Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 31 października 2018 r.

Sąd Apelacyjny w Białymstoku, III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSA Barbara Orechwa-Zawadzka (spr.)

Sędziowie: SA Bożena Jarocka -Szponar

SA Teresa Suchcicka

Protokolant: Ewa Daniluk

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 31 października 2018 r. w B.

sprawy z odwołania A. P.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w P.

o prawo do emerytury

na skutek apelacji odwołującego A. P.

od wyroku Sądu Okręgowego w Ostrołęce III Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

z dnia 14 grudnia 2017 r. sygn. akt III U 815/17

oddala apelację.

SSA Bożena Szponar-Jarocka SSA Barbara Orechwa-Zawadka SSA Teresa Suchcicka

Sygn. akt III AUa 109/18

UZASADNIENIE

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w P. decyzją z dnia 9 sierpnia 2017 r., odmówił A. P. prawa do emerytury, bowiem wnioskodawca nie legitymuje się wymaganym ogólnym stażem pracy.

W odwołaniu od powyższej decyzji A. P. zakwestionował dokonane przez organ rentowy wyliczenie ogólnego stażu pracy.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o oddalenie odwołania.

Sąd Okręgowy w Ostrołęce wyrokiem z dnia 14 grudnia 2017 r. odwołanie oddalił.

Sąd ten ustalił, że A. P. urodził się dnia (...) Początkowo A. P. pracował w gospodarstwie rolnym swych rodziców położonych w S. gm. G.. Następnie w okresie od 01.10.1963 r. do 03.09.1966 r. uczył się w Podoficerskiej Szkole Zawodowej w E., oddalonej od domu o około 250 km. Już w jej trakcie odbywał służbę w charakterze kandydata na żołnierza zawodowego od 20.01.1965 r. do 03.09.1966 r., a następnie zawodową służbę wojskową od 04.09.1966 r. do 09.10.1970 r. Po tym w okresie od 02.01.1971 r. do 29.05.1971 r. odwołujący pracował w Kopalni (...) w B.. Od 04.06.1971 r. do 14.05.1974 r. pracował w Kopalni (...) jako maszynista lokomotyw pod ziemią. Od 28.05.1974 r. do 10.02.1978 r. odwołujący był zatrudniony w (...) w R. jako rewizor i starszy rewizor, a następnie od 18.02.1978 r. do 20.10.1982 r. W tym okresie korzystał z urlopów bezpłatnych od 23.08.1982 r. do 31.08.1982 r. i od 01.10.1982 r. do 20.10.1982 r. Ponadto w okresie od 14.12.1981 r. do 06.03.1982 r. był internowany. Następnie A. P. wyjechał z Polski do RFN, a następnie do USA. Odwołujący powrócił do Polski w 2012 r. Posiada gospodarstwo rolne poniżej 1 ha przeliczeniowego, a więc nie podlega z urzędu społecznemu ubezpieczeniu rolników. Nie jest uprawniony w Polsce do żadnego świadczenia. Aktualnie pobiera świadczenie z USA. W dniu 28.04.2017 r. A. P. złożył wniosek o przyznanie mu prawa do emerytury. Organ rentowy zaskarżoną decyzją odmówił mu prawa do emerytury.

Rozważając powyższy stan faktyczny, Sąd Okręgowy wskazał, że podstawą ubiegania się przez A. P. o prawo do emerytury jest art. 27 lub art. 28 ustawy z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn. Dz. U. z 2017 r. poz. 1383). W świetle treści tych przepisów spór w przedmiotowej sprawie sprowadzał się jedynie do rozstrzygnięcia, czy odwołujący udowodnił przynajmniej 20 lat składkowych i nieskładkowych. Organ rentowy uwzględnił odwołującemu okres składkowy wynoszący 17 lat, 4 miesiące i 19 dni oraz okres uzupełniający wynoszący 2 lata, 3 miesiące i 4 dni, łącznie 19 lat, 7 miesięcy i 22 dni.

Odwołujący domagał się zaliczenia mu dodatkowo do ogólnego stażu pracy okresu pracy w gospodarstwie rolnym rodziców oraz doliczenia na warunkach preferencyjnych okresu zawodowej służby wojskowej, pracy w kopalni po ziemią oraz okresu internowania.

