Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 26 czerwca 2018 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie, XVII Wydział - Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów
w składzie:

po rozpoznaniu 26 czerwca 2018 r. w Warszawie na rozprawie

sprawy z odwołania (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W.

przeciwko Prezesowi Urzędu Transportu Kolejowego

o nałożenie kary pieniężnej

na skutek odwołania powoda od decyzji Prezesa Urzędu Transportu Kolejowego

z 12 listopada 2015 r., znak: (...)

1.  oddala odwołanie;

2.  zasądza od powoda (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W. na rzecz pozwanego Prezesa Urzędu Transportu Kolejowego kwotę 360 (trzysta sześćdziesiąt) złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

SSO Ewa Malinowska

Sygn. akt XVII AmK 3/16

UZASADNIENIE

Decyzją z 12 listopada 2015 r., wydaną na podstawie art. 104 § 1 k.p.a. oraz art. 14 ust. 4, art. 66 ust. 2 w związku z art. 66 ust. 1 pkt 3 lit. a i art. 18 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 28 marca 2003 r. o transporcie kolejowym (dalej: utk), po przeprowadzeniu wszczętego z urzędu postępowania administracyjnego, Prezes Urzędu Transportu Kolejowego nałożył na (...) sp. z o.o. z siedzibą w W. karę pieniężną w wysokości 58 560,92 zł za prowadzenie w okresie od dnia 8 stycznia 2014 r. do dnia 23 sierpnia 2014 r. działalności bez wymaganego dokumentu uprawniającego, tj. świadectwa bezpieczeństwa użytkownika bocznicy kolejowej zlokalizowanej przy stacji S., która odgałęzia się rozjazdem nr (...) w km 0,107 toru nr (...) - dojazdowego do bocznicy (...) sp. z o.o.

(decyzja, k. 6-12).

Odwołanie od powyższej decyzji wywiodła Spółka (...), zaskarżając decyzję w całości i wnosząc ojej uchylenie w całości, ewentualnie, o jej zmianę poprzez obniżenie nałożonej kary pieniężnej za prowadzenie w okresie od 8 stycznia 2014 r. do 23 sierpnia 2014 r. działalności bez wymaganego dokumentu uprawniającego, tj. świadectwa użytkownika bocznicy kolejowej, do kwoty nie wyższej niż 10.000 zł. Nadto, strona powodowa wniosła o zasądzenie od pozwanego na jej rzecz kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych. Wobec zaskarżonej decyzji podniesiono zarzut jej niezgodności z przepisami prawa, w szczególności poprzez naruszenie:

1.  art. 66 ust. 1 pkt 3 lit. a) u.o.t.k. poprzez przyjęcie, że powód ponosi odpowiedzialność za eksploatację bocznicy kolejowej zlokalizowanej przy stacji

S., która odgałęzia się rozjazdem nr (...) w km 0,107 toru nr (...) - dojazdowego do bocznicy (...) sp. z o.o. bez świadectwa bezpieczeństwa, podczas gdy powód uczynił wszystko, co racjonalnie można od niego oczekiwać w stanie faktycznym niniejszej sprawy żeby do naruszenia nic doszło;

2.  art. 66 ust. 2b u.o.t.k. poprzez wymierzenie kary rażąco wygórowanej, wskutek nienależytego rozważenia ustawowych przesłanek determinujących wysokość kary oraz nieuwzględnienia w wystarczającym stopniu okoliczności mających wpływ na zmniejszenie kary, tj. w szczególności:

a)  uzyskania wymaganych świadectw dla urządzeń znajdujących się na bocznicy kolejowej, zatwierdzenia przepisów wewnętrznych oraz istnienia i zaktualizowania regulaminu pracy bocznicy kolejowej, a tym samym nieuwzględnienia, że bocznica kolejowa prowadzona przez powoda spełniała wymogi bezpieczeństwa, a brak posiadania świadectwa bezpieczeństwa był brakiem wyłącznie formalnym;

b)  braku zagrożenia bezpieczeństwa ruchu w związku z eksploatacją bocznicy kolejowej bez świadectwa bezpieczeństwa, gdyż po przeprowadzeniu kontroli w kwietniu 2014 r. Prezes UTK nie wydał decyzji o wstrzymaniu ruchu na bocznicy kolejowej, ani nie wszczął postępowania w tym przedmiocie, co oznacza, że Prezes UTK uznał, że eksploatacja tej bocznicy nie zagraża bezpieczeństwu, w przeciwnym bowiem razie Prezes UTK wydałby decyzję o wstrzymaniu ruchu, do czego obliguje go art. 14 § 2 u.o.t.k.;

c)  przyczynienia się przez Prezesa UTK do zwiększenia zakresu naruszenia poprzez:

■

przedłużanie postępowania w przedmiocie wydania świadectwa bezpieczeństwa użytkownika bocznicy kolejowej oraz wcześniejszych postępowań w przedmiocie dopuszczenia do eksploatacji urządzeń i budowli kolejowych znajdujących się na Bocznicy Kolejowej, co doprowadziło do nieuzasadnionego odsunięcia w czasie wydania decyzji w przedmiocie świadectwa bezpieczeństwa dla bocznicy kolejowej;

