Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Powód Syndyk Masy Upadłości (...) Spółka z.o.o. w upadłości likwidacyjnej w D. domagał się w pozwie zasądzenia na jego rzecz od pozwanego (...) sp.z o. o. w R. kwoty 482.266,34 zł z ustawowymi odsetkami od poszczególnych kwot z tytułu zapłaty z ram dostarczany na podstawie zamówień częściowych prefabrykaty zbrojeniowe w okresie od września 2012 r. do października 2012 r. zgodnie z umową z dnia 26 marca 2012 r., powołując się w uzasadnieniu pozwu na podpisany w dniu 30 sierpnia 2012 r. plan podziału (...) S.A., w którym określono składniki majątku spółki dzielonej, w szczególności wskazano, iż w okresie od dnia sporządzenia planu do dnia wydzielenia, spółka dzielona będzie prowadzić dotychczasową działalność gospodarczą, a jeśli w tym okresie nastąpią zmiany w zakresie aktywów i pasywów, w szczególności powstaną nowe zobowiązania, będą one majątkiem spółki nowo zawiązanej. Ponadto naprowadził, że w dniu 3 października 2012 r. podjęto uchwałę o podziale sp. (...) i wydzielenie z niej spółki (...) poprzez przeniesienie części majątku na tę spółkę i w dniu 12 października
2012 r. Sąd Rejonowy w Rzeszowie dokonał wpisu do KRS spółki (...).

Powód powołał się na art. 546 § 1 k.s.h. w zw. z art. 529 § 2 k.s.h. wskazując, iż dostawa towaru nastąpiła przed dniem wydzielenia spółki.

Na powyższych podstawach faktycznych i prawnych Sąd Okręgowy wydał w dniu 8 marca 2013 r., nakaz zapłaty w postępowaniu nakazowym, jednak egzekucja na jego podstawie okazała się bezskuteczna.

W sprzeciwie od nakazu zapłaty wydanym w postępowaniu upominawczym pozwany wniósł o oddalenie powództwa w całości, przyznając przebieg procesu wydzielenia pozwanego oraz zaprzeczając pozostałym okolicznościom naprowadzonym w pozwie.

Pozwany zarzucił, że na podstawie art. 541 k.s.h. pozwanemu zostały przypisane w planie podziału konkretne aktywa i pasywa, w tym wszelkie umowy dotyczące zorganizowanej części przedsiębiorstwa, która została przeniesiona na pozwanego i nie ma w powyższym planie podziału umowy, z której powód wywiódł roszczenia. Przepis art. 546 § 1 k.s.h. nie znajduje zastosowania, gdyż zobowiązania objęte przedmiotową umową pozostały przy spółce dzielonej, natomiast interes wierzycieli jest chroniony przepisem art. 546 § 2 k.s.h., a powód nie skorzystał z jego możliwości. Naprowadził również, iż nie będzie miał zastosowania przepis art. 55 ⁴ k.c., gdyż spółka dzielona traci przymiot dłużnika w zakresie pasywów przypisanych w planie podziału spółce nowo zawiązanej, a przepisy k.s.h. stanowią lex specialis w stosunku do przepisów k.c., stanowiąc pełną i samodzielną regulację odpowiedzialności spółek, powstałych w wyniku podziału. Ponadto twierdził, iż nabywca części przedsiębiorstwa ponosi solidarną odpowiedzialność jedynie za długi związane z tą właśnie częścią, a nie
z jego całością. Zakwestionował pogląd prawny dr hab. P. P. (1), dołączony do pozwu. W dalszej części sprzeciwu zarzucił, iż treść ust. 7.2 planu podziału jest postanowieniem nieważnym, jako sprzecznym
z art. 534 § 1 pkt 7 k.s.h, skoro nie zawiera dokładnego opisu składników majątku, mających być przypisane spółce wydzielonej, nie pozwala bowiem na jednoznaczną identyfikację każdego składnika majątku. Wskazał, iż powyższe zobowiązania nie figurują w księgach i zapisach księgowych pozwanego i pozwany nie wiedział o istnieniu zobowiązań objętych pozwem, a specyfika działalności gospodarczej spółki dzielonej (branża budowlana) oraz spółki wydzielonej (wynajem nieruchomości) wskazują, iż zobowiązania te przynależą spółce dzielonej. Dalej uzasadnił, iż art. 546 § 1 k.s.h. nie znajduje zastosowania do zobowiązań spółki dzielonej, które powstały po dniu sporządzenia planu podziału, a przed dniem wydzielenia spółki, gdyż zobowiązania te nie są przypisane żadnej ze spółek, a znajduje zatem zastosowanie przepis art. 531 § 3 zd. 3 k.s.h.(przy czym na rozprawie skonstatował, iż przepis ten nie odnosi się do procesu podziału przez wydzielenie).

Analizując treść sprawozdania zarządu spółki (...) dotyczącego jej podziału i uchwały z dnia 30 sierpnia 2012 r., pozwany wywiódł, że celem podziału przez wydzielenie było stworzenie dwóch specjalistycznych spółek o różnych zakresach działalności gospodarczej, z których każda ze spółek miała osiągać większe zyski na rynku i brak precyzyjnego określenia aktywów i pasywów w treści ust. 7 uchwały prowadzi do wykładni absurdalnej, a mianowicie, iż wszelkie zmiany
w aktywach i pasywach we wskazanym tam okresie, które miały wg planu podziału pozostać w spółce dzielonej, przechodziłyby na spółkę nowo zawiązana. Niezależnie od powyższego zarzucił, iż trzy ostatnie wierzytelności powstały po dniu podziału tj. po dniu 12 października 2012 r., co wynika z dat sprzedaży wskazanych na fakturach z dnia
31 października 2012 r., zaś pozostałe zobowiązania powstały w okresie między podjęciem uchwały o podziale, a dniem wydzielenia, przy czy data wymagalności jest bez znaczenia.

Pozwany nie mając wiedzy odnośnie stanu faktycznego w zakresie wierzytelności objętych żądaniem pozwu, zakwestionował fakt dostawy materiałów spółce (...), prawidłowość wykonania umów co do ilości, jak również wartość ujętą w fakturach i na tę okoliczność zawnioskował dowód z opinii biegłych celem ustalenia prawidłowości wykonania materiałów oraz ich zgodności ze składanymi zamówieniami oraz ich wartości, jak również na okoliczność, czy zadłużenie sp. (...) zostało umorzone na skutek zapłaty bądź też innych zdarzeń typu potrącenie.

W odpowiedzi na sprzeciw powód oświadczył, iż zobowiązania zgodnie z treścią zamówień wykonał należycie i dostarczył materiały do sp. (...), naliczając w fakturach kwoty zgodnie z cenami ustalonymi między stronami. Zauważył, iż wszystkie zamówienia nastąpiły przed dniem wydzielenia, a datą zawarcia umów było złożenie poszczególnych zamówień. Ponadto realizacja tych umów miała miejsce przed dniem wydzielenia, zatem data z faktury nie zmienia daty powstania zobowiązania. Uzasadnił, iż pozwany odpowiada samodzielnie zgodnie z zapisem pkt 7.2 planu podziału, ewentualnie na zasadzie art. 546 § 1 k.s.h., a gdyby przyjąć interpretację
o nieprzydzieleniu tych zobowiązań na żadną ze spółek, wówczas zastosowanie znajduje przepis art. 531 § 3 zd. 3 k.s.h.

