Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 1 października 2018 r.

Sąd Rejonowy, Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Krośnie Wydział IV

w składzie:

Przewodniczący: SSR Katarzyna Gurgacz

Protokolant: Gabriela Wojtowicz

po rozpoznaniu w dniu 1 października 2018 r. w Krośnie

sprawy z wniosku D. H. (1)

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych (...) w (...)

o zasiłek chorobowy

na skutek odwołania D. H. (1)

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) w (...)

z dnia 23 maja 2018 roku nr sprawy: (...)

I.  z m i e n i a zaskarżoną decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) w (...) z dnia 23 maja 2018 roku nr sprawy: (...) i p r z y z n a j e wnioskodawcy D. H. (1) prawo do zasiłku chorobowego za okres od dnia 10 listopada 2015 roku do dnia 17 grudnia 2015 roku oraz od dnia 5 grudnia 2017 roku do dnia 28 lutego 2018 roku i u s t a l a, że wnioskodawca nie jest zobowiązany do zwrotu nienależnie pobranego zasiłku chorobowego wraz z odsetkami za w/w okres;

II.  z a s ą d z a od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) w (...) na rzecz wnioskodawcy D. H. (1) 180 zł (sto osiemdziesiąt złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu.

SSR Katarzyna Gurgacz

Sygn. akt IV. U. 325/18

UZASADNIENIE

wyroku z dnia 1 października 2018 roku

Działając w oparciu o treść art. 17 i art. 68 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 roku o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa / tekst jednolity : Dz. U. Nr 71 poz. 512 z 2010 roku ze zmianami/ oraz art. 84 ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych / tekst jednolity: Dz.U. z 2013 r., poz. 1442 zez m./ - decyzją z dnia 23 maja 2018 roku nr sprawy : (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) w (...) odmówił wnioskodawcy D. H. (1) prawa do zasiłku chorobowego za okres od 10.11.2015 r. do 17.12.2015 r., od 05.12.2017 r. do 28.02.2018 r. oraz zobowiązał wnioskodawcę do zwrotu nienależnie pobranego zasiłku chorobowego wraz z odsetkami za w/w okres.

Uzasadniając swoją decyzję ZUS (...) w (...) wskazał, że wnioskodawca w czasie pobierania zasiłku chorobowego z tytułu umowy o pracę w (...) Sp. z o.o., świadczył pracę na podstawie umów zlecenie z (...) oraz (...) Sp. z o.o.

Od powyższej decyzji wnioskodawca wniósł odwołanie zarzucając, że nie świadczył osobiście pracy na rzecz wymienionych firm.

W odpowiedzi na odwołanie ZUS (...) w (...) wniósł o oddalenie odwołania albowiem wnioskodawca w okresie pobierania zasiłku chorobowego, otrzymywał wynagrodzenie związane z wykonywanymi przez niego czynnościami wynikającymi z zawartych z wymienionymi podmiotami umów zlecenie.

Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych ustalił następujący stan faktyczny :

Wnioskodawca D. H. (1) będąc zatrudniony w (...) Sp. z o.o., za okres od 10.11.2015 r. do 17.12.2015 r. i od 05.12.2017 r. do 28.02.2018 r. pobrał zasiłek chorobowy.

Równocześnie wnioskodawca ma zawarte umowy o świadczenie usług:

- z (...) umowy zlecenie na kolejne okresy roczne, od 01.01.2015 r. do 31.12.2018 r. w przedmiocie zarządzania (...) położonym w Miejscowości (...) w gminie Z..

- z (...) Sp. z o.o. w P. umowy zlecenie na kolejne okresy roczne od 01.01.2015 r. do 30.11.2017 r. w przedmiocie zarządzania (...) położonym w miejscowości (...) w gminie B. i w (...) w gminie C.. Od 01.12.2017 r. wnioskodawca świadczy usługi na rzecz tego samego podmiotu w ramach prowadzonej działalności gospodarczej pod nazwą Firma (...) w K..