■

przedłużanie postępowania w przedmiocie nałożenia kary pieniężnej za eksploatację bocznicy kolejowej bez wymaganego świadectwa, co doprowadziło do wymierzenia kary w oparciu o przychód za rok 2014, podczas gdy postępowanie dowodowe w sprawie zostało zakończone w grudniu 2014 r. i rozstrzygnięcie sprawy mogło nastąpić jeszcze w 2014 r., a tym samym podstawę ustalenia wysokości kary pieniężnej stanowiłby przychód Spółki osiągnięty w 2013 r., który był znacząco niższy;

d)  postawy powoda, który zarówno w toku postępowania dotyczącego wydania świadectwa bezpieczeństwa w odniesieniu do bocznicy kolejowej, jak i w ramach postępowania zakończonego wydaniem decyzji współpracował z Prezesem UTK, składał niezbędne wyjaśnienia i dokumenty oraz wykonywał polecenia, oraz faktu, że dotychczas na powoda nie została nałożona jakakolwiek kara pieniężna za naruszenie przepisów u.o.t.k.;

e)  trudnej sytuacji finansowej powoda; przejawiającej się w stracie finansowej odnotowanej m.in. w latach 2014-2015 oraz wysokich kosztach prowadzenia działalności gospodarczej przez powoda;

3.  art. art. 66 ust. 2 u.o.t.k. poprzez przyjęcie za podstawę ustalenia wysokości kary pieniężnej przychodu osiągniętego przez powoda w roku podatkowym poprzedzającym rok wydania decyzji, podczas gdy wskazany przepis za podstawę takich ustaleń nakazuje przyjąć przychód osiągnięty w poprzednim roku kalendarzowym.

(odwołanie, k. 14-24).

W odpowiedzi na odwołanie Prezes UTK wniósł o oddalenie odwołania w całości

oraz zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów zastępstwa procesowego postępowania, według norm przepisanych z uwzględnieniem nakładu pracy radcy prawnego, charakteru i stopnia zawiłości sprawy, (odpowiedź na odwołanie, k. 78-97).

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

(...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W. jest użytkownikiem bocznicy kolejowej zlokalizowanej przy stacji S., która odgałęzia się rozjazdem nr (...) w km 0,107 toru nr (...) - dojazdowego do bocznicy (...) sp. z o.o., określanej jako „Terminal (...) w S.”.

dowód: okoliczność bezsporna

Wnioskiem datowanym na dzień 10 sierpnia 2012 r. (...) Oddział w Polsce - będąca poprzednikiem (...) Spółki (...) - wystąpiła do Prezesa UTK o wydanie świadectwa bezpieczeństwa dla użytkownika ww. bocznicy kolejowej.

dowód: okoliczność bezsporna

Dnia 4 września 2013 r. zorganizowana część przedsiębiorstwa należącego do Spółki (...), obejmująca bocznicę kolejową zlokalizowaną przy stacji S., która odgałęzia się rozjazdem nr (...) w km 0,107 toru nr (...) - dojazdowego do bocznicy (...) sp. z o.o., została przeniesiona na spółkę (...) Sp. z o.o. z siedzibą w K..

dowód: okoliczność bezsporna

Pismem z 10 października 2013 r. Spółka (...) wystąpiła do Prezesa UTK o kontunuowanie z jej udziałem postępowania z wniosku Spółki (...) o wydanie świadectwa bezpieczeństwa dla użytkownika danej bocznicy kolejowej „Terminal (...) w S.” i w dalszym ciągu postępowanie w tym przedmiocie toczyło się z udziałem (...).

dowód: kserokopia pisma (...) Sp. z o.o. z 10.10.2013 r., k. 17-18 akt admin.; postanowienie Prezesa UTK z 25.10.2013 r. o podjęciu zawieszonego postępowania w sprawie wydania świadectwa bezpieczeństwa dla użytkownika danej bocznicy kolejowej, k. 19-20 akt admin.

Dnia 30 grudnia 2013 r. (...) Sp. z o.o. z siedzibą w K. została przejęta przez (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W.. Na podstawie art. 492 § 1 pkt 1 k.s.h. i art. 506 § 1 k.s.h. doszło do połączenia Spółek przez przeniesienie całego majątku Spółki (...), jako spółki przejmowanej, na Spółkę (...), jako spółkę przejmującą.

dowód: odpis pełny z Rejestru przedsiębiorców KRS, k. 27-32.

W związku z powyższymi przekształceniami podmiotowymi, pismem z 11

lutego 2014 r. Prezes UTK wezwał Spółkę (...) do uzupełnienia wniosku z 10 sierpnia 2012 r. o wydanie świadectwa bezpieczeństwa dla użytkownika bocznicy kolejowej złożonego przez Spółkę (...) oddział w Polsce - bocznica kolejowa „Terminal (...) w S.”, podtrzymanego przez Spółkę (...) Sp. z o.o., przez przesłanie zaktualizowanego wniosku i zaktualizowanych załączników. Z analogicznym żądaniem wystąpił organ do

Spółki w piśmie z 2 lipca 2014 r., wzywając ją do przedłożenia zaktualizowanego regulaminu pracy bocznicy kolejowej.

dowód: kserokopie pism Prezesa UTK z 11.02.2014 r., k. 21-22 akt

admin. oraz z 2.07.2014 r., k. 45.

W dniach od 28 marca do 1 kwietnia 2014 r., uprawniony inspektor, przeprowadził w imieniu Prezesa UTK kontrolę w (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W., jako użytkownika bocznicy kolejowej położonej przy stacji S., która odgałęzia się rozjazdem nr (...) w km 0,107 toru nr (...) - dojazdowego do bocznicy (...) sp. z o.o., „w zakresie przestrzegania całokształtu zagadnień określnych w ustawie o transporcie kolejowym oraz w przepisach wykonawczych do tej ustawy”. W następstwie przeprowadzonych czynności kontrolnych stwierdzono nieprawidłowości polegające na tym, że Spółka eksploatowała wymienioną bocznicę kolejową bez świadectwa bezpieczeństwa dla użytkownika bocznicy.

dowód: kserokopia Protokołu kontroli znak: (...), k. 9- 15 akt admin.

