Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 30 października 2017 r. ZUS I Oddział w Ł. ustalił T. M. kapitał początkowy na dzień 1 stycznia 1999 r. Do obliczenia podstawy wymiaru kapitału początkowego oraz obliczenia wskaźnika wysokości tej podstawy przyjęto przeciętną podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne z 20 lat kalendarzowych wybranych z całego okresu ubezpieczenia tj. z lat 1972 – 1983, 1989 – 1990, 1993 – 1998. Wskaźnik wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego wyniósł 31,66%.

Podstawę wymiaru kapitału początkowego ustalono w wyniku pomnożenia wskaźnika wysokości podstawy wymiaru wynoszącego 31,66% przez kwotę 1220,89 zł, tj. kwotę bazową (31,66% x 1220,89 zł = 386,53 zł).

Do ustalenia wartości kapitału przyjęto okresy składkowe w ilości: 14 lat, 7 miesięcy, 1 dzień tj. 175 miesięcy oraz okresy nieskładkowe w ilości: 1 rok, 6 miesięcy, 3 dni, okresy sprawowania opieki nad dzieckiem (dziećmi): 3 lata, 10 miesięcy, 21 dni. Łączny okres nieskładkowy przyjęty do obliczenia kapitału początkowego wyniósł: 5 lat, 4 miesiące, 24 dni tj. 64 miesiące.

Wartość kapitału początkowego na dzień 1 stycznia 1999 roku została wyliczona w następujący sposób:

293,01 złotych x 77,46% (współczynnik proporcjonalny) = 226,97 złotych

(175 miesięcy składkowych x 1,3%) : 12 x 386,53 złotych (podstawa wymiaru) = 73,29 złotych

(46 miesięcy nieskładkowych x 1,7%) : 12 x 386,53 złotych (podstawa wymiaru) = 19,25 złotych

(18 miesięcy nieskładkowych x 0,7%) : 12 x 386,53 złotych (podstawa wymiaru) = 4,06 złotych

RAZEM = 323,57 złotych

323,57 złotych x 209 miesięcy (średnie dalsze trwanie życia) = 67626,13 złotych (kapitał początkowy na dzień 1.01.1999 roku).

Do ustalenia kapitału początkowego organ rentowy nie uwzględnił okresów: od 1 sierpnia 1976 r. do 18 sierpnia 1976 r., gdyż ubezpieczona przebywała na urlopie bezpłatnym.

/decyzja – k. 50 – 51 akt ZUS, obliczenie wskaźnika wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego – k. 52 akt ZUS/

Decyzją z dnia 31 października 2017 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. po rozpatrzeniu wniosku T. M. z dnia 10 października 2017 r. na podstawie art. 24 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych przyznał ubezpieczonej emeryturę od 1 października 2017 r. tj. od daty wejścia w życie przepisów. Wskazał, że podstawę obliczenia emerytury stanowi kwota składek na ubezpieczenie emerytalne oraz kapitału początkowego z uwzględnieniem waloryzacji składek i kapitału początkowego zewidencjonowanych na koncie do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury, zaś emerytura stanowi równowartość kwoty będącej wynikiem podzielenia podstawy obliczenia emerytury przez średnie dalsze trwanie życia dla osób w wieku równym wiekowi przejścia na emeryturę.

- kwota składek zewidencjonowanych na koncie z uwzględnieniem waloryzacji wynosi 53240,85 zł,

- kwota zwaloryzowanego kapitału początkowego wynosi 252581,49 zł,

- średnie dalsze trwanie życia wynosi 251,30 miesięcy,

- wyliczona kwota emerytury wynosi 1216,96 zł

Wysokość emerytury została obliczona zgodnie z zasadami określonymi w art. 26 ustawy emerytalnej i wyniosła 1216,96 zł brutto.