W kolejnym piśmie (384-390) pozwany podtrzymał swe stanowisko, a dodatkowo zauważył, iż przedmiotem zamówień były prefabrykaty stalowe, jako rzeczy oznaczone co do gatunku, a zatem wierzytelność powoda o zapłatę ceny mogła powstać w ostatnim dniu miesiąca, w którym dana partia towarów została dostarczona, gdyż zgodnie z § 4 ust. 4 umowy ramowej podstawą do zapłaty
za dostarczony towar miała być faktura VAT wystawiana raz w miesiącu na koniec każdego miesiąca, a zgodnie z art. 612 k.c. w zw. z art. 155 § 2 k.c. do przeniesienia własności rzeczy oznaczonych co do gatunku dochodziło z chwilą dostarczenia ich odbiorcy i z tą datą powstawało roszczenie o zapłatę ceny. Wg. tej koncepcji pozwany wskazał,
iż w zakresie dostawy objętej fakturą nr (...) na kwotę 70.924,97 zł towar został dostarczony nie wcześniej niż 16 października 2012 r.
i 29 października 2012 r., a zatem już po podziale i powyższe odnosi się również do refaktury z tytułu transportu, skoro transport miał miejsce
w dniu 29 października 2012 r. Ponadto skoro koszt transportu miał być wliczony w cenę dostawy zgodnie z treścią umowy ramowej to brak było podstaw do odrębnego refakturowania takiej należności.

Dodatkowo na rozprawie pozwany podniósł zarzut przedawnienie tej należności (1 rok przy umowie przewozu na podstawie prawa przewozowego). Zarzucił, iż dokument WZ nr (...) wskazuje na termin dostawy 10 października 2012 r., kolejny dokument WZ nr 225 wskazuje na datę 12 października 2012 r. tymczasem wedle faktury nr (...) adnotacja wskazuje na 13 października 2012 r.

Na rozprawie pełnomocnik powoda w odpowiedzi na podniesiony na tym etapie przez pozwanego zarzut przedawnienia wskazał,
iż chodziło o umowę spedycji, na co wskazuje treść faktury, a ponadto koszt transportu nie był samodzielną umową, lecz wynikał z realizacji zamówienia B. na konkretny wyrób, a zatem nie stosuje się w tym przypadku odrębnego terminu przedawnienia, lecz termin dla umowy właściwej.

Sąd Okręgowy w Rzeszowie wyrokiem z dnia 11 września
2015 r. zasądził od pozwanego (...) Sp. ZO.O. w R. na rzecz powoda Syndyka Masy Upadłości (...) Sp. z o.o. w upadłości likwidacyjnej z/s w D. kwotę 482.266,34 zł
z ustawowymi odsetkami od kwot: 131.571,16 zł od dnia
28 października 2012 r., 68.414,81 zł od dnia 30 października 2012 r., 70.861,28zł od dnia 8 listopada 2012 r, 70.924,97 zł od dnia 1 grudnia 2012 r., 1.537,50 zł od dnia 1 grudnia 2012 r. i 138.956,62 zł od dnia
1 grudnia 2012 r., z tym, że odpowiedzialność pozwanego co do kwoty 131.571,16 zł ograniczona jest do wartości aktywów netto przyznanych pozwanemu w planie podziału Przedsiębiorstwa Usługowo – Produkcyjnego (...) S.A. w R. (pkt I wyroku) oraz kwotę 31.631,00 zł tytułem kosztów procesu i nakazał ściągnąć od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa Sądu Okręgowego w Rzeszowie kwotę 101,18 zł tytułem pokrycia brakujących wydatków (pkt II i III wyroku).

Sąd Okręgowy rozstrzygnięcie powyższe oparł na uznanych za bezsporne następujących okolicznościach faktycznych:

Uchwała o planie podziału i wydzieleniu pozwanej spółki ze spółki (...) została podjęta w dniu 30 sierpnia 2012 r. Poza sporem było też, iż w pkt 7 tejże uchwały dotyczącym dokładnego opisu
i podziału składników majątku (aktywów i pasywów) zapisano, że plan podziału został dokonany na dzień 31 lipca 2012 r. i wszystkie składniki majątkowe (aktywa i pasywa) spółki dzielonej nieprzypisane w planie podziału pozostawiono spółce dzielonej (pkt 7.1 uchwały).

Wydzielono zorganizowaną część przedsiębiorstwa o wartości 2.236.000,00 zł jako zespół składników majątkowych (aktywów
i pasywów) tj. wynajem nieruchomości, w tym grunty, budynki, zobowiązania długoterminowe, jako przypisane spółce nowo zawiązanej (pkt 7.2 – strona 5 uchwały).

Jak wynika z pkt 7.2 - strona 7 uchwały, w okresie od dnia sporządzenia planu podziału do dnia wydzielenia spółka dzielona miała prowadzić dotychczasową działalność gospodarczą, a jeżeli w tym okresie nastąpiłyby zmiany w zakresie aktywów i pasywów, w szczególności nowe zobowiązania w majątku dzielonym, miały być one majątkiem spółki nowo zawiązanej.

Na spółkę pozwaną jako nowo zawiązaną w wyniku planu podziału miały zostać przeniesione wszelkie umowy i dokumenty dotyczącej zorganizowanej części przedsiębiorstwa, szczegółowo opisane w pkt 7.3 uchwały, wśród których nie została wymieniona umowa ramowa,
z której powód wywiódł swe powództwo ( pkt 7 uchwały N.Z.A. Sp. (...) S.A. w R.).

Plan podziału został opublikowany w MSiG w dniu 12 września 2012 r., a sp. (...) została zarejestrowana w KRS w dniu
12 października 2012 r.

Sąd Okręgowy poczynił nadto następujące ustalenia faktyczne, które stały się podstawę jego rozstrzygnięcia:

Dnia 26 marca 2012 r. sp. (...) S.A. w R. oraz Syndyk masy Upadłości (...) Sp. z o.o. w upadłości likwidacyjnej zwani odpowiednio: odbiorca i dostawca zawarli umowę na dostawę prefabrykatów zbrojeniowych, który to towar miął być wykonany zgonie z dokumentacją projektową oraz zamówieniami, składanymi przez odbiorcę, a następnie dostarczony na plac budowy w L.. Szacunkową ilość zamawianego towaru określono na ok. 700 ton.
Na mocy aneksu z dnia 28 września 2012 r. umowę zawarto do dnia
31 grudnia 2012 r. Podstawą dostawy miały być każdorazowo zamówienia częściowe, w których odbiorca miał wskazać ilość dostarczanego towaru, termin dostawy i wykaz pozycji zbrojenia. Dostawca zobowiązał się wykonać i wydać odbiorcy nie więcej niż 200 mg towaru miesięcznie, nie mniej niż 500 mg tygodniowo. Dostawca zobowiązał się dostarczyć towar odbiorcy w ciągu 6 dni roboczych od wysłania zamówienia, od poniedziałku do piątku. Braki ilościowe
w dostawach miały być zgłaszane przez odbiorcę podczas odbioru towaru lub pocztą elektroniczną w ciągu jednego dnia od dnia dostawy. Odbiór miał być potwierdzany na dokumencie WZ przez osobę upoważnioną wskazaną, że osobami takimi są D. R., Pan S. i K. B.. Ustalono cenę jednostkową netto za tonę plus VAT, która obejmowała również transport. Podstawą do zapłaty za dostarczony towar miała być faktura wystawiana raz w miesiącu, ostatniego dnia każdego miesiąca, a płatność miała nastąpić w terminie 30 dni od doręczenia faktury sp. (...) S.A. realizując powyższą umowę złożyła zamówienie e-mailowo w dniu 24.08.2012r., wskazując ilość i przedmiot zamówienia w załączniku, które to zamówienie powód zrealizował w dniu 11.09.2012r. (...) S.A. złożył kolejne zamówienie w dniu 06.09.2012r., które to zamówienie powód zrealizował w dniu 24.09.2012r., na które to dostawy w dniu 27.09.2012r. wystawił fakturę VAT sprzedaży z terminem płatności 27.10.2012r. na kwotę 131.571,16 zł.

