Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 30 kwietnia 2018 r.

Sąd Okręgowy w Sieradzu I Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodniczący: SSO Przemysław Majkowski

Protokolant : st. sekr. sąd. Beata Krysiak

po rozpoznaniu w dniu 30 kwietnia 2018 r. w Sieradzu

na rozprawie

sprawy z powództwa P. K. (1)

przeciwko Skarbowi Państwa – Zakładowi Karnemu w S.

o zadośćuczynienie i odszkodowanie

1.  oddala powództwo,

2.  nie obciąża powoda P. K. (1) kosztami procesu,

3.  zasądza od Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Sieradzu na rzecz adwokata E. P. kwotę 295,20 (dwieście dziewięćdziesiąt pięć 20/100) złotych brutto tytułem zwrotu kosztów nieopłaconej pomocy prawnej ustanowionej dla powoda z urzędu.

Sygn. akt I C 258/15

UZASADNIENIE

W pozwie z dnia 10 października 2015 r. (data wpływu) powód P. K. (1) wniósł o „zasądzenie od pozwanego Skarbu Państwa-Dyrektora Zakładu Karnego w S. kwoty 1.200.000 (dwieście tysięcy złotych) odszkodowania za utratę zdrowia zarówno fizycznego jak i psychicznego „w wyniku przestępczych, niewłaściwych działań funkcjonariuszy SW w ZK w S. ’’oraz kwoty 2.200.000 zadośćuczynienia za doznane krzywdy i naruszenia godności osobistej za poniżanie, upokorzenie w ramach w ramach wykonywania kary pozbawienia wolności w okresie od 12 czerwca 2008 r. do 25 lipca 2012 r. i od 15 stycznia 2015 r. do 14 maja 2015 r. Łącznie powód domagał się od Skarbu Państwa, Zakładu Karnego w S. zapłaty za poniesione krzywdy w kwocie 400.000 zł”, (pozew k. 2-3).

W odpowiedzi na pozew pełnomocnik pozwanego Skarbu Państwa - Zakładu Karnego w S. wniósł o oddalenie powództwa oraz zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów postępowania, (odpowiedź na pozew k. 56-59).

Sąd Okręgowy ustalił, co następuje:

Powód P. K. (1) odbywał w Zakładzie Karnym w S. kary pozbawienia wolności w okresach od dnia 12 czerwca 2008 r. do dnia 29 lipca 2009 r., od dnia 09 września 2009 r. do 25 lipca 2012 r. oraz od dnia 15 stycznia 2015 r. do dnia 14 maja 2015 r. orzeczone wobec niego wyrokami Sądu Rejonowego w Zduńskiej Woli w sprawach o sygn. akt II K 212/07, II K 948/09, II K 212/07, II K 948/09 oraz wyrokami Sądu Rejonowego w Sieradzu w sprawach o sygn. akt II K 389/03, II K 948/09, II K 208/15. W trakcie odbywania kary powód przebywał w celach wieloosobowych z różnymi współosadzonymi. W trakcie odbywania kar pozbawienia wolności powód wielokrotnie zmieniał swoją deklarację, co do używania artykułów tytoniowych, co skutkowało przenoszeniem do innych cel mieszkalnych. W powyższym okresie w żadnej z wymienionych cel nie przebywało z powodem więcej osadzonych niż było to przewidziane. Fakt przeludnienia cel nie występował w spornym okresie w Zakładzie Karnym w S.. Powód nie miał wydanej decyzji o osadzeniu w warunkach przeludnienia. W czasie odbywania przez powoda kary pozbawienia wolności w Zakładzie Karnym w S. wszystkie cele wyposażone były w standardowy sprzęt kwaterunkowy zapewniający każdemu osadzonemu osobne miejsce do spania i jedzenia oraz przechowywania żywności i rzeczy osobistych. W pozwanym Zakładzie każda cela ma oświetlenie elektryczne, centralne ogrzewanie, instalacje wodno-kanalizacyjną i wentylacyjną, podlegającą raz w roku okresowej kontroli. W każdej znajduje się stół i odpowiednia do liczby osadzonych ilość taboretów. Światła jarzeniowe, które były w celach były dopuszczone do użytkowania w budynkach zamieszkania zbiorowego. W trakcie odbywania kary pozbawienia wolności w trakcie odpoczynku powód nie zawsze korzystał z łóżka znajdującego się w celi. Zdarzało się że P. K. (1) kładł się na materacu, który umiejscowiony był na podłodze celi mieszkalnej. P. K. (2) od dnia osadzenia w Zakładzie Karnym w S. tj. od dnia 12 czerwca 2008 r. pozostawał pod stałym nadzorem lekarzy pierwszego kontaktu, lekarza psychiatry oraz innych specjalistów zgodnie ze zleceniami konsultacji i potrzeb zdrowotnych wymienionego. Do 2008 r. powód korzystał z 15 porad lekarza pierwszego kontaktu, z 14 porad psychiatry, jeden raz z powodu reakcji nerwicowej z porady pogotowia ratunkowego, gdzie był przedstawiony na konsultację neurologiczną. W trakcie wizyt z pacjentem nie było kontaktu słowno-logicznego. W roku 2009 r. od stycznia do lipca powód był na 5 wizytach u lekarzy pierwszego kontaktu, siedmiokrotnie badany przez psychiatrę oraz 10-krotnie przez dermatologa. Był też konsultowany przez neurologa. P. K. (1) dalej nie nawiązywał kontaktu słowno-logicznego z lekarzami. Nie zachowywał również podstawowych zasad higieny osobistej. Z tego powodu zaczęły się u powoda dolegliwości skórne. W lipcu 2009 r. z powodu braku postępu w leczeniu dermatologicznym powód został przewieziony do (...) w Areszcie Śledczym w P., gdzie był leczony ze zmian skórnych, zdiagnozowany neurologicznie, psychiatrycznie, ortopedycznie i internistycznie z powodu braku kontaktu słownego, niedowładu kończyny dolnej prawej, wysokiego OB oraz infekcji układu moczowego. Od września do końca 2009 r. po leczeniu szpitalnym powód sześciokrotnie korzystał z wizyt lekarz POZ, trzykrotnie przedstawiany do dermatologa i psychiatry oraz był konsultowany laryngologicznie z powodu kichania. W 2010 r. powód był na 15 wizytach u lekarza POZ, któremu okazywał krostki na skórze. Miał zalecaną poprawę higieny osobistej oraz był 13-krotnie przedstawiany do dermatologa, czterokrotnie do psychiatry. Powód nadal nie nawiązywał kontaktu słowno-logicznego. W dniu 29 stycznia 2010 r. Prokuratura Rejonowa w Sieradzu odmówiła wszczęcia dochodzenia o sygn. 2 Ds. 1478/09 w sprawie znęcania się w Zakładzie Karnym w S. współwięźniów nad P. K. (1) w trakcie odbywania przez wymienionego orzeczonych kar pozbawienia wolności wobec braku danych dostatecznie uzasadniających podejrzenie popełniania przestępstwa. W roku 2011 powód był na 18 odbytych wizytach u lekarza POZ, na 9 konsultacjach psychiatrycznych i nadal nie nawiązywał kontaktu słowno-logicznego, swoje dolegliwości przedstawiał na kartkach. Były one pisane przez niego, współosadzonych lub przez matkę osadzonego. Był również konsultowany stomatologicznie oraz przez chirurga szczękowego z powodu guzka na policzku. Z tego powodu miał wykonane badanie (...). Z badania patomorfologicznego wynikło, że była to zmiana o typie kaszaka lub torbieli naskórkowej, w stanie zapalenia ropnego. Powód stale znajdował się pod stałą opieką lekarzy tak pierwszego kontaktu jak i wynikających z potrzeb zdrowotnych specjalistów. Przez cały okres od osadzenie nie nawiązywał kontaktu słowno-logicznego z pracownikami SW w tym również z lekarzami. Zalecane badania diagnostyczne oraz leczenie farmakologiczne realizowane wobec P. K. (1) były zgodnie ze zleceniami lekarzy na bieżąco. Powód czasami odmawiał przyjmowania zleconych leków. W dniu 25 lipca 2012 r. powód opuścił pozwany Zakład. (dowód: informacja o pobytach i orzeczeniach k. 61-63, informacja o zmianach w osadzeniu k. 95, częściowo zeznania powoda- protokół rozprawy z dnia 04 lipca 2016 r. 00:06:21-00:38:07 w zw. z k. 101v-102, zeznania świadka K. T.- protokół rozprawy z dnia 04 lipca 2016 r. 01:05:48-01:17:46 w zw. z k. 102v-103, zeznania świadka D. J.- protokół rozprawy z dnia 04 lipca 2016 r. 01:17:46-01:30:25 w zw. z k. 103, zeznania świadka B. G.- protokół rozprawy z dnia 04 lipca 2016 r. 01:30:25-01:43:55 w zw. z k. 106-106v, zeznania świadka A. N.- protokół rozprawy z dnia 04 lipca 2016 r. 01:43:55 w zw. z k. 106v, dokumentacja medyczna powoda k. 124-125, 168-200, 201-232, zeznania świadka M. G.- protokół rozprawy z dnia 17 listopada 2016 r. 00:14:52-00:25:23 w zw. z k. 253v-254, częściowo zeznania świadka J. K.- protokół rozprawy z dnia 17 listopada 2016 r. 00:25:23-00:54:15 w zw. z k. 254, częściowo zeznania świadka R. K.-protokół rozprawy z dnia 17 listopada 2016 r. 00:54:15-01:07:22 w zw. z k. 254-254v, częściowo zeznania świadka S. N.- protokół rozprawy z dnia 25 maja 2017 r. 00:04:05-00:30:22 w zw. z k. 315v-316, opinia (...) w Ł. Klinika (...) k. 334-350, opinia uzupełniająca k. 391-397, dokumentacja medyczna powoda k. 398-400, częściowo zeznania powoda- protokół rozprawy z dnia 30 kwietnia 2018 r. 00:04:39-00:45:32 w zw. z k. 422-422v).

