Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 22 maja 2018 r.

Sąd Okręgowy - Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Legnicy

w składzie:

Przewodniczący: SSO Krzysztof Główczyński

Protokolant: star. sekr. sądowy M. T.

po rozpoznaniu w dniu 22 maja 2018 r. w Legnicy

sprawy z wniosku J. G.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L.

o emeryturę

na skutek odwołania J. G.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L.

z dnia 11 stycznia 2018 r.

znak (...)

oddala odwołanie

SSO Krzysztof Główczyński

Sygn. akt VU 134/18

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 11 stycznia 2018 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L. odmówił wnioskodawcy J. G. prawa do wcześniejszej emerytury z tytułu pracy w warunkach szczególnych. W uzasadnieniu organ rentowy wskazał, że ubezpieczony na dzień 01 stycznia 1999 r. udowodnił:

- 24 lata, 3 miesiące i 3 dni okresów składkowych i nieskładkowych wobec wymaganych 25 lat,

- 3 lata, 11 miesięcy i 9 dni okresów pracy w szczególnych warunkach wobec wymaganych 15 lat.

Jednocześnie organ rentowy wskazał, że wnioskodawca nie ma prawa do świadczenia na podstawie art. 184 w związku z art. 39 ustawy emerytalnej, gdyż na dzień 01 stycznia 1999 r. udowodnił 1 rok, 11 miesięcy i 17 dni pracy wykonywanej pod ziemią stale i w pełnym wymiarze czasu pracy oraz 24 lata, 3 miesiące i 3 dni okresów składkowych i nieskładkowych. Podał również, że do okresów składkowych i nieskładkowych nie uwzględnił okresu praktycznej nauki zawodu pobieranej w (...) i (...) w okresie od 01 września 1971 r. do 01 czerwca 1974 r. gdyż brak jest umowy o praktyczną naukę zawodu zawartą z zakładami pracy.

W odwołaniu od powyższej decyzji J. G. wniósł o jej zmianę poprzez przyznanie prawa do emerytury od dnia 04 stycznia 2018 r. Ubezpieczony nie zaakceptował ustaleń decyzji w zakresie odmowy uwzględnienia w stażu pracowniczym okresu praktycznej nauki zawodu w (...) i (...)w okresie od 01 września 1971 r. do 01 czerwca 1974 r. oraz nie uznania za wykonywaną w szczególnych warunkach pracy w Gospodarstwie (...) Agencji (...) w W., polegającej na prowadzeniu samochodów ciężarowych o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony.

W odpowiedzi na powyższe odwołanie Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L. wniósł o jego oddalenie uzasadniając swoje stanowisko jak w zaskarżonej decyzji.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

J. G., ur. (...), na dzień 01.01.1999 r. poza sporem wykazał 24 lata, 3 miesiące i 3 dni okresów składkowych i nieskładkowych, a także 3 lata 11 miesięcy i 8 dni okresów wykonywania pracy w szczególnych warunkach.

Organ rentowy nie uwzględnił do okresów składkowych i nieskładkowych okresu praktycznej nauki zawodu w (...)i (...) w okresie od 01 września 1971 r. do 01 czerwca 1974 r. ze względu na brak umowy o praktyczną naukę zawodu zawartej z zakładami pracy.

(n i e s p o r n e)

W okresie do 01 września 1971 r. do 20 czerwca 1973 r. J. G. był uczniem Zasadniczej Szkoły (...) w Z. i w tym czasie dwa dni w tygodniu, w klasach I i II odbywał praktyczną naukę zawodu w (...), zaś w okresie od 01 września 1973 r. do czerwca 1974 r. był uczniem III klasy Zasadniczej Szkoły (...)w L.. W okresie nauki odbywał praktykę zawodową i otrzymywał pomoc materialną. Zgodnie z umową. W ostatnim roku szkolnym wymienione zajęcia praktyczne odbywał pod ziemią zgodnie z programem.

D o w ó d: w aktach kapitału początkowego – zaświadczenie z dnia 11 stycznia 1988 r.