Odnosząc się do żądania zaliczenia dodatkowo okresu pracy w gospodarstwie rolnym, Sąd Okręgowy wskazał, że ostatecznie odwołujący wniósł o zaliczenie z tego tytułu okresu od 01.01.1957 r. do 19.01.1965 r. Jest to o tyle istotne, że w pisemnych zeznaniach świadków złożonych do organu rentowego, końcowa data została określona na dzień 19.01.1975 r. Tymczasem A. P. swoją karierę zawodową rozpoczął już w dniu 20.01.1965 r. w postaci służby w charakterze kandydata na żołnierza zawodowego, co oczywiście uniemożliwiało mu jednoczesną pracę w gospodarstwie. Sąd zaznaczył, że organ rentowy w zaskarżonej decyzji uwzględnił odwołującemu częściowo okres pracy w gospodarstwie rolnym rodziców tj. od dnia 17.10.1962 r. do 19.01.1965 r., czyli od ukończenia przez niego 16 roku życia do dnia rozpoczęcia służby.

W ocenie Sądu I instancji, organ rentowy prawidłowo nie zaliczył odwołującemu do stażu pracy okresu pracy w gospodarstwie rolnym od 01.01.1957 r. do 16.10.1962 r., gdyż w tym okresie odwołujący nie ukończył 16 lat. Zaliczenie pracy w gospodarstwie rolnym rodziców jako okresu uzupełniającego w przypadku odwołującego mogło nastąpić na podstawie art. 10 ust. 1 pkt 3 ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Jak wynika z treści tego przepisu - ustawodawca dozwala na zaliczenie okresu pracy w gospodarstwie rolnym jedynie po ukończeniu 16 roku życia. Zatem odwołującemu można było z tego tytułu zaliczyć jedynie okres od 17.10.1962 r. Zdaniem Sądu pierwszej instancji organ rentowy błędnie uwzględnił odwołującemu okres pracy w gospodarstwie rolnym rodziców od 01.10.1963 r. do 19.01.1965 r. Ze świadectwa ukończenia szkoły wynikało, że w okresie od 01.10.1963 r. do 19.01.1965 r. A. P. uczęszczał do Podoficerskiej Szkoły Zawodowej w E. oddalonym od miejsca położenia gospodarstwa o około 250 km. Tymczasem w orzecznictwie Sądu Najwyższego jednolicie przyjmuje się, że dopuszczalność uwzględnienia takiej pracy odnosi się do okresów pracy w rolnictwie w typowym całodziennym rozmiarze koniecznym przy prowadzeniu gospodarstwa rolnego, która wymagała stałego wykonywania lub pozostawania w gotowości do świadczenia normalnych obowiązków rolniczych (tak wyrok SN z dnia 13.11.1998 r., II UKN 299/98). Ustalając minimalny wymiar pracy, która może być uwzględniona, Sąd Najwyższy przyjmował, że wymiar ten nie może być niższy, niż połowa pełnego wymiaru czasu pracy wynoszącego 8 godzin dziennie (tak wyrok Sądu Najwyższego z dnia 07.11.1997r., II UKN 318/97 oraz z dnia 19.12.2000 r., II UKN 155/00). Wobec powyższego brak było możliwości do uznania, aby odwołujący w tym okresie wykonywał w gospodarstwie rolnym rodziców prace przez przynajmniej 4 godziny dziennie.

