Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 18 czerwca 2018 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie XXI Wydział Pracy w składzie:

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 18 czerwca 2018 r. w Warszawie

sprawy z powództwa Agencji (...) w W.

przeciwko T. Ł. (1)

pozbawienie wykonalności tytułu wykonawczego

na skutek apelacji wniesionej przez pozwanego

od wyroku Sądu Rejonowego dla Warszawy - Śródmieścia VIII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Warszawie

z dnia 3 grudnia 2015 roku sygn. akt VIII P 715/15

1.  oddala apelację;

2.  znosi koszty zastępstwa prawnego między stronami, w zakresie postępowań przed I, II instancją i w postępowaniu kasacyjnym oraz zwalnia T. Ł. (1) z obowiązku ponoszenia kosztów procesu w zakresie opłaty od pozwu strony powodowej.

Sygn. akt XXI Pa 34/18

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 24 lipca 2015 r. Agencja (...) w W. wniosła o pozbawienie wykonalności tytułu wykonawczego - wyroku Sądu Rejonowego dla Warszawy Śródmieścia w Warszawie VIII Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 3 października 2013 r. sygn. akt VIII P 59/12 w zakresie pkt I wyroku w części orzekającej przywrócenie T. Ł. (1) do pracy w Agencji (...) w W. na poprzednich warunkach. Strona powoda wniosła także o zabezpieczenie roszczenia o pozbawienie wykonalności tytułu wykonawczego poprzez zawieszenie postępowania egzekucyjnego prowadzonego przez Sąd Rejonowy dla Warszawy Śródmieścia w Warszawie I Wydział Cywilny (sygn. akt. I Co 2738/14). W uzasadnieniu strona powodowa podniosła, iż Sąd Okręgowy Warszawie XXI Wydział Pracy wyrokiem z dnia 12 czerwca 2014 r. sygn. akt XXI Pa 938/13 oddalił apelację pracodawcy Agencji (...) w W. od wyroku Sądu Rejonowego dla Warszawy Śródmieścia VIII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 3 października 2013 r. sygn. akt VIII P 59/12 przywracającego T. Ł. (1) do pracy w Agencji (...) w W. na poprzednich warunkach oraz zasądzającego na rzecz pracownika kwotę 11.120 zł tytułem wynagrodzenia za czas pozostawania bez pracy. Pracodawca wypłacił pracownikowi odszkodowanie i dopuścił faktycznie do pracy w dniu 23 czerwca 2014 r. po przedłożeniu pracodawcy zaświadczenia lekarza medycyny pracy. Z formalnego punktu widzenia reaktywacja stosunku pracy z T. Ł. (1) nastąpiła nie w dniu wydania prawomocnego wyroku Sądu Pracy lecz w dacie złożenia przez pracownika wniosku zgłoszenia gotowości do pracy zgodnie z art. 48 § 1 k.p. w dniu 16 czerwca 2014 r. Uprawomocnienie się wyroku Sądu Pracy przywracającego T. Ł. (1) do pracy i zgłoszenie przez pracownika w ciągu 7 dni gotowości do pracy spowodowało nawiązanie między stronami stosunku pracy. Wykonanie czynności zgodnie z wyrokiem Sądu świadczą o tym, iż powód wykonał w całości zobowiązanie wynikające z orzeczenia Sądu Pracy z dnia 3 października 2013 r., utrzymanego w mocy wyrokiem Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 12 czerwca 2014 r., a tym samym pracodawca zrealizował orzeczenia Sądów. Kolejnym argumentem przemawiającym za przywróceniem pracownika do pracy jest oddelegowanie go w dniu 23 czerwca 2014 r. na okres 3 miesięcy do innej pracy, w której zmianie nie ulegało dotychczasowe wynagrodzenie pozwanego, a praca była zgodna z kwalifikacjami pracownika. Dodatkowym argumentem na wykonanie przez Agencję (...) wyroku Sądu Rejonowego dla Warszawy Śródmieście w Warszawie VIII Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych o przywrócenie T. Ł. (1) do pracy było przedłożenie przez pracodawcę oświadczenia woli w dniu 3 lutego 2015 r., mocą którego pracodawca wypowiedział pozwanemu dotychczasowe warunki umowy o pracę z zachowanie 3 miesięcznego okresu wypowiedzenia.

W odpowiedzi na pozew, T. Ł. (1) wniósł o oddalenie powództwa w całości, oddalenie wniosku o zabezpieczenie roszczenia, zasądzenie na rzecz pozwanego kosztów postępowania. W uzasadnieniu podnosił, iż argumentacja powoda jest błędna, gdyż powód błędnie, zamiennie posługuje się sformułowaniami „przywrócenie do pracy", „reaktywacja stosunku pracy", „wykonanie wyroku". W sprawie bezspornym jest fakt, iż doszło do reaktywacji stosunku pracy pomiędzy stronami na podstawie wyroku Sądu Rejonowego dla Warszawy Śródmieście w Warszawie VIII Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 3 października 2013 r. Jednak reaktywacja nie jest tożsama z jego wykonaniem bowiem przywrócenie pracownika do pracy na poprzednich warunkach oznacza powrót pracownika do tej samej, a nie takiej samej pracy. Zgłoszenie przez pozwanego gotowości do pracy wskutek prawomocnego wyroku przywracającego go do pracy istotnie spowodowało reaktywację stosunku pracy. Dopuszczenie do pracy jest równoznaczne z możliwością faktycznego przystąpienia do pracy, wiąże się to jednak z szeregiem faktycznych czynności jak przekazanie pozwanemu stosownych pełnomocnictw, upoważnień, pieczęci, nadanie systemu uprawnień informatycznych. Takie działania nigdy nie miały miejsca zatem, nigdy nie doszło do wykonania przez pracodawcę wyroku Sądu Pracy. Powierzenie pozwanemu pracy na innym stanowisku nie prowadzi do konwalidacji niezgodnego z prawem postępowania pozwanego i nie skutkuje wykonaniem wyroku Sądu Pracy o przywrócenie do pracy, powierzenie innej pracy nie stanowi oddelegowania w trybie art. 42 § 4. Bezspornym jest, że w dniu 23 czerwca 2014 r. powód dopuścił pozwanego do pracy na innym stanowisku niż stanowisko zajmowane przez niego poprzednio, jednak powód nie mógł zgodnie z prawem oddelegować pozwanego do innej pracy, bowiem nigdy nie przywrócił pozwanego do pracy na poprzednim stanowisku. Dopuszczenie pracownika na stanowisku Zastępcy Dyrektora Księgowości należy kwalifikować jako powierzenie pozwanemu innej pracy niż określona w umowie o pracę. Ponadto pozwany podnosił, iż wypowiedzenie z dnia 3 lutego 2015 r. zmieniające warunki umowy o pracę nie stanowi przesłanki uwzględnienia powództwa zgodnie z art. 840 § 1 pkt 2 k.p.c. Wypowiedzenie zmieniające zostało dokonane pomimo sprzeciwu organizacji związkowej, której pozwany jest członkiem i podlega szczególnej ochronie związkowej. Ponadto skuteczność wypowiedzenia budzi wątpliwości wobec nie wykonania wyroku o przywrócenie pozwanego do pracy. Działania pracodawcy mają charakter markujący rzekome przywrócenie pozwanego do pracy na poprzednich warunkach, natomiast rzeczywista intencja pracodawcy zmierza do pozbawienia wierzyciela możliwości wykonywania pracy na poprzednim stanowisku, na które został przywrócony prawomocnym wyrokiem Sądu.

W toku procesu strony podtrzymały swoje stanowisko.

Wyrokiem z dnia 3 grudnia 2015 r. Sąd Rejonowy dla Warszawy – Śródmieścia VIII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych pozbawił wykonalności wyrok Sądu Rejonowego dla Warszawy – Śródmieścia w Warszawie, VIII Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 3 października 2013 roku, sygnatura akt VIII P 59/12 zaopatrzony w klauzulę wykonalności z dnia 11 grudnia 2014 roku – w zakresie punktu I wyroku.

Sąd Rejonowy ustalił, że T. Ł. (1) był zatrudniony w Agencji (...) na podstawie umowy o pracę z dnia 15 listopada 2011 r., na czas nieokreślony, od dnia 24 maja 2011 r. na stanowisku dyrektora w Departamencie Zarządzania Należnościami.

Pismem z dnia 2 stycznia 2012 r. Agencja (...) rozwiązała z powodem umowę o pracę z zachowaniem trzymiesięcznego okresu wypowiedzenia, który upłynął w dniu 30 kwietnia 2012 r.

Pozwem z dnia 9 stycznia 2012 r. skierowanym przeciwko Agencji (...) w W. powód T. Ł. (2) wniósł o uznanie wypowiedzenia umowy o pracę za bezskuteczne oraz o zatrudnienie go na dotychczasowym stanowisku pracy.

Wyrokiem z dnia 3 października 2013r. Sąd Rejonowy dla Warszawy Śródmieścia w Warszawie VIII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w punkcie:

I.  przywrócił T. Ł. (1) do pracy u pozwanego Agencji (...) w W. — na poprzednich warunkach, pod warunkiem podjęcia pracy w terminie 7 dni od daty uprawomocnienia się wyroku (sygn. akt VIII P 59/12 wyrok k. 334). W wyroku z dnia 3 października 2013r., Sąd Rejonowy dla Warszawy Śródmieście w Warszawie VIII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych zasądził na rzecz T. Ł. (1) kwotę 11.120 zł tytułem wynagrodzenia za czas pozostawania bez pracy,

II.  zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 10.272 złote tytułem zwrotu kosztów procesu, w tym z tytułu kosztów zastępstwa procesowego kwotę 3.600 złotych.

W dniu 18 listopada 2013r. Agencja (...) wniosła apelację od powyższego wyroku.

Wyrokiem z dnia 12 czerwca 2014 r. Sąd Okręgowy w Warszawie XXI Wydział Pracy na skutek apelacji wniesionej przez Agencję (...) oddalił apelację.