Po opuszczeniu Zakładu Karnego P. K. (1) podjął leczenie w prywatnym gabinecie psychiatrycznym Prof. dr. hab. W. G. w Ł.. Po kilku miesiącach leczenia powód ponownie zaczął nawiązywać kontakt słowno-logiczny z otoczeniem. W dniu 15 stycznia 2015 r. powód ponownie trafił do zakładu karnego w związku z odwołaniem warunkowego przedterminowego zwolnienia. Ze względu na informacje zawarte w notatce psychologa z dnia 16 stycznia 2015 r. powód karę odbywał w zakładzie karnym typu zamkniętego. Zachowanie osadzonego w trakcie odbywania kary można określić jako przeciętne. Starał się przestrzegać przepisy porządku wewnętrznego oraz regulaminu wykonywania kary pozbawienia wolności. Nie był w tym czasie nagradzany ani karany dyscyplinarnie, nie przyznawano mu ulg. W dniu 08 sierpnia 2015 r. Prokurator Prokuratury Rejonowej w Sieradzu wydał postanowienie w sprawie sygn. DR-1849/14, RSD-392/15, 3Ds. 349/15, mocą którego umorzył postępowanie w sprawie zaistniałego w czasie od 2008 r. do 2012 roku w Zakładzie Karnym w S., woj. (...) doprowadzenia P. K. (1) do innych czynności seksualnych tj. o przestępstwo z art. 197 § 2 KK - wobec braku danych dostatecznie uzasadniających podejrzenie popełniania przestępstwa. W czasie odbywania przez powoda orzeczonych kar pozbawienia wolności w dokumentacji jednostki penitencjarnej w S. nie odnotowano żadnego faktu naruszenia praw powoda jako osadzonego, a sam powód nie składał skarg na warunki osadzenia i zakwaterowania oraz traktowanie przez współosadzonych lub funkcjonariuszy, (dowód: informacja o pobytach i orzeczeniach k. 61-63, informacja o zmianach w osadzeniu k. 95, częściowo zeznania powoda- protokół rozprawy z dnia 04 lipca 2016 r. 00:06:21-00:38:07 w zw. z k. 101v-102, zeznania świadka K. T.- protokół rozprawy z dnia 04 lipca 2016 r. 01:05:48-01:17:46 w zw. z k. 102v-103, zeznania świadka D. J.- protokół rozprawy z dnia 04 lipca 2016 r. 01:17:46-01:30:25 w zw. z k. 103, zeznania świadka B. G.- protokół rozprawy z dnia 04 lipca 2016 r. 01:30:25-01:43:55 w zw. z k. 106-106v, zeznania świadka A. N.- protokół rozprawy z dnia 04 lipca 2016 r. 01:43:55 w zw. z k. 106v, dokumentacja medyczna powoda k. 124-125, 168-200, 201-232, zeznania świadka M. G.- protokół rozprawy z dnia 17 listopada 2016 r. 00:14:52-00:25:23 w zw. z k. 253v-254, częściowo zeznania świadka J. K.- protokół rozprawy z dnia 17 listopada 2016 r. 00:25:23-00:54:15 w zw. z k. 254, częściowo zeznania świadka R. K.-protokół rozprawy z dnia 17 listopada 2016 r. 00:54:15-01:07:22 w zw. z k. 254-254v, częściowo zeznania świadka S. N.- protokół rozprawy z dnia 25 maja 2017 r. 00:04:05-00:30:22 w zw. z k. 315v-316, opinia (...) w Ł. Klinika (...) k. 334-350, opinia uzupełniająca k. 391-397, dokumentacja medyczna powoda k. 398-400, częściowo zeznania powoda- protokół rozprawy z dnia 30 kwietnia 2018 r. 00:04:39-00:45:32 w zw. z k. 422-422v).

W toku postępowania Sąd przeprowadził dowód z opinii (...) w Ł. Kliniki (...). W złożonej opinii biegli nie stwierdzili u powoda, w okresie od 2008 r. do chwili opiniowania występowania objawów zaburzeń stresowych pourazowych. Stwierdzili natomiast występowanie w okresie od 2008 r. do 2012 r. objawów zaburzeń adaptacyjnych. Na podstawie zgromadzonego w aktach sprawy materiału biegli nie byli w stanie potwierdzić lub wykluczyć, czy powód był lub jest ofiarą przemocy fizycznej i psychicznej, w tym gwałtów homoseksualnych. Biegli stwierdzili natomiast, iż wieloletnie zaniemówienie powoda w czasie odbywania przez niego kary w okresie objętym pozwem miało charakter zachowań celowych. Biegli stwierdzili, że postępowanie służby zdrowia w zakładzie karnym w okresie objętym pozwem było prawidłowe. Biegli nie byli w stanie odnieść się do prawidłowości postępowania funkcjonariuszy w zakładzie karnym, (dowód: opinia (...) w Ł. Klinika (...) k. 334-350, opinia uzupełniająca k. 391-397).