Rozważając możliwość zaliczenia do ogólnego stażu pracy spornego okresu od 01.10.1963 r. do 19.01.1965 r. na innej podstawie, Sąd Okręgowy wskazał, że A. P. uczęszczał wówczas do Podoficerskiej Szkoły Zawodowej w E.. Był to okres przed rozpoczęciem służby w charakterze kandydata na żołnierza zawodowego. Z zaświadczenia (...) w R. wynikało, że okresem zaliczonym jako okres czynnej służby wojskowej wraz z okresem pełnienia służby w charakterze kandydata na żołnierza zawodowego, jest jedynie okres od 20.01.1965 r. do 09.10.1970 r. ZUS w oparciu o ten dokument prawidłowo zaliczył odwołującemu ten okres jako składkowy, w myśl art. 6 ust. 1 pkt 4 ww. ustawy. Natomiast poprzedzający go okres nauki w szkole podoficerskiej nie jest ani okresem pełnienia zawodowej służby wojskowej ani okresem równorzędnym. Odwołując się do treści obowiązującego w spornym okresie art. 3 ustawy z dnia 6.06.1958 r. o służbie wojskowej szeregowców i podoficerów Sił Zbrojnych (Dz.U. z 1958r., Nr 36, poz.164) Sąd Okręgowy uznał, że odwołujący nie spełnił przesłanek do uznania, że odwołujący w spornym okresie pełnił zawodową służbę wojskową. Stąd też Sąd Okręgowy uznał, że brak było możliwości zaliczenia tego okresu jako okresu składkowego. Nie zostały też spełnione przesłanki, aby zaliczyć ten okres jako nieskładkowy z art. 7 pkt 9 ww. ustawy o emeryturach i rentach z FUS, gdyż nie była to nauka w szkole wyższej. W myśl obowiązującej w spornym okresie ustawy z dnia 16.02.1960 r. o akademiach wojskowych (Dz.U. Nr 9, poz. 56) i ustawy z dnia 31.03.1965 r. o wyższym szkolnictwie wojskowym (Dz.U. Nr 14, poz.102) - wyższymi szkołami wojskowymi są akademie wojskowe i wyższe szkoły oficerskie. Wobec powyższego Podoficerska Szkoła Wojskowa nie była szkołą wyższą, a zatem okres nauki w tej szkole nie stanowi okresu nieskładkowego, o którym mowa w art. 7 pkt 9 ww. ustawy.

Sąd I instancji nie podzielił twierdzeń odwołującego w zakresie możliwości preferencyjnego zaliczenia do stażu pracy okresu zawodowej służby wojskowej, gdyż brak jest przepisu dozwalającego na korzystniejszy sposób liczenia takiego okresu. Odnosząc się do kwestii preferencyjnego zaliczenia do stażu pracy okresu pracy w kopalni pod ziemią, Sąd I instancji wskazał, że z zaświadczenia wynikało, że w okresie od 04.06.1971 r. do 14.05.1974 r. odwołujący pracował jako maszynista lokomotyw pod ziemią. Zgodnie z art. 50 d ust. 1 ww. ustawy – przy ustalaniu prawa do emerytury górniczej pracownikom zatrudnionym pod ziemią zalicza się ten okres w wymiarze półtorakrotnym. Przepis ten nie ma jednak zastosowania do odwołującego, bowiem z jego treści wynikało, że taki sposób liczenia możliwy jest jedynie przy ustalaniu emerytur górniczych, o których mowa w rozdziale 3a tej ustawy, a odwołujący nie spełnia przesłanek do uzyskania emerytury górniczej. Zatem brak było możliwości doliczenia okresu pracy pod ziemią przy emeryturze, o której mowa w art. 27 lub art. 28 tej ustawy.

Odnośnie zgłoszonego przez odwołującego żądania dotyczącego sposobu liczenia okresu internowania oraz niewykonywania pracy przed dniem 31 lipca 1990 r. na skutek represji politycznych, Sąd Okręgowy zauważył, że przepisy, na których oparł odwołujący powyższe żądanie, weszły w życie po wydaniu zaskarżonej decyzji. Przepisy te zostały wprowadzone ustawą z dnia 08.06.2017 r. o zmianie ustawy o działaczach opozycji antykomunistycznej oraz osobach represjonowanych z powodów politycznych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2017r., poz.1386) i obowiązują dopiero od dnia 31.08.2017 r. Tymczasem zaskarżona decyzja została wydana w dniu 09.08.2017 r. Wobec powyższego już z tego względu Sąd I instancji uznał, że staż odwołującego został policzony w tym zakresie prawidłowo. Dalej Sąd I instancji w tym zakresie zważył, że w oparciu o art. 6 ust. 2 pkt 8 ww. ustawy - okres internowania był traktowany jako okres składkowy, lecz brak było przepisu dozwalającego na preferencyjny sposób jego liczenia. Art. 5 ust. 3 pkt 4 ww. ustawy nakazujący uwzględniać w wymiarze podwójnym przy ustalaniu prawa do emerytury okresy internowania, o których mowa w art. 6 ust. 2 pkt 8 (internowania na podstawie art. 42 dekretu z dnia 12 grudnia 1981 r. o stanie wojennym) – wszedł w życie dopiero od dnia 31.08.2017r.