Kolejne zamówienie zostało złożone w dniu 21.09.2012 r., które powód zrealizował w dniu 28.09.2012r. i na co wystawił fakturę VAT w dniu 28.09.2012r. z terminem płatności 29.10.2012r. na kwotę 68.414,81 zł. Kolejne zamówienie e-mailowe zostało złożone dnia 02.10.2012 r., które powód zrealizował dnia 08.10.2012r. na co wystawił fakturę VAT w dniu 08.10.2012r. z terminem płatności 07.11.2012 r. na kwotę 70.861,29 zł. Kolejne zamówienie zostało złożone dnia 08.10.2012 r. Było ono złożone w formie pisemnej i dotyczyło odmiennego rodzaju towaru, niż objęty umową ramową, którego produkcję powód zlecił podwykonawcy. Towar ten został dostarczony transportem od podwykonawcy bezpośrednio na plac budowy w L., na co powód wystawił w dniu 31.10.2012 r. fakturę VAT z terminem płatności 30.11.2012r. na kwotę 70.924,97 zł, jak również refakturował w dniu 31.10.2012r. koszty transportu na spółkę (...) S.A. poniesione przez siebie dodatkowo z tytułu spedycji wykonanej przez podwykonawcę, na co wystawił fakturę VAT w dniu 31.10.2012r.
z terminem płatności 30.11.2012r. na kwotę 1537,50. Dnia 02.10.2012 r. zostały złożone dwa zamówienie e-mailem, które zostały zrealizowane odpowiednio w dniu 10.010.2012r. i 12.10.2012r., na co powód wystawił fakturę VAT w dniu 31.10.2012r. z terminem płatności 30.11.2012r. na kwotę 138.956,62 zł (Powyższe zbrojenia były produkowane przez powoda pod indywidualny projekt budowlany, realizowany przez (...) S.A. na terenie (...) w L.. Gotowy wyrób był dostarczany na plac budowy. Dostawa była sprawdzana co do ilości przy odbiorze, zaś jakość na etapie montażu konstrukcji, co następowało czasem w odstępach kilkutygodniowych. Faktury były wysyłane pocztą na adres (...) S.A. wraz z podpisanymi dowodami WZ. Data dokumentu WZ była datą wyjścia towaru od powoda, a dostawa następowała w tym samym dniu bądź najpóźniej następnego dnia roboczego.

(...) S.A. wystawił z tytułu umowy ramowej weksel in blanco. Sąd wydał na jego podstawie nakaz zapłaty prawomocny w dniu 08.03.2013r., egzekucja przeciwko (...) okazała się całkowicie bezskuteczna, toczy się postępowanie upadłościowe likwidacyjne (...) S.A.

Powód zgłosił wierzytelność wynikającą z w/w nakazu zapłaty do Syndyka Masy Upadłości sp. (...) S.A., która to wierzytelność został wciągnięta na listę i uznana przez (...) S.A. Brak dowodu, by nakaz oraz wierzytelność ujęta na liście wierzytelności dotyczyła spornych wierzytelności, a pozwany na rozprawie temu zaprzeczył.

W tak ustalonym stanie faktycznym Sąd I instancji ocenił,
że zobowiązania zapłaty na rzecz powoda, wynikającego z umowy
z dnia 26 marca 2012 r. powstały z datą złożenia zmówienia na konkretną dostawę towaru, zauważając, że wszystkie zmówienia objęte sporem, za wyjątkiem pierwszego (z dnia 24 sierpnia 2013 r. na kwotę 131 571,16 zł), pochodziły z okresu po dniu podjęcia uchwały
z 30 sierpnia 2012 r., obejmującej sporządzony plan podziału spółki (...) S.A. - co prowadzi do powstania odpowiedzialności spółki(...), za te zobowiązania na podstawie określonej zgodnie z pkt 7.2 planu podziału, natomiast pierwsze z zobowiązań wynikające
z zamówienia z dnia 24 sierpnia 2013 r. nie zostało przypisane spółce nowo wydzielonej, a zatem odwołując się do art. 546 § 1 k.s.h. spółka ta ponosi solidarną odpowiedzialność z ograniczeniem odpowiedzialności spółki wydzielonej do wartości aktywów netto przyznanej tej spółce
w planie podziału.

Sąd Okręgowy uznał, że zapis pkt 7.2 uchwały jest ważny,
co skutkuje samodzielną odpowiedzialnością na tej podstawie pozwanej spółki za zobowiązania powstałe po dacie uchwalenia planu podziału, bez sięgania do art. 546 § 1 k.s.h.

Odnosząc się do podniesionego przez pozwanego zarzutu przedawnienia roszczenia, Sąd I instancji nie podzielił go, wobec tego, że termin przedawnienia, jednakowy dla umowy dostawy, czy to dzieła, czy sprzedaży wynoszący 2 lata nie upłynął przed datą wytoczenia powództwa tj. 19 września 2014 r.

Sąd I instancji, nie znalazł podstaw do zastosowania art. 55 ⁴ k.c., przyjmując, że powód nie udowodnił, iż zbyta na pozwanego zorganizowana część przedsiębiorstwa pozostawała w związku ze spornymi zobowiązaniami, a pozwany temu zaprzeczył, powołując się na przedmiot tej zorganizowanej części przeniesionego przedsiębiorstwa, który nie dotyczył robót budowanych.

O kosztach Sąd Okręgowy orzekł na podst. art. 108 kpc w zw.
z art. 98 § 1 i 3 k.p.c.

Od powyższego wyroku apelację wniósł pozwany, domagając się jego zmiany poprzez oddalenie powództwa i zasądzenie na jego rzecz kosztów postępowania.

Apelujący zarzucił naruszenie art. 534 § 1 pkt 7 k.s.h. w związku z § 1 pkt 7. 2 uchwały z dnia 30 sierpnia 2015 r. poprzez ich błędną wykładnię polegającą na przyjęciu, iż pkt 7.2 planu podziału stanowi podstawę odpowiedzialności pozwanego za zobowiązania powstałe po dniu sporządzenia planu podziału, podczas gdy w.w postanowienie jest w sposób oczywisty nieważne, jako niespełniające wymogów określonych w art. 534 § 1 pkt 7, gdyż nie zawiera nie tyle dokładnego, co żadnego opisu i podziału składników majątkowych, a dodatkowo poziom jego ogólności nie pozwala na wywodzenie z jego treści,
iż jakiekolwiek aktywa lub pasywa zostały przypisane którejkolwiek
ze spółek uczestniczących w procedurze podziału.

