Pełny tekst orzeczenia

WYROK CZĘŚCIOWY

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

P., dnia 6 kwietnia 2018 r.

Sąd Rejonowy Poznań - Stare Miasto w P. I Wydział Cywilny w następującym składzie:

Przewodniczący SSR Mariusz Gotowski

Protokolant Małgorzata Idczak – Kostruba

po rozpoznaniu w dniu 9 marca 2018 r. w Poznaniu

na rozprawie

sprawy z powództwa Z. D.

przeciwko: Skarbowi Państwa-Dyrektorowi I. Administracji Skarbowej w P. (dawniej Dyrektorowi Izby Skarbowej) i Skarbowi Państwa-Naczelnikowi (...)Skarbowego w P. (dawniej Dyrektorowi Urzędu Kontroli Skarbowej)

o zapłatę

1.  Oddala powództwo,

2.  Zasądza od powoda na rzecz pozwanego Skarbu Państwa – Dyrektora I. Administracji Skarbowej w P. kwotę 600 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

SSR Mariusz Gotowski

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 7 kwietnia 2015 r. wniesionym do Sądu Rejonowego w Kaliszu powodowie J. D. (1) i Z. D. działając przez profesjonalnego pełnomocnika wnieśli o zasądzenie od pozwanego Skarbu Państwa – Dyrektora Izby Skarbowej w P. i Skarbu Państwa – Dyrektora Urzędu Kontroli Skarbowej w P. na rzecz J. D. (1) kwoty 4.754 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 9 lipca 2014 r. oraz na rzecz Z. D. kwoty 4.754 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 9 lipca 2014 r. do dnia zapłaty, a także o zasądzenie na rzecz powodów kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu wskazano, że dnia 28 lipca 2006 r. pozwany Dyrektor Urzędu Kontroli Skarbowej w P. wydał dwie decyzje, w których ustalił powodom wysokość zryczałtowanego podatku dochodowego od osób fizycznych od przychodów nieznajdujących pokrycia w ujawnionych źródłach przychodów za rok 2000 po 4.506 zł od każdego z powodów. Powodowie wnieśli od tych decyzji odwołania do Dyrektora Izby Skarbowej w P., który utrzymał w mocy zaskarżone decyzje Dyrektora (...), skutkiem, czego powodowie uiścili na rzecz Skarbu Państwa kwoty po 34.506 zł tytułem podatku dochodowego. Skargi powodów na dwie decyzje Dyrektora IS do WSA w Poznaniu zostały oddalone wyrokami. Powodowie ponieśli koszty wpisów sądowych od skarg po 1.036 zł oraz koszty wynagrodzenia pełnomocnika powodów – po 2.000 zł. Także skargi kasacyjne wniesione przez powodów od wyroków WSA w Poznaniu zostały oddalone wyrokami NSA w W., zaś wpisy od tych skarg wyniosły po 518 zł, a koszty pełnomocnika strony przeciwnej po 1.200 zł. Powodowie wskazali, że wyrokiem z dnia 18 lipca 2013 r. Trybunał Konstytucyjny uznał za niezgodny z Konstytucją RP przepis, na podstawie którego obciążono powodów podatkiem dochodowym w kwocie 34.506 zł, skutkiem czego na wnioski powodów Dyrektor IS uchylił w całości swoje decyzje oraz poprzedzające je decyzje Dyrektora (...). Podniesiono, że powodowie wystąpili do Dyrektora IS o zapłatę odszkodowania w wysokości po 4.754 zł za poniesione koszty postępowań sądowoadministracyjnych (1.036 + 2.000 + 518 + 1.200), zaś ten odmówił wypłaty odszkodowania. Powodowie oparli swoje roszczenie w niniejszej sprawie na art. 417 ¹ § 2 k.c.