Postanowieniem w dniu 11 grudnia 2014r. wyrok został opatrzonym klauzulą wykonalności.

Agencja (...) wypłaciła T. Ł. (1) zgodnie z orzeczeniem Sądu Rejonowego dla Warszawy Śródmieście w Warszawie VIII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 3 października 2013r. kwotę zasadzoną tytułem wynagrodzenia za czas pozostawania bez pracy.

W dniu 16 czerwca 2104r. T. Ł. (1) zgłosił pracodawcy Agencji (...) gotowość do pracy. T. Ł. (1) wykonał wszystkie badania wymagane do zatrudnienia na kierowniczym stanowisku.

Z dniem 23 czerwca 2014r. T. Ł. (1) został dopuszczony do pracy i oddelegowany na podstawie art 42 § 4 k.p. na okres trzech miesięcy do dnia 22 września 2014 r. do wykonywania czynności na stanowisko zastępcy dyrektora Departamentu w Księgowości.

Z dniem 11 września 2014 r. Agencja (...) zwróciła się do (...) Organizacji (...) o wyrażenie zgody na wypowiedzenie umowy o pracę T. Ł. (1) z przyczyn niedotyczących pracowników.

Następnie z dniem 22 września 2014r., na podstawie art. 42 § 4 k.p. T. Ł. (1) został oddelegowany na okres od dnia 23 września 2014r. do dnia 31 grudnia 2014 r. do wykonywania czynności na stanowisko zastępcy dyrektora Departamentu w Księgowości.

Z dniem 30 grudnia 2014r. T. Ł. (1) na podstawie art. 42 § 4 k.p. zostały powierzone czasowo od dnia 1 stycznia 2015r. do dnia 31 marca 2015r. czynności zastępcy dyrektora Departamentu w Departamencie Księgowości.

Postanowieniem z dnia 13 marca 2015 r. Sąd Rejonowy dla Warszawy Śródmieścia w Warszawie I Wydział Cywilny Społecznych postanowił wyznaczyć dłużnikowi Agencji (...) 3-dniowy termin do przywrócenia T. Ł. (1) do pracy na poprzednich warunkach zgodnie z treścią wyroku z dnia 3 października 2013 r. w sprawie sygn. akt VIII P 59/12.

W dniu 3 lutego 2015r. Agencja (...) złożyła T. Ł. (1) w oparciu o art. 42 § 1 k.p. wypowiedzenie zmieniające warunki umowy o pracę zawartej w dniu 15 listopada 2011 r., proponując stanowisko zastępcy dyrektora Departamentu z wynagrodzeniem miesięcznym brutto 8.026 zł. Jednocześnie zachowano trzymiesięczny okres wypowiedzenia.

Agencja (...) rozwiązała z T. Ł. (1) umowę o pracę bez wypowiedzenia w dniu 28 września 2015 roku. Powód odwołał się do Sądu.

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie wskazanych wyżej dowodów. Zdaniem Sądu dowody z dokumentów oraz kopii dokumentów, stanowiły wiarygodny materiał dowodowy, gdyż ich treść była jasna i oczywista, nie budziła wątpliwości. Strony ponadto nie kwestionowały treści, ani prawdziwości złożonych dokumentów.

W oparciu o tak ustalony stan faktyczny Sąd Rejonowy uznał powództwo za zasadne.

Na wstępie Sąd Rejonowy wskazał, że zgodnie z art. 840 § 1 k.p.c. dłużnik może w drodze powództwa żądać pozbawienia tytułu wykonawczego wykonalności w całości lub części albo ograniczenia, jeżeli po powstaniu tytułu egzekucyjnego nastąpiło zdarzenie, wskutek którego zobowiązanie wygasło albo nie może być egzekwowane. Gdy tytułem jest orzeczenie sądowe, dłużnik może powództwo oprzeć także na zdarzeniach, które nastąpiły po zamknięciu rozprawy, a także zarzucie spełnienia świadczenia, jeżeli zarzut ten nie był przedmiotem rozpoznania w sprawie. Spełnienie świadczenia zgodnie z treścią zobowiązania skutkuje zawsze wygaśnięciem zobowiązania i stanowi — w myśl powołanego art. 840 § 1 pkt 2 - podstawę roszczenia. Pozbawienie wykonalności tytułu wykonawczego, którego podstawą był tytuł egzekucyjny korzystający z powagi rzeczy osądzonej, może nastąpić tylko w trybie art. 840 § 1 pkt 2 k.p.c. Skuteczność jednak żądania w tym trybie uzależniona jest od wykazania, że określone w tytule zobowiązanie wygasło na skutek zdarzenia zaszłego po powstaniu tytułu egzekucyjnego.

W tym zakresie, Sąd Rejonowy stwierdził, że jak wynika z przeprowadzonego postępowania dowodowego, T. Ł. (1) był zatrudniony w Agencji (...) w Departamencie Zarządzania Należnościami na stanowisku dyrektora. W dniu 2 stycznia 2012 r. Agencja (...) rozwiązała z powodem umowę o pracę. Wyrokiem z dnia 3 października 2013r., Sąd Rejonowy dla Warszawy Śródmieścia w Warszawie VIII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych orzekł przywrócenie do pracy T. Ł. (1) na poprzednich warunkach. T. Ł. (1) z dniem 16 czerwca 2014 r., zgłosił swoją gotowość do podjęcia pracy i został przywrócony. Od dnia 23 czerwca 2014 r. został delegowany i wykonywał czynności zastępcy dyrektora w Departamencie Księgowości w Agencji (...). Później delegacja została przedłużana na kolejne 3 miesiące, a w dniu 3 lutego 2015 r. Agencja (...) wypowiedziała T. Ł. (1) umowę o pracę w drodze warunków zmieniających, a następnie w dniu 28 września 2015 rozwiązała z powodem umowę o pracę.

Sąd Rejonowy zaznaczył, że w niniejszym postępowaniu strona pozwana zarzucała, iż przywrócenie do pracy nastąpiło wbrew orzeczeniu Sądu Rejonowego dla Warszawy Śródmieście w Warszawie VIII Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych albowiem T. Ł. (1) został przywrócony do pracy na poprzednich warunkach co oznacza powrót do tej samej pracy, a nie takiej samej pracy.

Sąd I instancji zważył, że zgodnie z orzecznictwem SN, dopuszczenie pracownika do pracy na podstawie prawomocnego wyroku przywracającego do pracy na poprzednich warunkach oznacza wykonanie tego wyroku (art. 840 § 1 pkt 2 k.p.c.), choćby tego samego dnia pracodawca powierzył pracownikowi wykonywanie innej pracy na podstawie art. 42 § 4 k.p. i wypowiedział umowę o pracę. Uprawomocnienie się wyroku przywracającego do pracy i zgłoszenie przez pracownika w ciągu 7 dni gotowości niezwłocznego jej podjęcia (art. 48 § 1) powoduje nawiązanie między stronami stosunku pracy i skutku tego nie zmienia zawarcie przed uprawomocnieniem się wyroku porozumienia rozwiązującego stosunek pracy.

Mając powyższe na uwadze, Sąd Rejonowy wskazał, iż jak wynika z ustalonego w sprawie stanu faktycznego po wydaniu tytułu egzekucyjnego zaistniało zdarzenie w skutek którego zobowiązanie nie może być egzekwowane, gdyż co jest niesporne — niezależnie od prawnej oceny tego stanu — stosunek pracy łączący strony został wpierw wypowiedziany, a następnie definitywnie rozwiązany.

Tym samym, w ocenie Sądu I instancji, z uwagi na treść art. 840 § 1 pkt. 2 k.p.c. zaistniało zdarzenie, które na obecnym etapie wyklucza możliwość prowadzenia egzekucji na mocy wyroku. Wyrok wydany w sprawie z odwołania od rozwiązania umowy o pracę z 2015 roku może natomiast stanowić ewentualnie kolejny tytuł, w oparciu o który egzekucja może być prowadzona. Ocena wadliwości wypowiedzenia pozostaje bowiem bez wpływu na skuteczność rozwiązania stosunku pracy.

O kosztach procesu Sąd Rejonowy orzekł na podstawie art. 98 § 1 k.p.c.

Apelację od powyższego wyroku złożył pozwany, zaskarżając go w całości i wnosząc o jego zmianę w całości poprzez oddalenie powództwa, ewentualnie uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i przekazanie sprawy w tym zakresie Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania oraz zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego za I instancję oraz kosztów postępowania apelacyjnego, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych.

Zaskarżonemu wyrokowi apelujący zarzucił:

1.  naruszenie przepisów postępowania, które miało istotny wpływ na wynik sprawy, tj.:

a)  przepisu art. 233 § 1 k.p.c. poprzez naruszenie zasady wszechstronnego rozważenia przez Sąd I instancji zebranego materiału dowodowego, polegające na:

-

braku jednoznacznego wskazania, co stanowi przyczynę pozbawienia wykonalności wyroku Sądu Rejonowego dla Warszawy Śródmieścia z dnia 3.10.2013r. (sygn. akt VIII P 59/12),

-

zaniechaniu rozważania kwestii wykonania przez powoda wyroku Sądu Rejonowego dla Warszawy Śródmieścia z dnia 3.10.2013r. (sygn. akt VIII P 59/12), w tym zaniechaniu wyjaśnienia, czy Sąd meriti uznał, że pozwany w dniu 23.06.2014 r. został dopuszczony do pracy na stanowisko dyrektora departamentu Zarządzania Należnościami, czy też od razu na stanowisko zastępcy dyrektora Departamentu Księgowości [vide str. 4 uzasadnienia wyroku, gdzie Sąd meriti stwierdza „Z dniem 23 czerwca 2014r. T. Ł. (1) został dopuszczony do pracy i oddelegowany na podstawie art. 42 § 4 k.p. na okres trzech miesięcy] oraz str. 6 uzasadnienia wyroku: „T. Ł. (1) z dniem 16 czerwca 2014 r. zgłosił swoją gotowość do podjęcia pracy i został przywrócony" i nie wskazanie na jakich w tym zakresie oparł się dowodach w sytuacji, gdy powód nie udowodnił, by od dnia 16.06.2014 r. umożliwił pozwanemu podjęcie jakichkolwiek czynności na stanowisku dyrektora Departamentu Zarządzania Należnościami, ergo powód nie udowodnił, by wykonał wyrok Sądu Rejonowego dla Warszawy Śródmieścia z dnia 3.10.2013r. (sygn. akt VIII P 59/12) i przywrócił pozwanego do pracy na stanowisko Dyrektora Departamentu Zarządzania Należnościami,