/decyzja – k. 53 – 54 akt ZUS/

W dniu 8 grudnia 2017 r. T. M. odwołała się od obu tych decyzji, wnosząc o ponowne ustalenie kapitału początkowego i wysokości emerytury oraz o niewliczanie przy ustalaniu kapitału początkowego lat 1972 – 1974, w których to jej dochód był bardzo niski. Wniosła o ustalenie kapitału początkowego począwszy od 1975 r. /odwołanie – k. 2/

Odpowiadając na odwołania organ rentowy wniósł o oddalenie odwołania. /odpowiedź na odwołanie – k. 3, k. 3 w aktach VIII U 1929/17/

Na rozprawie w dniu 19 czerwca 2018 r. wnioskodawczyni poparła odwołanie i wniosła o przyjęcie do obliczenia wskaźnika wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego wynagrodzeń z 20 wybranych lat i przyznanie w związku z tym, zgodnie z wyliczeniem ZUS wskaźnika 31,66%. /protokół rozprawy z dnia 19 czerwca 2018 r. – 00:11:33 – 00:17:40 płyta CD – k. 24 /

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

T. M. urodziła się (...) /okoliczność bezsporna/

W dniu 10 października 1956 r. ubezpieczona złożyła wniosek o emeryturę. /wniosek – k. 1 – 3 akt ZUS/

Decyzją z dnia 30 października 2017 r. ZUS I Oddział w Ł. ustalił kapitał początkowy T. M. na dzień 1 stycznia 1999 r. Do obliczenia podstawy wymiaru kapitału początkowego oraz obliczenia wskaźnika wysokości tej podstawy przyjęto przeciętną podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne z 20 lat kalendarzowych wybranych z całego okresu ubezpieczenia tj. z lat 1972 – 1983, 1989 – 1990, 1993 – 1998. Wskaźnik wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego wyniósł 31,66%.

Podstawę wymiaru kapitału początkowego ustalono w wyniku pomnożenia wskaźnika wysokości podstawy wymiaru wynoszącego 31,66% przez kwotę 1220,89 zł, tj. kwotę bazową (31,66% x 1220,89 zł = 386,53 zł).

Do ustalenia wartości kapitału przyjęto okresy składkowe w ilości: 14 lat, 7 miesięcy, 1 dzień tj. 175 miesięcy oraz okresy nieskładkowe w ilości: 1 rok, 6 miesięcy, 3 dni, okresy sprawowania opieki nad dzieckiem (dziećmi): 3 lata, 10 miesięcy, 21 dni. Łączny okres nieskładkowy przyjęty do obliczenia kapitału początkowego wyniósł: 5 lat, 4 miesiące, 24 dni tj. 64 miesiące.

Wartość kapitału początkowego na dzień 1 stycznia 1999 roku została wyliczona w następujący sposób:

293,01 złotych x 77,46% (współczynnik proporcjonalny) = 226,97 złotych

(175 miesięcy składkowych x 1,3%) : 12 x 386,53 złotych (podstawa wymiaru) = 73,29 złotych

(46 miesięcy nieskładkowych x 1,7%) : 12 x 386,53 złotych (podstawa wymiaru) = 19,25 złotych

(18 miesięcy nieskładkowych x 0,7%) : 12 x 386,53 złotych (podstawa wymiaru) = 4,06 złotych

RAZEM = 323,57 złotych

323,57 złotych x 209 miesięcy (średnie dalsze trwanie życia) = 67626,13 złotych (kapitał początkowy na dzień 1.01.1999 roku).

Do ustalenia kapitału początkowego organ rentowy nie uwzględnił okresów: od 1 sierpnia 1976 r. do 18 sierpnia 1976 r., gdyż ubezpieczona przebywała na urlopie bezpłatnym.

/decyzja – k. 50 – 51 akt ZUS, obliczenie wskaźnika wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego – k. 52 akt ZUS/

Decyzją z dnia 31 października 2017 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. po rozpatrzeniu wniosku T. M. z dnia 10 października 2017 r. na podstawie art. 24 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych przyznał ubezpieczonej emeryturę od 1 października 2017 r. tj. od daty wejścia w życie przepisów. Podstawę obliczenia emerytury stanowi kwota składek na ubezpieczenie emerytalne oraz kapitału początkowego z uwzględnieniem waloryzacji składek i kapitału początkowego zewidencjonowanych na koncie do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury. Emerytura stanowi równowartość kwoty będącej wynikiem podzielenia podstawy obliczenia emerytury przez średnie dalsze trwanie życia dla osób w wieku równym wiekowi przejścia na emeryturę.

- kwota składek zewidencjonowanych na koncie z uwzględnieniem waloryzacji wynosi 53240,85 zł,

- kwota zwaloryzowanego kapitału początkowego wynosi 252581,49 zł,

- średnie dalsze trwanie życia wynosi 251,30 miesięcy,

- wyliczona kwota emerytury wynosi 1216,96 zł.

Wysokość emerytury została obliczona zgodnie z zasadami określonymi w art. 26 ustawy emerytalnej i wyniosła 1216,96 zł brutto.