Wnioskodawca w w/w okresie pobierania zasiłku chorobowego nie świadczył osobiście pracy w zakresie w/w zawartych umów. Natomiast powyższe umowy nie zostały rozwiązane w związku z przebywaniem przez wnioskodawcę na zwolnieniach chorobowych i nadal obowiązywały. Wynagrodzenie wynikające z wymienionych zawartych umów zlecenie zostało wnioskodawcy wypłacone w pełnej wysokości również za okresy obejmujące przebywanie przez wnioskodawcę na zwolnieniu chorobowym w (...) Sp. z o.o. Jednak we wszystkich wymienionych umowach zlecenie wynagrodzenie zostało ustalone ryczałtowo, miesięcznie, w równych kwotach niezależnie od ilości świadczonej w danym miesiącu pracy. Były to bowiem wynagrodzenia ustalone rocznie na konkretną kwotę w rozbiciu na poszczególne miesiące za całość usług świadczonych przez wnioskodawcę na rzecz wymienionych firm w ciągu roku kalendarzowego. Zleceniodawców nie interesowały dni ani godziny pracy wnioskodawcy, które ustalał sobie samodzielnie, w zależności od swojego uznania i wykonywanych zadań w ramach tych umów. Zleceniodawcy nie kontrolowali dni ani godzin pracy wnioskodawcy. Rodzaj i zakres czynności związanych z zarządzeniem (...) tzw. (...) polega na tym, że prowadzenie takich (...) każdego roku rozpoczyna się 15 marca, kiedy rozpoczyna się składanie wniosków (...) i (...). Więc trzeba dokonać pomiarów (...), przygotować wszelkie niezbędne dane i dokumentację. Pierwszy etap zajmuje około miesiąca czasu. Drugi etap rozpoczyna się od 30 lipca i trwa do końca września. W takich (...) występują trwałe (...), wyłączone są takie prace jak (...), wyrównywanie (...), (...). Jedyne czynności, które są wykonywane to (...) i (...). Należy wyznaczyć odpowiednie (...) i powierzchnie (...) zgodne z ekspertyzą, którą się wcześniej wykonało i zakończyć wszystkie prace do 1 października. Ze względu na to, iż jest to (...), nie stosuje się (...) i (...)ani innych zabiegów (...). Na (...) nic nie jest wykonywane w okresie od października do 15 marca. Ponieważ zgodnie zawartymi umowami zlecenie wnioskodawca miał otrzymywać miesięczne, stałe, ryczałtowe wynagrodzenie, niezależnie od ilości i jakości wykonanej w danych miesiącach pracy, to wypisując rachunki dla spółki (...) Sp. z o.o. wpisywał w treści rachunków za miesiące, w których nie wykonywał żadnych czynności, te czynności, które wykonywał w innych miesiącach, żeby była podstawa naliczenia wynagrodzenia również za miesiące, w których faktycznie żadnych czynności nie wykonywał.

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o akta zasiłkowe O/ ZUS w J., umowy zlecenie z firmą (...) w P. wraz z rachunkami do w/w umów k.13, umowy zlecenie z firmą (...) Sp. z o.o. w P. wraz z rachunkami do w/w umów k.18-26, 36, przesłuchanie wnioskodawcy k.31-32.

Tym wszystkim dowodom Sąd dał wiarę, albowiem nie zachodzą między nimi sprzeczności, są logiczne, spójne i wzajemnie się uzupełniają, za wyjątkiem częściowo rachunków do umów zlecenie z firmą (...) Sp. z o.o. w P..

Jak wykazało przeprowadzone postępowanie dowodowe, co potwierdza treść zawartych z (...) Sp. z o.o. umów zlecenie w szczególności w zakresie rozliczeń z tytułu w/w umów, wynagrodzenie zostało określone ryczałtowo, w takich samych miesięcznych kwotach, niezależnie od ilości i jakości wykonanej pracy w danych miesiącach. Powyższe zostało potwierdzone w pisemnych informacjach (...) Sp. z o.o. z dnia 22.08.2018 r. k.17 i 18.09.2018 r. k.40. Natomiast wnioskodawca wyjaśnił, że dla potrzeb rozliczeń miesięcznych, wpisywał w rachunkach za niektóre miesiące, czynności wykonane w innym czasie, po to aby była podstawa do zapłaty wynagrodzenia również za miesiące niewykonywania żadnych czynności. Treść, konstrukcja przedmiotowych umów zlecenie, jednakowe kwoty zawarte w rachunkach za poszczególne miesiące, potwierdzają w całości wyjaśnienia wnioskodawcy w tym zakresie.

Sąd zważył co następuje :

Zgodnie z art. 6 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 roku o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa /Dz. U. Nr 60 poz. 636 ze zm./ - zasiłek chorobowy przysługuje ubezpieczonemu, który stał się niezdolny do pracy z powodu choroby w czasie trwania ubezpieczenia chorobowego.

Stosownie do art. 17 ust. 1 wyżej wymienionej ustawy – ubezpieczony wykonujący w okresie orzeczonej niezdolności do pracy pracę zarobkową lub wykorzystujący zwolnienie od pracy niezgodnie z celem tego zwolnienia traci prawo do zasiłku chorobowego za cały okres tego zwolnienia.