Uczniowie Zasadniczej Szkoły (...)odbywali praktyki w Zakładach (...) na podstawie umowy zawartej pomiędzy Szkołą a Zakładem. W rozumieniu przepisów prawa pracy nie była to indywidualna umowa o pracę. Uczeń nie miał statusu pracownika zakładu i nie otrzymywał wynagrodzenia, a jedynie pomoc materialną w okresie nauki oraz inne świadczenia (np. bezpłatne umundurowanie, zakwaterowanie w internacie szkolnym), określone zarządzeniem Nr 17 Ministra Przemysłu Ciężkiego z dnia 21 stycznia 1964 r.

d o w ó d: pismo (...), k. 26.

W dniu 12 czerwca 1974 r. J. G. uzyskał świadectwo ukończenia Zasadniczej Szkoły (...) Zakładów (...) w zawodzie mechanik maszyn i urządzeń górnictwa podziemnego. Program nauki obejmował między innymi zajęcia praktyczne. Zajęcia te odbywał w ramach obowiązków uczniowskich. Absolwenci Zasadniczej Szkoły (...)nie otrzymują świadectwa pracy za okres nauki w szkole.

D o w ó d: kserokopia świadectwa pracy, k. 34,

kserokopia pisma z 25 sierpnia 1997 r.

W okresie nauki w Zasadniczej Szkole (...)w Z. wnioskodawca odbywał praktyki dwa razy w tygodniu.

D o w ó d: wyjaśnienia wnioskodawcy, k. 37.

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie zasługiwało na uwzględnienie.

Zgodnie z treścią przepisu art. 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32 wskazanej ustawy, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy osiągnęli okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 65 lat - dla mężczyzn oraz okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27 tj. 25 lat dla mężczyzn. Emerytura, o której mowa, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa oraz rozwiązania stosunku pracy- w przypadku ubezpieczonego będącego pracownikiem.

Zgodnie zaś z treścią przepisu art. 32 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych - ubezpieczonym urodzonym przed 1 stycznia 1949 r., będącym pracownikami, o których mowa w ust. 2-3, zatrudnionymi w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, przysługuje emerytura w wieku niższym niż określony w art. 27 pkt 1. Wiek emerytalny, o którym mowa we wskazanym artykule, rodzaje prac lub stanowisk oraz warunki, na podstawie których osobom zatrudnionym w szczególnych warunkach przysługuje prawo do emerytury, ustala się na podstawie przepisów dotychczasowych, tj. rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Zgodnie z § 4 tego rozporządzenia pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach, wymienione w wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki: osiągnął wiek emerytalny wynoszący 60 lat dla mężczyzn oraz ma wymagany okres zatrudnienia 25 lat, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach. Przy czym, zgodnie z § 2 ust. 1 i 2 rozporządzenia okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy.

Okresy pracy, o których mowa powyżej, stwierdza zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach, wystawionym według wzoru stanowiącego załącznik do przepisów wydanych na podstawie § 1 ust. 2 rozporządzenia, lub w świadectwie pracy.

W sprawie bezsporny był fakt, iż na dzień 01.01.1999 r. wnioskodawca wykazał 24 lata, 3 miesiące i 3 dni okresów składkowych i nieskładkowych, oraz 3 lata, 11 miesięcy i 8 dni okresów wykonywania pracy w szczególnych warunkach. W dacie wydania decyzji przez organ emerytalny miał skończone wymagane 60 lat.

Sporną kwestią wymagają ustalenia Sądu było natomiast to, czy wnioskodawca posiadał na dzień 01 stycznia 1999 r. wymagane 25 lat okresów składkowych i nieskładkowych oraz 15 lat okresów wykonywania pracy w szczególnych warunkach.

W świetle zebranego w sprawie materiału uzasadnione jest zdaniem Sądu przyjęcie, iż będąc uczniem Zasadniczej Szkoły (...) i (...) J. G. nie był zatrudniony na podstawie umowy o praktyczną naukę zawodu. W okresie tej nauki odbywał określone programem nauki dwa razy w tygodniu praktyki zawodowe, w pierwszych dwóch latach nauki w (...)w Z. oraz w (...) J. G. nie miał zawartej z jakimkolwiek pracodawcą, w tym z zakładami (...) i (...) umów o praktyczną naukę zawodu. Nie otrzymywał w związku z tym w spornym okresie nauki wynagrodzenia za pracę. W okresie nauki otrzymywał jedynie pomoc materialną. Będąc jedynie uczniem szkół górniczych nie posiadał statusu pracownika.