Pismem z 27 czerwca 2014 r. Prezes UTK zawiadomił (...) Sp. z o.o. w W. o wszczęciu z urzędu postępowania administracyjnego w sprawie nałożenia na Spółkę kary pieniężnej za prowadzenie działalności bez dokumentu uprawniającego, o którym mowa w art. 18 utk, tj. eksploatację bocznicy kolejowej położonej przy stacji S., która odgałęzia się rozjazdem nr (...) w km 0,107 toru nr (...) - dojazdowego do bocznicy (...) sp. z o.o., bez świadectwa bezpieczeństwa użytkownika bocznicy kolejowej.

dowód: Zawiadomienie o wszczęciu postępowania, k. 7-8 akt admin.

W dniu 25 sierpnia 2014 r. Spółka (...) uzyskała świadectwo bezpieczeństwa nr (...) dla użytkownika bocznicy kolejowej „Terminal (...) w S.”.

dowód: okoliczność bezsporna; kserokopia pisma UTK z 2.09.2014 r. do

(...) Sp. z o.o. w W., k. 51 akt admin.

Pismem z 5 grudnia 2014 r. Prezes UTK zawiadomił Spółkę (...) o zakończeniu prowadzenia postępowania dowodowego w sprawie oraz pouczył stronę o przysługującym jej prawie do czynnego udziału w każdym stadium postępowania, a także wypowiedzenia się co do zebranych dowodów i materiałów oraz zgłoszonych żądań.

dowód: Zawiadomienie, k. 83 akt admin.

W dniu 12 listopada 2015 r. Prezes UTK wydał decyzję, na mocy której nałożył na Spółkę (...) karę pieniężną za prowadzenie w okresie od dnia 8 stycznia 2014 r. do dnia 23 sierpnia 2014 r. działalności bez wymaganego dokumentu uprawniającego, tj. świadectwa bezpieczeństwa użytkownika bocznicy kolejowej „Terminal (...) w S.”. Decyzja ta została zaskarżona w niniejszym postępowaniu sądowym.

W roku podatkowym 2014, obejmującym okres od 1 października 2013 r. do 30 września 2014 r., (...) Sp. z o.o. w W. uzyskała przychód w wysokości (...) zł oraz odnotowała stratę wielkości 16.555.006,99 zł. Natomiast przychód netto Spółki w roku kalendarzowym 2014 wyniósł (...) zł.

dowód: CIT-8 Zeznanie o wysokości osiągniętego dochodu (poniesionej straty) przez podatnika podatku dochodowego od osób prawnych za rok

podatkowy 01.10.2013 - 30.09.2014, k. 251-254 akt admin.; Sprawozdanie o przychodach, kosztach i wyniku finansowym oraz o nakładach na środki trwałe (F-01/I-01) za 2014 r., k. 53-55.

Powyżej opisany stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o twierdzenia stron oraz wyżej wskazane dowody, zgromadzone w toku postępowania sądowego i administracyjnego. Sąd przyznał moc dowodową wszystkim zebranym w sprawie dokumentom, z których część została wprawdzie przedstawiona w formie kserokopii, jednak nie były one kwestionowane przez strony, a i Sąd nie znalazł podstaw, aby odmówić im mocy dowodowej.

Z uwagi na to, że wskazane przez powoda okoliczności, dotyczące przebiegu postępowania administracyjnego w sprawie wydania świadectwa bezpieczeństwa użytkownika bocznicy kolejowej, nie były kwestionowane przez stronę przeciwną, w oparciu o art. 230 k.p.c., Sąd uznał je za przyznane przez stronę pozwaną. W tej sytuacji zbędne było występowanie do Prezesa UTK o udostępnienie akt tego postępowania. Dotyczy to także akt postępowań w przedmiocie dopuszczenia do eksploatacji urządzeń i budowli kolejowych znajdujących się na bocznicy kolejowej powoda, gdyż okoliczności dotyczące tych postępowań są irrelewantne dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy.

Sąd oddalił wniosek powoda o przeprowadzenie dowodu z zeznań świadka P. R. na okoliczność trudnej sytuacji majątkowej powoda, w tym strat w latach 2014-2015, wysokich kosztów działalności oraz struktury wydatków. Przeprowadzenie tego dowodu było zbędne, bowiem okoliczności objęte tezą dowodową w sposób wystarczający zostały wykazane za pomocą

dowodów z dokumentów, znajdujących się w aktach sądowych i administracyjnych sprawy.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie podlegało oddaleniu jako bezzasadne.

Stosownie do art. 4 pkt 10a utk, użytkownik bocznicy kolejowej to podmiot, działający w obrębie bocznicy kolejowej, będący jej właścicielem lub władającym na podstawie innego tytułu prawnego.

Według art. 4 pkt 18 utk, świadectwo bezpieczeństwa stanowi dokument potwierdzający zdolność bezpiecznego prowadzenia ruchu kolejowego i wykonywania przewozów kolejowych, wydawany podmiotom zwolnionym z obowiązku uzyskania certyfikatu bezpieczeństwa i autoryzacji bezpieczeństwa.

Przy rozstrzyganiu niniejszej sprawy należy także mieć na uwadze treść art. 18 utk, w którego ust. 1 pkt 3 przewidziano, że dokumentem uprawniającym: zarządcę do zarządzania infrastrukturą kolejową, o której mowa w ust. 2, przewoźnika kolejowego do wykonywania przewozów, o których mowa w ust. 3, użytkowników bocznic kolejowych do eksploatacji tych bocznic, a także przedsiębiorcę do zarzadzania infrastrukturą i wykonywania przewozów w metrze jest świadectwo bezpieczeństwa.