Powyżej przedstawiony stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie wszechstronnego rozważenia materiału dowodowego zebranego w sprawie, w postaci zeznań świadków: D. J., K. T., B. G., A. N. oraz dokumentów załączonych do akt. Ustalając stan faktyczny, Sąd nie dał przy tym wiary zeznaniom świadka S. N., w których podawał on, że powód był wykorzystywany seksualnie przez innych więźniów, że był ofiarą bicia i znęcania się przez współosadzonych oraz że funkcjonariusze i współosadzeni Zakładu Karnego w S. dopuszczali się wobec niego i innych osadzonych niezgodnych z prawem działań. Powyższe zeznania są sprzeczne z zeznaniami funkcjonariuszy SW: D. J., K. T., B. G., A. N.. Powód nie przedstawił przy tym żadnych dowodów na potwierdzenie swoich roszczeń. Przesłuchani zaś w sprawie świadkowie S. N., J. K. oraz R. K. podawali okoliczności, o których informacje powzięli głównie od samego powoda lub od innych osób, a nie których byli naocznymi świadkami. Tym samym Sąd uznał, że okoliczności te nie zostały udowodnione, a niewątpliwie to na powodzie, jako osobie, która wywodzi skutki prawne z faktów przez siebie podanych, spoczywał ciężar udowodnienia tych okoliczności (art. 6 k.c.). W tym miejscu wskazać należy, że na podstawie przepisów Kodeksu postępowania cywilnego rzeczą Sądu nie jest zarządzenie dochodzeń w celu uzupełnienia lub wyjaśnienia twierdzeń stron i wykrycia środków dowodowych pozwalających na ich udowodnienie, ani też Sąd nie jest zobowiązany do przeprowadzenia z urzędu dowodów zmierzających do wyjaśnienia okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy (art. 232 k.p.c). Obowiązek przedstawienia dowodów spoczywa na stronach (art. 3 k.p.c), a ciężar udowodnienia faktów mających dla rozstrzygnięcia sprawy istotne znaczenie (art. 227 k.p.c.) spoczywa na stronie, która z faktów tych wywodzi skutki prawne (art. 6 k.c.). Stanowisko takie zawarł Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 17 grudnia 1996 roku (I CKU 45/96, opubl. OSNC z 1997, z. 6-7, poz. 76). Mając zatem na względzie rządzącą procesem cywilnym zasadę kontradyktoryjności postępowania i nie znajdując podstaw do przeprowadzenia dowodów z urzędu (art. 232 k.p.c), Sąd rozpoznał niniejszą sprawę, biorąc pod uwagę stan faktyczny ustalony na podstawie powyżej wskazanych dowodów. Za szczególnie istotny dla ustalenia stanu faktycznego oraz rozstrzygnięcia sprawy Sąd uznał dowód w postaci opinii Kliniki (...) w Ł.-Pracowni Orzecznictwa (...). Treść tej opinii oparta została na badaniu powoda i jego dokumentacji medycznej przy czym sporządzono ją z uwzględnieniem zasad fachowej wiedzy i doświadczenia. Biegli wyjątkowo szczegółowo i obszernie opisali stan zdrowia powoda, bazując przy tym na szerokiej dokumentacji medycznej P. K. (1), a nadto na wnioskach wynikających z jego badań, ustalając rzeczywiste przyczyny jego zachowania uwzględnili również swoje wieloletnie doświadczenie. Nie dostrzeżono przy tym żadnych czynników osłabiających zaufanie do wiedzy biegłych i ich bezstronności, ani żadnych ważnych powodów, które zmuszałyby do dopuszczenia dowodu z opinii innych specjalistów. Co ważne, biegli wyjątkowo szczegółowo, obszernie i jednoznacznie odnieśli się w opinii uzupełniającej do wszystkich zarzutów pełnomocnika strony powodowej zgłaszanych pod adresem wydanej opinii.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Powództwo podlegało oddaleniu w całości jako bezzasadne.

Powód dochodził zapłaty zadośćuczynienia pieniężnego w związku naruszeniem jego dóbr osobistych oraz doznanym cierpieniem, które miało być skutkiem działań podejmowanych przez współosadzonych oraz funkcjonariuszy pozwanego - Skarbu Państwa w związku z osadzeniem powoda w Zakładzie Karnym w S.. Podstawą oceny zgłoszonych roszczeń winien być zatem art. 417 k.c. statuujący odpowiedzialność deliktową za niezgodne z prawem wykonywanie władzy publicznej w powiązaniu z art. 445 w związku z art. 444 § 1 k.c., a także w pewnym zakresie art. 448 k.c.