Wg skarżącego naruszono również art. 546 § 1 w związku z art. 531 § 1 zdanie 3 k.s.h. w związku z art. 12 i w związku z art. 25 szóstej dyrektywy z dnia 17 grudnia 1982 r., w wydanej na podstawie art.
54 ust. 3 g Traktu dotycząca podziału spółek akcyjnych 82/891/EWG poprzez ich niewłaściwe zastosowanie polegające na przyjęciu, że na ich podstawie spółka dzielona ponosi ze spółką nowo zawiązaną solidarną odpowiedzialność za zobowiązania przypisane spółce nowo zawiązanej w planie podziału na podstawie art. 546 § 1 k.s.h. lub nieprzypisane w planie podziału spółce nowo zawiązanej na podstawie art. 531 § 1 zdanie 3 k.s.h., podczas gdy pierwszy z wyżej wymienionych przepisów dotyczy solidarnej odpowiedzialności między spółkami, które uzyskały majątek w wyniku przeprowadzenia procedury podziałowej, a nie obejmuje swoją hipotezą spółki dzielonej, natomiast luki z wyżej wymienionych przepisów nie ma w ogóle zastosowania w zakresie procedury podziału przez wydzielenie.

Apelujący wskazał również, iż art. 351 ¹ k.c. w związku z art. 612 k.c. oraz w związku z art. 155 § 2 k.c. w związku z § 4 ust. 4 umowy 1/stal/lub/2012 poprzez błędnie ocenione poprzez przyjęcie,
iż wierzytelności objęte niniejszym pozwem powstały w dniu złożenia przez pozwanego zamówień, podczas gdy z materiału dowodowego
w sprawie, w tym w szczególności z postanowień umowy ramowej łączącej strony bezpośrednio wynika, iż strony na dzień sprzedaży przyjęły ostatni dzień każdego miesiąca w czasie obowiązywania umowy.

Ponadto skarżący zarzucił naruszenie przepisów prawa procesowego, a to art. 328 § 2 k.p.c. oraz art. 227 w związku z art. 278 § 1 k.p.c.

Pozwany upatrywał naruszenia art. 328 § 2 k.p.c. w braku jakiegokolwiek uzasadnienia w zakresie podstawy prawnej i faktycznej przyjętej przez Sąd, iż wierzytelności objęte niniejszym pozwem powstały w dniu złożenia zamówienia przez (...) S.A. powodowej spółce, a nie tak jak wywodziła strona pozwana w dniu wskazanym na fakturze VAT, jako dzień sprzedaży, ograniczając się jedynie do uzasadnienia stanowiska, iż wierzytelności te nie powstały w dniu zawarcia przez strony umowy ramowej, co było okolicznością bezsporną między stronami i naprowadzoną wprost przez pozwanego, jak również przez wewnętrzną sprzeczność uzasadnienia wyroku, uniemożliwiającą dokonanie kontroli instancyjnej, polegającą na tym, iż z jednej strony Sąd wprost wskazał, iż przepis art. 546 § 1 k.s.h. nie ma zastosowania do zobowiązań powstałych po sporządzeniu planu podziału, gdyż objęte nim mogą być tylko wierzytelności istniejące w chwili jego sporządzenia, a z drugiej strony wskazanie, iż w przypadku, gdyby uznać w ustęp 7.2 planu podziału za nieważny, jako nieprzynoszące na spółkę nowo zawiązaną żadnych zobowiązań, podstawę odpowiedzialności pozwanego winien stanowić właśnie art. 546 § 1 k.s.h.

Z kolei art. 527 w związku z art. 278 § 1 k.p.c. zostały wg pozwanego naruszone poprzez oddalenie wniosku dowodowego pozwanego z opinii biegłego ds. budownictwa na okoliczność prawidłowości wykonania materiałów przez powoda, zgodności ich
z zamówieniami co do ilości jakości oraz ich wartości, poprzez uznanie, iż dowód ten jest zbędny i niewykonalny wraz z modyfikacją dokonano na rozprawie, w sytuacji, gdy dowód ten został powołany przez stronę pozwaną na okoliczność mającą istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy, wymagającą wiadomości specjalnych, a specyfika niniejszego procesu, w tym w szczególności fakt, iż pozwany nie był stroną umowy, z której powód wywodzi roszczenie przesądza o tym, iż był to jedyny środek dowodowy umożliwiający podjęcie pozwanemu obrony
w zakresie stanu faktycznego sprawy, a wystarczające w tym zakresie byłoby opiniowanie na podstawie dokumentów technicznych
i produkcyjnych, co za tym idzie dowód ten z pewnością nie był niewykonalny.

W odpowiedzi na apelację, powód wniósł o jej oddalenie oraz
o zasądzenie swoją rzecz kosztów zastępstwa prawnego w postępowaniu apelacyjnym, kwestionując zarzuty podniesione w apelacji.

Sąd Apelacyjny w Rzeszowie wyrokiem z dnia 23 czerwca 2016 r. oddalił apelacją pozwanego oraz rozstrzygnął o kosztach postępowania odwoławczego.

Sąd drugiej instancji uznał za bezzasadny zarzuty naruszenia prawa procesowego podniesionych w apelacji, odmiennie oceniając,
że zobowiązanie (...) S.A. wobec (...) do zapłaty za dostarczone prefabrykaty wynikające z umowy z dnia 26 marca 2012 r., powstało
w dniu zawarcia tej umowy, a więc przed sporządzeniem planu podziału z dnia 30 sierpnia 2012 r. oraz przyjął, że zobowiązanie wynikające
z umowy łączącej strony nie zostało przypisane w planie podziału żadnej ze spółek uczestniczących w podziale co uzasadnia zastosowanie
art. 531 § 3 zdanie trzecie k.s.h. rozumianego tak, że ustanawia on solidarną odpowiedzialność spółki dzielonej oraz spółki przejmującej lub spółki nowo zawiązanej za zobowiązania nie przypisane w planie podziału żadnej z tych spółek.

Uznając, że podstawą odpowiedzialności pozwanego
za zobowiązania względem powoda jest art. 531 § 3 zdanie trzecie k.s.h., a nie art. 546 § 1 k.s.h., nie powinno mieć zastosowania ograniczenie odpowiedzialności pozwanego do wartości aktywów netto, jednakże ze względu na zakaz wynikający z art. 384 k.p.c. zmiana zaskarżonego wyroku w tym zakresie nie była możliwa, gdyż apelację wyniósł tylko pozwany.

Od powyższego wyroku Sądu II instancji skargę kasacyjną wniósł pozwany, zarzucając naruszenie art. 531 § 3 w związku z art. 529 § 2 i art. 546 § 1 w związku z art. 529 § 2 k.s.h., żądając uchylenia zaskarżonego wyroku i oddalenia powództwa, ewentualnie jego uchylenia oraz przekazania sprawy Sądowi Apelacyjnemu w Rzeszowie do ponownego rozpoznania.

Sąd Najwyższy w wyniku rozpoznania skargi kasacyjnej pozwanego uznał, iż doszło do naruszenia art. 531 § 3 w związku
z art. 529 § 2 k.s.h.

Wskazał, że podział przez wydzielenie spółki zgodnie z art. 529 § 1 pkt 4 k.s.h. tym różni się od podziałów przez rozdzielenie, o którym mowa wart 529 § 1 pkt 1 – 3 k.s.h. że w jego wyniku spółka dzielona nie traci bytu prawnego, a przedmiotem wydzielenia jest określona część majątku spółki dzielonej, a nie jej cały majątek. W rezultacie podział przez wydzielenie wykazuje odrębności, które mają wyraz normatywny.

Specyfika podziału przez wydzielenie, wg Sądu Najwyższego, powoduje, że nie ma potrzeby istnienia reguły określającej los składników majątku, w tym zobowiązań, spółki dzielonej, które w planie podziału nie zostały przypisane określonej spółce przejmującej lub spółce nowo zawiązanej. Składniki te, w tym zobowiązania, pozostają
w spółce dzielonej, skoro zachowuje ona swój byt, a istota podziału przez wydzielanie polega na tym, że na spółkę przejmującą lub spółkę nowo zawiązaną przenoszona jest część majątku spółki dzielonej, określona w planie podziału.