W odpowiedzi Dyrektora (...) na pozew z dnia 30 kwietnia 2015 r. pozwany wniósł o oddalenie powództwa w całości w stosunku do niego z uwagi na brak legitymacji procesowej biernej po jego stronie, a także o zasądzenie na jego rzecz kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu wskazano, że norma art. 417 ¹ § 2 k.c. dotyczy decyzji ostatecznej, zaś decyzje Dyrektora (...) w odniesieniu do powodów takiego waloru nie posiadały.

W odpowiedzi na pozew z dnia 6 maja 2015 r. Dyrektor IS w P. działając przez profesjonalnego pełnomocnika wniósł o odrzucenie pozwu, względnie o oddalenie powództwa, a także o zasądzenie na jego rzecz kosztów procesu według norm przepisanych.

W uzasadnieniu podniesiono zarzut niewłaściwości miejscowej sądu, wskazując, że siedziba obu jednostek organizacyjnych Skarbu Państwa mieści się w P.. Nadto pozwany podniósł zarzut niewłaściwej wartości przedmiotu sporu powiązany z niedopuszczalnością współuczestnictwa powodów w procesie, a także zarzut niedopuszczalności drogi sądowej skutkujący w jego ocenie koniecznością odrzucenia pozwu, a związany z tym, że zdaniem pozwanego powodowie powinni najpierw wystąpić do sądu administracyjnego i uzyskać uchylenie zaskarżonej decyzji, a następnie otrzymać umorzenie postępowania w sprawie zobowiązań podatkowych. Zdaniem pozwanego powodowie powinni wznowić postępowanie sądowoadministracyjne, a przy tym związek przyczynowy związany z ich szkodą opiera się na działaniu WSA w Poznaniu i NSA w P., nie zaś pozwanego. Uzasadniając z kolei ewentualne żądanie oddalenia powództwa pozwany wskazał, że uchylenie aktu normatywnego jako niezgodnego z Konstytucją nie jest wystarczające do dochodzenia roszczenia odszkodowawczego.

Postanowieniem z dnia 25 maja 2015 r. Sąd Rejonowy w Kaliszu stwierdził swoją niewłaściwość miejscową i sprawę przekazał do rozpoznania Sądowi Rejonowemu Poznań-Stare Miasto w P. jako sądowi miejscowo i rzeczowo właściwemu.

Wyrokiem z dnia 18 września 2015 r. wydanym w sprawie I C 713/15 Sąd Rejonowy Poznań – Stare Miasto w P.:

I.  oddalił powództwa J. D. (1) i Z. D. przeciwko Dyrektorowi Urzędu Kontroli Skarbowej w P.

II.  kosztami postępowania w sprawie przeciwko Dyrektorowi Urzędu Kontroli Skarbowej w P. obciążył powodów w całości;

III.  odrzucił powództwa J. D. (1) i Z. D. przeciwko Skarbowi Państwa- Dyrektorowi Izby Skarbowej w P.;

IV.  kosztami postępowania w sprawie przeciwko Skarbowi Państwa- Dyrektorowi Izby Skarbowej w P. obciążył powodów w całości i zasądza od nich na rzecz pełnomocnika pozwanego Skarbu Państwa- Dyrektora Izby Skarbowej w P. po 617 zł.

Wyrok ten został zaskarżony apelacją przez powodów.

Postanowieniem z dnia 29 lipca 2016 r. wydanym w sprawie II Ca 316/16 na podstawie art. 174 § 1 pkt. 1 kpc zawiesił postępowanie apelacyjne w stosunku do powódki J. D. (1).

Wyrokiem częściowym z dnia 13 czerwca 2017 r. wydanym w spawie II Ca 316/16 Sąd Okręgowy w Poznaniu uchylił zaskarżony wyrok z powództwa Z. D. i sprawę w tym zakresie przekazał Sądowi Rejonowemu Poznań – Stare Miasto w P. do ponownego rozpoznania.