Zgodnie z art. 417 k.c. za szkodę wyrządzoną przez niezgodne z prawem działanie lub zaniechanie przy wykonywaniu władzy publicznej ponosi odpowiedzialność Skarb Państwa. Jedynymi przesłankami odpowiedzialności Skarbu Państwa na gruncie tego przepisu są: wykonywanie władzy publicznej niezgodnie z prawem oraz powstała z tego powodu szkoda. Przesłanką odpowiedzialności z art. 417 k.c. nie jest natomiast wina żadnego podmiotu.

Według art. 417 k.c. odpowiedzialność Skarbu Państwa ma miejsce wówczas, gdy wykonującemu władzę publiczną – bez względu na sposób i formę działania – można postawić zarzut działania z naruszeniem prawa. Przepis powyższy dotyczy wszelkich czynności (działania i zaniechania) związanych z wykonywanie imperium, a więc zarówno czynności faktycznych, jak i indywidualnych rozstrzygnięć podejmowanych przy zachowaniu określonej procedury. Przez „działanie lub zaniechanie niezgodne z prawem” należy rozumieć niezgodność z konstytucyjnie rozumianymi źródłami prawa, czyli Konstytucją, ustawami, ratyfikowanymi umowami międzynarodowymi oraz rozporządzeniami, a także dorobkiem prawnym Wspólnoty Europejskiej i prawem stanowionym przez Unię Europejską. Nie ulega przy tym wątpliwości, że do sfery imperium państwa należy stosowanie środków przymusu związanych z wykonywaniem kary pozbawienia wolności i środka zapobiegawczego w postaci tymczasowego aresztowania.

Drugą przesłanką odpowiedzialności odszkodowawczej na gruncie art. 417 k.c. jest szeroko rozumiana szkoda, to jest każdy uszczerbek w prawnie chronionych dobrach danego podmiotu, zarówno o charakterze majątkowym, jak i niemajątkowym. Przepis art. 417 k.c. dotyczy zatem również odpowiedzialności Skarbu Państwa z tytułu naruszenia dóbr osobistych obywatela, co oznacza możliwość wystąpienia przez pokrzywdzonego z roszczeniem o zadośćuczynienie pieniężne za doznaną krzywdę niemajątkową. Także w wyroku z dnia 2 października 2007 r. Sąd Najwyższy przyjął, że przesłanką odpowiedzialności odszkodowawczej na podstawie tego przepisu jest szkoda w rozumieniu art. 361 § 2 k.c., może nią być także zadośćuczynienie pieniężne za doznaną krzywdę w wypadkach wskazanych w art. 445 i 448 k.c. (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 2 października 2007 r., II CSK 269/07, LEX nr 315849). Nie ulega przy tym wątpliwości, że poszkodowany może żądać zadośćuczynienia za doznaną krzywdę jedynie w wypadkach wskazanych w ustawie.

Zgodnie z art. 24 § 1 k.c. na zasadach przewidzianych w kodeksie pokrzywdzony może żądać zadośćuczynienia pieniężnego lub zapłaty odpowiedniej sumy pieniężnej na cel społeczny. Zasady przyznawania przez sąd zadośćuczynienia regulują przepisy art. 445 i 448 k.c. Powołany wyżej przepis art. 448 k.c. stanowi, że w razie naruszenia dobra osobistego sąd może przyznać temu, czyje dobro osobiste zostało naruszone, odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę lub na jego żądanie zasądzić odpowiednią sumę pieniężną na wskazany przez niego cel społeczny, niezależnie od innych środków potrzebnych do usunięcia skutków naruszenia. Stwierdzić należy, że dobra osobiste człowieka pozostają pod ochroną Konstytucji RP. W art. 30 Konstytucji, usytuowanym wśród przepisów o wolnościach, prawach i obowiązkach obywatela, ustawodawca stanowi, że przyrodzona i niezbywalna godność człowieka jest nienaruszalna, a jej poszanowanie i ochrona jest obowiązkiem władz publicznych. Obowiązek ten powinien być realizowany przez władze publiczne przede wszystkim tam, gdzie Państwo działa w ramach imperium, realizując swe uprawnienia represyjne, których wykonanie nie może prowadzić do większego ograniczenia praw człowieka i jego godności, niż to wynika z zadań ochronnych i celu zastosowanego środka (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 2 października 2007 r.). Zapewnienie przez Państwo godziwych warunków odbywania kary pozbawienia wolności jest jednym z podstawowych wymagań demokratycznego państwa prawnego, znajdującym wyraz w normach prawa międzynarodowego. Wynika to wprost z art. 10 ust. 1 ratyfikowanego przez Polskę Międzynarodowego Paktu Praw Osobistych i Publicznych z dnia 19 grudnia 1966 r. (Dz.U. z 1977 r., Nr 38, poz. 167 i 169) i z art. 3 Europejskiej Konwencji Praw Człowieka i Podstawowych Wolności z dnia 4 grudnia 1950 r., stanowiących, że każda osoba pozbawiona wolności będzie traktowana w sposób humanitarny i z poszanowaniem przyrodzonej godności człowieka. Przytoczone zasady norm prawa międzynarodowego na gruncie prawa polskiego wyrażają art. 40, 41 ust. 4 i 47 Konstytucji.