Sąd Najwyższy wyjaśnił, że w wypadku podziału przez wydzielenie w planie podziału konieczny jest dokładny opis i podział składników (aktywów oraz pasywów) przypadających spółkom przejmującym lub spółkom nowo zawiązanym. Oznacza to, że składniki majątku, w tym zobowiązania, które w planie podziału nie są przypisane spółkom przejmującym lub spółkom nowo zawiązanym, pozostają
w spółce dzielonej i ewentualne postanowienie planu podziału wskazujące składniki majątku pozostające w spółce dzielonej mają jedynie charakter deklaratywny.

Sąd Najwyższy odwołał się do swego postanowienia z dnia 18 lutego 2009 r., ICz 7/09 i wyroku z dnia 8 kwietnia 2009 r., VCSK 410/08.

W uzasadnieniu w rozpoznawanej skargi kasacyjnej wskazał,
że zastosowania art. 531 § 3 k.s.h. w okolicznościach sprawy było nieprawidłowe, gdyż ustaliwszy, że zobowiązania (...) S.A. wobec (...) wynikające z umowy zawartej w dniu 26 marca 2012 r. nie zostały przypisane B. I. w Planie podziału z dnia 30 sierpnia 2012 r., Sąd Apelacyjny powinien był przyjąć, że pozostały one zobowiązaniami (...) S.A., zauważając, że wyraźne postanowienie w tym zakresie zawarte było w zdaniu drugim w pkt 7.1 planu podziału z dnia 30 sierpnia 2012 r.

Sąd Najwyższy podał nadto, że Sąd Apelacyjny w uchylonym orzeczeniu nie rozważał art. 546 § 1 w związku z art. 529 § 2 k.s.h. i nie dokonywał wykładni tego przepisu, stąd też zarzut jego naruszenia uznany został za przedwczesny, zwracając uwagę, że zagadnienie stosowania art. 546 § 1 k.s.h. do podziału przez wydzielenie jest sporny w nauce i judykaturze - co znajduje wyraz w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 21 kwietnia 2010 r., VCSK 318/09, z dnia 24 października
2012 r., IIICSK 18/12, z dnia 16 października 2015 r., ICSK 865/14,
z dnia 28 kwietnia 2016 r., VCSK 524/15 i z dnia 19 maja 2016 r., IIICZP 20/16 - i powinna zostać rozważona przez Sąd Apelacyjny przy ponownym rozpoznaniu sprawy.

Po uchyleniu przez Sąd Najwyższy wyroku z dnia 23 czerwca 2016 r. i przekazaniu sprawy Sądowi Apelacyjnemu w Rzeszowie do ponownego rozpoznania i rozstrzygnięcia o kosztach postępowania kasacyjnego – Sąd Apelacyjny rozważył co następuje:

Sąd II instancji podziela i uznaje za własne ustalenia faktyczne poczynione przez Sąd I instancji, ponieważ znajdują one oparcie
w zebranym w sprawie materiale dowodowym, ocenionym przez ten Sąd w granicach zakreślonych przepisem art. 233 § 1 k.p.c., w znacznej części opartych na bezspornych w sprawie okolicznościach, obejmujących treść uchwały nr 1 z dnia 30 sierpnia 2012 r. wyrażającej zgodę na Plan podziału Przedsiębiorstwa Usługowo – Produkcyjnego (...) S.A., dokonując jednak uzupełniających ustaleń faktycznych,
w oparciu o dowody przeprowadzone w sprawie, w zakresie omówionym poniżej.

Z ustalonego przez Sąd Okręgowy stanu faktycznego, uzupełnionego częściowo w postępowaniu odwoławczym, wynika,
że zobowiązanie zapłaty ceny za zamówione i dostarczone elementy
w odniesieniu do zamówienia z dnia 24 sierpnia 2012 r., nie zostało przypisane spółce wydzielonej B. I. w sporządzonym
i uchwalonym Planie Podziału z dnia 30 sierpnia 2012 r. Zobowiązanie to powstało bowiem przed uchwaleniem Planu podziału.

Zgodnie z pkt 7.1 Planu podziału, wszystkie składniki majątkowe (aktywa i pasywa) spółki dzielonej nieprzypisane w Planie podziału pozostały w spółce dzielonej.

Pozostałe natomiast zobowiązania, zapłaty ceny, wynikające
z umowy z dnia 26 sierpnia 2012 r., dotyczące zamówień złożonych po uchwaleniu Planu podziału, zostały przypisane spółce nowo wydzielonej B. I..

W obu pkt 7.2 ze strony 5 do 7 oraz pkt 7.3 uchwały zawarto bowiem postanowienia:

1/ o przydzieleniu spółce nowo wydzielonej zorganizowanej części przedsiębiorstwa o wartości 2 236 000 zł, stanowiący zorganizowaną część przedsiębiorstwa,

2/ „zobowiązania w majątku dzielonym”, jeśli „w okresie od dnia sporządzenia niniejszego Planu Podziału do dnia wydzielenia (…) nastąpią zmiany w zakresie aktywów i pasywów,

3/ „wszelkie umowy oraz dokumenty dotyczące zorganizowanej części przedsiębiorstwa” wymienione w uchwale w kolejnych
13 punktach.

(Ponieważ w uchwale zawarte są dwa punkty oznaczone jako „7.2”, stąd też w dalszej części uzasadnienia będzie przywoływany nr strony uchwały.)

Istotne jest, że wśród umów opisanych w punkcie 7.3 uchwały wyrażającej zgodę na Plan podziału nie została ujęta umowa ramowa
z dnia 26 marca 2012 r., co powoduje utrudnienia wykładni rzeczywistej treści Planu podziału, a w szczególności wykładni czy zapisy tego planu z pkt 7.1, oraz 7.2 ze strony 5 i 7 uchwały wskazują na przypisanie pozwanej spółce, powstałej z wydzielenia, zobowiązania zapłaty za prefabrykaty zbrojeniowe dostarczone przez powoda spółce dzielonej (...) S.A. Zważyć jednak należy, że wskazany punkt 7.3 odwołuje się do umów oraz dokumentów dotyczących zorganizowanej części przedsiębiorstwa, wskazując je tylko w przykładowym wyliczeniu, akcentując to słowem „w szczególności”. Jeśli zatem zorganizowana część przedsiębiorstwa przekazywana spółce wydzielonej nie wiązała się z wykorzystaniem prefabrykatów zbrojeniowych, to nie wymienienie
w 13 w kolejnych punktach umowy z dnia 26 sierpnia 2012 r. - nie ma przesądzającego znaczenia dla interpretacji Planu podziału i ustalenia majątku przypisanego spółce wydzielanej.

Opisany Plan podziału spółki winien być, w ocenie Sądu Apelacyjnego, interpretowany z uwzględnieniem zasady zapewnienia przy podziale spółki ochrony określonych kategorii podmiotów, w tym wierzycieli spółki dzielonej, gwarantując im pewność zaspokojenia przysługujących im wierzytelności w tym wypadku zaspokojenia powoda. Nie można bowiem zakładać, że intencją dokonanego podziału spółki była chęć uniknięcia zapłaty za zobowiązania, zważywszy na treść pkt 7.2 ze str. 5. W świetle tego postanowienia wydaje się, trafne założenie, że działania spółki dzielonej nie zakładały czynności sprzecznej z zasadami uczciwości kupieckiej, nakierowanej na unikniecie odpowiedzialności za zaciągnięte zobowiązania.