-

pominięciu dowodu z pisma powodowej Agencji z dnia 11.09.2014r. do zarządu (...) (znak: (...)) (załączonego do odpowiedzi na pozew), w którym powód jednoznacznie stwierdza, że „Pracodawca, po przywróceniu pracownika do pracy, nie miał możliwości powierzenia Panu T. Ł. (1) kierowania departamentem w Centrali (...) i zaproponował pracownikowi zawarcie porozumienia zmieniającego warunki umowy o pracę, ergo sam powód potwierdził, że nie wykonał wyroku Sądu przywracającego pozwanego do pracy na poprzednich warunkach (sygn. akt VIII P 59/12, co skutkowało wybiórczą, jednostronną i dowolną oceną materiału dowodowego na niekorzyść pozwanego;

b)  przepisu art. 177 § 1 pkt 1 k.p.c. poprzez zaniechanie zawieszenia niniejszego postępowania do czasu rozpoznania sprawy z powództwa T. Ł. (1) przeciwko Agencji (...) w W. o uznanie oświadczenia o rozwiązaniu umowy o pracę z winy pracownika za bezskuteczne, zawisłej obecnie przed Sądem Rejonowym dla Warszawy Śródmieścia pod sygn. akt VIII P 792/15 w sytuacji, gdy w okolicznościach niniejszej sprawy zawieszenie postępowania było uzasadnione względami celowości.

W odpowiedzi na apelację pozwanego, powód wniósł o jej oddalenie i zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kosztów zastępstwa procesowego za instancję odwoławczą według norm przepisanych.

Pismem z dnia 6 kwietnia 2016 r. (data prezentaty) pozwany wniósł o dopuszczenie dowodu z odpisu prawomocnego wyroku Sądu Rejonowego dla Warszawy Śródmieścia w Warszawie VIII Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 27 stycznia 2016 r. (sygn. akt VIII P 792/15) na okoliczność, iż pozwany został przywrócony do pracy w (...) na dotychczasowych warunkach pracy i płacy, zaś rozwiązanie stosunku pracy z pozwanym w trybie dyscyplinarnym było niezgodne z przepisami prawa oraz pisma powoda z dnia 4.03.2016 r. na okoliczność, iż pozwany został przywrócony do pracy zgodnie z powyższym wyrokiem.

Sąd Okręgowy - Sąd Pracy w Warszawie wyrokiem z dnia 10 maja 2016 r., sygn. akt XXI Pa 107/16 zmienił zaskarżony wyrok w punkcie II w ten sposób, że zasądził od T. Ł. (1) na rzecz (...) kwotę 6.852 zł, w tym 180 zł, tytułem zwrotu kosztów zastępstwa prawnego (pkt 1.); w pozostałym zakresie oddalił apelację (pkt 2.); zasądził od T. Ł. (1) na rzecz (...) kwotę 180 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa prawnego w instancji odwoławczej (pkt 3.).

W uzasadnieniu wskazał, że apelacja pozwanego była niezasadna i nie zasługiwała na uwzględnienie.

Sąd Okręgowy podzielił ustalenia faktyczne poczynione przez Sąd Rejonowy oraz dokonaną na ich podstawie ocenę prawną. Ustalenia, stanowiące podstawę rozstrzygnięcia Sądu pierwszej instancji, jako niebudzące wątpliwości i zastrzeżeń, Sąd Okręgowy przyjął jako podstawę także własnego rozstrzygnięcia.

Sąd Okręgowy nie podzielił zarzutu obrazy art. 233 § 1 k.p.c. poprzez brak wszechstronnego rozważenia zebranego materiału dowodowego. Sąd wskazał, że fakt reaktywacji stosunku pracy na podstawie ww. wyroku był między stronami bezsporny. Bezspornym było również, że w dniu 23 czerwca 2014 r. powód dopuścił pozwanego do pracy na innym stanowisku niż stanowisko zajmowane przez pozwanego poprzednio. Okoliczności te wprost przyznane przez pozwanego w odpowiedzi na pozew nie wymagały w konsekwencji dowodu, o czym stanowi art. 229 k.p.c. W sprawie nie budziło tym samym wątpliwości, że pozwany, po dopuszczeniu go do pracy w powodowym zakładzie pracy podjął obowiązki Zastępcy Dyrektora Departamentu w Księgowości, które powierzono mu w trybie art. 42 § 4 k.p.

Sąd Okręgowy wyjaśnił, że dopuszczenie pracownika do pracy w wyniku przywrócenia do pracy pociąga za sobą restytucję stosunku pracy ze wszystkimi konsekwencjami z tego wynikającymi, ujętymi treścią stosunku pracy, uregulowaną przepisami prawa, którego immanentną cechą jest podporządkowanie pracownicze. Innymi słowy, w wyniku przywrócenia do pracy dotychczasowy stosunek pracy ulega odtworzeniu, w granicach obowiązujących przed rozwiązaniem umowy o pracę, co wiąże się także z reaktywacją uprawnień pracodawcy przysługujących względem pracownika, w tym uprawnienia do wykonywania czynności z zakresu nadrzędności służbowej i skorzystania z instytucji przewidzianych w Kodeksie pracy, jak np. art. 42 § 4 kodeksu pracy, na mocy którego pracodawca może powierzyć pracownikowi wykonywanie innej pracy niż określona w umowie o pracę. Celem przywrócenia do pracy nie jest w związku z tym umożliwienie pracownikowi wykonywania dotychczasowych obowiązków, tylko reaktywacja stosunku pracy, co w niniejszej sprawie miało niewątpliwie miejsce. W ramach tego stosunku pracy pracodawca może natomiast korzystać z uprawnień przewidzianych Kodeksem pracy, w tym z uprawnienia określonego w art. 42 § 4 k.p..

Odnosząc się do zarzutów pozwanego, że powód nigdy nie zamierzał przywrócić go do pracy na stanowisku dyrektora departamentu Zarządzania Należnościami, a zatem wyrok Sądu Rejonowego przywracający go do pracy nie został w istocie wykonany, Sąd Okręgowy wskazał, że pozwany mógł skarżyć czynności pracodawcy, mające miejsce po dopuszczeniu go do pracy na mocy przedmiotowego wyroku, jeśli kwestionował ich legalność i formułować odpowiednie roszczenia, jak.

Zdaniem Sądu Okręgowego na obecnym etapie, nie można było przyznać mu racji, że żądanie powoda pozbawienia tytułu wykonawczego wykonalności pozostawało bezzasadne. Wbrew twierdzeniom pozwanego, doszło bowiem do wygaśnięcia zobowiązania powoda wynikającego z wyroku Sądu Rejonowego dla Warszawy Śródmieścia z dnia 3 października 2013 r. poprzez przywrócenie pozwanego do pracy. Przywrócenie jest skuteczne w momencie dopuszczenia pracownika do pracy, nawet gdyby w dalszej kolejności delegowano go do innej pracy na podstawie art. 42 § 4 k.p.

Sąd wskazał, że także następczo brak jest możliwości egzekwowania zobowiązania wynikającego z wyroku przywracającego pozwanego do pracy w powodowym zakładzie pracy, a to wskutek rozwiązania stosunku pracy z pracownikiem w dniu 28 września 2015 r..

Spełnione są tym samym przesłanki stwarzające podstawę do zwalczania tytułu wykonawczego, określone w art. 840 § 1 pkt 2 k.p.c. W świetle tej regulacji bowiem dłużnik może w drodze powództwa żądać pozbawienia tytułu wykonawczego wykonalności w całości lub części albo ograniczenia, jeżeli m.in. po powstaniu tytułu egzekucyjnego nastąpiło zdarzenie, wskutek którego zobowiązanie wygasło albo nie może być egzekwowane.

W konsekwencji Sąd uznał, że brak było w niniejszej sprawie podstaw do zawieszenia postępowania na podstawie art. 177 § 1 pkt 1 k.p.c. Zgodnie z tym przepisem sąd może zawiesić postępowanie z urzędu jeżeli rozstrzygnięcie sprawy zależy od wyniku innego toczącego się postępowania cywilnego.

Sąd uznał, że nie jest kwestią prejudycjalną ustalenie, czy do rozwiązania stosunku pracy między stronami doszło zgodnie z prawem. Wyrok wydany w sprawie odwołania od rozwiązania umowy o pracę z pozwanym może stanowić ewentualny kolejny tytuł, w oparciu o który egzekucja może być prowadzona. Nieskuteczna w szczególności pozostaje argumentacja pozwanego dotycząca iluzoryczności ochrony pozwanego wobec pozbawienia tytułu wykonawczego wykonalności mimo ewidentnej bezprawności działania pracodawcy w zakresie zwolnienia go z pracy. Sąd zaznaczył, że z utrwalonej doktryny i jednolitej judykatury w sprawach pracowniczych wynika, iż nawet sprzeczne z prawem lub nieuzasadnione rozwiązanie stosunku pracy jest skuteczne i prowadzi do ustania stosunku pracy (por. wyroki Sądu Najwyższego z: 16 maja 1997 r., I PKN 170/97, OSNAPiUS 1998 Nr 8, poz. 239 lub 10 marca 2005 r., II PK 241/04, OSNP 2005 Nr 24, poz. 393). Skutek taki może być natomiast zniweczony przez wniesienie do sądu pracy roszczenia kontestującego wadliwe lub bezprawne ustanie stosunku zatrudnienia. Ewentualną egzekucję będzie można zatem przeprowadzić dopiero w oparciu o nowy tytuł wykonawczy wydany we wskazanym postępowaniu. W konsekwencji nie zasługiwała na uwzględnienie ta część apelacji pozwanego, o której oddaleniu orzeczono w oparciu o art. 385 k.p.c.