W rozumieniu tego przepisu „pracą zarobkową”, której wykonywanie w okresie orzeczonej niezdolności do pracy powoduje utratę prawa do zasiłku chorobowego lub świadczenia rehabilitacyjnego, jest każda aktywność ludzka zmierzająca do osiągnięcia zarobku, w tym pozarolnicza działalność gospodarcza, choćby nawet polegająca na czynnościach nieobciążających w istotny sposób organizmu przedsiębiorcy i zarazem pracownika pozostającego ma zwolnieniu lekarskim /wyrok SN z 03.03.2010 r., III UK 71/09/.

Orzecznictwo Sądu Najwyższego przyjmuje wąską wykładnię tej przesłanki utraty prawa do zasiłku chorobowego, uznając zasadniczo, że wszelka aktywność zarobkowa w okresie pobierania zasiłku powoduje taki skutek. Praca powinna być świadczona osobiście , choć nie musi to być praca fizyczna /wyrok SN z 03.12.1999 r., II UKN 236/99/.

Nie stanowi takiej pracy zarobkowej, uzyskiwanie w trakcie korzystania ze zwolnienia lekarskiego dochodów, niepołączonych z osobistym świadczeniem pracy / wyrok SN z 04.04.2012 r., II UK 186/11/. I chociaż ten ostatni wyrok Sądu Najwyższego został wydany na tle stanu faktycznego dotyczącego prowadzenia przez ubezpieczonego pozarolniczej działalności gospodarczej, to wyraża uniwersalną zasadę, wynikającą zresztą z literalnej wykładni przepisu art. 17 ust. 1 ustawy „zasiłkowej” – który w ogóle nie odnosi się do faktu uzyskania za okres zwolnienia chorobowego dodatkowego dochodu, a wyłącznie do wykonywania pracy zarobkowej. I tak w komentarzu pod red. R. 2016 wyd. 1 zamieszczonym w systemie informacji prawnej L. wyrażono pogląd, że nie ma znaczenia czy wskutek wykonania pracy zarobkowej ubezpieczony uzyskał jakikolwiek zarobek, istotny jest bowiem cel podjęcia pracy w celu uzyskania przychodu. Analogicznie, w przypadku uzyskania dochodu nie połączonego z osobistym świadczeniem pracy zarobkowej, nie pozbawia ubezpieczonego prawa do zasiłku chorobowego.

Odnosząc orzecznictwo Sądu Najwyższego do stanu faktycznego przedmiotowej sprawy, należy uznać, że wnioskodawca D. H. w okresach niezdolności do pracy za które pobrał zasiłek chorobowy nie wykonywał osobiście żadnych czynności w ramach zawartych z wymienionymi firmami (...) Sp. z o.o. w P. umów zlecenia.

Organ rentowy w niniejszym postępowaniu wykazał jedynie fakt zawartych umów zlecenia przez wnioskodawcę z wymienionymi firmami w okresach za które pobrał zasiłek chorobowy oraz fakt pobrania przez wnioskodawcę wynagrodzenia z tytułu zawartych umów cywilnoprawnych również za okresy za które pobrał zasiłek chorobowy. Natomiast postepowanie dowodowe przeprowadzone przed Sądem wykazało, że poza potwierdzeniem tych wymienionych dwóch okoliczności, nie potwierdził się fakt świadczenia przez wnioskodawcę osobiście pracy w okresach zwolnienia chorobowego a jest to przesłanka wymagana/niezbędna przez przepis art. 17 ust. 1 ustawy zasiłkowej, dla uznania, że wnioskodawca utracił prawo do zasiłku chorobowego za wymieniony okres.