Wobec treści przywołanych przepisów ustawy o transporcie kolejowym Sąd Okręgowy stwierdza, że w okresie relewantnym dla niniejszej sprawy, użytkownik bocznicy kolejowej był bezwzględnie zobowiązany do legitymowania się świadectwem bezpieczeństwa w celu eksploatacji tej bocznicy. W przeciwieństwie bowiem do, wymienionych w ustawie, kategorii zarządców infrastruktury kolejowej lub przewoźników kolejowych, w

ówczesnym stanie prawnym ustawodawca nie przewidywał możliwość zwolnienia użytkowników bocznic kolejowych od obowiązku posiadania świadectwa bezpieczeństwa.

Zgodnie z art. 66 ust. 1 pkt 3 utk, użytkownik bocznicy kolejowej, który prowadzi działalność bez dokumentu uprawniającego, o którym mowa w art. 18, tj. bez świadectwa bezpieczeństwa, podlega karze pieniężnej. Penalizację powyższego zachowania wprowadzono na mocy nowelizacji ustawy o transporcie kolejowym z 19 września 2007 r., która weszła w życie 2 listopada 2007 r.

Wymaga przy tym podkreślenia, że odpowiedzialność przewidziana w przywołanym przepisie ma charakter obiektywny, tzn. jest ona niezależna od możliwości przypisania podmiotowi winy, czy też od stopnia jego winy w danym przypadku. Zarzucalność czynu związana jest bowiem z samym faktem popełnienia czynu o znamionach określonych we wskazanym przepisie prawa. Przesłankę winy uwzględnia się jedynie na etapie miarkowania kary pieniężnej, wpływa ona na wysokość tej kary.

Od przedsiębiorcy będącego użytkownikiem bocznicy kolejowej wymaga się, aby przy wykonywaniu swej działalności dokładał staranności, jaka winna cechować profesjonalnego uczestnika rynku. Wymóg zachowania przez tego rodzaju podmiot należytej staranności uzasadnia zwiększone oczekiwania co do umiejętności, wiedzy, rzetelności, zapobiegliwości, zdolności przewidywania, jak również znajomości obowiązujących przepisów prawa oraz konsekwencji wynikających z niego dla wykonywanej działalności gospodarczej. Ocena przedmiotowej staranności jest surowsza od staranności ogólnie wymaganej, gdyż stopień wymaganej staranności ulega w tym przypadku podwyższeniu z uwagi na to, że w istotę działalności gospodarczej wkomponowane jest wymaganie posiadania niezbędnej wiedzy specjalistycznej, obejmującej nie tylko czysto formalne kwalifikacje, lecz także doświadczenie wynikające z

praktyki zawodowej i ustalone zwyczajowo standardy wymagań. Powodowy przedsiębiorca zobligowany jest zatem do wypełniania obowiązków, wynikających z obowiązujących przepisów prawa, w tym bezwzględnego obowiązku uzyskania dokumentu uprawniającego do eksploatacji bocznicy kolejowej, przed rozpoczęciem działalności w tym zakresie. Jako profesjonalista powinien on być też świadomym następstw, jakie wiążą się z uchybieniem tym obowiązkom.

W niniejszej sprawie poza sporem jest, iż w okresie od 8 stycznia 2014 r. (data pierwszych podstawień na bocznicy, k. 179 akt admin.) do 23 sierpnia 2014 r. (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W. eksploatowała, bez wymaganego świadectwa bezpieczeństwa, bocznicę kolejową zlokalizowaną przy stacji S., która odgałęzia się rozjazdem nr (...) w km 0,107 toru nr (...) - dojazdowego do bocznicy (...) sp. z o.o. Tym samym, skoro wbrew bezwzględnej normie wynikającej z art. 18 utk, Spółka (...) rozpoczęła i prowadziła działalności polegającą na użytkowaniu bocznicy kolejowej przed uzyskaniem dokumentu uprawniającego, to ewidentnie spełnione zostały przesłanki nałożenia na powodową Spółkę kary pieniężnej w oparciu o art. 66 ust. 1 pkt 3 utk.

Za chybiony należało uznać zarzut odwołania, iż powód nie ponosi odpowiedzialności za eksploatowanie bocznicy bez świadectwa bezpieczeństwa, ponieważ uczynił wszystko, czego racjonalnie można od niego oczekiwać, aby do naruszenia nie doszło.

Wbrew stanowisku prezentowanemu przez powoda, nie można przyjąć, by w danym przypadku naruszenie obowiązków wynikających z sankcjonowanego przepisu nie stanowiło rezultatu zachowania powoda, lecz było skutkiem niezależnych od niego, a więc pozostających poza jego kontrolą, okoliczności o charakterze zewnętrznym. Przepisy ustawy o transporcie

kolejowym jasno i precyzyjnie określają, jakie dokumenty są konieczne, aby wykonywać działalność polegającą na użytkowaniu bocznicy kolejowej, nie czyniąc w tym przedmiocie żadnych wyjątków. Zatem rozpoczęcie i prowadzenie tej działalności bez posiadania wymaganych dokumentów jest niedopuszczalne w każdych okolicznościach. Tym samym, skoro poza sporem jest, że pomiędzy 8 stycznia 2014 r. a 23 sierpnia 2014 r. Spółka (...) eksploatowała bocznicę kolejowa „Terminal (...) w S.” bez świadectwa bezpieczeństwa, to w sposób oczywisty ponosi za to zachowanie odpowiedzialność prawną.