Sąd podzielił apelację w zakresie jakim zarzuca błędne rozstrzygnięcie o kosztach procesu wobec powyższego na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. dokonał zmiany orzeczenia Sądu I instancji poprzez zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kwoty 6852 złotych, w tym 180 złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Powyższy wyrok Sądu Okręgowego pozwany zaskarżył skargą kasacyjną. W ramach pierwszej podstawy (art. 398(3) § 1 pkt 1 k.p.c.) zarzucono niewłaściwe zastosowanie przepisu art. 840 § 1 pkt 2 k.p.c. w związku z art. 45 § 1 k.p. oraz w związku z art. 8 k.p., „skutkujące pozbawieniem tytułu wykonawczego wykonalności", pomimo braku wygaśnięcia zobowiązania, w sytuacji, gdy: -formalne dopuszczenie przez powoda pozwanego do pracy w dniu 23 czerwca 2014 r. nastąpiło od razu na inne stanowisko, tj. na stanowisko zastępcy dyrektora Departamentu Księgowości wskutek oddelegowania pozwanego od razu w dniu 23 czerwca 2014 r. - na podstawie art. 42 § 4 k.p. na okres trzech miesięcy - do wykonywania czynności zastępcy w Departamencie Księgowości; - kolejne oddelegowanie pozwanego w dniu 22 września 2014 r. - na podstawie art. 42 § 4 k.p. na okres trzech miesięcy - do wykonywania czynności na stanowisku zastępcy dyrektora Departamentu Księgowości; - kolejne oddelegowanie pozwanego w dniu 30 grudnia 2014 r. - na podstawie art. 42 § 4 k.p. na okres trzech miesięcy - do wykonywania czynności na stanowisku zastępcy dyrektora Departamentu Księgowości; - dokonanie przez (...) w dniu 3 lutego 2015 r. wypowiedzenia zmieniającego warunki pracy i płacy skarżącego, z propozycją stanowiska dyrektora Departamentu Księgowości (wypowiedzenie zaskarżone przez pracownika - sprawa sądowa w toku); - dokonanie w dniu 28 września 2015 r. przez powodową Agencję rozwiązania umowy o pracę z powodem w trybie art. 52 § 1 pkt 1 k.p., które to działanie pracodawcy zostało uznane za niezgodne z prawem prawomocnym wyrokiem Sądu Rejonowego dla Warszawy Śródmieścia -VIII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 27 stycznia 2016 r. (VIII P 792/15) - nie stanowiło wykonania przez (...) wyroku Sądu Rejonowego z 3 października 2013 r. (VIII P 59/12) w zakresie przywrócenia T. Ł. (1) do pracy na poprzednich warunkach.

W ramach podstawy procesowej (art. 3983 § 1 pkt 2 k.p.c.) zarzucono naruszenie art. 385 k.p.c. w związku z art. 365 § 1 k.p.c. przez częściowe oddalenie apelacji, w następstwie pominięcia wiążącego charakteru prawomocnych orzeczeń - postanowienia Sądu Rejonowego dla Warszawy Śródmieścia - I Wydział Cywilny z dnia 13 marca 2015 r. (I Co 2738/14), utrzymanego w mocy postanowieniem Sądu Okręgowego w Warszawie - V Wydział Cywilny Odwoławczy z dnia 22 czerwca 2015 r. (V Cz 2419/15), w których jednoznacznie zostało przesądzone, że Agencja (...) nie wykonała w sposób prawidłowy wobec T. Ł. (1) wyroku Sądu Rejonowego z 3 października 2013 r., sygn. akt VIII P 59/12, stanowiącego tytuł wykonawczy w niniejszej sprawie, a wskazywany przez Agencję „sposób wykonania" tego wyroku miał na celu obejście prawa. W powołanych prawomocnych, wcześniejszych orzeczeniach przesądzone zostało przez Sąd, że nie można zgodzić się z twierdzeniem Agencji, jakoby stanowisko zastępcy dyrektora Departamentu Księgowości było takim samym stanowiskiem jak stanowisko dyrektora Departamentu Zarządzania Nieruchomościami.

Skarżący wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku Sądu Okręgowego w Warszawie w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi drugiej instancji oraz orzeczenia o kosztach postępowania kasacyjnego; alternatywnie - o uchylenie zaskarżonego wyroku Sądu drugiej instancji w całości i orzeczenie co do istoty sprawy przez zmianę wyroku Sądu pierwszej instancji i oddalenie w całości powództwa Agencji (...) w W., a także orzeczenie o kosztach całego postępowania przed Sądem I i II instancji oraz Sądem Najwyższym, według norm przepisanych, a także -orzeczenie o obowiązku zwrotu przez Agencję (...) w W. na rzecz T. Ł. (1) kwoty w wysokości 7.032 zł, zapłaconej w dniu 27 czerwca 2016 r. tytułem spełnienia świadczenia wynikającego z zaskarżonego wyroku Sądu Okręgowego w Warszawie.

Na rozprawie przed Sądem Najwyższym pełnomocnik powoda wniósł o przekazanie sprawy do Sądu Okręgowego w Warszawie jako właściwego rzeczowo sądu pierwszej instancji.

W odpowiedzi na skargę kasacyjną strona przeciwna wniosła o odmowę przyjęcia skargi kasacyjnej do rozpoznania; oddalenie skargi kasacyjnej oraz o zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kosztów zastępstwa procesowego.

Wyrokiem z dnia 7 grudnia 2017 r. Sąd Najwyższy uchylił zaskarżony wyrok i sprawę przekazał Sądowi Okręgowemu w Warszawie do ponownego rozpoznania i orzeczenia o kosztach postępowania kasacyjnego.

Sąd Najwyższy stwierdził, że przyjęta przez Sąd Okręgowy subsumpcja, że spełnione zostały przesłanki przepisu art. 840 § 1 k.p.c., bowiem zobowiązanie objęte tytułem wykonawczym wygasło wskutek spełnienia świadczenia (przywrócenia na dotychczasowe warunki zatrudnienia) przez Agencję (...) w W., chociaż od razu delegowano pozwanego do innej pracy wywołuje kontrowersje wywołane wielokrotnym i wielomiesięcznym kierowaniem przywróconego do pracy pracownika do pracy na inne stanowisko, nieuwzględnieniem przepisów szczególnych dotyczących Agencji (...) w W. oraz kolejnym przywróceniem przez sąd pozwanego do pracy w (...) prawomocnym wyrokiem z dnia 27 stycznia 2016 r.

Sąd Najwyższy wskazał, że stosownie do art. 2 i 7 ustawy z dnia 9 maja 2008 r. o Agencji (...) (aktualny jednolity tekst: Dz.U. z 2017 r., poz. 2137) Agencja jest państwową osobą prawną, która działa na podstawie ustawy i statutu, nadanego przez ministra właściwego do spraw rozwoju wsi, w drodze rozporządzenia. Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 15 czerwca 2009 r. w sprawie nadania statutu Agencji (...) (Dz.U. z 2009 r. Nr 97, poz. 811) określa w § 3, że w skład centrali agencji wchodzą między innymi: 14) Departament Księgowości, 21) Departament Zarządzania Należnościami.

W ocenie Sądu Najwyższego w zaskarżonym wyroku nie dokonano adekwatnej analizy, czy warunki pracy w tych różnych departamentach są porównywalne w zakresie wymaganych kwalifikacji, a także, czy nowe warunki zatrudnienia odpowiadały kwalifikacjom powoda. Niewątpliwie stanowisko dyrektora departamentu jest różne od stanowiska zastępcy dyrektora. Ponadto od 1 stycznia 2016 r. w myśl art. 9 ust. 3 i 4 ustawy o Agencji (...) kierowników komórek organizacyjnych w Centrali Agencji i ich zastępców powołuje i odwołuje Prezes Agencji, natomiast art. 9a ust. 1 stanowi, że powołanie na stanowiska, o których mowa w art. 9 ust. 4, jest równoznaczne z nawiązaniem stosunku pracy na podstawie powołania w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy. Stosunek pracy na podstawie powołania, dotyczy przede wszystkim osób na stanowiskach kierowniczych, dyrektorskich i jest z natury swojej najbardziej nietrwałą formą stosunku pracy. W myśl art. 69 k.p. do stosunku pracy na podstawie powołania stosuje się przepisy dotyczące umowy o pracę na czas nieokreślony, z wyłączeniem przepisów regulujących: 1) tryb postępowania przy rozwiązywaniu umów o pracę; 2) rozpatrywanie sporów ze stosunku pracy w części dotyczącej orzekania o bezskuteczności wypowiedzeń oraz o przywracaniu do pracy. Nawet pracownik podlegający szczególnej ochronie przed rozwiązaniem stosunku pracy musi liczyć się ze specyfiką powołania. O ile w razie wadliwego rozwiązania tego stosunku prawnego może on uzyskać ochronę w postaci odszkodowania, o tyle stosowanie orzeczenia Sądu o przywróceniu do pracy musi być ograniczone do szczególnych przypadków, w których na przykład związek odwołania ze sprawowaniem funkcji w związku zawodowym nie budzi wątpliwości (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 2 grudnia 2009 r., I PK 112/09, LEX nr 577682).

