2 a. Trzeba bowiem przyjąć, że o ile były podstawy, żeby wpisać na listę dłużników spółkę (...) Sp. z o.o., o tyle nie było uprawnienia do tego, aby przekazać do Biura KRD dane osobowe powoda jako wspólnika zadłużonej spółki. Z art. 15 ust. 2 pkt 4 cyt. ustawy z dnia 9 kwietnia 2010 r. wynika, że wierzyciel może (przy spełnieniu warunków z ust. 1 art. 15 ustawy) przekazać do Biura - w przypadku dłużnika, który jest spółką kapitałową tj. spółką akcyjną lub spółką z o.o. - informacje gospodarcze dotyczące wspólnika takiej spółki wyłącznie wówczas, gdy taka spółka jest jednoosobową spółką kapitałową. W badanej sprawie, co jest bezsporne, dłużnik - spółka (...) Sp. z o.o. miała dwóch wspólników, dlatego nie było podstaw do ujawniania danych osobowych powoda we wniosku o wpis.

Bezsprzecznie zatem strona pozwana, ujawniając powyższe dane, wykroczyła poza dopuszczalny ustawą zakres informacji, jakie mogła przekazać do Biura KRD, które to dane stanowiły następnie podstawę i treść wpisu. Cytowany art. 15 ust. 2 pkt 1-5 ustawy z dnia 9 kwietnia 2010 r. zawiera katalog zamknięty dotyczący zakresu informacji, jakie może przekazać wierzyciel o dłużniku, informacje te zostały enumeratywnie wyliczone, w związku z czym wykładnia rozszerzająca nie jest dopuszczalna. Niewątpliwie powyższe zachowania było sprzeczne z normą art. 15 ust. 2 pkt 4 cyt. ustawy z dnia 9 kwietnia 2010 r., powód nigdy bowiem nie był wspólnikiem (...) Sp. z o.o.

Zatem, trzeba stwierdzić, że Sąd I instancji, uznając, iż wpis powoda na liście dłużników był prawidłowy oraz że nie doszło do naruszenia żadnych przepisów prawa i na tej podstawie oddalając powództwo, nie rozpoznał istoty sprawy, ponieważ powinien przyjąć, że istotnie doszło do naruszenia dobra osobistego powoda i rozważyć w świetle okoliczności sprawy, czy było to tego rodzaju naruszenie, które uzasadniałoby zasądzenie z tego tytułu zadośćuczynienia, a jeśli tak, to zasądzić zadośćuczynienie i ustalić jego wysokość. Sąd winien mieć w polu widzenia, iż przyznanie zadośćuczynienia w związku z naruszeniem dobra osobistego nie jest obligatoryjne lecz fakultatywne i zależy od oceny każdorazowo dokonywanej w odniesieniu do okoliczności konkretnej sprawy. Zastosowanie art. 448 k.c. jest fakultatywne, nawet bowiem po ustaleniu zawinionego działania sprawcy naruszenia dobra osobistego zasądzenie odpowiedniego świadczenia zależy od oceny sądu. Nieuprawnione wykładnią art. 24§1 k.c. byłoby przyjęcie, że samo stwierdzenie naruszenia dobra osobistego implikuje zasądzenie powyższego świadczenia . Dla zasądzenia świadczenia ze wskazanej podstawy prawnej podstawowym kryterium pozostaje rozmiar i intensywność doznanej przez poszkodowanego krzywdy (ocenianej według miar zobiektywizowanych) oraz stopień negatywnych konsekwencji wynikających z naruszonego dobra osobistego. Zasądzenie świadczenia w oparciu o art. 448 k.c. nie może mieć miejsca w każdym przypadku dyskomfortu psychicznego po stronie powoda (por.: wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 19 kwietnia 2013r., VI ACa 1146/12, LEX nr 1362944; wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia 20 lutego 2013r., I ACa 766/12, LEX nr 1306002). Naruszenie zatem dobra osobistego nie skutkuje automatycznie podstawą do zasądzenia zadośćuczynienia w oparciu o art. 24 k.c. w zw. z art. 23 k.c.. Dlatego również tę kwestię Sąd Rejonowy winien rozważyć.

Powyższe względy zadecydowały o uchyleniu zaskarżonego postanowienia. Rozpoznając sprawę ponownie, Sąd Rejonowy będzie miał na uwadze przedstawioną ocenę prawną i wskazania co do dalszego postępowania.

Orzeczono na podstawie art.386 § 4 k.p.c.