Na ocenę tę nie może mieć wpływu - podniesiona przez Spółkę - okoliczność, iż w chwili przejęcia przez nią bocznicy, już istniał stan bezprawności, który wszakże nie został wywołany decyzjami i działaniami Spółki. Strona powodowa kontynuowała bowiem to bezprawne zachowanie swych poprzedników prawnych, skoro zdecydowała się rozpocząć użytkowanie bocznicy kolejowej mimo braku świadectwa bezpieczeństwa. Wymaga podkreślenia, że zaskarżona w niniejszej sprawie decyzja dotyczy odpowiedzialności powoda za naruszenie ustawowego obowiązku tylko w okresie, w jakim on sam użytkował bocznicę bez wymaganego dokumentu. Natomiast w żadnym razie nie dotyczy ona odpowiedzialności powoda za okres eksploatacji bocznicy przez jej poprzednich właścicieli. Spółka (...) odpowiada zatem w tym przypadku tylko za swój własny delikt administracyjny.

Trafnie zauważa powód, że w świetle aktualnej linii orzeczniczej, o ile do zastosowania klasycznych sankcji administracyjnych wystarczające jest stwierdzenie obiektywnego stanu niezgodności zachowania adresata z treścią normy, to przy wymierzaniu kary pieniężnej konieczne jest jednak uwzględnienie elementów o charakterze subiektywnym, składających się na podmiotową stronę odpowiedzialności zagrożonej tego rodzaju sankcją. Tym samym pomimo, że odpowiedzialność z art. 66 utk ma charakter obiektywny,

nie oznacza to, że nie istnieje możliwość ograniczenia lub wyłączenia odpowiedzialności, gdyby sprzeciwiała się temu reguła, że w sprawach z odwołania od decyzji organów regulacyjnych nakładających kary pieniężne należy zapewnić wyższy poziom sądowej ochrony praw. Zasady sądowej weryfikacji prawidłowości orzeczenia w zakresie kary pieniężnej powinny bowiem odpowiadać wymogom analogicznym do tych, jakie obowiązują sąd orzekający w sprawie karnej. Przedsiębiorca może zatem uniknąć kary, gdy wykaże, że obiektywne okoliczności danej sprawy uniemożliwiają mu przypisanie odpowiedzialności za naruszenia przepisów ustawy, z uwagi na podjęte przez niego działania o charakterze ostrożnościowo-prewencyjnym (zob. np. uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z dnia 5 lutego 2015 r., sygn. akt III SK 36/14, LEX nr 1652700 i powołane tam orzecznictwo). W niniejszej sprawie tego rodzaju okoliczności jednak nie wystąpiły. Prawdą jest, że po przejęciu kontroli nad bocznicą kolejową w S., powód podjął działania zmierzające do zapewnienia stanu zgodnego z prawem. Niemniej jednak nie można uznać, że powód uczynił wszystko, czego racjonalnie można od niego oczekiwać, aby do naruszenia nie doszło, bo mimo pełnej świadomości braku świadectwa bezpieczeństwa, przystąpił do eksploatacji bocznicy, zamiast wstrzymać się z tym do czasu uzyskania wymaganego dokumentu. Należy przy tym odnotować, że podjęcie przez powodową Spółkę działań, mających na celu doprowadzenie do stanu zgodnego z prawem, zasadnie zostało uwzględnione przez pozwanego przy ustalaniu wymiaru kary, jako okoliczność łagodząca.

Wreszcie, całkowicie bezpodstawne są twierdzenia powoda, jakoby brak w zaleceniach pokontrolnych, wydanych przez Prezesa UTK, zalecenia wstrzymania eksploatacji bocznicy kolejowej w S. miał oznaczać, że organ miał pełną świadomość o istotnych kosztach społecznych związanych z takim wstrzymaniem oraz o braku istotnego zagrożenia dla bezpieczeństwa ruchu kolejowego w związku z posiadaniem przez użytkownika bocznicy dopuszczeń do eksploatacji urządzeń i budowli kolejowych na niej zlokalizowanych, a tym samym nie było podstaw, by racjonalne oczekiwać od strony zaprzestania działania bocznicy. Pozwany jednoznacznie zaprzeczył tym twierdzeniom. Zdaniem Sądu, wskazane zachowanie organu nie może być utożsamiane z przyzwoleniem na eksploatację bocznicy kolejowej bez wymaganego świadectwa.

Mając powyższe na uwadze, Sąd Okręgowy stwierdza, że w niniejszej sprawie istniały podstawy do nałożenia na powodową Spółkę kary pieniężnej. Stosownie zaś do treści art. 66 ust. 2 utk, za naruszanie przez przedsiębiorcę każdego z przepisów ust. 1 Prezes UTK nakłada, w drodze decyzji, karę pieniężną w wysokości do (...) rocznego przychodu przedsiębiorcy, osiągniętego w poprzednim roku kalendarzowym, z zastrzeżeniem ust. 2a. Zgodnie z tym ostatnim przepisem, organ może odstąpić od nałożenia kary, jeżeli skutki naruszenia przez przedsiębiorcę przepisu ust. 1 zostały przez niego usunięte w terminie określonym w decyzji wydanej na podstawie art. 13 ust. 6 (tj. decyzji określającej zakres naruszenia oraz termin usunięcia nieprawidłowości w przypadku stwierdzenia przez Prezesa UTK naruszenia przepisów, decyzji lub postanowień z zakresu kolejnictwa).