Z tej uchwalonej przez spółkę (...) S.A. regulacji (z pkt 7.2 – str. 7) potwierdzonej uchwałą spółki (...), wynika, że zasadniczym celem podziału było wydzielenie zorganizowanej części przedsiębiorstwa, a jednocześnie postanowiono, że w okresie po sporządzeniu Planu podziału do chwili jego faktycznego i prawnego zrealizowania, spółka dzielona będzie prowadziła dotychczasową działalność, oraz oznaczono, że powstałe w tym okresie zobowiązania zostaną przypisane spółce wydzielanej, a zatem, że nie obciążą one spółki dzielonej.

Dodać należy, że Plan podziału, aby był wiążący i obowiązujący
w sferze majątkowej spółki dzielonej i wydzielanej, wymaga podjęcia uchwał tych spółek o podziale, zawierających zgodę na Plan podziału. Takie uchwały zostały podjęte, przez spółkę (...) S.A. w dniu 30 sierpnia 2012 r. oraz przez spółkę wydzieloną B. I. w dniu 3 października 2012 r. (art. 541 § 1 k.s.h.), zatem pozwana spółka wyraziła w swej uchwale zgodę na warunki podziału, w tym na przypisanie sobie zobowiązań powstałych po Planie podziału. Uwzględnić należy, że zaskarżenie powyższych uchwał byłoby możliwe wyłącznie na zasadach określonych w art. 422 § 1 i następne k.s.h., bez możliwości wpływu na ich treść przez wierzycieli.

Sąd Apelacyjny w niniejszym składzie podziela ocenę
Sądu I instancji, że w Planie podziału przypisano spółce wydzielonej B. I. zobowiązania zapłaty na rzecz powoda, wynikające z umowy z dnia 26 marca 2012 r., powstałe po dacie uchwalenia Planu podziału,
a przesądzający w tym zakresie jest zapis zawarty punkcie 7.2 ze str. 7 aktu notarialnego z dnia 30 sierpnia 2012 r.

Nie ma w istocie sprzeczności pomiędzy zapisem pkt 7.1 zdanie drugie, a pkt 7.2 ze str. 3, gdyż pierwszy z nich ma charakter deklaracyjny wynikający z faktu, że spółka dzielona nie traci swego bytu prawnego (zatrzymując należące do niej składniki nie przypisane
w planie podziału spółce wydzielanej), a drugi zawiera katalog składników majątkowych przypisanych spółce wydzielanej.

Konstruowany w odniesieniu do powyższego ustalenia i oceny zarzut naruszenia art. 534 § 1 pkt 7 k.s.h. w związku z pkt 7 ust. 2 ze strony 7 uchwały z dnia 30 sierpnia 2012 r. - jest chybiony.

Art. 534 § 1 pkt 7 k.sh. stanowi, że plan podziału powinien zawierać co najmniej dokładny opis i podział składników majątku (aktywów i pasywów) oraz pozwoleń, koncesji lub ulg przypadających spółkom przejmującym lub spółkom nowo zawiązanym. Zważyć jednak należy, że wymóg ten został przez ustawodawcę wyraźnie ograniczony tylko do spółki przejmującej lub spółek nowo zawiązanych i to tylko do majątku oraz zezwoleń, koncesji i ulg im przypadających. Inaczej mówiąc, wymóg dokładnego opisu w planie podziału, gdyby dokonywać tylko wykładni gramatycznej pkt 7 cytowanego przepisu, dotyczyłby tylko tych składników, które w wyniku podziału przez wydzielenie, otrzymuje spółka wydzielana (przy uwzględnieniu odmienności podziału przez wydzielenie). Dyspozycją tego przepisu nie jest objęta spółka dzielona, poprzez wydzielenie z niej nowej spółki. Nie jest zatem niezbędne dokładne opisywanie, tych składników majątkowych, zezwoleń, ulg i koncesji, które spółka dzielona zatrzymuje. Składniki majątku, które w planie podziału nie są przypisane spółkom przejmującym lub spółkom nowo związanym, pozostają w spółce dzielonej, a ewentualne postanowienie planu podziału wskazujący składniki majątku pozostającej w spółce dzielonej mają jedynie charakter deklaratywny (tak Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 23 marca 2017 r., ICSK 462/16). Oznacza to, że bez potrzeby szczegółowego wyliczania w planie podziału, skuteczne jest wskazanie w punkcie 7.1 uchwały, zawierającej plan podziału spółki, że wszystkie nie przypisane w planie podziału składniki majątkowe pozostają w spółce dzielonej .

Skoro więc dyspozycja tego przepisu obejmuje aktywa i pasywa majątkowe, a zatem na pewno istniejące wierzytelności ale już nie wierzytelności przyszłe, uzależnione od realizacji warunków umowy (tak jak rozważana w niniejszej sprawie wierzytelność z tytułu zapłaty umówionej ceny, która jednak uwarunkowana była złożeniem zamówienia i realizacją dostawy), to jeśli w dacie sporządzania Planu podziału (w niniejszej sprawie – uchwałą z dnia 30 sierpnia 2012 r. dokonywanego na dzień 31 lipca 2012 r.) nie istniała wierzytelność
z tytułu zapłaty za zrealizowaną dostawę, to realizacja wymogu
art. 534 § 1 pkt 7 k.s.h. w zakresie dokładnego opisu tego składnika majątkowego była niemożliwa. Stąd też, zgodnie z powyższą wykładnią, spółka (...) S.A. była uprawniona do objęcia Planem podziału (bez oznaczenia dokładnie świadczenia, co do wysokości) składników majątkowych w sposób oznaczony w pkt 7.2 ze strony 7 przypisując odpowiedzialność za te zobowiązania spółce nowo wydzielonej. Dotyczy to zobowiązania do zapłaty za dostarczone przez powoda,
a zamówione prefabrykaty zbrojeniowe po sporządzeniu i uchwaleniu Planu podziału spółki (a więc poza zamówieniem z dnia 24 sierpnia 2012 r.) do dnia faktycznego i prawnego podziału zakończonego zarejestrowaniem spółki nowo wydzielonej.

Zwrócić uwagę należy, że analizowany przepis w § 1 na wstępie odwołuje się do powinności, a nie obowiązku zagrożonego sankcją nieważności, a ponadto poprzez określenie „co najmniej”, wyznacza takie elementy planu podziału, które są potencjalnie możliwe do dokładnego opisania w oparciu o istniejący stan faktyczny spółki
i związane z tym stanem postanowienia umowy o podziale. Jak się wydaje, ustawodawca wyraził w ten sposób minimalny wymagany zakres planu podziału, nie wyłączając możliwości umownego szerszego uwzględnienia innych jeszcze elementów podziału.

Dodać należy, że apelujący nie wyjaśnia, jakie unormowania miałyby stanowić płaszczyznę dla analizy zarzucanej nieważności, stąd też wystarczające jest stwierdzenie, iż na gruncie art. 58 § 1 k.c. nie można przypisać planowi podziału sprzeczności z ustawą, gdyż nie ma ona cech czynności prawnej lecz faktycznej, natomiast jeśli rozważać kwestie nieważności uchwały zawierającej zgodę na Plan podziału podpisanej w dniu 30 sierpnia 2012 r. i na dokonanie jego ogłoszenia, wobec braku sprzeczności z ustawą, w szczególności z art. 534 § 1 pkt 7 k.s.h.