Analogiczną konkluzję poczynił Sąd I instancji co do żądania A. P. w zakresie zaliczenia mu do stażu pracy okresów, gdy przebywał na urlopach bezpłatnych. W dacie wydania zaskarżonej decyzji brak było przepisu dozwalającego na możliwość zaliczenia tych okresów.. Dopiero z dniem 31.08.2017 r. wszedł w życie art. 6 ust. 2 pkt 6a ww. ustawy, zgodnie z którym za okres składkowy należy także uznać okres niewykonywania pracy przed dniem 31 lipca 1990 r. na skutek represji politycznych. W toku postępowania odwołujący wskazywał, że należy mu z tego względu zaliczyć okresy urlopu bezpłatnego od 23.08.1982 r. do 31.08.1982 r. (9 dni) i od 01.10.1982 r. do 20.10.1982 r. (20 dni), wskazując, że nie świadczył wówczas pracy ze względu na represje polityczne. Z tych względów zaskarżona decyzja prawidłowo nie uwzględniałą tych okresów w stażu ubezpieczeniowego odwołującego.

Niezależnie jednak od tego, że zaskarżona decyzja prawidłowo w tym zakresie obliczyła dwa wyżej wymienione okresy, to Sąd podkreślił, że nawet zaliczenie tych okresów wedle nowych przepisów nie dałoby odwołującemu prawa do emerytury. A. P. był internowany w okresie od 14.12.1981 r. do 06.03.1982 r. (zaświadczenie (...) z dnia 22.05.2017 r.). ZUS zaliczył ten okres w rozmiarze 2 miesięcy i 24 dni, nie podwajając go. Licząc ten okres według znowelizowanej treści art. 5 ust. 3 pkt 4 ww. ustawy – okres ten winien wynosić 5 miesięcy i 18 dni. Natomiast art. 6 ust. 2 pkt 6a ww. ustawy – umożliwia zaliczenie okresów urlopów bezpłatnych, o ile ich wzięcie było spowodowane represjami politycznymi. Z uwagi na ekonomikę procesową, Sąd I instancji nie analizował, czy tak istotnie było w przedmiotowej sprawie, mając na uwadze, że nawet zaliczenie tych okresów nie spowoduje, że odwołujący będzie legitymował się przynajmniej 20-letnim stażem pracy. Przy czym ustawodawca nie przewidział preferencyjnego sposobu liczenia tego okresu, zatem z tego tytułu odwołującemu należałoby ewentualnie uznać dodatkowo 29 dni okresów składkowych.

Reasumując, Sąd Okręgowy ustalił, że odwołujący wykazał w niniejszym postępowaniu następujące okresy: 17.10.1962 r. – 30.09.1963 r. (11 miesięcy i 15 dni) jako praca w gospodarstwie rolnym rodziców; 20.01.1965 r.- 09.10.1970 r. (5 lat, 8 miesięcy i 21 dni) jako czynną służbę wojskową; 02.01.1971 r.- 29.05.1971 r. (4 miesiące i 29 dni) zatrudnienie; 04.06.1971 r. - 14.05.1974 r. (2 lata, 11 miesięcy i 11 miesięcy) zatrudnienie; 28.05.1974 r.-10.02.1978 r. (3 lata, 8 miesięcy i 14 dni) zatrudnienie łącznie z okresami urlopu bezpłatnego; 18.02.1978 r.- 20.10.1982 r. (4 lata, 8 miesięcy), w tym uwzględniono okres internowania; 14.12.1981 r.- 06.03.1982 r. (2 miesiące i 24 dni) – jako dodatkowy okres liczonego internowania (do dwukrotności). Łącznie okresy te stanowią 18 lat 7 miesięcy i 24 dni. Zdaniem Sądu I instancji okres zaliczony przez ZUS z tytułu pracy w gospodarstwie rolnym rodziców od 01.10.1963 r. do 19.01.1965 r. pozostawał bez znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy, gdyż wynosi on zaledwie 1 rok, 3 miesiące i 19 dni. Zatem nawet łącznie z nim A. P. nie zgromadziłby przynajmniej 20 lat okresów składkowych, nieskładkowych i uzupełniających.