Użycie przez ustawodawcę w art. 66 utk sformułowań: „podlega karze pieniężnej” oraz „Prezes UTK nakłada karę pieniężną” wskazuje na obowiązek organu, a nie uprawnienie, nałożenia kary w razie stwierdzenia zaistnienia okoliczności uzasadniających jej wymierzenie. Przewidziana w przywołanym przepisie sankcja administracyjna jest stosowana przez organ regulacyjny automatycznie, na podstawie ustawy, a jej zastosowanie nie zależy od uznania organu. Decyzja o nałożeniu kary pieniężnej ma zatem charakter tzw. decyzji związanej.

W analizowanym przypadku brak jest podstaw do odstąpienia od wymierzenia powodowi kary. Wynika to z braku możliwości usunięcia skutków stwierdzonego naruszenia. Zdaniem Sądu, prowadzenie przez powoda, w

okresie ponad siedmiu miesięcy, działalności bez świadectwa bezpieczeństwa nie niosło ze sobą usuwalnego skutku, który uzasadniałby zastosowanie art. 66 ust 2a utk. Wprawdzie istnieje możliwość usunięcia samej nieprawidłowości, poprzez uzyskanie wymaganego świadectwa bezpieczeństwa - które ostatecznie powód otrzymał - jednak w żaden sposób nie da się usunąć skutków tej nieprawidłowości. W analizowanym przypadku nie ma możliwości aby przywrócić stan, w którym powód w okresie od stycznia do sierpnia 2014 r. użytkowałby bocznicę kolejową, której dotyczy zaskarżona decyzja, zgodnie z wymogami przepisów prawa, a więc posiadając świadectwo bezpieczeństwa, skoro zostało ono wydane dopiero w sierpniu 2014 r. Sąd Okręgowy stoi na stanowisku, że jeżeli powód w żaden sposób nie jest w stanie usunąć skutków naruszenia, którego dopuścił się w konkretnym terminie w przeszłości, odstąpienie od wymierzenia kary byłoby naruszeniem dyspozycji przepisów ustawy o transporcie kolejowym (tak: Sąd Apelacyjny w Warszawie w uzasadnieniu wyroku z 16 października 2014 r., sygn. akt VI ACa 1913/13, System Informacji Prawnej LEX nr 1649150).

W odwołaniu Spółka (...) podniosła, iż kara pieniężna, wymierzona zaskarżoną decyzją, jest rażąco wygórowana, wskutek nienależytego rozważenia ustawowych przesłanek determinujących jej wysokość oraz nieuwzględnienia w wystarczającym stopniu okoliczności mających wpływ na zmniejszenie kary.

Ustalając wysokość kary pieniężnej, Prezes UTK uwzględnia zakres naruszenia przepisu, dotychczasową działalność podmiotu oraz jego możliwości finansowe (art. 66 ust. 2b utk). Odnosząc się do powyższych okoliczności Sąd Okręgowy stwierdza, że wbrew sugestiom powoda, nie można przyjąć, że naruszenie, którego dotyczy niniejsza sprawa, miało charakter wyłącznie formalny i nie stwarzało realnego zagrożenia dla bezpieczeństwa na bocznicy, a w konsekwencji, że naruszenie to nie było znaczące.

W ocenie Sądu, powód zdaje się bagatelizować konsekwencje niewywiązania się z obowiązku uzyskania świadectwa bezpieczeństwa przed przystąpieniem do użytkowania bocznicy kolejowej. Tymczasem celem wydawania tego rodzaju dokumentu, jest utrzymanie jak najwyższego poziomu bezpieczeństwa ruchu kolejowego (tu na bocznicy). Brak dokumentu uprawniającego może świadczyć bowiem nie tylko o tym, że przedsiębiorca uchybił formalnym wymogom niezbędnym do rozpoczęcia eksploatacji bocznicy, ale także o tym, że nie spełnia on wymogów bezpiecznego prowadzenia ruchu kolejowego, a tym samym prowadzenie przez niego działalności związanej z eksploatacją bocznicy może stanowić zagrożenie dla życia i zdrowia ludzi lub uszkodzenia mienia. Zdaniem Sądu, już sam fakt użytkowania przez powoda bocznicy kolejowej z pełną świadomością braku legitymującego do tego dokumentu, a więc z jawnym pogwałceniem obowiązujących norm prawnych, należy ocenić w kategoriach znaczącego naruszenia obowiązku ustawowego. Tym bardziej, że na bocznicy w S. była prowadzona regularna działalność - w okresie od stycznia do sierpnia 2014 r. zrealizowano 182 obsługi tej bocznicy (k. 177-180 akt admin.). Na powyższą ocenę nie może mieć wpływu fakt, iż w analizowanym przypadku nie wystąpiło realne zagrożenie dla bezpieczeństwa ruchu kolejowego w obszarze bocznicy, skoro organ regulacyjny nie stwierdził żadnych nieprawidłowości w obsłudze bocznicy, ani żadnych wypadków. Z uwagi na konieczność zapewnienia w najwyższym możliwym stopniu bezpieczeństwa mchu kolejowego, na użytkowniku bocznicy kolejowej spoczywa bowiem wymóg dochowania maksymalnej staranności przy wykonywaniu działalności, której wyrazem jest, między innymi, uzyskanie jeszcze przed przystąpieniem do eksploatacji bocznicy wszelkich uprawniających do tego dokumentów i spełnienie w tym zakresie wszelkich innych wymogów prawnych.