Nie można więc z art. 534 § 1 pkt 7 k.s.h. wywieść podstawy do przypisania zapisom zawartym w pkt 7.2 str. 7 uchwały nieważności zarzucanej w apelacji.

Za nietrafny należy uznać również kolejny zarzut podniesiony przez apelującego. to jest naruszenia art. 546 § 1 w związku z art. 531 1 zdanie trzecie k.s.h. w nawiązaniu do art. 12 i 25 szóstej dyrektywy z dnia 17 grudnia 1982 r., wydanej na podstawie art. 54 ust. 3 lit. g Traktatu dotyczącego podziału spółek (82/891/EWG).

Jak już wspomniano wyżej podstawą odpowiedzialności za zobowiązania (poza kwota wynikającą z pierwszego zamówienia) wynikające z umowy z dnia 26 sierpnia 2012 r. ponosi pozwana spółka w wyniku uchwały zatwierdzającej Plan podziału, w którym przypisano jej to zobowiązanie.

Niezależnie jednak od tej podstawy odpowiedzialności, pozwana spółka ponosi solidarną odpowiedzialność ze spółką dzieloną (...) S.A., a to w ramach stworzonego przez ustawodawcę modelu ochronnego wierzycieli - na podstawie art. 546 § 1 k.s.h.

Należy mieć bowiem na względzie, że majątek, który nie został przypisany w Planie podziału spółce wydzielonej B. I., pozostaje
w dalszym ciągu majątkiem spółki dzielonej, czyli spółki (...) S.A.

Jak wskazał Sąd Najwyższy wyroku z dnia 23 marca 2017 r., I CSK 462/16 podział spółki przez wydziela tym różni się od podziałów przez rozdzielenie, że w jego wyniku spółka dzielona nie traci bytu prawnego. W sferze majątkowej dochodzi zatem do wydzielenia tylko tej części majątku który jest przypisany spółce nowo utworzonej. Jeśli więc określone „składniki majątkowe, w tym zobowiązania, pozostają
w spółce dzielonej, skoro zachowuje ona swój byt, a istota podziału przez wydzielenie polega na tym, że nas spółki przejmujące lub spółki nowo zawiązany przenoszona jest część majątku spółki dzielonej, określona w planie podziału” (tak Sąd Najwyższy w uzasadnieniu cytowanego wyżej wyroku).

Zważywszy na powyższe, legitymację bierną pozwanej spółki,
w zakresie roszczenie powoda wynikającego z zamówienia z dnia 24 sierpnia 2012 r. na kwotę 131 571,16 zł , zasadnie strona powodowa wywodzi z art. 546 § 1 k.s.h.

Przepis ten stanowi, że za zobowiązania przypisane w planie podziału spółce nowo zawiązanej, pozostałe spółki, na które został przeniesiony majątek spółki, odpowiadają solidarnie przez 3 lata od dnia ogłoszenia o podziale przy czym odpowiedzialność ta jest ograniczona do wartości aktywów netto przyznanych każdej spółce w planie podziału.

Jeśli wyłączyć możliwość ochrony wierzycieli spółki dzielonej za zobowiązania nieprzepisane spółce nowo powstałej na podstawie
art. 531 § 3 zd. 1 k.s.h., jedyna drogą ich ochrony może się stać odpowiednio stosowany art. 546 § 1 k.s.h.

Rozważając stanowisko judykatury i doktryny w tym zakresie, Sąd Apelacyjny w składzie rozpoznający sprawę, zajmuje pogląd o potrzebie odpowiedniego stosowania tego przepisu także w odniesieniu do przekształceń, w których podział spółki następuje przez wydzielenie nowej spółki, a spółka dzielona nie traci swego bytu prawnego, do zobowiązań nie przypisanych spółce nowo powstałej, a zaciągniętych przez spółkę dzieloną, która nie uległa rozwiązaniu (por. orzeczenia Sądu Najwyższego z dnia 8 kwietnia 2009 r., V CSK 410/08, z dnia 21 kwietnia 2010 r., V CSK 318/09, z dnia 24 października 2012 r.,
III CSK 18/12, z dnia 16 października 2015 r., I CSK 865/14, z dnia 19 maja 2016 r., III CZP 20/16, z dnia 28 kwietnia 2016 r., V CSK 524/15, por. uwagi: Pinior w Kodeks Spółek handlowych. Komentarz pod red. J. Strzępek 2015 wydanie 7 , rozdz. II teza 8, M. Litwińska-Werner w Prawo spółek handlowych. Tom 2 System Prawa Handlowego pod red. S. Włodyka 2012, cz. I rozdz. 6)

Dochodzi bowiem do swoistego „przypisania” spółce dzielonej pozostawionego jej majątku, choć bez potrzeby szczegółowego opisania go w Planie podziału, co wynika z istoty podziału przez wydzielenie
i znajduje deklaratywne potwierdzenie w pkt 7.1 Planu.

W ocenie Sądu Apelacyjnego, nie można znaleźć zaprzeczenia takiego rozumienia art. 546 k.s.h. w pro unijnej wykładni prawa krajowego, opartej na przepisach szóstej dyrektywy Rady z dnia
17 grudnia 1982 r. wydanej na podstawie art. 54 ust. 3 lit. g Traktatu Dotyczącego Podziału Spółek Akcyjnych z dnia 17 grudnia
1982 r. (Dz.Urz.UE.L Nr 378, str. 47).

Dyrektywa 82/891/EWG nie zawiera odrębnej regulacji dotyczącej podziału, w jakim uczestniczyła pozwana spółka, choć z jej art. 25 wynika, że stosuje się przepisy dotyczące podziału spółki przez przejęcie i podział przez tworzenie nowych spółek, do tych form transformacji,
w których spółka dzielona nie przestaje istnieć, z jednym wyjątkiem określonym w art. 17 dyrektywy (zob. uwagi A. Witosza, w: J. A. Strzępka (red.), Kodeks spółek handlowych. Orzecznictwo. Komentarz, s. 1194.).

Regulacje dyrektywy formułują potrzebę ochrony wierzycieli, najpełniej poprzez art. 12 ust. 3, stanowiąc, że w zakresie, w jakim wierzyciel spółki, na którą zostało przeniesione zobowiązanie zgodnie
z planem podziału nie został zaspokojony, spółki przejmujące są solidarnie odpowiedzialne z tytułu tego zobowiązania, a Państwa Członkowskie mogą ograniczyć tę odpowiedzialność do aktywów netto przyznawanych każdej ze spółek innych od tej, na którą zostało przeniesione zobowiązanie, określając wyjątki oraz
w ust. 6 jednoznacznie stanowiąc, że Państwa Członkowskie mogą ustanowić, że spółki przejmujące są solidarnie odpowiedzialne ze zobowiązania spółki dzielonej.

Za nieuzasadnione należy uznać, zarzuty dotyczące art. 353 ¹
w związku z art. 612 i 155 § 2 k.c. oraz w związku z § 4 ust. 4 umowy
z dnia 26 sierpnia 2012 r.

Obowiązek świadczenia dostawy prefabrykatów, wynikający
z powyższej umowy powstawał na skutek złożenia zamówienia (§3 ust. 1). Z chwilą złożenia zamówienia przez spółkę (...) S.A. po stronie powoda powstał obowiązek świadczenia dostawy prefabrykatów zbrojeniowych oraz wystawienia faktury VAT, a po stronie spółki (...) S.A. obowiązek zapłaty ceny. Zapis zawarty w § 4 ust. 4 umowy określał tylko termin zapłaty umówionego wynagrodzenia, a nie powstania zobowiązania świadczenia ceny.