/decyzja – k. 53 – 54 akt ZUS/

Do obliczenia wskaźnika wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego przyjęto:

- w 1972 r. – 1560,00 zł, wwpw 10,36%,

- w 1973 r. – 3428,20 zł, wwpw 10,21%,

- w 1974 r. – 2660,00 zł, wwpw 11,93%,

- w 1975 r. – 11820,00 zł, wwpw 30,21%,

- w 1976 r. – 13430,00 zł, wwpw 26,14%,

- w 1977 r. – 13188,00 zł, wwpw 31,88%,

- w 1978 r. – 19612,00 zł, wwpw 33,44%,

- w 1979 r. – 20880,00 zł, wwpw 32,66%,

- w 1980 r. – 24280,00 zł, wwpw 33,50%,

- w 1981 r. – 30489,00 zł, wwpw 33,04%,

- w 1982 r. – 50000,00 zł, wwpw 35,82%,

- w 1983 r. – 51173,00 zł, wwpw 44,19%,

- w 1989 r. – 124690,00 zł, wwpw 20,10%,

- w 1990 r. – 773667,00 zł, wwpw 12,52%,

- w 1993 r. – 8037800,00 zł, wwpw 33,53%,

- w 1994 r. – 34467000,00 zł, wwpw 53,91%,

- w 1995 r. – 4215,74 zł, wwpw 50,00%,

- w 1996 r. – 5425,44 zł, wwpw 51,79%,

- w 1997 r. – 5957,73 zł, wwpw 46,75%,

- w 1998 r. – 4250,90 zł, wwpw 31,18%.

Wskaźnik wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego z 20 lat kalendarzowych wyniósł 31,66%.

/wyliczenia ZUS – k. 52 akt ZUS/

Wskaźnik wysokości podstawy wymiaru obliczony z 10 lat kalendarzowych tj. z lat 1974 – 1983 wynosi 31,28%.

/wyliczenia ZUS/

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie dokumentów zgromadzonych w aktach sprawy. Analiza zgromadzonych dowodów wskazuje, iż są one spójne i wzajemnie się uzupełniają i nie ma żadnych podstaw by kwestionować ich wiarygodność.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie nie zasługuje na uwzględnienie.

Zgodnie z treścią art. 174 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity Dz.U. z 2017 r. poz. 1383 z późn. zm.) kapitał początkowy ustala się na zasadach określonych w art.53, z uwzględnieniem ust. 2-12.

Natomiast zgodnie z ust.2 tego przepisu przy ustalaniu kapitału początkowego przyjmuje się przebyte przed dniem wejścia w życie ustawy:

1) okresy składkowe, o których mowa w art. 6,

2) okresy nieskładkowe, o których mowa w art. 7 pkt 5,

3) okresy nieskładkowe, o których mowa w art. 7 pkt 1-3 i 6-12, w wymiarze nie większym niż określony w art. 5 ust. 2.

W myśl ust.3 w/w przepisu podstawę wymiaru kapitału początkowego ustala się na zasadach określonych w art. 15, 16, 17 ust. 1 i 3 oraz art. 18, z tym że okres kolejnych 10 lat kalendarzowych ustala się przed dniem 1 stycznia 1999 roku.

Według ust.3b w brzmieniu obowiązującym od dnia 1 października 2013 roku (w związku z wejściem w życie ustawy z dnia 21 czerwca 2013 roku o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych) jeżeli okres wskazany do ustalenia podstawy wymiaru kapitału początkowego obejmuje rok kalendarzowy, w którym ubezpieczony pozostawał w ubezpieczeniu społecznym na podstawie przepisów prawa polskiego jedynie przez część miesięcy tego roku, do obliczenia stosunku sumy kwot podstaw wymiaru składek i kwot, o których mowa w art. 15 ust. 3, w okresie tego roku do przeciętnego wynagrodzenia, przyjmuje się sumę kwot przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia ogłoszonego za ten rok kalendarzowy odpowiednią do liczby miesięcy pozostawania w ubezpieczeniu.

Natomiast w myśl ust. 7 analizowanego przepisu do obliczenia kapitału początkowego przyjmuje się kwotę bazową wynoszącą 100 % przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w II kwartale kalendarzowym 1998 roku. Ustęp 8 powyższego przepisu stanowi, że przy obliczaniu kapitału początkowego część kwoty bazowej wynoszącej 24 % tej kwoty mnoży się przez współczynnik proporcjonalny do wieku ubezpieczonego oraz okresu składkowego i nieskładkowego osiągniętego do dnia 31 grudnia 1998 roku.