Zdaniem Sądu Najwyższego specyfika stosunku pracy na podstawie powołania, co do zasady, sprzeciwia się uwzględnieniu przez sąd roszczenia pracownika o przywrócenie na dotychczas zajmowane stanowisko. Wyjątkowo może to nastąpić w razie na przykład naruszenia art. 32 ust. 1 ustawy z dnia 23 maja 1991 r. o związkach zawodowych (aktualny jednolity tekst; Dz.U. z 2015 r., poz. 1881), gdy rozwiązanie stosunku pracy związane jest ściśle z działalnością związkową, albo w przypadku naruszenia art. 25 ust. 2 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (aktualny jednolity tekst: Dz.U. z 2017 r., poz. 1875), gdy podstawą tego rozwiązania są zdarzenia związane z wykonywaniem przez radnego mandatu. Pracownik zatrudniony na podstawie powołania, który został przywrócony na dotychczasowe warunki pracy i płacy na podstawie prawomocnego wyroku sądu, może być, po reaktywacji stosunku pracy, zatrudniony przez organ odwołujący na innym stanowisku, odpowiednim ze względu na kwalifikacje zawodowe pracownika. Rozpoznając powództwo o pozbawienie wykonalności tytułu wykonawczego (art. 840 § 1 k.p.c), mocą którego przywrócono pracownika do pracy na poprzednich warunkach, sąd pracy zobligowany jest do uwzględnienia specyfiki stosunku pracy na podstawie powołania.

Sąd Najwyższy dalej stwierdził, że T. Ł. (1) był zatrudniony do 2015 r. na podstawie umowy o pracę. W przypadku przywrócenia go na stanowisko dyrektora jednego z departamentów po 1 stycznia 2016 r. musiałby być zatrudniony na podstawie powołania i mógłby zostać odwołany ze stanowiska, bez możliwości (co do zasady) przywrócenia na takie stanowisko. Te nowelizacyjne zmiany statusu pracowników (...) implikują ocenę, że (...) zachowała swobodę w obsadzaniu kluczowych stanowisk i mogła powierzyć pozwanemu inną pracę niż stanowisko dyrektora departamentu Zarządzania Należnościami. Przesunięcie na inne stanowisko nie mogło jednak wynikać z arbitralnej decyzji dyrektora (...), ale powinno być uzasadnione potrzebami pracodawcy lub jego sytuacją organizacyjno-finansową. Uzasadnienie zaskarżonego wyroku nie zawiera adekwatnej analizy tych kwestii. Przyjęcie więc w zaskarżonym wyroku, że pozwany był zatrudniony na podstawie umowy o pracę, mógł być wielokrotnie przesuwany na inne stanowisko bez podania przyczyny takiego działania, w oderwaniu od przepisów ustawy o Agencji (...), mogło implikować wadliwą subsumcję.

Sąd Najwyższy stwierdził nadto, że art. 840 § 1 pkt 2 k.p.c. jest przepisem procesowym, adresowanym do sądu, którego stosowanie opiera się na przesłankach materialnoprawnych. Powództwo wynikające z art. 840 § 1 k.p.c. jest środkiem merytorycznej obrony dłużnika, pozwalającym na zakwestionowanie wykonalności tytułu wykonawczego w drodze badania zasadności i wymagalności obowiązku tym tytułem objętego i w konsekwencji zawsze odwołuje się do przyczyn materialnoprawnych przez podstawy wymienione w pkt. 1-3 (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 12 kwietnia 2017 r., I PK 343/16).

Następnie Sąd Najwyższy stwierdził, że co do zasady przywrócenie pracownika do pracy na poprzednich warunkach, stosownie do art. 45 § 1 k.p., oznacza, że pracodawca jest obowiązany zatrudnić go na takim samym stanowisku, jakie zajmował uprzednio, zapewnić mu możliwość wykonywania takiej samej pracy i za wynagrodzeniem zgodnym z obowiązującymi u tego pracodawcy przepisami płacowymi (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 24 października 1997 r., I PKN 326/97, OSNAPiUS 1998 nr 15, poz. 454). Obowiązek ten ciąży na pracodawcy pod warunkiem terminowego zgłoszenia przez pracownika gotowości niezwłocznego podjęcia pracy (art. 48 k.p.). W następstwie tych dwóch zdarzeń - wyroku przywracającego do pracy i zgłoszenia przez pracownika gotowości podjęcia pracy - następuje reaktywowanie stosunku pracy.

W warunkach gospodarki społeczno-rynkowej przywrócenie do pracy „na poprzednich warunkach" nie musi jednak zawsze oznaczać przywrócenia na to samo stanowisko. Zgodnie z wyrokiem Sądu Najwyższego z dnia 24 października 1997 r., I PKN 326/97 (OSNAPiUS 1998 nr 15, poz. 454), przywrócenie do pracy na poprzednich warunkach oznacza, że pracodawca jest obowiązany zatrudnić pracownika na takim samym (a więc nie tym samym) stanowisku, jakie zajmował on poprzednio, zapewnić mu możliwość wykonywania takiej samej (a więc nie tej samej) pracy, za wynagrodzeniem zgodnym z obowiązującym u tego pracodawcy regulaminem lub taryfikatorem wynagrodzeń (por. też wyrok Sądu Najwyższego z dnia 12 listopada 2003 r., I PK 524/02).

Sąd Najwyższy wskazał, że konstatacje te dotyczą zwłaszcza sytuacji, gdy stanowisko pracownika uległo likwidacji, albo pracodawca znalazł się w upadłości lub likwidacji.

W przypadkach uzasadnionych potrzebami pracodawcy może on także zaraz po wykonaniu wyroku przywracającego pracownika do pracy na poprzednich warunkach, powierzyć pracownikowi, na podstawie art. 42 § 4 k.p., inną pracę niż określona w wadliwie rozwiązanej umowie o pracę, może też po przywróceniu do pracy dokonać wypowiedzenia zmieniającego warunki płacy lub pracy. Co więcej, po przywróceniu do pracy wyrokiem sądu ze względu na niezgodność wypowiedzenia z przepisami prawa, pracodawca może dokonać wypowiedzenia z powołaniem się na te same przyczyny, które leżały u podstaw poprzedniego wypowiedzenia, jeżeli nie były one w postępowaniu sądowym oceniane oraz zachowały aktualność w tym znaczeniu, że nadal stanowią uzasadnioną przyczynę wypowiedzenia w rozumieniu art. 45 § 1 k.p. (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 19 lipca 2005 r., II PK 372/04, OSNP 2006 nr 11-12, poz. 175). W wyroku z 18 grudnia 2006 r., II PK 150/06, OSNP 2008 nr 3-4, poz. 33 Sąd Najwyższy stwierdził, że dopuszczenie pracownika do pracy na podstawie prawomocnego wyroku przywracającego do pracy na poprzednich warunkach oznacza wykonanie tego wyroku (art. 840 § 1 pkt 2 k.p.c), choćby tego samego dnia pracodawca powierzył pracownikowi wykonywanie innej pracy na podstawie art. 42 § 4 k.p. i wypowiedział umowę o pracę (por. również wyrok Sądu Najwyższego z dnia 12 kwietnia 2017 r., I PK 343/16).

Sąd Najwyższy podniósł, że przepis art. 42 § 4 k.p. - stanowiący wyjątek od zasady określonej w art. 42 § 1-3 k.p. - zezwala pracodawcy (pod pewnymi warunkami) na czasową zmianę rodzaju pracy pracownika w drodze polecenia służbowego, bez konieczności stosowania przez pracodawcę wypowiedzenia zmieniającego, które podlega regułom wykładni oświadczeń woli. Do powierzenia innej pracy na podstawie art. 42 § 4 k.p. nie mają więc zastosowania przepisy o wypowiadaniu umowy o pracę. Powierzenie pracownikowi innej pracy w trybie art. 42 § 4 k.p. następuje w drodze polecenia pracodawcy i jest to czynność całkowicie odmienna od wypowiedzenia zmieniającego dokonywanego przez złożenie oświadczenia woli. Powierzenie innej pracy nie musi być dokonane na piśmie ani zawierać uzasadnienia, nie wymaga uprzedniej konsultacji z reprezentującą pracownika organizacją związkową, a pracodawca nie ma obowiązku informowania pracownika o możliwości odwołania się do sądu.

Sąd Najwyższy stwierdził, że Agencja naruszyła przepisy ustanawiające zakaz stosowania art. 42 § 4 k.p. przez okres przekraczający trzech miesięcy w roku. Doszło do trzykrotnego powierzenia pracownikowi innej pracy, a następnie wypowiedzenia zmieniającego, którego skutki zostały przerwane zwolnieniem dyscyplinarnym.

Powierzenie pracownikowi przez pracodawcę innej pracy niezgodnie z art. 42 § 4 k.p. może na przykład uzasadniać przyznanie zadośćuczynienia z tytułu naruszenia dóbr osobistych (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 21 lutego 2008 r., II PK 171/07, OSNP 2009 nr 9-10, poz. 118). W pewnych sytuacjach pracownik przeniesiony do innej pracy może dochodzić odszkodowania na podstawie art. 471 k.c. (w związku z art. 300 k.p.), ale wówczas musi wykazać bezprawność czynu pracodawcy polegającą na niewykonaniu lub nienależytym wykonaniu zobowiązania (powierzenie innej pracy z naruszeniem art. 42 § 4 k.p.) oraz szkodę i jej wysokość, a także związek przyczynowy między zachowaniem pracodawcy a powstałą szkodą. Pozwany nie dochodził takich roszczeń, natomiast wskazywał, że trzykrotne powierzanie mu okresowo innej pracy zastępcy dyrektora w innym departamencie nie mogło być uznane za przywrócenie do pracy na dotychczasowych warunkach.

W tym aspekcie mogą budzić wątpliwości ustalenia zaskarżonego wyroku, że czynności pracodawcy dotyczące, już pierwszego dnia po dopuszczeniu do pracy, skierowania pracownika bez podania przyczyny na co najmniej dziewięć miesięcy do wykonywania na podstawie art. 42 § 4 k.p., pracy innej niż ta, której warunki pracownikowi dotychczas przysługiwały, następnie wypowiedzenie warunków pracy, a wreszcie rozwiązanie stosunku pracy w trybie art. 52 § 1 pkt 1 k.p., są zdarzeniami, które nastąpiły już po restytucji stosunku pracy na podstawie wyroku z dnia 3 października 2013 r. i w wyniku wykonania tego wyroku.