Wskazane wyżej okoliczności uzasadniają w przekonaniu Sądu ocenę, że w realiach rozpoznanej sprawy okresy nauki zawodu nie są okresem składkowym w rozumieniu art. 6 ust. 2 pkt 3 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Okresem składkowym w rozumieniu tego przepisu jest okres zatrudnienia wykonywanego na podstawie indywidualnej umowy między zakładem pracy a szkolącym się młodocianym. Od powyższego odróżnić należy wynikający z programu nauczania w szkole obowiązek praktycznej nauki zawodu, który nie mieścił się nigdy w pojęciu zatrudnienia, zaś praktyki zawodowe organizowane w zakładach pracy – stosownie do programu nauki – odbywały się na podstawie umów między szkołą a zakładem pracy. Nie istniał więc żaden stosunek prawny między uczniem a zakładem pracy (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach – III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 04 marca 2015 r., III AUa 554/14). Do stażu emerytalnego zalicza się okres zatrudnienia młodocianego, a nie okres nauki w zasadniczej szkole zawodowej (por. wyrok Sądu Najwyższego – Izba Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 19 maja 2016 r., II UK269/15). Wnioskodawca nie został przyjęty przez jakikolwiek zakład pracy w celu przyuczenia do określonej pracy (art. 5 ust. 1 ustawy z dnia 02 lipca 1958 r. o nauce zawodu, przyuczenia do określonej pracy i warunkach zatrudnienia młodocianych w zakładach pracy oraz o wstępnym stażu pracy (Dz. U. Nr 45, poz. 226). Nie został także przez zakład pracy przyjęty w trybie art. 9 ust. 1 wskazanej ustawy na naukę zawodu w celu przyuczenia do określonej pracy oraz odbywania wstępnego stażu pracy, po uprzednim zawarciu z takim zakładem na piśmie umowy. Taka ocena sprawia, iż nadal na dzień 01 stycznia 1999 r. J. G. nie udokumentował wymaganych 25 lat okresów składkowych i nieskładkowych.

W uzupełnieniu należy wskazać, że postępowanie w sprawach z zakresu ubezpieczeń ma charakter rozpoznawczy i kontrolny. Pierwsza właściwość skupia uwagę na samodzielnej ocenie przesłanek warunkujących prawo do świadczenia, druga ogniskuje się na ocenie zasadności rozstrzygnięcia dokonanego przez organ rentowy. Założenie przez sąd, że ubezpieczony nie spełnia jednego z kumulatywnych warunków uzasadniających przyznanie emerytury, zwalnia go od badania pozostałych. W tym wypadku funkcja kontrolna postępowania ma charakter dominujący, co oznacza, że sąd nie ma obowiązku realizować powinności rozpoznawczych, gdyż te w ostatecznym rozrachunku nie doprowadzą i tak do przyznania ubezpieczonemu świadczenia (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 04 września 2014 r., I UK 7/14; LEX nr 1511381). Skoro zatem nadal J. G. nie wykazał wymaganego na dzień 01 stycznia 1999 r. okresu składkowego i nieskładkowego w minimalnym wymiarze co najmniej 25 lat i tym samym nie spełnia jednej z przesłanek warunkujących prawo do emerytury wcześniejszej, niecelowa jest ocena charakteru pracy jaką wykonywał w Gospodarstwie (...) Agencji(...) w W.. W ostatecznym bowiem rozrachunku ocena taka i tak nie doprowadzi do przyznania prawa do emerytury wcześniejszej. Poza tym nie zachodzi konieczność dokonywania takiej oceny, bowiem w świetle zaprezentowanego w końcowej części rozprawy przez pełnomocnika organu rentowego stanowiska, wnioskodawca posiada wymagane okres 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Mając na uwadze przedstawione okoliczności, Sąd nie podzielając argumentów odwołania , na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c., pozbawione uzasadnionych podstaw odwołanie oddalił.