Sąd ustalił co następuje:

W dniu 28 lipca 2006 r. została wydana przez Dyrektora Urzędu Kontroli Skarbowej w P. decyzja, którą ustalono powodowi Z. D. wysokość zryczałtowanego podatku dochodowego od osób fizycznych od przychodów nieznajdujących pokrycia w ujawnionych źródłach przychodów za rok 2000 w kwocie 34.506 zł. Powód wniósł od tej decyzji odwołanie do Dyrektora Izby Skarbowej w P., który po rozpatrzeniu odwołania decyzją z dnia 24 października 2006 r. utrzymał w mocy zaskarżoną decyzję pozwanego Dyrektora Urzędu Kontroli Skarbowej w P.. Decyzja Dyrektora Urzędu Kontroli Skarbowej została zaskarżona skargą do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w P.. Skarga została oddalona wyrokiem z dnia 27 marca 2007 r. W związku z postępowaniem sądowoadministracynym powód poniósł wpis sądowy od skargi w wysokości 1.036 zł oraz koszty wynagrodzenia pełnomocnika w wysokości 2.000 zł.

bezsporne, a nadto: polecenie przelewu z dnia 23 listopada 2006 r. na kwotę 1.036 zł (k. 25 akt), faktura VAT nr (...) z dnia 14 maja 2007 r. (k. 27 akt)

Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w P. została zaskarżony skargą kasacyjną. Naczelny Sąd Administracyjny wyrokiem z dnia 19 listopada 2008 r. oddalił skargę kasacyjną. Wpis sądowe od skargi powoda wyniósł 518 zł, zaś koszty zasądzone na rzecz strony przeciwnej 1.200zł.

bezsporne, a nadto: dowód uiszczenia opłaty w kwocie 518 zł z 5 czerwca 2007 r. (k. 28 akt),), dowód zapłaty kwoty 2.400 zł z dnia 24 listopada 2008 r. (k. 31 akt)

Wyrokiem z dnia 18 lipca 2013 r. wydanym w sprawie o sygn. akt SK 18/09 Trybunał Konstytucyjny uznał za niezgodny z Konstytucją RP art. 20 ust. 3 ustawy z dnia 26 lipca 1991r. o podatku dochodowym od osób fizycznych w brzmieniu obowiązującym od dnia 1 stycznia 1998 r. do dnia 31 grudnia 2006 r.

Dyrektor Izby Skarbowej w P. na wniosek powoda postanowieniem z dnia 11 października 2013 r. wznowił postępowanie podatkowe w sprawie ustalenia wysokości podatku dochodowego za 2000 rok oraz po ponownym rozpoznaniu sprawy decyzją z dnia 25 kwietnia 2014 r. uchylił w całości swoje decyzję z dnia 24 października 2006 r. i poprzedzającą ją decyzję pozwanego Dyrektora (...) z dnia 28 lipca 2006 r. W rezultacie uchylenia tych decyzji zwrócono powodowi nadpłacony podatek dochodowy za 2000 r. w kwocie 34.506 zł.

bezsporne, a nadto: postanowienie z dnia 11 października 2013 r. (k. 11-12 akt), decyzja z dnia 25 kwietnia 2014 r. (k. 19-24 akt)

Powyższy stan faktyczny został ustalony przez Sąd na podstawie wskazanych wyżej dokumentów. Nie był on sporny między stronami, które różnicy się tylko co do jego oceny prawnej.