Zgodnie natomiast z treścią ust. 8 przy obliczaniu kapitału początkowego część kwoty bazowej wynoszącej 24% tej kwoty mnoży się przez współczynnik proporcjonalny do wieku ubezpieczonego oraz okresu składkowego i nieskładkowego osiągniętego do dnia 31 grudnia 1998 roku, według wskazanego w nim wzoru.

Z kolei w myśl art. 15 ust. 1 powyższej ustawy podstawę wymiaru emerytury i renty stanowi ustalona w sposób określony w ust. 4 i 5 przeciętna podstawa wymiaru składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe lub na ubezpieczenie społeczne na podstawie przepisów prawa polskiego w okresie kolejnych 10 lat kalendarzowych, wybranych przez zainteresowanego z ostatnich 20 lat kalendarzowych poprzedzających bezpośrednio rok, w którym zgłoszono wniosek o emeryturę lub rentę, z uwzględnieniem ust. 6 i art. 176. Natomiast stosownie do brzmienia ust. 2a tego samego przepisu, jeżeli nie można ustalić podstawy wymiaru składek w okresie pozostawania w stosunku pracy wskazanym do ustalenia podstawy wymiaru emerytury i renty, za podstawę wymiaru składek przyjmuje się kwotę obowiązującego w tym okresie minimalnego wynagrodzenia pracowników, proporcjonalnie do okresu podlegania ubezpieczeniu i wymiaru czasu pracy. Z kolei na postawie ust. 6 omawianego przepisu na wniosek ubezpieczonego podstawę wymiaru emerytury lub renty może stanowić ustalona w sposób określony w ust. 4 i 5 przeciętna podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne lub ubezpieczenia emerytalne i rentowe w okresie 20 lat kalendarzowych przypadających przed rokiem zgłoszenia wniosku, wybranych z całego okresu podlegania ubezpieczeniu.

Jak stanowi art. 15 ust. 4 w/w ustawy w celu ustalenia podstawy wymiaru emerytury lub renty:

1.  oblicza się sumę kwot podstaw wymiaru składek i kwot, o których mowa w ust. 3, w okresie każdego roku z wybranych przez zainteresowanego lat kalendarzowych,

2.  oblicza się stosunek każdej z tych sum kwot do rocznej kwoty przeciętnego wynagrodzenia, ogłoszonej za dany rok kalendarzowy, wyrażając go w procentach, z zaokrągleniem do setnych części procentu,

3.  oblicza się średnią arytmetyczną tych procentów, która, z zastrzeżeniem ust. 5, stanowi wskaźnik wysokości podstawy wymiaru emerytury lub renty, oraz

4.  mnoży się przez ten wskaźnik kwotę bazową, o której mowa w art. 19, przy czym wskaźnik wysokości podstawy wymiaru nie może być wyższy niż 250%, jednakże przy ponownym przeliczeniu wysokości emerytury należy mieć na względzie, iż zgodnie z art. 111 ust. 2 ustawy uwzględnia się kwotę bazową ostatnio przyjętą do obliczenia świadczenia.

W związku z treścią zacytowanych przepisów można stwierdzić, iż kwota kapitału początkowego zależy od długości udowodnionych okresów składkowych i nieskładkowych przebytych przed 1 stycznia 1999 rokiem, podstawy wymiaru oraz współczynnika proporcjonalnego do wieku ubezpieczonego, który służy do obliczenia tzw. części socjalnej.

W myśl art. 26 ust. 1 w/w ustawy, emerytura stanowi równowartość kwoty będącej wynikiem podzielenia podstawy obliczenia ustalonej w sposób określony w art. 25 przez średnie dalsze trwanie życia dla osób w wieku równym wiekowi przejścia na emeryturę danego ubezpieczonego, z uwzględnieniem ust. 5 i art. 183. Wiek ubezpieczonego w dniu przejścia na emeryturę wyraża się w ukończonych latach i miesiącach (ust. 2). Średnie dalsze trwanie życia ustala się wspólnie dla mężczyzn i kobiet oraz wyraża się w miesiącach (ust. 3). Prezes Głównego Urzędu Statystycznego ogłasza w formie komunikatu w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski” corocznie w terminie do dnia 31 marca tablice trwania życia, z uwzględnieniem ust. 3, dla wieku ubezpieczonych określonego w myśl ust. 2 (ust. 4). Tablice, o których mowa w ust. 4 są podstawą przyznawania emerytur na wnioski zgłoszone od dnia 1 kwietnia do dnia 31 marca następnego roku kalendarzowego, z uwzględnieniem ust. 6 (ust. 5). Jeżeli jest to korzystniejsze dla ubezpieczonego, do ustalenia wysokości emerytury zgodnie z ust. 1 stosuje się tablice trwania życia obowiązujące w dniu, w którym ubezpieczony osiągnął wiek emerytalny wynoszący 60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn (ust. 6).

