Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Konin, dnia 05-06-2018 r.

Sąd Okręgowy w Koninie III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący - Sędzia – SO Anna Walczak- Sarnowska

Protokolant: starszy sekretarz sądowy Lila Andrzejewska

po rozpoznaniu w dniu 28-05-2018r. w Koninie

sprawy Z. D.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w P.

o ponowne przeliczenie podstawy wymiaru emerytury

na skutek odwołania Z. D.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w P.

z dnia 04-03-2016r. znak: (...)

I.  Zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przelicza Z. D. podstawę wymiaru emerytury na nowo przyjmując do jej ustalenia wynagrodzenia z 20 lat kalendarzowych wybranych z całego okresu podlegania ubezpieczeniu tj. lata 1964, od 1966-1967, 1971, od 1973-1988, przyjmując że odwołujący osiągnął wynagrodzenie



w roku 1973 w wysokości 40.607 zł (czterdzieści tysięcy sześćset siedem złotych 00/100)



w roku 1974 w wysokości 46,820 zł (czterdzieści sześć tysięcy osiemset dwadzieścia złotych 00/100)



w roku 1975 w wysokości 55.040 zł (pięćdziesiąt pięć tysięcy czterdzieści złotych 00/100)



w roku 1976 w wysokości 61.010 zł (sześćdziesiąt jeden tysięcy dziesięć złotych 00/100)



w roku 1977 w wysokości 63.590 zł (sześćdziesiąt trzy tysiące pięćset dziewięćdziesiąt złotych 00/100), ustalając , iż wskaźnik podstawy wynosi 141,24 % począwszy od daty złożenia wniosku .

II.  Zasądza od pozwanego na rzecz odwołującego kwotę 180 zł - tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego .

Anna Walczak-Sarnowska

Sygnatura akt III U 320/16

UZASADNIENIE

Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w P. decyzją z dnia 03.02.2010 r. (...)dokonał wobec Z. D. przeliczenia podstawy wymiaru świadczenia emerytalnego, ustalając wskaźnik podstawy wymiaru z 20 lat kalendarzowych wybranych z całego okresu ubezpieczenia, wynoszący 138,47 zł. Podstawa wymiaru świadczenia została ustalona na poziomie 3.150,70 zł.

W dniu 16.10.2015 roku odwołujący złożył wniosek o ponowne przeliczenie wymiaru świadczenia emerytalnego, wnosząc o uwzględnienie okresu od 1973r do 1977 roku oraz roku 1984 r. kiedy to pracował w (...) w T.. Odwołujący podał, że w tych okresach otrzymywał wynagrodzenie znacznie wyższe aniżeli uwzględnione przez organ rentowy. Odwołujący podkreślił, że (...)podała wysokość jego zarobków jedynie według zszeregowania twierdząc, że nie posiada innej dokumentacji tymczasem odwołujący podnosił, że jest to wynagrodzenie niższe aniżeli otrzymywał. Do wniosku Z. D. dołączył dokumenty w postaci świadectw pracy (...) (...)-A. z dnia 31.03.1989r. oraz dokumentów Rp-7 z dnia 28.12.20008r. i 12.06.2000r. Ponadto odwołujący dołączył dodatkowe dokumenty dotyczące wysokość ustalanych dla niego wynagrodzeń, wraz z dodatkiem funkcyjnym i potwierdzające otrzymywane premie.

Po przeprowadzeniu postępowania wyjaśniającego organ rentowy zaskarżoną decyzją z dnia 04.03.2016r. , znak: (...) odmówił ponownego przeliczenia podstawy wymiaru emerytury w sprawie zakończonej prawomocną decyzją z dnia 03.02.2010r. podając, że do wniosku o ponowne przeliczenie emerytury odwołujący nie przedłożył nowych dowodów, ani nie ujawnił w swoim wniosku okoliczności, które miałyby wpływ na wysokość świadczenia.