Wobec powyższego Sąd I instancji stwierdził, że odwołujący nie spełnił warunków do uzyskania prawa do emerytury wymaganych przez art. 28 ww. ustawy.

Mając powyższe na uwadze, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. Sąd oddalił odwołanie.

Apelację od powyższego wyroku złożył A. P.. Apelujący wskazał, że Sąd Okręgowy nie zaliczył mu okresu pracy w gospodarstwie rolnym rodziców od 1.10.1963 r. do 20. (...)., ponieważ w tym okresie przebywał w Podoficerskiej Szkole Zawodowej w E.. Jednocześnie Sąd nie zaliczył tego okresu do stażu pracy uznając, że szkoła ta nie jest szkołą wymienioną w wykazie. Odnosząc się do powyższej kwestii skarżący podniósł, ze szkoła ta została powołana rozkazem MON w 1960 r., a w 1962 r. otrzymała sztandar i nadano jej nazwę Rodziny N.. W pierwotnym kształcie trwała do 1966 r. Szkoła ta została zorganizowana na kształt oficerskich szkół zawodowych: umundurowanie, zakwaterowanie, regulamin i 3-letni okres nauki. Rekrutacja odbywała się przez (...) i była to jedyna szkoła takiego typu w Polsce. Skarżący wskazał, że naukę w tej szkole odbywał w okresie od 1.10.1963 r. do 4.09.1966 r., przy czym ostatni rok w Oficerskiej Szkole Radiotechnicznej w J..

Apelujący zarzucił również, że Sąd Okręgowy błędnie nie zastosował art. 7 pkt 4 ustawy z 17.12.1998 r., w myśl którego osobom represjonowanym w wypadku braku wysługi lat potrzebnych do otrzymania emerytury można zaliczyć do 5 lat okresu nieskładkowego, przy czym okres nieskładkowy nie może być większy niż 1/3 okresu składkowego. W przypadku odwołującego okres ten wynosi 5 lat 8 miesięcy i 4 dni. Odejmując od tego okres nieskładkowy – okres pracy w gospodarstwie rolnym rodziców 11 miesięcy i 15 dni to pozostaje 4 lata 8 miesięcy i 19 dni. Dodając powyższe do okresu uznanego przez Sąd – 18 lat 7 miesięcy i 24 dni to daje łącznie 22 lata 15 miesięcy i 43 dni. Powyższe oznacza, że odwołujący spełnia wszystkie warunki niezbędne do uzyskania prawa do emerytury.

Wskazując na powyższe, skarżący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku w całości i przyznanie mu prawa do emerytury,

Sąd Apelacyjny ustalił i zważył, co następuje:

Apelacja nie jest zasadna. Analiza zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego doprowadziła Sąd Apelacyjny do wniosku, że Sąd pierwszej instancji dokonał właściwych ustaleń faktycznych, w granicach swobodnej oceny dowodów, o której stanowi art. 233 § 1 k.p.c. i wyprowadził z nich należycie uzasadnione wnioski. Wbrew zawartym w apelacji zarzutom, Sąd Okręgowy prawidłowo też zastosował przepisy prawa materialnego, tj. art. 7 pkt 9 oraz art. 10 ust. 1 pkt 3 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn. Dz. U. z 2017 r. , poz. 1383). W tym też stanie rzeczy Sąd Apelacyjny przyjął poczynione w pierwszej instancji ustalenia faktyczne za własne, czyniąc je zarazem integralną częścią niniejszego orzeczenia, w konsekwencji czego nie zachodzi potrzeba ich szczegółowego powtarzania (por. orzeczenia Sądu Najwyższego z: 22 kwietnia 1997 r., sygn. II UKN 61/97; 5 listopada 1998 r., sygn. I PKN 339/98; 22 lutego 2010 r., I UK 233/09).