Elementy tej umowy, wskazane wyżej, niewątpliwie wyczerpują warunki, jakim odpowiada umowa dostawy z art. 605 k.c. określając obowiązek wytworzenia rzeczy, których przymiot oznaczenia co do gatunku nie był kwestionowany przez pozwanego oraz określając obowiązek ich dostarczenia i odebrania przez odbiorcę oraz zapłaty ceny.

Podnoszony w apelacji zarzut dotyczący potrzeby przeniesienia posiadania rzeczy oznaczonej co do gatunku (art. 155 § 2 w związku
z art. 612 k.c.) dla uzyskania jej własności, przynależy do zagadnień wykonania umowy i powstania skutku rozporządzającego, a nie jej zawarcia i postania wzajemnych obowiązków stron tej umowy – powstania zobowiązania. Umowa dostawy jest niewątpliwie umową ramową (tak W.J. Katner, w: System PrPryw, t. 7, 2004, s. 217) jednakże z faktu tego nie wypływa powstanie w innej dacie jak zawarcie umowy - obowiązku świadczenia ceny, co zdaje się podnosić pozwany. Jest to umowa konsensualna, a zatem zostaje zawarta w wyniku złożenia przez strony zgodnych oświadczeń woli. Oznacza to, że stosunek umowny, wyznaczający obowiązek zapłaty ceny - uwarunkowanej świadczeniem wytworzenia i doręczenia odbiorcy - powstaje z chwilą zawarcia umowy, natomiast jej zapłata w określonym w umowie terminie jest jednym z elementów wykonania tej umowy. Kauzalny charakter umowy dostawy sprawia, że po stronie dostawcy (powoda
w rozpoznawanej sprawie) powstaje wierzytelność zapłaty ceny,
a po stronie odbiorcy ( spółki (...) S.A. i jego następcy tj. pozwanej spółki (...)) uzyskanie własności prefabrykatów zbrojeniowych (tak W.J. Katner, w: System PrPryw, t. 7, 2004, s. 218).

Okoliczność w jakim czasie wierzytelność o zapłatę ceny miałaby zostać spełniona jest to więc zagadnienie, nie wpływające na skuteczność umieszczenia tego świadczenia pieniężnego w spisie majątku przypisanego spółce nowo utworzonej.

Odnosząc się do podniesionych w apelacji zarzutów z zakresu prawa procesowego, uznać należy, że nie uchybiono przepisom art. 227 w zw. z art. 278 § 1 k.p.c. poprzez oddalenie wniosku dowodowego pozwanego o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego ds. budownictwa, wnioskowanego na okoliczność prawidłowości wykonania materiałów przez powoda, zgodności z zamówieniami co do ilości i jakości oraz ich wartości.

Trafna jest uwaga Sądu Okręgowego, że pozwany nie złożył
w toku postępowania przed Sądem I instancji żadnych zarzutów co do prawidłowości wykonania zobowiązania, a jedynie poddawał
w wątpliwość jego realizację. Nie poczynił w szczególności zarzutów, aby spółka (...) S.A., będąca poprzednikiem prawnym pozwanego
w zakresie praw i obowiązków wynikających z umowy z dnia 26 sierpnia 2012 r. podejmowała czynności reklamacji tych produktów, kwestionując ich jakość. Tym samym podnoszenie tych twierdzeń
w postępowaniu odwoławczym jest spóźnione, zważywszy, że pozwany mógł je powołać przed sądem pierwszej instancji, co prowadzi do uzasadnionej podstawy pominięcia przez sąd drugiej instancji tych nowych faktów, zgodnie z art. 381 k.p.c.

Nie bez znaczenia dla powyższego stanowiska jest również fakt, dostrzeżony przez Sąd Okręgowy, a mianowicie, że wytworzone przez powoda towary zostały już użyte do wzniesienia konstrukcji budowalnych, co wydaje się przemawiać za ich jakością zgodna
z wymaganiami technicznymi, pozwalającymi na zabudowę.

Szeroko omówione i ocenione przez Sąd I Instancji
w uzasadnieniu orzeczenia dowody w postaci dokumentów: umowy
z dnia 26 sierpnia 2012 r., zamówień, dokumentów WZ, faktur VAT oraz zeznania świadka Ł. J., w całokształcie ich oceny trafnie stały się podstawą ustalenia wykonania umowy zgodnie ze złożonymi zamówieniami i ustaloną ceną. Jak już wskazano wyżej ustalenia
te i ocenę dowodów Sąd Apelacyjny przyjął za własną. Zbędne jest zatem na powyższe okoliczności przeprowadzanie dowodu z opinii biegłego, skoro miałby on w istocie służyć poszukiwaniu dokumentów, zaprzeczających treści tych, które strona powodowa przedstawiła do sprawy (mając na uwadze, że dostarczone elementy zbrojeniowe zostały zabudowane).

Wbrew zarzutom apelującego, uzasadnienie sporządzone przez Sąd I instancji zawiera wszystkie niezbędne elementy, w tym ustalenia faktyczne dotyczące powstania wierzytelności objętych pozwem,
a lektura uzasadnienia wyroku Sądu Okręgowego, wskazuje na to, że nie ma miejsca sprzeczność w jego treści, która uniemożliwiałyby kontrolę instancyjną. Okoliczność, że w uzasadnieniu rozważono szeroko różne aspekty prawne dotyczące art. 546 § 1 k.s.h. oraz konsekwencje prawne zapisu zawartego w ust. 7.2 planu podziału – także nie oznacza istnienia sprzeczności.

Dodać należy, że art. 328 § 2 k.p.c. w zw. z art. 391 § 1 k.p.c. może dawać podstawy do oceny, że kontrola instancyjna nie jest możliwa, gdy uzasadnienie zaskarżonego wyroku nie zawiera wszystkich koniecznych elementów, bądź zawiera takie braki, które taką kontrole odwoławczą uniemożliwiają, w żadnej mierze nie zawiera uzasadnienie zaskarżonego wyroku (por. np. orzeczenia Sądu Najwyższego: z dnia 8 października 1997 r., I CKN 312/97, z dnia
19 lutego 2002 r., IV CKN 718/00, z dnia 18 marca 2003 r., IV CKN 11862/00, z dnia 20 lutego 2003 r., I CKN 65/01, z dnia 22 maja 2003 r., II CKN 121/01 – Lex i Legalis i z dnia 10 listopada 1998 r., III CKN 792/98,OSNC 1999, nr 4, poz. 83).

Mając powyższe na uwadze Sąd Apelacyjny oddalił apelację pozwanego jako bezzasadną na podstawie art. 385 k.p.c.

Rozstrzygnięcie o kosztach postępowania apelacyjnego oraz kasacyjnego oparte jest na zasadzie wynikającej z art. 98 k.p.c.
i obejmuje koszty zastępstwa radcowskiego poniesione przez stronę powodową, wyliczone zgodnie ze stawkami wynikającymi
z Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (t. jedn. Dz. U. z 2013 r., poz. 490
z póź. zm.) wg § 6 pkt 7 w zw. z § 12 ust. 1 pkt 2 oraz Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. 2015.1804 z póź. zm.) wg. § 2 pkt 7 w zw. z § 10 ust. 4 pkt 1.

SSA Grażyna Demko SSA Małgorzata Moskwa SSA Jan Dela