Od powyższej decyzji Z. D. złożył odwołanie, wnosząc o ponowne ustalenie wysokości emerytury podnosząc, że w dokumentach organu rentowego zostało ujawnione zaniżone wynagrodzenie otrzymywane przez odwołującego w latach 1973r. – 1977r. i w 1984 roku. Nadto odwołujący podkreślił, że do wniosku dołączył 17 sztuk dokumentów dotyczących otrzymywanego wynagrodzenia.

W odpowiedzi na powyższe organ rentowy wniósł o oddalenie odwołania i zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych podtrzymując argumentację zawartą w zaskarżonej decyzji.

Sąd ustalił i zważył, co następuje :

Z. D. (ur. (...) w dniu 12.01.2009r. złożył do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych wniosek o emeryturę.

Decyzją z dnia 21.01.2009 r. ((...) organ rentowy przyznał odwołującemu emeryturę od dnia (...). , tj. od miesiąca w którym zgłoszono wniosek.

Następnie decyzją z dnia 03.02.2010 r. organ rentowy dokonał wobec Z. D. przeliczenia podstawy wymiaru świadczenia emerytalnego, ustalając wskaźnik podstawy wymiaru z 20 lat kalendarzowych wybranych z całego okresu ubezpieczenia, wynoszący 138,47 zł. Podstawa wymiaru świadczenia została ustalona na poziomie 3.150,70 zł.

Do ustalenia wskaźnika wysokości podstawy wymiaru emerytury przyjęto wynagrodzenia:

1.  za 1964 r. minimalne wynagrodzenia za okresy od 01.01.1964r. do 13.03.1964r. i od 16.03.1964r. do 31.12.1964r. - 8.953,00 zł,

2.  za 1966 r. minimalne wynagrodzenia – 9.500,00 zł,

3.  za 1967 r. minimalne wynagrodzenia od 01.01.1967r. i od 19.09.1967r. do 31.12.1967r. – 10.030,00 zł,

4.  za 1971 r. – minimalne wynagrodzenia – 12.000,00 zł,

5.  za 1973 r. – wynagrodzenia z Rp-7 (...) P. A. – 36.300,00 zł,

6.  za 1974r. – 42.000,00 zł,

7.  za 1975 r. – 49.800,00 zł,

8.  za 1976 r. – 55.200,00 zł,

9.  za 1977 r. – 57.600,00 zł,

10.  za 1978r. – 122.862,00 zł,

11.  za 1979r. – 150.106,00 zł,

12.  za 1980r. – 152.730,00 zł,

13.  za 1981r. – 189.588,00 zł,

14.  za 1982r. – 244.962,00 zł,

15.  za 1983r. – 301.735,00 zł,

16.  za 1984r. – 371.939,00 zł,

17.  za 1985r. – 488.945,00 zł,

18.  za 1986r. – 569.766,00 zł,

19.  za 1987r. – 599.238,00 zł,

20.  za 1988 r. – 649.064,00 zł.

W dniu 16.10.2015 roku odwołujący złożył wniosek o ponowne przeliczenie wymiaru świadczenia emerytalnego, wnosząc o uwzględnienie okresu od 1973r do 1977 roku oraz roku 1984 r. kiedy to pracował w (...)w T. podając, że w tych okresach otrzymywał wynagrodzenie znacznie wyższe aniżeli uwzględnione przez organ rentowy. Do wniosku Z. D. dołączył dokumenty w postaci świadectw pracy (...) P.-A. z dnia 31.03.1989r. oraz dokumentów Rp-7 z dnia 28.12.20008r. i 12.06.2000r. Ponadto odwołujący dołączył dodatkowe dokumenty dotyczące wysokość ustalanych dla niego wynagrodzeń, wraz z dodatkiem funkcyjnym i potwierdzające otrzymywane premie i deputat węglowy.

Po przeprowadzeniu postępowania wyjaśniającego organ rentowy zaskarżoną decyzją z dnia 04.03.2016r. odmówił ponownego przeliczenia podstawy wymiaru emerytury w sprawie zakończonej prawomocną decyzją z dnia 03.02.2010r. podając, że do wniosku o ponowne przeliczenie emerytury odwołujący nie przedłożył nowych dowodów, ani nie ujawnił w swoim wniosku okoliczności, które miałyby wpływ na wysokość świadczenia.