W Polsce zasady odbywania kary pozbawienia wolności reguluje przede wszystkim ustawa z dnia 6 czerwca 1997 roku kodeks karny wykonawczy (Dz. U. Nr 90 poz. 557). Nadto Minister Sprawiedliwości, rozporządzeniem z dnia 17 października 2003 roku (Dz. U. Nr 186 poz. 1820), określił w sposób szczególny warunki bytowe osób osadzonych w zakładach karnych i aresztach śledczych. W jego ramach uregulował kwestię przyznawanej więźniom odzieży, obuwia, pościeli, środków higieny, konserwacji oraz sprzętu stołowego, jak też normy wyposażenia w sprzęt kwaterunkowy cel mieszkalnych, miejsc i innych pomieszczeń w zakładach karnych. Rozporządzenie to wraz z powołanym przepisem k.k.w. jest podstawowym aktem prawnym gwarantującym więźniom w Polsce przewidziane przez polskiego ustawodawcę tzw. standardy odbywania kary pozbawienia wolności. Są one sui generis idealnym wzorcem polskiego ustawodawcy, który powinien być każdorazowo zapewniony osobom osadzonym, jako gwarancja zapewnienia pewnej równowagi pomiędzy prawami jednostki a koniecznością ich ograniczenia dla potrzeb ogółu. Zważyć dalej należy, że samo naruszenie powyższych norm nie może jednak prowadzić do konstatacji, iż doszło do naruszenia konkretnego dobra osobistego, bowiem dobro osobiste, samo w sobie, nie jest wprost powiązane z normą prawną gwarantującą minimalne standardy dla osób odbywających karę pozbawienia wolności. Normy te mają jedynie gwarantować przestrzeganie dóbr osobistych. Ich naruszenie nie musi oznaczać, iż konkretne dobro osobiste rzeczywiście zostało naruszone, niewątpliwie jednak może prowadzić do takiegoż ustalenia in concreto (vide: stanowisko Sądu Najwyższego wyrażone w wyroku z dnia 28 lutego 2007 roku, w sprawie sygn. akt V CSK 431/06 oraz Sądu Apelacyjnego w Gdańsku w wyroku z dnia 26 lutego 2009 roku w sprawie sygn. akt I ACa 21/09, który w uzasadnieniu stwierdził, iż odpowiedzialność na podstawie art. 3 Konwencji w zasadzie nie następuje za samo przebywanie osadzonego w przeludnionej celi).

Z powyższych orzeczeń ale również orzecznictwa Europejskiego Trybunału Praw Człowieka, wynika, iż dla oceny czy nastąpiło naruszenie art. 3 Konwencji konieczne jest kompleksowe zbadanie warunków pobytu skazanego, nie jest wystarczającym natomiast samo stwierdzenie pewnych nieprawidłowości. Dopiero ustalenie, że przeważająca większość elementów składających się na ogół warunków i rygorów pobytu podlega negatywnej kwalifikacji może stanowić o naruszeniu tego przepisu. Ocenie poddać należy więc nie tylko warunki sanitarne, ale również możliwość zachowania prywatności, ilość czasu spędzanego poza celą, możliwość korzystania z zajęć sportowych, możliwość pracy, wiek, stan zdrowia, następstwa psychiczne i fizyczne. Istotne jest również czy traktowanie skazanego uznane za poniżające było zamierzone, czy doszło do negatywnych następstw ewentualnego naruszenia w osobowości i zdrowiu poszkodowanego. Orzecznictwo Europejskiego Trybunału Praw Człowieka kładzie nacisk na obiektywną ocenę przyczyny, skutków i zamiaru, nie zaś subiektywne odczucie dyskomfortu osadzonego.

Wskazać również należy, iż dla przyjęcia odpowiedzialności za naruszenie dóbr osobistych zgodnie z art. 24 k.c. konieczne jest łączne zaistnienie 3 przesłanek: bezprawność działania sprawcy, istnienia dobra osobistego podlegającego ochronie i jego naruszenie lub zagrożenie, przy czym pierwsza przesłanka jest objęta domniemaniem prawnym, co oznacza, że powód nie musi jej wykazywać. Pozostałe przesłanki muszą być, zgodnie z ogólną zasadą dowodową wyrażoną w art. 6 k.c. i art. 232 k.p.c., wykazane przez powoda. Dopiero w przypadku skutecznego wykazania naruszenia dobra osobistego pozwany mógłby zwolnić się z odpowiedzialności poprzez wykazanie, iż jego działanie (zaniechanie) nie miało charakteru bezprawnego – tj. było zgodne z wiążącym go prawem (domniemanie bezprawności działania).