Ze względu na datę urodzenia wnioskodawcy A. P. (17.10.1946 r.) mógł on domagać się przyznania prawa do emerytury na podstawie art. 27 lub art. 28 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (dalej jako: ustawa emerytalna). Zgodnie z treścią art. 27 ustawy emerytalnej, ubezpieczonym urodzonym przed dniem 1 stycznia 1949 r. przysługuje emerytura ( tzw. emerytura pełna), jeżeli spełnili łącznie następujące warunki: osiągnęli wiek emerytalny wynoszący co najmniej 60 lat dla kobiet i co najmniej 65 lat dla mężczyzn oraz mają okres składkowy i nieskładkowy wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, z zastrzeżeniem art. 27a. Z kolei emerytura przyznana na podstawie art. 28 ustawy emerytalnej jest tzw. emeryturą niepełną. Mogą na nią przejść ubezpieczeni urodzeni przed dniem 1 stycznia 1949 r., którzy osiągnęli powszechny wiek emerytalny i legitymują się niższym stażem emerytalnym niż wynikający z art. 27. W tym przypadku wymagany okres składkowy i nieskładkowy wynosi co najmniej 15 lat dla kobiet i 20 lat dla mężczyzn. Przy ustalaniu prawa do emerytur, zarówno na podstawie art. 27, jak i 28 ustawy emerytalnej, okresy składkowe i nieskładkowe uzupełniane są okresami wymienionymi wart. 10 ust. 1 ustawy emerytalnej w zakresie niezbędnym do uzupełnienia okresu wymaganego do przyznania emerytury.

Wnioskodawca A. P. osiągnął wymagany ustawą wiek emerytalny. Kwestią sporną w niniejszej sprawie było zatem jedynie ustalenie, czy ubezpieczony legitymuje się okresem składkowym i nieskładkowym, określonym przepisami art. 6 i 7 ustawy emerytalnej w wymiarze 25 lat (emerytura pełna) lub w wymiarze 20 lat (emerytura niepełna). Organ rentowy uznał, że wnioskodawca udowodnił 19 lat 7 miesięcy i 22 dni okresów składkowych i nieskładkowych. Sąd Okręgowy na podstawie zebranych w sprawie dokumentów stwierdził, że okresy składkowe i nieskładkowe wnioskodawcy wynoszą łącznie 18 lat 7 miesięcy i 24 dni. Spór na etapie postępowania apelacyjnego koncentrował się w szczególności na ustaleniu, czy zgodnie z żądaniem wnioskodawcy można zaliczyć mu do ogólnego stażu emerytalnego okres nauki w Podoficerskiej Szkole Zawodowej w E. od 1.10.1963 r. do 19.01.1965 r.

W pierwszej kolejności podkreślić należy, iż Sąd Okręgowy trafnie uznał, że spory okres od 1.10.1963 r. do 19.01.1965 r. nie może być uwzględniony jako okres uzupełniający staż emerytalny na podstawie art. 10 ust. 1 pkt 3 ustawy z 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Wnioskodawca w tym okresie uczęszczał do w Podoficerskiej Szkole Zawodowej im Rodziny N. w E., oddalonej od miejsca położenia gospodarstwa rolnego rodziców o 250 km. Z ugruntowanego orzecznictwa Sądu Najwyższego wynika, iż podstawową przesłanką warunkującą zaliczenie danego okresu zgodnie z art. 10 ust. 1 pkt 3 ustawy emerytalnej jest to, aby praca w gospodarstwie rolnym była wykonywana przez co najmniej 4 godziny dziennie (połowa pełnego wymiaru czasu pracy). Kryteriów tych nie spełnia praca dziecka, które uczyło się w szkole położonej w innej miejscowości niż miejsce gospodarstwa rolnego (tak Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 3 lipca 2001 roku w sprawie o sygn. akt II UKN 466/00, OSNP 2003/7/186, lex numer 76249). Mając powyższe na uwadze, Sąd Okręgowy prawidłowo zważył, że w sytuacji ubezpieczonego, brak było możliwości uznania, że w powyższym okresie pracował on w gospodarstwie rolnym rodziców w wymiarze co najmniej 4 godzin dziennie.