Sąd ustalił, że Z. D. w okresach od 19.09.1967r. do 31.08.1983r. , od 01.09.1983r. do 30.09.1983r. , od 01.10.1983r. do 30.06.1984r. pracował w (...)w T..

Wysokość wynagrodzenia jakie odwołujący otrzymywał w (...) P. -A. w T. w okresie od 01.01.1973r. do 31.12.1977r. wynosiła:

-

w 1973 r. – 39.507 zł,

-

w 1974r. – 45.720 zł,

-

w 1975r. 53.940 zł,

-

w 1976 r. 59.910 zł,

-

w 1977r. – 62.490 zł.

Powyższe wynagrodzenie było powiększone o kwotę deputatu węglowego, który był przyznawany odwołującemu do wynagrodzenia- w wysokości 2 ton rocznie w cenie 550 zł za tonę co daje równowartość 1.100 zł rocznie.

Wobec powyższego wysokość wszystkich składników wynagrodzenia odwołującego w okresie od 1973r. do 1977 roku wynosiła:

-

w 1973r. – 40.607 zł,

-

w 1974r. – 46.820 zł,

-

w 1975r. – 55.040 zł,

-

w 1976r. – 61.010 zł,

-

w 1977 r. – 63.590 zł.

Wskaźnik wysokości podstawy wymiaru emerytury ustalony na podstawie powyższej wysokości wynagrodzeń wynosi 141,24%, wyliczony z 20 najkorzystniejszych lat wybranych z całego okresu ubezpieczenia wynosi 3.213,73 zł i byłaby wyższa niż dotychczas przyjmowana przez organ rentowy.

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie opinii i opinii uzupełniającej biegłego z zakresu księgowości G. J., zeznań odwołującego , świadków: H. W. i P. N., dokumentów znajdujących się w aktach ZUS, dokumentów zgromadzonych w aktach osobowych odwołującego, a nadto dokumentów dołączonych do akt postępowania.

Wartość dowodowa dokumentów nie budziła wątpliwości Sądu i nie była też kwestionowana przez żadną ze stron.

Sąd dał wiarę opinii i opinii uzupełniającej biegłego z dziedziny księgowości G. J., który w oparciu o zgromadzone dokumenty ustalił wysokość wynagrodzeń odwołującego w latach od 1973 roku do 1977 roku. W ocenie Sądu powyższa opinia jest sporządzona fachowo, szczegółowo i w całości odpowiada na wszystkie postawione jej pytania. Opinia biegłego w całości zasługiwała na uwzględnienie i dlatego też Sąd w całości oparł swoje ustalenia na powyższej opinii, która jest w sposób szczegółowy uzasadniona i opisana. Przy wydawaniu opinii biegły uwzględnił wszystkie dokumenty zgromadzone w aktach organu rentowego oraz dokumenty dołączone do akt przez odwołującego. Natomiast przy ustalaniu wartości deputatu węglowego biegły uwzględnił sytuację rodzinną odwołującego, jego zarobki, zajmowane stanowisko. Ponadto po sporządzeniu powyższej opinii żadna ze stron nie zgłaszała merytorycznych zarzutów pod adresem opinii.

Zeznaniom świadków H. W. i P. N. Sąd także dał wiarę w całości. Świadkowie pracowali razem z odwołującym w spornym okresie i choć świadkowie nie znali dokładnych zarobków odwołującego, ale przyznali, że w zakładzie wypłacano premie, nagrody jubileuszowe, dodatki za pracę w niedzielę, za pracę zmianową, dodatki stażowe i funkcyjne.

Mając na uwadze powyższe Sąd w całości da wiarę zeznaniom odwołującego złożonym na okoliczność zatrudnienia oraz uzyskiwanych wynagrodzeń i dodatków do wynagrodzenia albowiem były one logiczne, konsekwentne, a nadto zgodne w całości z materiałem dowodowym zgromadzonym w trakcie postępowania, w szczególności z zeznaniami w/w świadków oraz z dokumentami zawartymi w aktach ZUS i z opinią biegłego.