Przytoczone zasady postępowania – w świetle uchwały Sądu Najwyższego z dnia 7 maja 2003 roku w sprawie o sygn. III UZP 2/03 (OSNP 2003/14/338) - tak przy ustalaniu prawa do świadczenia, jak i jego przeliczaniu, pozwalają na ogólną uwagę, iż zamiarem ustawodawcy było umożliwienie ubezpieczonym dokonanie wyboru, w ramach prawa, najkorzystniejszego z ich punktu widzenia okresu, z którego podstawa wymiaru składek ubezpieczeniowych, będzie stanowić podstawę wymiaru świadczenia.

Zgodnie z § 21 ust.1 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 11 października 2011 r. sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe (Dz. U. Nr 237, poz. 1412) środkiem dowodowym stwierdzającym wysokość wynagrodzenia, dochodu, przychodu oraz uposażenia przyjmowanego do ustalenia podstawy wymiaru emerytury lub renty są zaświadczenia pracodawcy lub innego płatnika składek, legitymacja ubezpieczeniowa lub inny dokument, na podstawie którego można ustalić wysokość wynagrodzenia, dochodu, przychodu lub uposażenia.

Wskazana regulacja niewątpliwie wyznacza kierunek postępowania dowodowego, nie oznacza jednak, iż zarówno okres zatrudnienia jak i wysokość uzyskiwanego uposażenia nie może być wykazana w inny sposób, tak przy pomocy pisemnych środków dowodowych pochodzących od pracodawcy, czy też nawet dowodów pośrednich, nie wyłączając zeznań świadków (por. wyrok Sądu Najwyższego z 25.07.1997 r., II UKN 186/97, OSNAPiUS 1998/11/342, a także wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 1997-03-04, III AUa 105/97 opubl: OSA w W. rok 1997, Nr. 2, poz. 7; wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z 1993-08-18, III AUr 294/93 opubl: P.. Sąd. rok 1994, Nr. 3, poz. 6/.

Przyjąć zatem trzeba, iż w postępowaniu przed sądem pracy i ubezpieczeń społecznych fakty mające dla rozstrzygnięcia sprawy istotne znaczenie (sporne czy też niemożliwe do udowodnienia przy pomocy dowodu z dokumentu) mogą być dowodzone wszelkimi dostępnymi środkami, które Sąd uzna za pożądane i celowe, co wynika także z treści przepisu art.473 k.p.c.

Mając to na uwadze Sąd przeprowadził postępowanie dowodowe obejmujące analizę dostępnej dokumentacji związanej okresami zatrudnienia wnioskodawczyni.

W rozpoznawanej sprawie wnioskodawczyni na rozprawie w dniu 19 czerwca 2018 r. sprecyzowała swoje roszczenie i wniosła o przyjęcie do obliczenia wskaźnika wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego wynagrodzeń z 20 wybranych lat kalendarzowych i przyznanie w związku z tym, zgodnie z wyliczeniem ZUS wskaźnika 31,66% .

W toku postępowania przed organem rentowym zostały złożone dokumenty potwierdzające okresy zatrudnienia ubezpieczonej oraz wysokość jej wynagrodzeń.

Sąd po analizie dokumentacji ustalił, że organ rentowy do obliczenia wskaźnika wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego uwzględnił wynagrodzenie z 20 lat wybranych z całego okresu ubezpieczenia, a wskaźnik wyniósł 31,66% - zgodnie z żądaniem ubezpieczonej. Wskaźnik wysokości podstawy wymiaru z 10 lat tj. z lat 1974 – 1983 wyniósł 31,28%, a więc jest niższy od wskaźnika wyliczonego z 20 lat kalendarzowych.

Mając na względzie powyższe, Sąd Okręgowy, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c., orzekł jak w wyroku.

K.K.-W.