Sąd Najwyższy stwierdził, że wobec złożoności stanu faktycznego i wielokrotnych modyfikacji stosunku pracy, powstaje kwestia, jaki okres należy poddać ocenie w aspekcie wykonania wyroku przywracającego pracownika do pracy. W uchwale Sądu Najwyższego z dnia 30 marca 1976 r., III CZP 18/76, stwierdzono, że zasadność powództwa z art. 840 § 1 pkt 2 k.p.c. o pozbawienie tytułu wykonawczego wykonalności w całości ocenia się według stanu rzeczy w chwili orzekania (OSNC 1976 nr 9, poz. 195). Powództwo z art. 840 k.p.c. ma charakter powództwa zmierzającego do wydania wyroku konstytutywnego. Wyrok taki przekształca istniejący dotąd między stronami stosunek prawny, przy czym wyrok wydany na tle art. 840 działa ex nunc. Celem zaś powództwa opozycyjnego jest udaremnienie możliwości przeprowadzenia jakiejkolwiek egzekucji na podstawie określonego tytułu wykonawczego. Stanowi ono zatem środek obrony przed egzekucją i dlatego powód w pełni osiąga cel związany z tym powództwem, jeżeli uzyska orzeczenie stwierdzające, iż tytuł został pozbawiony wykonalności. Dla obrony jego praw nie zachodzi zatem potrzeba ustalenia, w jakiej dacie nastąpiło wygaśnięcie zobowiązania. Każde powództwo bowiem zmierza do osiągnięcia ściśle określonego celu, a celem powództwa opozycyjnego nie jest ustalenie wcześniejszej daty utraty przez tytuł wykonawczy wykonalności. Wystarczy tu data uprawomocnienia się wyroku i dlatego nie zachodzi potrzeba wprowadzenia wyjątku od zasady wyrażonej w art. 316 k.p.c. Przy rozpoznawaniu sprawy należy rozważyć, czy w chwili orzekania zobowiązanie powoda rzeczywiście wygasło.

Zdaniem Sądu Najwyższego, kwestia prawidłowości wykonania wyroku z dnia 3 października 2013 r. nie mogła być uznana za bezprzedmiotową dopóki nie doszło do prawomocnego zakończenia stosunku pracy. Niewątpliwie kwestia przywrócenia dotychczasowych warunków pracy powinna obejmować analizę działań pracodawcy w początkowym okresie (pierwszych dniach) po zgłoszeniu pracownika gotowości do podjęcia pracy po korzystnym dla niego wyroku sądu. W wyjątkowych okolicznościach, gdy dochodzi do wielomiesięcznego kierowania pracownika do innej pracy niż przed wyrokiem sądu, analiza sądu powinna obejmować dłuższy okres i ustalenie, jakie przyczyny spowodowały przesunięcie pracownika do innej pracy. Zaaprobowanie przez sąd tych przyczyn może uzasadniać pozbawienie wykonalności tytułu wykonawczego, obejmującego wyrok przywracający pracownika do pracy.

W skardze kasacyjnej bezpodstawnie przy analizie przesłanek pozbawienia wykonalności tytułu wykonawczego określonych w art. 840 § 1 pkt 2 k.p.c, skarżący przeciwstawia postanowienia, mające uzasadnić naruszenie art. 366 k.p.c

Zdarzeniem, na którym oparto klauzulę wykonalności, jest tytuł egzekucyjny. Dłużnik nie może w drodze powództwa przeciwegzekucyjnego zmierzać do wzruszenia prawomocnego rozstrzygnięcia sądu stanowiącego tytuł egzekucyjny (por. m.in. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 12 grudnia 1972 r., II PR 372/72, OSP 1973 z. 11, poz. 222), ale może przeczyć treści innych tytułów egzekucyjnych, których nie chroni prawomocność materialna (res iudicata) czy zawisłość sporu (lis pendens). Powaga rzeczy osądzonej dotyczy tylko wyroków (postanowień co do istoty wydanych w postępowaniu nieprocesowym), a nie postanowień w kwestiach wyłącznie procesowych, a za takie należy uznać postanowienie dotyczące przymuszenia dłużnika - w drodze egzekucji sądowej - do wykonania prawomocnego wyroku (przez wyznaczenie dłużnikowi przez sąd terminu do wykonania orzeczenia i zagrożenie grzywną na wypadek, gdyby w wyznaczonym terminie czynności nie wykonał - art. 1050 § 1 k.p.c. (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 5 października 2005 r., I PK 65/05, LEX nr 375675).

Reasumując Sąd Najwyższy wskazał, że Sąd drugiej instancji uznał, że wyrok Sądu z dnia 3 października 2013 r. został wykonany, gdyż dłużnik spełnił wynikający z niego obowiązek, co według Sądu oznacza „wygaśnięcie zobowiązania" w rozumieniu art. 840 § 1 pkt 2 k.p.c, a ponadto roszczenie o przywrócenie do pracy na dotychczasowe warunki stało się bezprzedmiotowe wobec zwolnienia dyscyplinarnego pracownika. Obie te kwestie, również przez brak analizy przepisów szczególnych dotyczących powodowej Agencji, nie okazały się uzasadnione i w tym zakresie zarzut naruszenia 840 § 1 pkt 2 k.p.c, jest uzasadniony, choć z inną argumentacją niż przedstawiona w skardze kasacyjnej. Nie był natomiast uzasadniony zarzut naruszenia art. 8 k.p., który nie ma zastosowania przy ocenie, czy doszło do wykonania prawomocnego wyroku.

Sąd Okręgowy w Warszawie XXI Wydział Pracy, zważył co następuje:

apelacja pozwanego jako niezasadna podlegała oddaleniu.

Na wstępie podnieść należy, że wobec uchylenia zaskarżonego wyroku przez Sąd Najwyższy i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania i orzeczenia o kosztach postępowania kasacyjnego Sądowi Okręgowemu w Warszawie tenże Sąd co do zasady zgodnie z art. 398 ²⁰ k.p.c. jest związany wykładnią prawa dokonaną w tej sprawie przez Sąd Najwyższy.

Zarzut naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. w zakresie w jakim zarzucono niedostateczne rozważenie kwestii prawidłowości wykonania przez powoda wyroku Sądu Rejonowego dla Warszawy – Śródmieścia w świetle uzasadnienia wyroku Sądu Najwyższego był uzasadniony, aczkolwiek nie miał on wpływu na rozstrzygnięcie z uwagi na argumentację zaprezentowaną poniżej. Sąd Okręgowy rozpoznając ponownie niniejszą sprawę miał również na uwadze, że po dacie wydania wyroku przez Sąd Najwyższy w dniu 7 grudnia 2017 r. zaistniały nowe fakty, które miały wpływ na rozstrzygnięcie niniejszej sprawy.

Podkreślenia w niniejszej sprawie wymaga, że Sąd Rejonowy dla Warszawy – Śródmieścia w Warszawie w sprawie sygn.akt VIIP 132/15 z powództwa T. Ł. (1) dot. jego odwołania od wypowiedzenia zmieniającego wyrokiem z dnia 19 sierpnia 2016 r. (k. 374 380) zasądził od pozwanego Agencji (...) w W. na jego rzecz kwotę 34 800 zł tytułem odszkodowania a w pozostałym zakresie powództwo tj. roszczenie o przywrócenie do pracy na warunkach sprzed dokonanego wypowiedzenia zmieniającego oddalił. Jak wynikało z uzasadnienia powyższego wyroku Sąd Rejonowy zasądził na rzecz powoda odszkodowanie, gdyż – jak wskazał - nie było możliwe przywrócenie powoda do pracy na dotychczasowych warunkach z uwagi na to, że stosunek pracy łączący strony był już stosunkiem pracy na podstawie powołania.

Sąd Okręgowy stwierdza, że w świetle powyższego wyroku oświadczenie woli pracodawcy z dnia 3 lutego 2015 r. w przedmiocie wypowiedzenia warunków pracy T. Ł. (1) w części zmiany warunków zatrudnienia tj. ze stanowiska dyrektora Departamentu Zarządzania Należnościami na stanowisko zastępcy dyrektora Departamentu Księgowości było skuteczne. Istotną kwestią pozostaje również fakt, że pismem z dnia 15 kwietnia 2016 r. Prezes Agencji dokonał odwołania powoda ze stanowiska zastępcy dyrektora Departamentu Księgowości na podstawie art. 70 § 1 i art. 9 ust 3 ustawy z dnia 9 maja 2008 r. o Agencji (...) (k. 381). Sąd Rejonowy dla m.st. Warszawy na skutek pozwu T. Ł. (1) o przywrócenie do pracy wyrokiem z dnia 19 marca 2018 r. (sygn.akt VIIP 864/16) zasądził na rzecz T. Ł. (1) odszkodowanie w kwocie 34 800 zł za niezgodne z prawem rozwiązanie stosunku pracy, w uzasadnieniu wskazując, że powództwo zasługiwało na uwzględnienie co do zasady, jednakże nie zasługiwało na uwzględnienie w formie roszczenia o przywrócenie do pracy, a jedynie w postaci roszczenia o odszkodowanie ze względu na szczególne normy prawne regulujące stosunek pracy z powołania.

Powyższe orzeczenia są prawomocne. Sąd Okręgowy jest nimi związany stosownie do art. 365 § 1 k.p.c. Sąd Okręgowy rozpoznając po ponownym rozpoznaniu sprawy miał na uwadze zarówno wykładnię prawa dokonaną przez Sąd Najwyższy w niniejszej sprawie, jak i powyższe prawomocne wyroki Sądu Rejonowego.