Oceniając materiał dowodowy zaproponowany przez stronę powodową stwierdzić należy, iż powód w sprawie niniejszej nie zaoferował jakiegokolwiek dowodu, który potwierdzałby jego zarzuty zawarte w pozwie, a które odnosiłyby się do okresu odbywania przez niego kary pozbawienia wolności w Zakładzie Karnym w S.. Wprawdzie strona powodowa przedstawiła dowód z zeznań świadka S. N., osadzonego w ZK w S., ale wymieniony nie odbywał kary w jednej celi z powodem. Spotykali się tylko sporadycznie w czasie spacerów lub odwiedzin w celach. Stwierdzenie zaś przez tego osadzonego, że powód leżał na materacu w kącie celi i był szturchany przez funkcjonariuszy Służby Więziennej, samo w sobie nie uzasadnia przyjęcia odpowiedzialności pozwanego za naruszenie dóbr osobistych powoda. Wskazać w tym miejscu należy, że ze zgromadzonych w aktach dokumentów jasno wynika, że każda cela w której przebywał powód wyposażana była w wymagany przez przepisy sprzęt kwaterunkowy, w tym również łóżko. Skoro powód mając możliwość wypoczywania na łóżku zdecydował się z własnej woli leżeć na materacu znajdującym się na podłodze, to trudno w tym upatrywać naruszenia jego dóbr osobistych. Sąd nie dostrzegł również naruszenia dóbr osobistych powoda w zachowaniach funkcjonariuszy Służby Więziennej, którzy są zobowiązani przez procedury nie tylko do sprawdzania stanu osobowego poszczególnych cel mieszkalnych, ale również do kontroli stanu zdrowia osadzonych. Powyższe sprawia, że do obowiązków funkcjonariuszy należało kontrola, czy powód żyje oraz jakie jest jego samopoczucie.

W toku postępowania nie potwierdziły się w żaden sposób również zarzuty P. K. (1), iż w trakcie odbywania kary pozbawienia wolności w Zakładzie Karnym w S. był on ofiarą znęcania się, pobić oraz czynności seksualnych ze strony współosadzonych, których natężenie i okrucieństwo skutkowało pojawieniem się zmian somatycznych i objawów zaburzeń stresowych pourazowych u powoda objawiających się wieloletnim zaniemówieniem. Z w pełni wiarygodnej opinii biegłych z Kliniki (...) w Ł.-Pracowni Orzecznictwa (...)wynika, że wieloletnie zaniemówienie powoda w czasie odbywania przez niego kary w okresie objętym pozwem miało charakter zachowań celowych. Istotnym wydaje się w tym miejscu przytoczenie okoliczności, z której wynika, że w czasie odbywania przez powoda orzeczonych kar pozbawienia wolności w dokumentacji jednostki penitencjarnej w S. nie odnotowano żadnego faktu naruszenia praw powoda jako osadzonego, a sam powód nie składał skarg na warunki osadzenia i zakwaterowania oraz traktowanie przez współosadzonych lub funkcjonariuszy. Ponadto podkreślić należy, że w Prokuraturze Rejonowej w Sieradzu toczyły się postępowania przygotowawcze w sprawie znęcania się i wykorzystywania seksualnego powoda w czasie odbywania przez niego kary pozbawienia wolności w S., które zakończyły się odmową wszczęcia dochodzenia oraz umorzeniem śledztwa wobec braku danych dostatecznie uzasadniających podejrzenie popełniania przestępstwa.

Nieudowodnione pozostały także twierdzenia powoda jakoby w trakcie odbywania kar pozbawienia wolności objęty był ze strony funkcjonariuszy niewłaściwą opieką medyczną. Ze zgromadzonej dokumentacji dotyczącej odbywania kary pozbawienia wolności jednoznacznie wynika, że od dnia 12 czerwca 2008 r. pozostawał pod stałym nadzorem lekarzy pierwszego kontaktu, lekarza psychiatry oraz innych specjalistów zgodnie ze zleceniami konsultacji i potrzeb zdrowotnych wymienionego. Zalecane badania diagnostyczne oraz leczenie farmakologiczne realizowane wobec P. K. (1) były zgodnie ze zleceniami lekarzy na bieżąco. W trakcie osadzenia w jednostce penitencjarnej w S. powód przynajmniej kilkadziesiąt razy w ciągu roku korzystał z porad lekarza pierwszego kontaktu, lekarzy specjalistów, wielokrotnie był poddawany badaniom oraz zabiegom, poddawane mu były leki. Istotnym wydaje się przytoczenie również okoliczności, że powód czasami odmawiał przyjmowania zleconych leków, co niewątpliwie nie pozostaje bez wpływu na stan jego zdrowia. Podkreślić również należy, że co do jakości usług medycznych udzielonych powodowi wypowiedzieli się również biegli z Kliniki (...) w Ł.-Pracowni Orzecznictwa (...), którzy po wnikliwej analizie stwierdzili, że postępowanie służby zdrowia w zakładzie karnym w okresie objętym pozwem było prawidłowe.