Jeśli chodzi o zagadnienie przyczynienia się Prezesa UTK do zwiększenia zakresu naruszenia poprzez przedłużanie postępowań administracyjnych, to wymaga podkreślenia, że w sprawie niniejszej rozstrzygana jest kwestia niewywiązania się przez powoda z ustawowego obowiązku i fakt ewentualnych zaniedbań organu nie może być powodem legalizacji tego rodzaju zachowania przedsiębiorcy. Przepisy ustawy o transporcie kolejowym jasno i precyzyjnie określają, jakie dokumenty są konieczne, aby rozpocząć działalność w zakresie użytkowania bocznicy kolejowej, nie czyniąc w tym przedmiocie żadnych wyjątków. Zatem prowadzenie działalności bez legitymowania się wymaganymi dokumentami jest niedopuszczalne w każdych okolicznościach. Natomiast, jeżeli powód uważał, że organ w sposób nieuprawniony nie wydaje mu w terminie oczekiwanych decyzji, to winien skorzystać z przysługujących mu instrumentów prawnych, mających na celu wyegzekwowanie terminowego działania organu, a nie w sposób nielegalny rozpoczynać eksploatację bocznicy, co zawsze wiąże się z co najmniej potencjalnym ryzykiem zagrożenia dla życia i zdrowia ludzi oraz spowodowania szkód w mieniu. Niemniej jednak, okoliczności związane z okresem trwania postępowania w sprawie wydania powodowi świadectwa bezpieczeństwa użytkownika bocznicy kolejowej, w należytym stopniu zostały uwzględnione przez pozwanego, jako decydujące o zmniejszeniu wymiaru nałożonej na powoda kary pieniężnej.

Z kolei z punktu widzenia rozstrzygnięcia niniejszej sprawy, dotyczącej odpowiedzialności Spółki (...) za eksploatowanie bocznicy kolejowej bez wymaganego świadectwa bezpieczeństwa, bez znaczenia pozostają okoliczności, dotyczące czasu trwania postępowań w przedmiocie dopuszczenia do eksploatacji urządzeń i budowli kolejowych znajdujących się na bocznicy w S., toczących się z udziałem poprzednika prawnego powoda. Z tego względu okoliczności te nie mogą być podstawą dla obniżenia wysokości kary nałożonej na powoda.

Niejasne jest natomiast, w jaki sposób - jak twierdzi powód - przedłużenie postępowania w przedmiocie nałożenia kary pieniężnej, mogło stanowić o przyczynieniu się Prezesa UTK do zwiększenia zakresu naruszenia przypisanego powodowi? Całkowicie nieuzasadniony jest z kolei zarzut, iż skoro postępowanie dowodowe zakończono w grudniu 2014 r. to rozstrzygniecie sprawy przez organ regulacyjny mogło nastąpić jeszcze w 2014 r., a tym samym podstawę ustalenia wysokości kary stanowiłby przychód powodowej Spółki osiągnięty w 2013 r., który był znacząco niższy od uwzględnionego przychodu z 2014 r. Fakt zakończenia zbierania materiału dowodowego nie oznacza jeszcze, że automatycznie z daną chwilą organ rozpoznający sprawę jest już gotowy do jej rozstrzygnięcia. Oczywistym jest, że czas przeznaczony na analizę i ocenę tego materiału, a następnie orzekanie w sprawie, uzależniony jest od stopnia jej skomplikowania. W przypadku zaś, gdyby organ administracji potrzebował więcej czasu na prawidłowe i zgodne z zasadami proceduralnymi załatwienie sprawy, to ma możliwość wyznaczenia nowego terminu jej załatwienia (art. 36 k.p.a.), z czego właśnie skorzystał pozwany Prezes UTK. Natomiast czynienie przez powoda aluzji, jakoby przedłużenie rozpoznania sprawy miało na celu uwzględnienie jako podstawy wymiaru kary przychodu osiągniętego przez powoda z 2014 r., zamiast niższego przychodu uzyskanego w 2013 r., jest zupełnie pozbawione podstaw.

Za zasadne Sąd uznał natomiast stanowisko powoda w zakresie, w jakim kwestionuje on pogląd Prezesa UTK, o wyłączeniu możliwości sukcesji uprawnień, wynikających ze świadectwa bezpieczeństwa dla użytkownika bocznicy kolejowej, przez następców prawnych podmiotów, które uzyskały tego rodzaju dokument. Na wstępie należy odnotować, że stanowisko prezentowane przez pozwanego w niniejszej sprawie pozostaje w sprzeczności ze poglądem przyjmowanym przez organ regulacyjny w przeszłości (zob. np. decyzja Prezesa

UTK z 28 listopada 2014 r., znak (...), zaskarżona w sprawie o sygn. akt XVII AmK 6/15).

Stosownie do treści art. 494 k.s.h., spółka przejmująca albo spółka nowo zawiązana wstępuje z dniem połączenia we wszystkie prawa i obowiązki spółki przejmowanej albo spółek łączących się przez zawiązanie nowej spółki (§ 1). Na spółkę przejmującą albo spółkę nowo zawiązaną przechodzą z dniem połączenia w szczególności zezwolenia, koncesje oraz ulgi, które zostały przyznane spółce przejmowanej albo którejkolwiek ze spółek łączących się przez zawiązanie nowej spółki, chyba że ustawa lub decyzja o udzieleniu zezwolenia, koncesji lub ulgi stanowi inaczej (§ 2).

W odniesieniu do sytuacji łączenia się spółek, przywołany przepis wprowadza do polskiego porządku prawnego zasadę sukcesji generalnej, przy czym sukcesja ta obejmuje, między innymi, uprawnienia i obowiązki wynikające ze stosunków o charakterze administracyjnoprawnym. Wyliczenie aktów administracyjnych zawarte w § 2 ma charakter jedynie przykładowy, na co wskazuje użycie przez ustawodawcę sformułowania „w szczególności”. Oznacza to, że sukcesja uniwersalna w zakresie stosunków za zakresu prawa administracyjnego dotyczy także innych uprawnień lub obowiązków niż te, które wynikają z zezwoleń, koncesji albo ulg. Co istotne, ewentualne wyłączenie sukcesji generalnej w obrębie praw i obowiązków administracyjnoprawnych spółki przejmującej lub nowo zawiązanej po spółce przejmowanej, możliwe jest tylko wówczas, gdy wynika to z wyraźnego przepisu ustawy, bądź z treści decyzji o przyznaniu zezwolenia, koncesji, ulgi itd.