Sąd zważył co następuje:

Na wstępie wskazać należy, że pozwanym w niniejszej sprawie był Skarb Państwa reprezentowany przez dwa statio fisci Dyrektora Izby Skarbowej w P. oraz przez Dyrektora Urzędu Kontroli Skarbowej w P.. Z dniem 1 marca 2017 r. (z wyjątkami określonymi w ustawie) weszła w życie ustawa z dnia 16 listopada 2016 r. Przepisy wprowadzające ustawę o Krajowej Administracji Skarbowej (Dz.U. z 2016, poz. 1948 ze zm.). Zgodnie z art. 206 ust. 4 tej ustawy w postępowaniach sądowych (…), w których stroną jest lub mógłby być na podstawie przepisów dotychczasowych dyrektor izby skarbowej lub dyrektor izby celnej, prawa i obowiązki strony przejmuje właściwy dyrektor izby administracji skarbowej, jeżeli odrębne przepisy nie stanowią inaczej. Zgodnie z ust. 5 tego przepisu w postępowaniach sądowych, w których stroną jest lub mógłby być na podstawie przepisów dotychczasowych odpowiednio dyrektor urzędu kontroli skarbowej, inspektor kontroli skarbowej albo naczelnik urzędu celnego, prawa i obowiązki strony przejmuje właściwy naczelnik urzędu celno-skarbowego, jeżeli odrębne przepisy nie stanowią inaczej. Stąd też Sąd znał za właściwe statio fisci Skarbu Państwa – Dyrektora I. Administracji Skarbowej w P..

W tym miejscu wskazać należy, że Sąd w niniejszym składzie rozpoznaje sprawę ponownie, stąd też zgodnie z art. 386 § 6 kpc ocena prawna i wskazania, co do dalszego postępowania wyrażone w uzasadnieniu wyroku sądu drugiej instancji wiążą zarówno sąd, któremu sprawa została przekazana, jak i sąd drugiej instancji, przy ponownym rozpoznaniu sprawy. Nie dotyczy to jednak wypadku, gdy nastąpiła zmiana stanu prawnego. Sąd w niniejszym postępowaniu jest, zatem związany poglądem Sądu Okręgowego w Poznaniu, że to z działaniami Skarbu Państwa – Dyrektora I. Administracji Skarbowej w P. związane jest roszczenie powoda. Sąd jest również związany poglądem Sądu Okręgowego o dopuszczalności drogi sądowej bez konieczności uzyskiwania prejudykatu w postaci orzeczenia sądu administracyjnego uzyskanego na podstawie art. 287 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. z 2017, poz. 1369 ze zm.). W tym miejscu wskazać jedynie należy, że art. 287 tej ustawy został uchylony przez art. 1 ust. 4 ustawy z dnia 8 czerwca 2017 r. o zmianie ustawy - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. z 2017, poz. 1370), która weszła w życie 14 lipca 2017 r.

Dokonując oceny prawnej zgłoszonego przez powoda żądania Sąd uznał je za bezzasadne.