Sąd Apelacyjny podziela również stanowisko Sądu I instancji, w zakresie jakim uznał, że sporny okres nauki w Podoficerskiej Szkole Zawodowej im. Rodziny N. w E. nie mógł być uwzględniony wnioskodawcy jako okres nieskładkowy na mocy art. 7 pkt 9 ustawy emerytalnej. Zgodnie z art. 7 pkt 9 ustawy okresem nieskładkowym są okresy nauki w szkole wyższej na jednym kierunku, pod warunkiem ukończenia tej nauki, w wymiarze określonym w programie studiów. Z powyższego wynika, że zaliczeniu na podstawie tego przepisu podlegać może jedynie okres nauki w szkole wyższej. Sąd Apelacyjny w toku postępowania podjął próbę ustalenia statusu Podoficerskiej Szkoły Zawodowej w E., zwracając się w tym zakresie do Wojskowej Komendy Uzupełnień w R. (k. 45v) oraz do Wojskowego Biura Historycznego w W. (k.48). Na podstawie nadesłanych informacji przez ww. instytucje oraz przez Archiwum Wojskowe w T. (k. 53-54) brak było możliwości ustalenia statusu Podoficerskiej Szkole Zawodowej w E.. Brak dowodów w niniejszej sprawie potwierdzających, iż Podoficerska Szkoła Zawodowa w E. posiadała status szkoły wyższej eliminuje możliwość uwzględnienia tego okresu do stażu ubezpieczeniowego skarżącego jako okresu nieskładkowego.

W ocenie Sądu II instancji Sąd Okręgowy trafnie nie zakwalifikował okresu nauki w Podoficerskiej Szkole Zawodowej w E. od 1.10.1963 r. do 19.01.1965 r. jako okresu składkowego na mocy art. 6 ust. 1 pkt 4 ustawy emerytalnej. Okresu tego nie można bowiem zakwalifikować jako okresu czynnej służby wojskowej w Wojsku Polskim (tę wnioskodawca odbył w okresie od 20.01.1965 do 9.10.1970 r.) lub okresu jej równorzędnego. Okres nauki w ww. szkole nie stanowił też okresu zastępczych form służby wojskowej.

Rację ma Sąd I instancji wskazując, że brak jest odpowiedniej regulacji prawnej umożliwiającej zaliczenie na preferencyjnych zasadach do stażu emerytalnego odwołującego okresu odbywania zawodowej służby wojskowej, Zgodzić się również należy z Sądem Okręgowym, że w przypadku odwołującego nie było możliwości zaliczenia do okresów składkowych i nieskładkowych w preferencyjny sposób okresu pracy od 4.06.1971 r. do 14.05.1974 r. jako maszynista lokomotyw pod ziemią. Przepis art. 50d ust. 1 ustawy emerytalnej dozwala na zaliczenie okresu pracy po ziemią w wymiarze półtorakrotnym jedynie przy ustalaniu prawa do emerytur górniczych. Tymczasem odwołujący w realiach niniejszej sprawy domaga się ustalenia prawa do emerytury na podstawie art. 27 lub art. 28 ustawy emerytalnej. Powyższe okresy zostały zatem prawidłowo uwzględnione do stażu emerytalnego odwołującego jako okresy składkowe w pojedynczym wymiarze.

Sąd Okręgowy weryfikując prawidłowość zaskarżonej decyzji słusznie stwierdził, że w zaskarżonej decyzji organ rentowy w sposób prawidłowy doliczył do stażu ubezpieczeniowego okres internowania A. P. (od 14.12.1981 do 6.03.1982 r.). Z treści art. 5 ust. 3 pkt 4 ustawy emerytalnej wynika, że przy ustalaniu prawa do emerytury lub renty okresy internowania, o których mowa w art. 6 ust. 2 pkt 8 ustawy emerytalnej (internowania na podstawie art. 42 dekretu z dnia 12 grudnia 1981 r. o stanie wojennym ) uwzględnia się w wymiarze podwójnym. Przepis ten jednak jak trafnie zaznaczył Sąd I instancji wszedł w życie w dniu 31 sierpnia 2017 r., a wiec po wydaniu z 9.08.2017 r. zaskarżonej w niniejszym postępowaniu decyzji. Konieczność zastosowania preferencyjnego sposobu liczenia okresu ubezpieczenia musi wynikać z obowiązującego przepisu prawa ubezpieczeń społecznych. Skoro powyższy przepis w chwili wydania decyzji nie obowiązywał w systemie prawnym, to organ rentowy nie mógł zastosować tej regulacji prawnej. Mając jednak na uwadze treść obowiązującego aktualnie art. 5 ust. 3 pkt 4 ustawy emerytalnej, należało uwzględnić do stażu emerytalnego odwołującego sporny okres internowania od 14.12.1981 r. do 6.03.1982 r. w wymiarze podwójnym (5 miesięcy i 18 dni).