W przedmiotowej sprawie Sąd Najwyższy stwierdził, że rozpoznając powództwo o pozbawienie wykonalności tytułu wykonawczego mocą którego przywrócono pracownika do pracy na poprzednich warunkach, sąd pracy jest zobligowany do uwzględnienia specyfiki stosunku pracy na podstawie powołania. Nowelizacyjne zmiany statusu pracowników (...) – od 1 stycznia 2016 r. w myśl art. 9 ust. 3 i 4 ustawy o Agencji (...) kierowników komórek organizacyjnych w Centrali Agencji i ich zastępców powołuje i odwołuje Prezes Agencji, natomiast art. 9a ust. 1 stanowi, że powołanie na stanowiska, o których mowa w art. 9 ust. 4, jest równoznaczne z nawiązaniem stosunku pracy na podstawie powołania w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy – implikują zaś ocenę, że (...) zachowała swobodę w obsadzaniu kluczowych stanowisk i mogła powierzyć pozwanemu inna pracę niż stanowisko dyrektora Departamentu Zarządzania Należnościami. Sąd Najwyższy wskazał jednakże, że przesunięcia na inne stanowisko nie mogły jednak wynikać z arbitralnej decyzji dyrektora (...), ale powinny być uzasadnione potrzebami pracodawcy lub jego sytuacją organizacyjno – finansową. Zaaprobowanie przez Sąd tych przyczyn z kolei może uzasadniać pozbawienie wykonalności tytułu wykonawczego, obejmującego wyrok przywracający pracownika do pracy. W ocenie Sądu Okręgowego istnienie takich uzasadnionych potrzeb lub sytuacji organizacyjno – finansowej, która uzasadniałaby powierzenia powodowi trzykrotnie w okresach: stanowiska zastępcy dyrektora Departamentu Księgowości nie została wykazana przez powoda (...). W szczególności okoliczności takie nie wynikają z pism kierowanych do pozwanego (k. 72 – 74) w przedmiocie powierzenia mu na podstawie art. 42§4 k.p. stanowiska zastępcy dyrektora Departamentu Księgowości. Ponadto należy zauważyć, że ostatecznie powodowi w dniu 3 lutego 2015 r. Agencja (...) złożyła w oparciu o art. 42 § 1 k.p. w związku z art. 10 ust. 1 w związku z art. 10 ust. 1 w zw. z art. 10 ust. 3 ustawy z dnia 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników (Dz.U. z 2003 r. Nr 90, poz. 844 ze zm.) wypowiedzenie zmieniające warunki umowy o pracę, proponując stanowisko zastępcy dyrektora departamentu z wynagrodzeniem miesięcznym brutto 8026 zł (wypowiedzenie k. 81). W uzasadnieniu wskazano w szczególności, że ponowne zatrudnienie powoda na stanowisku dyrektora departamentu Zarządzania Należnościami spowodowałoby konieczność zmiany stanowiska pracy obecnemu dyrektorowi Departamentu, co biorąc pod uwagę bardzo dobrą ocenę jego pracy, byłoby dla pracodawcy nieracjonalne. Wskazano, że jakość wykonywanej przez obecnego dyrektora Departamentu Zarządzania Należnościami z pracą powoda na tym samym stanowisku , wypadło istotnie na korzyść obecnego dyrektora Departamentu. Powód odwołał się od wypowiedzenia zmieniającego do Sądu domagając się uznania za bezskuteczne wypowiedzenia warunków pracy i płacy, a w razie orzekania po upływie okresu wypowiedzenia przywrócenia do pracy na poprzednich warunkach oraz zasądzenia wynagrodzenia za czas pozostawania bez pracy. Należy zauważyć, że okoliczności zarówno powierzenia powodowi stanowiska zastępcy dyrektora Księgowości w trybie art. art. 42§4 k.p. jak i wypowiedzenia zmieniającego były tożsame. Należy również zauważyć, że w piśmie do (...) Organizacji (...) o wyrażenie zgody na wypowiedzenie umowy o pracę powodowi wskazano jedynie, że po przywróceniu pracownika do pracy, pracodawca wskazywał, że nie miał możliwości powierzenia T. Ł. (1) kierowania departamentem w Centrali (...), gdyż – jak wskazano - w skład struktury organizacyjnej (...) wchodzi 26 komórek organizacyjnych i wszystkie stanowiska dyrektorów ww. komórek są obsadzone a pracownicy aktualnie kierujący komórkami organizacyjnymi Centrali (...) mają odpowiednie kompetencje, przygotowanie i doświadczenie zawodowe oraz wypełniają swoje obowiązki służbowe zgodnie z oczekiwaniami pracodawcy, przez co nie ma żadnego uzasadnienia do degradacji lub rozwiązania stosunku pracy (pismo k. 109 – 110)

Wyrokiem z dnia 19 sierpnia 2016 r. Sąd Rejonowy dla Warszawy – Śródmieścia w Warszawie VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych (sygn.akt VIIIP 132/15) z powództwa T. Ł. (1) dot. jego odwołania od wypowiedzenia zmieniającego zasądził od pozwanego Agencji (...) w W. na rzecz powoda T. Ł. (1) kwotę 34 800 zł tytułem odszkodowania a w pozostałym zakresie powództwo oddalił. W uzasadnieniu Sąd Rejonowy wskazał, że w sprawie nie zmaterializowała się żadna z przesłanek stanowiących o możliwości dokonania wypowiedzenia z przyczyn leżących po stronie pracodawcy (niedotyczących pracownika), co skutkowało uznaniem, że wypowiedzenie zmieniające nie mogło nastąpić w trybie ustawy o zwolnieniach grupowych. Jednocześnie Sąd Rejonowy uznał , że wypowiedzenie zmieniające było nieuzasadnione. Sąd Rejonowy odnosząc się do przyczyn wypowiedzenia warunków pracy i płacy powodowi wskazał, że sytuacja prawna w (...) w czasie sprawowania funkcji Dyrektora DZN przez T. Ł. (1) a i M. J. (następczynię powoda na stanowisku Dyrektora DZN) była zupełnie inna, gdyż kiedy dyrektorem DZN był T. Ł. (1) należności ściągane były przez (...) centralnie, a działania te koordynował powód jako Dyrektor DZN. Departament ten liczył wówczas około 70 osób. Następnie, gdy funkcje tę objęła M. J. , w (...) wdrożony został program naprawczy, a ściąganie należności zostało scedowane do poziomu kierowników biur, co skutkowało zaangażowaniem w ten proces znacznie większej liczby osób. Wobec zasadniczej zmiany zakresu kompetencji DZN, porównanie i ocena pracy T. Ł. (1) i M. J. na stanowisku dyrektora DZN nie mogła doprowadzić do wiarygodnych wniosków.

Jak stwierdził Sąd Najwyższy w niniejszej sprawie co do zasady przywrócenie pracownika do pracy na poprzednich warunkach, stosownie do art. 45 § 1 k.p., oznacza, że pracodawca jest obowiązany zatrudnić go na takim samym stanowisku, jakie zajmował uprzednio, zapewnić mu możliwość wykonywania takiej samej pracy i za wynagrodzeniem zgodnym z obowiązującymi u tego pracodawcy przepisami płacowymi (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 24 października 1997 r., I PKN 326/97, OSNAPiUS 1998 nr 15, poz. 454). Obowiązek ten ciąży na pracodawcy pod warunkiem terminowego zgłoszenia przez pracownika gotowości niezwłocznego podjęcia pracy (art. 48 k.p.). W następstwie tych dwóch zdarzeń - wyroku przywracającego do pracy i zgłoszenia przez pracownika gotowości podjęcia pracy - następuje reaktywowanie stosunku pracy.

W warunkach gospodarki społeczno-rynkowej przywrócenie do pracy „na poprzednich warunkach" nie musi jednak zawsze oznaczać przywrócenia na to samo stanowisko. Zgodnie z wyrokiem Sądu Najwyższego z dnia 24 października 1997 r., I PKN 326/97 (OSNAPiUS 1998 nr 15, poz. 454), przywrócenie do pracy na poprzednich warunkach oznacza, że pracodawca jest obowiązany zatrudnić pracownika na takim samym (a więc nie tym samym) stanowisku, jakie zajmował on poprzednio, zapewnić mu możliwość wykonywania takiej samej (a więc nie tej samej) pracy, za wynagrodzeniem zgodnym z obowiązującym u tego pracodawcy regulaminem lub taryfikatorem wynagrodzeń (por. też wyrok Sądu Najwyższego z dnia 12 listopada 2003 r., I PK 524/02).

Sąd Najwyższy wskazał, że konstatacje te dotyczą zwłaszcza sytuacji, gdy stanowisko pracownika uległo likwidacji, albo pracodawca znalazł się w upadłości lub likwidacji.

W przypadkach uzasadnionych potrzebami pracodawcy może on także zaraz po wykonaniu wyroku przywracającego pracownika do pracy na poprzednich warunkach, powierzyć pracownikowi, na podstawie art. 42 § 4 k.p., inną pracę niż określona w wadliwie rozwiązanej umowie o pracę, może też po przywróceniu do pracy dokonać wypowiedzenia zmieniającego warunki płacy lub pracy. Co więcej, po przywróceniu do pracy wyrokiem sądu ze względu na niezgodność wypowiedzenia z przepisami prawa, pracodawca może dokonać wypowiedzenia z powołaniem się na te same przyczyny, które leżały u podstaw poprzedniego wypowiedzenia, jeżeli nie były one w postępowaniu sądowym oceniane oraz zachowały aktualność w tym znaczeniu, że nadal stanowią uzasadnioną przyczynę wypowiedzenia w rozumieniu art. 45 § 1 k.p. (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 19 lipca 2005 r., II PK 372/04, OSNP 2006 nr 11-12, poz. 175). W wyroku z 18 grudnia 2006 r., II PK 150/06, OSNP 2008 nr 3-4, poz. 33 Sąd Najwyższy stwierdził, że dopuszczenie pracownika do pracy na podstawie prawomocnego wyroku przywracającego do pracy na poprzednich warunkach oznacza wykonanie tego wyroku (art. 840 § 1 pkt 2 k.p.c), choćby tego samego dnia pracodawca powierzył pracownikowi wykonywanie innej pracy na podstawie art. 42 § 4 k.p. i wypowiedział umowę o pracę (por. również wyrok Sądu Najwyższego z dnia 12 kwietnia 2017 r., I PK 343/16).