Jako podstawę prawną roszczenia Sąd uznał art. 417 ¹ § 2 kc. Zgodnie z tym przepisem, jeżeli szkoda została wyrządzona przez wydanie prawomocnego orzeczenia lub ostatecznej decyzji, jej naprawienia można żądać po stwierdzeniu we właściwym postępowaniu ich niezgodności z prawem, chyba, że przepisy odrębne stanowią inaczej. Odnosi się to również do wypadku, gdy prawomocne orzeczenie lub ostateczna decyzja zostały wydane na podstawie aktu normatywnego niezgodnego z Konstytucją, ratyfikowaną umową międzynarodową lub ustawą. W doktrynie wskazuje się, że w przepisie art. 417 ¹ § 2 k.c. ustawodawca uzależnia od przedsądu odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną wydaniem niezgodnego z prawem aktu indywidualnego o charakterze władczym (prawomocne orzeczenie, ostateczna decyzja), w tym także, gdy wydanie aktu indywidualnego nastąpiło na podstawie aktu normatywnego niezgodnego z prawem. Chodzi więc o przypadki, gdy wadliwy jest akt indywidualny (niezgodny z normami prawnymi) albo bezprawny jest akt normatywny, stanowiący podstawę wydania aktu indywidualnego. Ustalenie, czy prawomocne orzeczenie sądu albo ostateczna decyzja administracyjna jest niezgodna z prawem ze względu na wadliwość podstawy prawnej (art. 417 ¹ § 2 zdanie drugie k.c.), następuje w trybie określonym wyżej dla art. 417 ¹ k.c. W postępowaniu przed Trybunałem Konstytucyjnym, Naczelnym Sądem Administracyjnym lub innymi sądami administracyjnymi konieczne jest stwierdzenie niezgodności aktu normatywnego z Konstytucją RP, ratyfikowaną umową międzynarodową lub ustawą. Jednak jak stanowi art. 190 ust. 4 Konstytucji RP i jak (…) stwierdził TK w wyroku z dnia 2 marca 2004 r. (SK 53/03, OTK-A 2004, nr 3, poz. 16), Trybunał nie kontroluje samego rozstrzygnięcia sądowego, „lecz tylko jego prawną podstawę". Orzeczenie TK o niekonstytucyjności aktu normatywnego, zastosowanego przy wydawaniu prawomocnego orzeczenia sądowego, ostatecznej decyzji administracyjnej lub rozstrzygnięcia w innych sprawach stanowi więc podstawę do wznowienia postępowania i uchylenia decyzji lub innego rozstrzygnięcia „na zasadach i w trybie określonych w przepisach właściwych dla danego postępowania" (por. art. 401 ¹ k.p.c., art. 272 p.p.s.a., a także art. 540 § 2 k.p.k.) ( Olejniczak A. [w:] Kidyba A. (red.), Gawlik Z., Janiak A., Kozieł G., Olejniczak A., Pyrzyńska A., Sokołowski T ., Kodeks cywilny. Komentarz. Tom III. Zobowiązania - część ogólna, Lex 2014, tezy 12 i 15 komentarza do art. 417 ¹ kc).

Wskazać należy, że Dyrektor Izby Skarbowej w P. wydał ostateczną decyzję z dnia 24 października 2006 r. Z uwagi na to, że Trybunał Konstytucyjny wyrokiem z dnia 18 lipca 2013 r. (SK 18/09, OTK-A 2013/6/80, Dz.U.2013/985) uznał, że art. 20 ust. 3 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2012 r. poz. 361, 362, 596, 769, 1278, 1342, 1448, 1529 i 1540), w brzmieniu obowiązującym od 1 stycznia 1998 r. do 31 grudnia 2006 r., jest niezgodny z art. 2 w związku z art. 64 ust. 1 Konstytucji. W związku z tym Dyrektor Izby Skarbowej w P. decyzją dnia 25 kwietnia 2014 r. umorzył postępowanie w sprawie. Zdaniem powoda poniósł on szkodę na skutek wydanie ostatecznej decyzji na podstawie aktu normatywnego, który okazał się niezgodny z Konstytucją.

Oceny takiej Sąd Rejonowy nie podziela. Podzielić należy, bowiem tylko i wyłączenie pogląd powoda, co do tego, że podstawą prawną ostatecznej decyzji administracyjnej jest akt normatywny, który został uznany za niezgodny z Konstytucją. Zdaniem powoda na skutek wydania takiej decyzji poniósł on szkodę w postaci koszty wpisu sądowego od skargi na ostateczną decyzję do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego, kosztów skargi kasacyjnej do Naczelnego Sądu Administracyjnego, kosztów wynagrodzenia pełnomocnika przed Wojewódzkim Sądem Administracyjnym w P. oraz kosztów postępowania zasądzonych na rzecz przeciwnika w postępowaniu przed Naczelnym Sadem Administracyjnym.