Spór w niniejszej sprawie koncentrował się na prawidłowym wyliczeniu odwołującemu wartości świadczenia emerytalnego odwołująca w szczególności zakwestionował fakt nie uwzględnienia wszystkich składników tego wynagrodzenia w zaskarżonej decyzji okresu zatrudniania odwołującej w (...)w T. w latach 1973 roku do 1977 roku.

Zgodnie z treścią art. 114 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. 2016. 887 j.t.) prawo do świadczeń lub ich wysokość ulega ponownemu ustaleniu na wniosek osoby zainteresowanej lub z urzędu, jeżeli po uprawomocnieniu się decyzji w sprawie świadczeń zostaną przedłożone nowe dowody lub ujawniono okoliczności istniejące przed wydaniem tej decyzji, które mają wpływ na prawo do świadczeń lub na ich wysokość. Zgodnie z ustępem 2 tego przepisu jeżeli prawo do świadczeń lub ich wysokość ustalono orzeczeniem organu odwoławczego, organ rentowy na podstawie dowodów lub okoliczności, o których mowa w ust. 1:

1.  wydaje we własnym zakresie decyzję przyznającą prawo do świadczeń lub podwyższającą ich wysokość;

2.  występuje do organu odwoławczego z wnioskiem o wznowienie postępowania przed tym organem, gdy z przedłożonych dowodów lub ujawnionych okoliczności wynika, że prawo do świadczeń nie istnieje lub że świadczenia przysługują w niższej wysokości; z wnioskiem tym organ rentowy może wystąpić w każdym czasie;

3.  wstrzymuje wypłatę świadczeń w całości lub części, jeżeli emeryt lub rencista korzystał ze świadczeń na podstawie nieprawdziwych dokumentów lub zeznań albo w innych wypadkach złej woli.

Instytucja z art. 114 ustawy jest swoistym wznowieniem postępowania. Nie jest jednak wznowieniem postępowania sądowego przewidzianego przepisami kodeksu postępowania cywilnego, nie ma też charakteru wznowienia postępowania przewidzianego w art. 145 § 1 kodeksu postępowania administracyjnego i w przeciwieństwie do nich, nie jest ograniczone terminem do wystąpienia z takim wnioskiem. Instytucja ta dotyczy postępowania przed organem rentowym, ale znajduje zastosowanie także w przypadku, gdy prawo do świadczeń ustalono orzeczeniem organu odwoławczego, bądź gdy prawo do świadczenia nie zostało ustalone, to znaczy, gdy została wydana decyzja odmowna.

Generalnie podkreślić należy, iż kompetencję w zakresie wszczęcia postępowania oraz ponownego rozpoznania sprawy w oparciu o ten przepis ma organ rentowy. Jedynie w przypadku uprawomocnienia się decyzji na skutek oddalenie od niej odwołania przez sąd kompetencja organu rentowego zostaje wyłączona w sytuacji przewidzianej przez art. 114 ust. 2 pkt 2 ustawy.

Możliwość wzruszalności decyzji organu rentowego wynika z tego, że decyzja organu rentowego nie ma powagi rzeczy osądzonej, tak jak to ma miejsce w przypadku wyroku sądu. Powaga rzeczy osądzonej, z której korzysta prawomocny wyrok sądu pracy i ubezpieczeń społecznych wydany w sprawie o prawo do świadczenia z ubezpieczenia społecznego, wyłącza możliwość ponownego wszczęcia postępowania o to samo świadczenie zarówno przed organem rentowym, jak i przed sądem. Wzruszenie ustaleń stanowiących podstawę takiego wyroku i wydanie przez organ rentowy nowej decyzji przyznającej prawo do świadczeń lub podwyższającej ich wysokość jest możliwe tylko w okolicznościach przewidzianych w art. 114 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach. Jeżeli natomiast z przedłożonych dowodów lub ujawnionych okoliczności wynika, że prawo do świadczeń ustalone poprzednio orzeczeniem organu odwoławczego (sądu) nie istnieje lub że świadczenie przysługuje w niższej wysokości, organ rentowy występuje do organu odwoławczego z wnioskiem o wznowienie postępowania przed nim (art. 114 ust. 2 pkt 1 i 2 tej ustawy).