Sąd dał wiarę zeznaniom wnioskodawcy w całości. Jego twierdzenia znalazły poparcie w dowodach zgromadzonych w sprawie w postaci treści umów zlecenia, w których istotnie wynagrodzenie zostało określone ryczałtowo, a więc niezależenie od ilości i wymiaru świadczonej pracy – jako równe, miesięczne kwoty. Zatem wystawiane rachunki do w/w umów nie odzwierciedlały rodzaju i ilości wykonanej pracy i wszystkie opiewały na tę samą/równą kwotę miesięcznie. W istocie rachunki za dane miesiące były „oderwane” od ilości i jakości wykonanej pracy. Dodatkowo ewidencja czasu pracy nie była w ogóle prowadzona. Wnioskodawca sam ustalał sobie dni i godziny pracy a zleceniodawcy to nie interesowało. Dla zleceniodawcy istotny był wyłącznie rezultat pracy wnioskodawcy. Organ rentowy nie wykazał, poza faktem obowiązywania umów zlecenia, żadnych konkretnych czynności które wnioskodawca wykonał w okresach przebywania na zasiłku chorobowym, a było to możliwe i wymagane do ustalenia z uwagi na charakter świadczonych przez wnioskodawcę usług w ramach zawartych umów zlecenie. Wnioskodawca sporządzał, składał raporty, wnioski, opracowywał opinie, statystyki, więc nie jest możliwe aby w dokumentacji wymienionych firm nie pozostały żadne znaki/ślady czynności wnioskodawcy. Organ rentowy ograniczył się natomiast do wykazania samego faktu obowiązywania zawartych umów zlecenia oraz wypłacenia wnioskodawcy wynagrodzenia z tych umów, co okazało się niewystarczające z uwagi na charakter tych umów, określone ryczałtowo wynagrodzenie a także w kontekście zeznań wnioskodawcy. Określony we wszystkich zawartych umowach rodzaj wykonywanych przez wnioskodawcę czynności charakteryzowała wynikowość i skutek. Organ rentowy obowiązany był wykazać więc czy były konkretne efekty pracy wnioskodawcy w okresach zwolnień chorobowych świadczące o wykonywanej przez niego pracy w ramach tych umów (art. 300 k. p. w zw. z art. 6 k.c.).

Zgodnie z art. 84 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych /tekst jednolity : Dz. U. z 2015 poz. 121 t. j./ - osoba, która pobrała nienależne świadczenie z ubezpieczeń społecznych, jest obowiązana do jego zwrotu, wraz z odsetkami.

Zgodnie natomiast z ust. 2 pkt 1 tego przepisu za kwoty nienależnie pobranych świadczeń uważa się świadczenia wypłacone mimo zaistnienia okoliczności powodujących ustanie prawa do świadczeń albo wstrzymanie ich wypłaty w całości lub w części, jeżeli osoba pobierająca świadczenie była pouczona o braku prawa do ich pobierania.

Podstawowym warunkiem uznania, że wypłacone świadczenie podlega zwrotowi w myśl powołanego przepisu art. 84 ust. 2 pkt 1 ustawy systemowej jest po pierwsze, brak prawa do świadczenia oraz, po drugie, świadomość tego osoby przyjmującej to świadczenie, płynąca ze stosownego pouczenia. Obie te przesłanki muszą wystąpić w trakcie pobierania świadczenia.

W niniejszej sprawie ustalono, że wnioskodawca D. H. nie utracił prawa do zasiłku chorobowego, dlatego nie ma też podstawy do żądania zwrotu tego świadczenia jako nienależnego.

Jedynie na marginesie należy zaznaczyć, że zgodnie z utrwalonym orzecznictwem Sądu Najwyższego oraz Sądów Apelacyjnych, „żądanie zwrotu” nienależnie pobranego świadczenia następuje przez doręczenie dotyczącej tego decyzji (można powiedzieć, że staje się wymagalne w tym momencie, a nie w czasie spełniania świadczeń). Z tą chwilą następuje też wymagalność (w prawnym znaczeniu według prawa cywilnego – art. 359 § 2 k.c.) roszczenia o odsetki, gdyż od tej chwili dłużnik pozostaje w opóźnieniu ze spełnieniem świadczenia głównego (art. 481 § 1 k.c.). Z tą też chwilą rozpoczyna się bieg przedawnienia roszczenia o zapłatę odsetek (art. 120§ 1 k.c.) – wyrok SA w Gdańsku z dnia 18 października 2013 r., III AUa 229/13, wyrok SA w Łodzi z dnia 19 listopada 2013 r., III AUa 198/13, wyrok SA w Łodzi z dnia 3 grudnia 2013 r., III AUa 436/13.

Nie było więc podstawy prawnej do naliczania odsetek już w samej decyzji zobowiązującej do zwrotu świadczenia nienależnego.

W wyniku ustalenia powyższych okoliczności Sąd uznał że odwołanie wnioskodawczyni zasługuje na uwzględnienie i na zasadzie art. 477 ¹⁴ § 2 kpc, zmienił zaskarżoną decyzję oraz na podstawie art. 108 k.p.c. w zw. z § 9 ust.2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz.U. z 2015 r. poz. 615 ze zm.) – w zakresie kosztów procesu.

Sędzia