Sąd Najwyższy podniósł, że przepis art. 42 § 4 k.p. - stanowiący wyjątek od zasady określonej w art. 42 § 1-3 k.p. - zezwala pracodawcy (pod pewnymi warunkami) na czasową zmianę rodzaju pracy pracownika w drodze polecenia służbowego, bez konieczności stosowania przez pracodawcę wypowiedzenia zmieniającego, które podlega regułom wykładni oświadczeń woli. Do powierzenia innej pracy na podstawie art. 42 § 4 k.p. nie mają więc zastosowania przepisy o wypowiadaniu umowy o pracę. Powierzenie pracownikowi innej pracy w trybie art. 42 § 4 k.p. następuje w drodze polecenia pracodawcy i jest to czynność całkowicie odmienna od wypowiedzenia zmieniającego dokonywanego przez złożenie oświadczenia woli. Powierzenie innej pracy nie musi być dokonane na piśmie ani zawierać uzasadnienia, nie wymaga uprzedniej konsultacji z reprezentującą pracownika organizacją związkową, a pracodawca nie ma obowiązku informowania pracownika o możliwości odwołania się do sądu.

Sąd Najwyższy wyraźnie w niniejszej sprawie stwierdził, że powodowa Agencja naruszyła przepisy ustanawiające zakaz stosowania art. 42 § 4 k.p. przez okres przekraczający trzech miesięcy w roku. Doszło do trzykrotnego powierzenia pracownikowi innej pracy, a następnie wypowiedzenia zmieniającego, którego skutki zostały przerwane zwolnieniem dyscyplinarnym. Ponadto z ustaleń Sądu Okręgowego wynikało, że zarówno przesunięcie T. Ł. (1) na inne stanowisko w trybie art. 42§ 4 k.p. jak i wypowiedzenie zmieniające wynikało de facto z arbitralnej decyzji dyrektora (...), skoro nie miało uzasadnionych podstaw.

Jak wskazał Sąd Najwyższy w niniejszej sprawie powierzenie pracownikowi przez pracodawcę innej pracy niezgodnie z art. 42 § 4 k.p. może na przykład uzasadniać przyznanie zadośćuczynienia z tytułu naruszenia dóbr osobistych (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 21 lutego 2008 r., II PK 171/07, OSNP 2009 nr 9-10, poz. 118). W pewnych sytuacjach pracownik przeniesiony do innej pracy może dochodzić odszkodowania na podstawie art. 471 k.c. (w związku z art. 300 k.p.), ale wówczas musi wykazać bezprawność czynu pracodawcy polegającą na niewykonaniu lub nienależytym wykonaniu zobowiązania (powierzenie innej pracy z naruszeniem art. 42 § 4 k.p.) oraz szkodę i jej wysokość, a także związek przyczynowy między zachowaniem pracodawcy a powstałą szkodą. Pozwany nie dochodził takich roszczeń, natomiast wskazywał, że trzykrotne powierzanie mu okresowo innej pracy zastępcy dyrektora w innym departamencie nie mogło być uznane za przywrócenie do pracy na dotychczasowych warunkach.

Sąd Najwyższy stwierdził, że wobec złożoności stanu faktycznego i wielokrotnych modyfikacji stosunku pracy, powstaje kwestia, jaki okres należy poddać ocenie w aspekcie wykonania wyroku przywracającego pracownika do pracy. W uchwale Sądu Najwyższego z dnia 30 marca 1976 r., III CZP 18/76, stwierdzono, że zasadność powództwa z art. 840 § 1 pkt 2 k.p.c. o pozbawienie tytułu wykonawczego wykonalności w całości ocenia się według stanu rzeczy w chwili orzekania (OSNC 1976 nr 9, poz. 195). Powództwo z art. 840 k.p.c. ma charakter powództwa zmierzającego do wydania wyroku konstytutywnego. Wyrok taki przekształca istniejący dotąd między stronami stosunek prawny, przy czym wyrok wydany na tle art. 840 działa ex nunc. Celem zaś powództwa opozycyjnego jest udaremnienie możliwości przeprowadzenia jakiejkolwiek egzekucji na podstawie określonego tytułu wykonawczego. Stanowi ono zatem środek obrony przed egzekucją i dlatego powód w pełni osiąga cel związany z tym powództwem, jeżeli uzyska orzeczenie stwierdzające, iż tytuł został pozbawiony wykonalności. Dla obrony jego praw nie zachodzi zatem potrzeba ustalenia, w jakiej dacie nastąpiło wygaśnięcie zobowiązania. Każde powództwo bowiem zmierza do osiągnięcia ściśle określonego celu, a celem powództwa opozycyjnego nie jest ustalenie wcześniejszej daty utraty przez tytuł wykonawczy wykonalności. Wystarczy tu data uprawomocnienia się wyroku i dlatego nie zachodzi potrzeba wprowadzenia wyjątku od zasady wyrażonej w art. 316 k.p.c. Przy rozpoznawaniu sprawy należy rozważyć, czy w chwili orzekania zobowiązanie powoda rzeczywiście wygasło.

Sąd Najwyższy stwierdził w niniejszej sprawie, że kwestia prawidłowości wykonania wyroku z dnia 3 października 2013 r. nie mogła być uznana za bezprzedmiotową dopóki nie doszło do prawomocnego zakończenia stosunku pracy. Należy zauważyć, że po wydaniu wyroku przez Sąd Najwyższy w niniejszej sprawie doszło jednakże do prawomocnego zakończenia stosunku pracy. W wyroku z dnia 19 marca 2018 r. Sąd Rejonowy dla m.st Warszawy VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych na skutek pozwu T. Ł. (1) o przywrócenie do pracy wyrokiem z dnia 19 marca 2018 r. (sygn.akt VIIP 864/16) zasądził na rzecz T. Ł. (1) odszkodowanie za niezgodne z prawem rozwiązanie stosunku pracy, w uzasadnieniu wskazując, że powództwo zasługiwało na uwzględnienie co do zasady, jednakże nie zasługiwało na uwzględnienie w formie roszczenia o przywrócenie do pracy, a jedynie w postaci roszczenia o odszkodowanie ze względu na szczególne normy prawne regulujące stosunek pracy z powołania.

Prawomocne zakończenie stosunku pracy ma istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia w niniejszej sprawie. W zaistniałej sytuacji, w świetle wykładni prawa dokonanej przez Sąd Najwyższy w niniejszej sprawie prawidłowość wykonania wyroku z dnia 3 października 2013 r. pozostaje bezprzedmiotowa. Reasumując, brak jest możliwości wyegzekwowania zobowiązania wynikającego z wyroku przywracającego powoda z dnia 3 października 2013 r., VIII P 59/12 wobec prawomocnego rozwiązania stosunku pracy. Doszłoby bowiem do niedopuszczalnej sytuacji, w której nastąpiłaby reaktywacja stosunku pracy w sytuacji definitywnego zakończenia stosunku pracy pomiędzy stronami, którego prawidłowość została poddana ocenie Sądu w odrębnym powództwie o przywrócenie do pracy. Wszak Sąd Rejonowy wyrokiem z dnia 19 marca 2018 r. w sprawie VIIP 864/16 na skutek pozwu T. Ł. (1) uwzględnił powództwo w ten sposób, że zasądził odszkodowania za niezgodne z prawem rozwiązanie stosunku pracy. Spełnione zostały zatem przesłanki stwarzające podstawę do zwalczania tytułu wykonawczego, określone w art. 840 §1 pkt. 2 k.p.c. W świetle tej regulacji dłużnik może w drodze powództwa żądać pozbawienia tytułu wykonawczego wykonalności w całości lub w części albo ograniczenia, jeżeli między innymi po powstaniu tytułu egzekucyjnego nastąpiło zdarzenie, wskutek którego zobowiązanie wygasło albo nie może być egzekwowane.

Mając na uwadze powyższe Sąd Okręgowy apelację pozwanego oddalił.

O kosztach procesu w postępowaniu apelacyjnym oraz kasacyjnym Sąd Okręgowy orzekł na podstawie art. 100 k.p.c. Stosownie do art. 108 zd. 1 k.p.c. Sąd rozstrzyga o kosztach w każdym orzeczeniu kończącym sprawę w instancji. Zgodnie z art. 98 § 1 k.p.c., strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony. Powołany przepis ustanawia dwie zasady rozstrzygania o kosztach procesu, tj. zasadę odpowiedzialności za wynik procesu oraz zasadę orzekania o zwrocie kosztów niezbędnych i celowych. W ocenie Sądu Okręgowego na potrzeby rozstrzygnięcia o kosztach procesu nie można było uznać aby powód wygrał postępowanie apelacyjne w całości. Należało mieć na względzie, że skarga kasacyjna pozwanego zawierała argumenty, które doprowadziły do uchylenia wcześniejszego wyroku Sądu Okręgowego z dnia 10 maja 2016 r. w tej sprawie i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania a przy ponownym rozpoznaniu sprawy Sąd Okręgowy co do zasady podzielił stanowisko pozwanego, że wyrok przywracający powoda do pracy z 3 października 2015 r. sygn.akt VIIIP 59/12 nie został prawidłowo przez (...) wykonany - co nie miało wpływu na treść wyroku w niniejszej sprawie z uwagi na to, że ostatecznie doszło do prawomocnego zakończenia stosunku pracy – co miało jednakże miejsce dopiero po wniesieniu apelacji w niniejszej sprawie, bowiem dopiero wyrokiem z dnia 19 marca 2018 r. Sąd Rejonowy dla m.st. Warszawy (sygn.akt VIIP 864/16) w sprawie o przywrócenie do pracy wraz z wynagrodzeniem za okres pozostawania bez pracy zasądził od (...) na rzecz T. Ł. (1) odszkodowanie za niezgodne z prawem rozwiązanie stosunku pracy, uznając, że powództwo nie zasługiwało na uwzględnienie w zakresie roszczenia o przywrócenie do pracy, a jedynie w postaci roszczenia o odszkodowanie. Z tych względów Sąd zniósł koszty zastępstwa prawnego między stronami za obie instancje oraz w postępowaniu kasacyjnym oraz zwolnił pozwanego z obowiązku ponoszenia kosztów opłaty od pozwu.

Małgorzata Kosicka Monika Sawa Krzysztof Kopciewski

(...)