S. nie została zdefiniowana w przepisach kodeksu cywilnego. Za szkodę należy uznać uszczerbek w dobrach poszkodowanego, polegający na różnicy między stanem tych dóbr, powstałym wskutek zdarzenia szkodzącego, a stanem, jaki by istniał, gdyby nie zaszło to zdarzenie. Uszczerbek ten przybiera postać utraty, zmniejszenia lub niepowiększenia aktywów. Szkodą jest interes poszkodowanego w nienastąpieniu tego zdarzenia, a po jego zajściu – w przywróceniu zachwianego tym zdarzeniem stanu dóbr ( Prawo zobowiązań – część ogólna, System Prawa Prywatnego tom 6 pod red. A. Olejniczaka, 2018, Legalis, Nb 68). Zgodnie z art. 361 § 1 kc zobowiązany do odszkodowania ponosi odpowiedzialność tylko za normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego szkoda wynikła. Zgodnie z § 2 w powyższych granicach, w braku odmiennego przepisu ustawy lub postanowienia umowy, naprawienie szkody obejmuje straty, które poszkodowany poniósł, oraz korzyści, które mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono. W przepisie tym mamy do czynienia ze zdefiniowaniem szkody majątkowej podlegającej wynagrodzeniu na zasadach ogólnych. Strata określana jest tradycyjnie jako damnum emergens, natomiast utracone korzyści noszą miano lucrum cessans.

Sąd w niniejszym składzie podziela pogląd Sądu Apelacyjnego w Łodzi wyrażóny w uzasadnieniu z wyroku z dnia 31 sierpnia 2017 r. (I ACa 120/17, LEX nr 2369681), że koszty procesu poniesione w innej sprawie nie mogą stanowić szkody w rozumieniu art. 363 § 2 k.c. Istota regulacji art. 361 § 1 k.c. pozwala na przyjęcie odpowiedzialności sprawcy szkody na podstawie przepisów o czynach niedozwolonych tylko za typowe, a więc normalne skutki zachowań, a nie za wszelkie możliwe ich następstwa, które w ciągu zdarzeń dają się nawet połączyć w jeden łańcuch przyczynowo-skutkowy. Za adekwatne, typowe następstwo określonego zachowania można więc uznać występowanie tylko takiego skutku, który daje się przewidzieć w zwykłym porządku rzeczy, a więc takiego, który - przy uwzględnieniu zasad doświadczenia życiowego - jest charakterystyczny dla danej przyczyny, jako normalny rezultat określonego zachowania, w tym także deliktu. W uzasadnieniu tego wyroku Sąd Apelacyjny przeprowadził szczegółową analizę charakteru kosztów procesu. Wskazał, że koszty procesu stanowią jeden z nieodłącznych elementów postępowań sądowych. Należą do dziedziny prawa publicznego i są normowane w kodeksach poszczególnych postępowań, tzn. akcie prawa publicznego. Przepisy te określają samodzielnie, co do zasady odrębnie dla każdej z dziedzin prawa, autonomicznie i wyczerpująco zasady rozstrzygnięcia o kosztach. Czasami uzupełnienie tych przepisów znajduje się w innych aktach, zwłaszcza w przepisach dotyczących kosztów sądowych. Prawo procesowe (publiczne) określa zatem źródło i czas powstania żądania zwrotu kosztów procesu, formę jego zgłoszenia, prekluzję i jej termin, ustalane arbitralnie bariery limitujące zakres i wysokość żądania, w końcu składniki kosztów procesu. W piśmiennictwie powszechnie została uznana zasada akcesoryjności formalnej obowiązku zwrotu kosztów procesu. Koszty te mogą powstać wyłącznie w określonym postępowaniu sądowym i w związku z prowadzonym postępowaniem sądowym, tj. na forum publicznoprawnym. Nie budzi w związku z tym wątpliwości, że po zakończeniu postępowania nie można już dochodzić w odrębnym postępowaniu należności z tytułu kosztów procesu poniesionych w zakończonej sprawie. Nie można dochodzić ich w czasie postępowania, przed wydaniem orzeczenia kończącego postępowanie, ani korygować kwot prawomocnie już zasądzonych. Wyłączona jest więc dopuszczalność potraktowania poniesionych z tego tytułu sum jako roszczenia podlegającego przepisom prawa materialnego . Inaczej ujmując koszty procesu poniesione w innej sprawie nie mogą stanowić szkody w rozumieniu art. 363 § 2 k.c. (zob. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 3 czerwca 1971 r., I CZ 57/71, OSPiKA 1972, Nr 6, poz. 105, uchwała Sądu Najwyższego z dnia 10 lutego 1995 r., III CZP 8/95, OSNC 1995/6/88, LEX nr 4185, uchwała Sądu Najwyższego z dnia 31 stycznia 1996 r., III CZP 1/96, OSNC 1996, Nr 4, poz. 57, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 12 grudnia 1996 r., I CKU 40/96, OSNC 1997/5/52, LEX nr 29097, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9 marca 2001 r., II UKN 402/00, OSNAPUS 2002, Nr 20, poz. 501, uzasadnienie uchwały Sądu Najwyższego z dnia 20 maja 2011 r., III CZP 16/11, OSNC 2012/1/3, M. Prawn. 2012/1/30-31, LEX nr 794131). W cytowanej przez Sąd Apelacyjny uchwale z dnia z dnia 20 maja 2011 r. III CZP 16/11, OSNC 2012/1/3, LEX nr 794131) Sąd Najwyższy wskazał, że stosunek prawny wynikający z obowiązku zwrotu kosztów procesu, podobnie jak wszystkie inne stosunki powstające w ramach postępowania sądowego między stronami i organem procesowym oraz normowane przez to prawo, jest stosunkiem publicznoprawnym. Znamienne jest, że w kształtowaniu należności z tytułu kosztów najistotniejszą rolę odgrywa organ procesowy, a nie strony lub inni uczestnicy, przy czym w niektórych wypadkach orzeka o kosztach procesu z urzędu, bez wniosku zainteresowanego (art. 109 § 1 k.p.c.). Sąd nie uwzględnia wszystkich poniesionych przez stronę kosztów, lecz ocenia ich celowość oraz niezbędność, jak też - gdy strona jest zastępowana przez pełnomocnika będącego adwokatem, radcą prawnym lub rzecznikiem patentowym - bierze pod uwagę niezbędny nakład pracy pełnomocnika i jego udział w wyjaśnieniu sprawy, a także jej charakter (art. 109 § 2 k.p.c.). Również w orzecznictwie Sądu Najwyższego dotyczącym podstaw skargi o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia wskazuje się, że uiszczone przez skarżących koszty sądowe i koszty procesu nie stanowią natomiast szkody w rozumieniu art. 424 ⁵ § 1 pkt 4 k.p.c. (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 16 kwietnia 2014 r. ,IV CNP 64/13, LEX nr 1454007).