Odnosząc się do kwestii zaliczenia jako okresów składkowych okresów przebywania przez odwołującego na urlopach bezpłatnych od 23.08.1982 r. do 31.08. 1982 r. (9 dni) i od 1.10.1982 r. do 20.10.1982 r. (10 dni) z powodu represji politycznych wskazać należy, że Sąd Okręgowy błędnie przyjął, że art. 6 ust. 2 pkt 6a ustawy emerytalnej wszedł w życie dopiero z dniem 31.08.2017 r. Przepis art. 6 ust 2 pkt 6a ustawy emerytalnej, stosownie do którego okresy niewykonywania pracy przed dniem 4 czerwca 1989 r. na skutek represji politycznych uważa się za okresy składkowe został wprowadzony ustawą z dnia 22 listopada 2013 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. z 2013 r., poz. 1734) i zaczął obowiązywać od dnia 1 stycznia 2014 r. Z dniem 31.08.2017 r. weszła w życie nowelizacja tego przepisu. Zgodnie z treścią art. 6 ust. 2 pkt 6a ustawy emerytalnej w nowym brzmieniu, za okres składkowy uznaje się okres niewykonywania pracy przed dniem 31 lipca 1990 r. na skutek represji politycznych. Podzielając twierdzenia odwołującego, iż w tych spornych okresach przebywał na urlopach bezpłatnych z powodu represji politycznych powyższe dwa okresy (łącznie 29 dni) należało uwzględnić do stażu emerytalnego jako okresy składkowe art. 6 ust. 2 pkt 6a ustawy emerytalnej.

Wbrew zarzutom apelacji, w niniejszej sprawie nie było podstaw do zastosowania art. 7 pkt 4 ustawy emerytalnej, który nakazywał uwzględnienie okresów niewykonywania pracy przed dniem 4 czerwca 1989 r. na skutek represji politycznych, nie więcej jednak niż 5 lat do okresów nieskładkowych. Podkreślić należy, że przepis ten nie obowiązuje od dnia 1 stycznia 2014 r. Jak wskazano powyżej, ustawodawca od tej daty zakwalifikował okresy niewykonywania pracy przed dniem 4 czerwca 1989 r. na skutek represji politycznych za okresy składkowe, co znalazło odzwierciedlenie w treści art. 6 ust. 2 pkt 6a ustawy emerytalnej.

Abstrahując od powyższych rozważań Sąd Okręgowy trafnie stwierdził, iż nawet zaliczenie do stażu emerytalnego okresu od 1.10.1963 r. do 19.01.1965 r. uwzględnionego przez organ rentowy jako okres uzupełniający (okres pracy w gospodarstwie rolnym rodziców) będzie niewystarczające do uzupełnienia do wymaganych 20 lat okresów składkowych i nieskładkowych. Sąd Okręgowy uznał za udowodnione przez A. P. okresy składkowe, nieskładkowe i uzupełniające w wymiarze 18 lat 7 miesięcy i 24 dni, a tym samym do uzupełniania tego stażu do wymaganego 20-letniego okresu emerytalnego brakowało 1 rok 4 miesiące i 6 dni. Zatem nawet doliczenie do tego przyjętego przez Sąd Okręgowy ogólnego stażu ubezpieczeniowego spornego okresu od 1.10.1963 r. do 19.01.1965 r. (1 rok 3 miesiące i 19 dni) nie spowoduje spełnienia przez wnioskodawcę przesłanki posiadania wymaganych co najmniej 20 lat okresów składkowych i nieskładkowych.

Mając na uwadze powyższe rozważania, Sąd Apelacyjny uznał, iż wnioskodawca nie wykazał wymaganych 20 lat okresów składkowych i nieskładkowych. W związku z czym nie została przez niego spełniona jedna z przesłanek niezbędnych do otrzymania prawa do emerytury na podstawie art. 28 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS.

W tym stanie rzeczy, Sąd Apelacyjny na podstawie art. 385 k.p.c. apelację oddalił.

SSA Bożena Szponar-Jarocka SSA Barbara Orechwa-Zawadzka SSA Teresa Suchcicka