Warunkiem ponownego ustalenia prawa do świadczeń na podstawie tego przepisu nie jest ujawnienie nowych okoliczności, lecz takich, które istniały przed wydaniem decyzji, a - jako nieznane - nie zostały przez organ rentowy uwzględnione (por. uchwała SN z 05.03.2003 r. II UZP 3/05, OSNP 2003/18/442).

Według art. 15 ust. 1 ustawy podstawę wymiaru emerytury i renty stanowi ustalona w sposób określony w ust. 4 i 5 przeciętna podstawa wymiaru składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe lub na ubezpieczenie społeczne na podstawie przepisów prawa polskiego w okresie kolejnych 10 lat kalendarzowych, wybranych przez zainteresowanego z ostatnich 20 lat kalendarzowych poprzedzających bezpośrednio rok, w którym zgłoszono wniosek o emeryturę lub rentę, z uwzględnieniem ust. 6 i art. 176.

Określone w przepisie art. 15 zasady ustalenia podstawy wymiaru emerytury mają zastosowanie także do okresów przypadających przed wejściem w życie ustawy emerytalnej i wprowadzonej równocześnie ustawy z dnia 13.10.1998 r. ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. Nr 137, poz. 887 z późn. zm.), kiedy nie prowadzono indywidualnych kont emerytalnych. Za podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne w tych okresach przyjmuje się kwoty wynagrodzenia wypłaconego przez pracodawcę. Osoba ubiegającą się o emeryturę lub rentę musi zatem wykazać wysokość przychodu stanowiącego podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne, a jeżeli była pracownikiem - wysokość wynagrodzenia.

Środkiem dowodowym stwierdzającym wysokość wynagrodzenia dochodu, przychodu oraz uposażenia przyjmowanego do ustalenia podstawy wymiaru emerytury lub renty zgodnie z § 21 ust. 1 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 11.10.2011 r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe (Dz. U.2011.237.1412), są zaświadczenia pracodawcy lub innego płatnika składek, legitymacja ubezpieczeniowa lub inny dokument, na podstawie, którego można ustalić wysokość wynagrodzenia, dochodu, przychodu lub uposażenia. Zgodnie natomiast z § 28 ust. 1 rozporządzenia środkiem dowodowym w postępowaniu przed organem rentowym mogą być również poświadczone za zgodność z oryginałem kopie dokumentów dotyczących okresów składkowych i nieskładkowych, a także wysokości wynagrodzenia, przychodu, dochodu i uposażenia przyjmowanego do ustalenia podstawy wymiaru świadczeń, wydawane przez jednostki upoważnione do przechowywania dokumentacji zlikwidowanych lub przekształconych zakładów pracy.

Jednocześnie w orzecznictwie ugruntowany jest pogląd, że w postępowaniu przed sądami pracy i ubezpieczeń społecznych okoliczności mające wpływ na prawo do świadczeń lub ich wysokości mogą być dowodzone wszelkimi środkami dowodowymi, przewidzianymi w kodeksie postępowania cywilnego. Ograniczenia dowodowe zawarte w rozporządzeniu w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe dotyczą wyłącznie postępowania przed tymi organami. Nie mają więc zastosowania w postępowaniu sądowym, opartym na zasadzie swobodnej oceny dowodów (por. wyroki SN: z dnia 7.12.2006 r. I UK 179/2006, z dnia 14.06.2006 r. I UK 115/2006 OSNP 2007/17-18 poz. 257, z dnia 25.07.1997 r. II UKN 186/97 OSNAPiUS 1998/11 poz. 342 i z dnia 2.02.1996 r. II URN 3/95 OSNAPiUS 1996/16 poz. 239). Warto również zauważyć, że w przypadku braku dokumentacji płacowej istnieje możliwość ustalenia wysokości wynagrodzenia ubezpieczonego w oparciu o dokumentację zastępczą znajdującą się w jego aktach osobowych, tj. umowy o pracę czy angaże, w których zawarte są dane dotyczące wynagrodzenia. W takim jednak wypadku uwzględnić można tylko takie składniki, które są pewne, stałe, wypłacane były w danym okresie i w określonej wysokości (por. wyrok SA we Wrocławiu z dnia 18 stycznia 2012 r. III AUa 1555/2011).