Odnosząc się do zarzutów powoda, że w trakcie osadzenia w jednostce penitencjarnej przebywał w celach z więźniami palącymi w sytuacji gdy on sam nie pali, podnieść trzeba, iż dokumenty znajdujące się w aktach sprawy oraz zeznania świadków będących funkcjonariuszami Służby Więziennej wskazują, że P. K. (1) wielokrotnie zmieniał swoją deklarację w zakresie korzystania z wyrobów tytoniowych, skutkiem czego było umieszczanie go w celach mieszkalnych zarówno z osadzonymi palącymi jak i niepalącymi.

Analiza wszystkich zgłoszonych przez powoda zarzutów dotyczących osadzenia go w Zakładzie Karnym w S. oraz zgromadzonego materiału dowodowego uprawnia zatem do stwierdzenia, że nie doszło w jego przypadku do naruszenia jakichkolwiek dóbr osobistych, w tym godności i zdrowia, jak również nie miało miejsce naruszenie zakazu nieludzkiego traktowania. Powód nie wskazał bowiem przesłanek pozwalających na przyjęcie aby doznał jakiejkolwiek krzywdy, która uzasadniałaby aż tak wysokie zadośćuczynienie.

Uwzględniając zatem wynik przeprowadzonego postępowania dowodowego należało powództwo w całości oddalić.

O kosztach procesu orzeczono wobec powoda na podstawie art. 102 k.p.c. Ogólną zasadą rządzącą orzeczeniem o kosztach jest tzw. odpowiedzialność za wynik procesu, którą wprowadza art. 98 § 1 k.p.c. Oznacza ona, iż strona która przegrała spór zobowiązana jest zwrócić stronie przeciwnej koszty niezbędne do celowego dochodzenia jej praw. Kryteria zaliczania kosztów procesu do niezbędnych wprowadza § 2 i 3 tegoż przepisu. Kodeks postępowania cywilnego przewiduje jednak w art. 102 możliwość odstąpienia od zasady wprowadzonej w art. 98, dotyczy to jednak tylko wypadków szczególnie uzasadnionych. Przepis ten urzeczywistnia zasadę słuszności i jako wyjątkowy nie podlega wykładni rozszerzającej. Nie konkretyzuje on pojęcia „wypadków szczególnie uzasadnionych”, toteż ich kwalifikacja należy do sądu, który – uwzględniając całokształt okoliczności konkretnej sprawy – powinien kierować się własnym poczuciem sprawiedliwości, które jednak nie może być dowolne i winno być uzasadnione w sposób umożliwiający jego weryfikowalność w postępowaniu zażaleniowym. Zastosowanie przepisu art. 102 k.p.c. nie wymaga osobnego wniosku od strony przegrywającej. Do kręgu okoliczności branych pod uwagę przez sąd przy ocenie przesłanek z art. 102 k.p.c. należą zarówno fakty związane z samym przebiegiem procesu, jak i będące „na zewnątrz” procesu, zwłaszcza dotyczące stanu majątkowego i sytuacji życiowej strony (vide: Komentarz do kodeksu postępowania cywilnego, pod redakcją T. Erecińskiego, Wyd. Prawnicze, Warszawa 1997, s. 196). Okoliczności te powinny być oceniane przede wszystkim z uwzględnieniem zasad współżycia społecznego (vide: post. SN z 14.1.1974 r., II CZ 223/73, niepubl.). W orzecznictwie Sądu Najwyższego do kręgu tych okoliczności zalicza się m.in. wyjątkowo ciężką sytuację strony przegrywającej (vide: wyrok SN z 17 listopada 1972 r., I PR 423/72, OSNC 1973, Nr 7-8, poz. 138). W niniejszej sprawie, zdaniem Sądu, po stronie powoda zachodzą „szczególnie uzasadnione” przesłanki, usprawiedliwiające zastosowanie art. 102 k.p.c. gdyż ze złożonego oświadczenia wynika, iż nie posiada żadnego majątku ani żadnych dochodów. W tych okolicznościach Sąd zasądził od Skarbu Państwa - Sądu Rejonowego w Sieradzu na rzecz adw. E. P. kwotę 295,20 zł tytułem brutto zwrotu kosztów nieopłaconej pomocy prawnej ustanowionej dla powoda z urzędu na podstawie § 8 pkt 26 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015r. w sprawie opłat za czynności adwokackie

(Dz. U. z 2016 r. poz.1668 ze zm. ) .