Sąd podziela przedstawione wyżej argumenty i stoi na stanowisku, że poniesione przez stronę koszty sądowe czy koszty zastępstwa procesowego w innej sprawie nie mogą być traktowane jako szkoda w rozumieniu art. 361 § 2 kc. Nie pozostają one bowiem w adekwatnym związku przyczynowym ze zdarzeniem powodującym szkodę. Jako zdarzenie powodujące szkodę w realiach niniejszej sprawy, należy traktować wydanie decyzji ustalającej wysokość zryczałtowanego podatku dochodowego, na podstawie przepisów, które następnie, w wyniku wyroku Trybunału konstytucyjnego, zostały uznane za niezgodne z Konstytucja RP. Decyzja ta została następnie zaskarżona w toku postepowania administracyjnego a następnie sądowoadministracyjnego i w związku z tym postępowaniem powód poniósł określone koszty. Kosztów tych nie można traktować jako koszty pozostające w adekwatnym związku przyczynowym ze szkodą. Wskazać bowiem należy, że do uchylenia przedmiotowych decyzji doszło nie z uwagi na działania powoda (jego skargi nie zostały uwzględnione ani przez Wojewódzki Sąd Administracyjny ani przez Naczelny Sąd Administracyjny), ale na skutek złożonego pez niego wniosku o wznowienie postępowania podatkowego. Zgodnie bowiem z art. 241 § pkt. 2 ordynacji podatkowej w związku z art. 240 § 1 pkt. 8 w sprawie zakończonej decyzją ostateczną wznawia się postępowanie, jeżeli decyzja została wydana na podstawie przepisu, o którego niezgodności z Konstytucją Rzeczypospolitej Polskiej, ustawą lub ratyfikowaną umową międzynarodową orzekł Trybunał Konstytucyjny, z tymże wznowienia postępowania opartego na tej podstawie dokonuje się tylko i wyłączenie na wniosek strony. Zatem nawet gdyby powód nie złożył skargi do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego a następnie do Naczelnego Sądu Administracyjnego, a jedynie złożyły wniosek o wznowienie postępowania podatkowego, to uzyskałby taki sam efekt w postaci umorzenia postepowania podatkowego, bez konieczności poniesienia kosztów związanych z opłatami od skargi czy kosztami zastępstwa procesowego. Tym samym stwierdzenie te przesądzają o braku adekwatnego związku przyczynowego pomiędzy zdarzeniem powodującym szkodę a szkodą. Tylko w części można zgodzić się z twierdzeniami powoda zawartymi w uzasadnieniu pozwu, że gdyby organy podatkowe nie wydały decyzji, to powód nie poniósłby wydatków. Należy mieć na uwadze, zgodnie z art. 321 § 1 kpc Sąd nie może wyrokować co do przedmiotu, który nie był objęty żądaniem, ani zasądzać ponad żądanie. Podstawą faktyczną powództwa była szkoda, którą powód miał doznać na skutek na skutek wydania decyzji opartej o przepis, który następnie został uznany za niezgodny z Konstytucją przy założeniu pozostawania tych zdarzeń w adekwatnym związku przyczynowym.