Kierując się powyższymi wskazaniami Sąd uznał, że przedstawione przez odwołującego dowody w postaci dokumentacji płacowej, które zostały dołączone do wniosku o ponowne ustalenie wartości świadczenia emerytalnego oraz podnoszone przez odwołującego i świadków okoliczności dotyczące dodatków, premii, nagród i deputatu węglowego stanowią nowe dowody w rozumieniu art. 114 ust. 1 ustawy z 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U.2015.748).

Powyższe dokumenty pozwalają też ustalić, że poziom wynagrodzenia Z. D. w spornym okresie pozostawał na wyższym poziomie niż przyjmowane przez organ rentowy. W związku z powyższym w oparciu o złożoną dokumentację, zeznania świadków oraz odwołującego i wiarygodną opinię biegłego z dziedziny księgowości Sąd ustalił, że wysokość tego wynagrodzenia z uwzględnieniem wartości deputatu węglowego wynosiła :w 1973r. – 40.607 zł, w 1974r. – 46.820 zł, w 1975r. – 55.040 zł, w 1976r. – 61.010 zł, w 1977 r. – 63.590 zł.

Biorąc pod uwagę powyższe w ocenie Sądu organ rentowy błędnie odmówił odwołującemu ponownego ustalenia wysokości świadczenia emerytalnego.

W piśmie z dnia 07.09.2017 r. organ rentowy dokonał hipotetycznego wyliczenia wysokości podstawy wymiaru emerytury, przy przyjęciu wynagrodzeń wyliczonych według biegłego sądowego za poszczególne lata i ustalił wskaźnik wysokości podstawy wymiaru wynoszący 141,24% wyliczony z najkorzystniejszych lat wybranych z całego okresu ubezpieczenia i wynosi 3.213,73 zł.

Mając powyższe na uwadze Sąd uznał odwołanie za uzasadnione i na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. zmienił zaskarżoną decyzję z dnia 04.03.2016r. w ten sposób, że przeliczył odwołującemu podstawę wymiaru emerytury przyjmując do jej ustalenia wynagrodzenia z 20 lat kalendarzowych, wybranych z całego okresu podlegania ubezpieczeniu, tj. lata tj. lata 1964, od 1966-1967, 1971, od 1973-1988, przyjmując że odwołujący osiągnął wynagrodzenie:

-

w roku 1973 w wysokości 40.607 zł (czterdzieści tysięcy sześćset siedem złotych 00/100)

-

w roku 1974 w wysokości 46,820 zł (czterdzieści sześć tysięcy osiemset dwadzieścia złotych 00/100)

-

w roku 1975 w wysokości 55.040 zł (pięćdziesiąt pięć tysięcy czterdzieści złotych 00/100)

-

w roku 1976 w wysokości 61.010 zł (sześćdziesiąt jeden tysięcy dziesięć złotych 00/100)

-

w roku 1977 w wysokości 63.590 zł (sześćdziesiąt trzy tysiące pięćset dziewięćdziesiąt złotych 00/100),

ustalając , iż wskaźnik podstawy wynosi 141,24 % począwszy od daty złożenia wniosku.

O kosztach postępowania należnych odwołującemu Sąd orzekł na podstawie art. 98 k.p.c. w zw. z § 9 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22.10.2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz.U.2015.1804).

SSO Anna Walczak-Sarnowska