Odnosząc powyższe do okoliczności analizowanego przypadku należy stwierdzić, że przepisy ustawy o transporcie kolejowym nie przewidują żadnych szczególnych unormowań, które wyłączałyby możliwość przejścia ze Spółki (...) na powodową Spółkę uprawnień i obowiązków związanych ze świadectwem bezpieczeństwa dla użytkownika bocznicy kolejowej. Ograniczeń,co do możliwości przenoszenia tego rodzaju praw i obowiązków, nie przewidziano również w treści samego świadectwa bezpieczeństwa nr (...), wydanego powodowi. Zastanawiające jest także, że skoro - zdaniem Prezesa UTK - niedopuszczalna jest sukcesja uprawnień, wynikających ze świadectwa bezpieczeństwa dla użytkownika bocznicy kolejowej, to dlaczego organ regulacyjny kontynuował postępowanie o uzyskanie tego dokumentu, zainicjowane wnioskiem (...) Oddział w Polsce z udziałem jego następców prawnych, zamiast to postępowanie umorzyć. Fakt, że postępowanie to było prowadzone przez Prezesa Urzędu w dalszym ciągu z udziałem Spółki (...) oraz Spółki (...), przeczy tezie forsowanej przez organ w niniejszej sprawie.

Odnosząc się do zarzutu sformułowanego w punkcie 2 d) odwołania Sąd Okręgowy stoi na stanowisku, że pozwany zasadnie i należytym zakresie uwzględnił przy ustalaniu wymiaru kary okoliczności dotyczące współpracy powoda z Prezesem UTK na etapie postępowania administracyjnego oraz brak uprzedniego wymierzenia Spółce (...) kary pieniężnej w oparciu o przepisy ustawy o transporcie kolejowym, co wskazuje na incydentalny charakter naruszenia stwierdzonego zaskarżoną decyzją. Nie było zatem podstaw do większego, niż przyjął pozwany organ, obniżenia wymiaru kary w oparciu o wymienione okoliczności.

Prezes UTK faktycznie popełnił błąd, przyjmując - wbrew dyspozycji art. 66 ust. 2 utk - jako podstawę wymiaru kary pieniężnej przychód osiągnięty przez powoda w roku podatkowym poprzedzającym rok nałożenia kary (przy czym pozwany przyjął kwotę (...) zł, a nie - jak stwierdził powód - kwotę (...) zł), zamiast przychodu uzyskanego w roku kalendarzowym ((...) zł). Niemniej jednak, nawet przy uwzględnieniu tej pomyłki, wysokość orzeczonej przez organ kary mieści się w granicachokreślonych w ustawie. Zdaniem Sądu, uchybienie to nie uzasadniało modyfikacji wysokości wymierzonej powodowi kary, która nadal oscyluje w dolnych granicach ustawowego zagrożenia. Do takiego wniosku skłania także, dokonana przez Sąd, szczegółowa analiza dokumentów, obrazujących kondycję finansową powodowej Spółki w tym, w szczególności, wskazujących na straty Spółki w latach 2014-2015, koszty działalności oraz strukturę wydatków. W ocenie Sądu, wysokość orzeczonej kary spełnia wymogi proporcjonalności i jest adekwatna do zakresu naruszenia przepisów prawa. Istotna z tego punktu widzenia jest okoliczność, że świadectwo bezpieczeństwa, którego powód nie uzyskał przed przystąpieniem do eksploatacji bocznicy kolejowej, wymienionej w zaskarżonej decyzji, wydaje się w celu utrzymania jak najwyższego poziomu bezpieczeństwa ruchu kolejowego - w tym przypadku na bocznicy. Natomiast kara w wysokości 10.000 zł, o której maksymalny wymiar wniosła Spółka, według Sądu, nie spełni przypisywanych temu rodzajowi sankcji funkcji, tj. funkcji represyjnej, prewencyjnej i edukacyjnej.

W świetle powyższych ustaleń, zarzuty i twierdzenia odwołania, pomimo iż w pewnym zakresie są trafne, to jednak nie pozwalają na przyjęcie ostatecznej oceny niniejszej sprawy w sposób odmienny, od przyjętego przez organ regulacyjny. Sąd Okręgowy w pełni podziela zatem ocenę Prezesa UTK, zarówno co do zasadności wymierzenia powodowi kary pieniężnej, jak i jej wysokości. Z tych wszystkich względów, na podstawie art. 479 ⁷⁵ § 1 k.p.c., Sąd oddalił odwołanie, o czym orzeczono w punkcie 1 sentencji wyroku.

O kosztach postępowania orzeczono, zgodnie z wyrażoną w art. 98 § 1 k.p.c., zasadą odpowiedzialności za wynik procesu. Na koszty należne pozwanemu Prezesowi UTK złożyło się wynagrodzenie pełnomocnika procesowego w osobie radcy prawnego w wysokości 360 zł, ustalone na podstawie § 14 ust. 3 pkt 3 w zw. z § 2 ust. 1 i 2 rozporządzenia Ministra

Sprawiedliwości z 28 września 2002 r. ws. opłat za czynności radów prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu w związku z § 21 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych.

SSO Ewa Malinowska