Zdaniem Sądu powód nie wykazał, aby poniósł szkodę, gdyż koszty procesu poniesione w innym postępowaniu sądowym nie mogą być uznane za szkodę w rozumieniu art. 361 § 2 kc, a dodatkowo nie pozostają one w adekwatnym związku przyczynowym. Mając to na uwadze Sąd oddalił powództwo.

Wydany przez Sąd wyrok ma charakter wyroku częściowego w rozumieniu art. 317 § 1 kpc. Wskazać bowiem należy, że powództwo w niniejszej sprawie zostało wniesione przez J. D. (2) i Z. D.. W związku ze śmiercią powódki postępowania apelacyjne w jej sprawie pozostaje zawieszone na podstawie art. 174 § 1 pkt. 1 kpc i Sąd może orzekać jedynie o roszczeniu zgłoszonym przez Z. D..

O kosztach procesu orzeczono na podstawie art. 98 § 1 i 3 kpc. Jak wskazano wcześniej Sąd Rejonowy jest związany zapatrywaniem Sądu Okręgowego wyrażonym w uzasadnieniu wyroku z dnia 13 czerwca 2017 r., że odpowiednim statio fisci reprezentującym Skarb Państwa jest Dyrektor I. Administracji Skarbowej w P. jako organ wydający ostateczna decyzję podatkową i to na jego rzecz Sąd zasądził koszty procesu. Koszty te ustalono na podstawie § 6 pkt. 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez skarb państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz.U. Nr 163, poz. 1349 ze zm.) na kwotę 600 zł. Co prawda obowiązuje obecnie już rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności radców prawnych z dnia 22 października 2015 r. (Dz.U. z 2015 r. poz. 1804), jednakże zgodnie z § 21 tego rozporządzenia do spraw wszczętych i niezakończonych przed dniem wejścia w życie rozporządzenia stosuje się przepisy dotychczasowe do czasu zakończenia postępowania w danej instancji.

SSR Mariusz Gotowski