Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 18 stycznia 2019 r.

Sąd Apelacyjny w Warszawie VII Wydział Gospodarczy w składzie:

Przewodniczący:SSA Tomasz Wojciechowski

Sędziowie:SA Anna Rachocka

SO del. Tomasz Szczurowski (spr.)

Protokolant:sekr. sądowy Marta Kłoskowska

po rozpoznaniu w dniu 18 stycznia 2019 roku w Warszawie na rozprawie sprawy

z powództwa Banku (...) S.A. w W.

przeciwko M. K.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanego

od wyroku Sądu Okręgowego w Warszawie

z dnia 23 lutego 2017 r., sygn. akt XVI GC 415/15

oddala apelację.

Sygn. akt VII AGa 496/18

UZASADNIENIE

Powód Bank (...) spółka akcyjna z siedzibą w W. pozwem z dnia 23 kwietnia 2015 r. domagał się zasądzenia od pozwanego M. K. kwoty 496.203,31 zł wraz z ustawowymi odsetkami liczonymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty oraz kosztami postępowania, w tym kosztami zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W odpowiedzi na pozew z dnia 09 lipca 2015 r., pozwany wniósł o oddalenie powództwa w całości, zasądzenie od powoda kosztów procesu.

Wyrokiem z dnia 23 lutego 2017 r. Sąd Okręgowy w Warszawie zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 496.203,31 zł wraz z odsetkami ustawowymi od dnia 23 kwietnia 2015 r. do dnia 31 grudnia 2015 r. i odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 01 stycznia 2016 r. do dnia zapłaty (pkt 1) oraz kwotę 32.028,00 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania, w tym kwotę 7.200,00 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego (pkt 2).

Powyższy wyrok zapadł w oparciu o następujące ustalenia faktyczne i wywody prawne.

W dniu 02 grudnia 2013 r., w ramach prowadzonej przez każdego z podmiotów działalności gospodarczej, Bank (...) S.A. z siedzibą w W. (dalej: „powód”) zawarł z (...) S.A. z siedzibą w L. (dalej: „klient”) umowę faktoringową nr (...), zmienioną Aneksem nr (...) z dnia 11 kwietnia 2014 r. Na podstawie umowy faktoringowej powód nabył od klienta celem finansowania bezsporne, zbywalne oraz nieobciążone wierzytelności w stosunku do M. K., prowadzącego działalność gospodarczą pod nazwą K. M. (...) (...). Pozwany współpracował z (...) S.A od 2007 r., poprzez wzajemne zlecanie sobie usług. Klient swoje świadczenia finansowe względem pozwanego spełniał do faktora, z którym pozwany zawarł umowę faktoringu.

Przedmiotem umowy było nabywanie wierzytelności, administrowanie nimi, finansowanie nabytych wierzytelności (§1 ust. 1 oraz ust. 2 pkt 2).

W ramach umowy klient oświadczył, że wierzytelności objęte umową są bezsporne, nieobciążone i przysługują wyłącznie jemu (§2 ust. 1). Gwarantował także, że wszystkie faktury którymi udokumentowane są wierzytelności będące przedmiotem nabycia przez faktora (powoda) będą sporządzone zgodnie z obowiązującymi przepisami, umową handlową, wskazywać konkretny dzień płatności poprzez podanie daty lub terminu płatności, zawierać adnotację, której tekst został szczegółowo określony w liście kontrahentów, informującą że wierzytelność wynikająca z danej faktury została przeniesiona na faktora a zapłaty za nią kontrahent (pozwany) powinien dokonać na rachunek faktora […] (§2 ust. 2 umowy).

Zgodnie z treścią zawiadomienia dłużnika (załącznik nr 5 do umowy), na fakturach powinna znajdować się adnotacja o faktoringu oraz numer rachunku do spłaty (...) (...). Brak adnotacji o nowym wierzycielu nie zwalniał kontrahenta – pozwanego z obowiązku zapłaty wierzytelności na wskazany rachunek bankowy.

Zgodnie z § 4 umowy faktoringu z dniem jej podpisania nastąpiło nabycie przez faktora (powoda) wszystkich istniejących wierzytelności w stosunku do kontrahentów objętych umową, jak również praw do wszystkich przyszłych wierzytelności w stosunku do kontrahentów objętych umową, których nabycie następują z chwilą powstania tychże wierzytelności. Za datę powstania wierzytelności strony umowy uznały datę wystawienia faktury VAT lub spełnienia przez klienta świadczenia niepieniężnego na rzecz kontrahenta, w zależności od tego która z tych dat jest wcześniejsza.

Strony umowy ustaliły w § 12 umowy, że na wniosek klienta faktor może dokonać cesji zwrotnej wierzytelności przed terminem jej płatności lub po tym terminie, z zastrzeżeniem, że w przypadku wierzytelności finansowanych cesja zwrotna może nastąpić po zwrocie przez klienta wypłaconej zaliczki z tytułu danej wierzytelności.

W dniu 03 grudnia 2013 r. pozwany M. K. odebrał, podpisał, opatrzył pieczęcią firmową oraz przyjął do stosowania zawiadomienie o przelewie wierzytelności (...) S.A. wszystkich istniejących wierzytelności oraz tych, które będą przysługiwały (...) S. A. wobec pozwanego M. K. w przyszłości.

W związku z zawartą umową faktoringu (...) S. A. przedstawił powodowi faktury za usługi wykonane na rzecz pozwanego M. K., które zostały potwierdzone fakturami VAT:

1)  nr FV (...) z dnia 13 marca 2014 r. na kwotę 178.350,00 zł tytułem robót ogólnobudowlanych w P. wg zlecenia, płatną do dnia 11 czerwca 2014 r. wraz z protokołem odbioru wykonanych robót z dnia 13 marca 2014 r. oraz zestawieniem wykonanych robót, podpisanymi przez pracowników klienta i przez pozwanego M. K.,

2)  fakturą VAT nr (...) z dnia 13 marca 2014 r. na kwotę 221.550,00 zł tytułem prac budowlanych wg umowy z dnia 03 grudnia 2013 r., płatną do dnia 11 czerwca 2014 r. wraz z protokołem odbioru wykonanych robót w R. z dnia 13 marca 2014 r.,

3)  fakturą VAT nr (...) z dnia 17 marca 2014 r. na kwotę 110.085,00 zł tytułem prac budowlanych wg umowy z dnia 15 stycznia 2014 r., płatną w terminie do 15 czerwca 2014 r. wraz z protokołem odbioru wykonanych robót z dnia 17 marca 2014 r. oraz zestawieniem wykonanych robót.

Ww. faktury obejmowały wierzytelności objęte umową faktoringu z dnia 02 grudnia 2013 r., w momencie wystawienia oryginałów ww. faktur, pozwany otrzymywał jej kopię. Na wskazanych fakturach został podany numer rachunku bankowego faktora - Banku (...), zgodny z zawartą umową faktoringową.

Następnie ww. faktury były przedstawiane do faktora, i na drukowanych ich kopiach dla faktora była dopisywana adnotacja do wiadomości Banku (...) o objęciu wierzytelności umową faktoringu. Powyższe oznaczało, że (...) S. A. potwierdzał wobec faktora istnienie wierzytelności wynikających z ww. faktur.

Pracownik banku kontaktował się z osobą upoważnioną przez (...) S. A. w umowie faktoringowej M. Z. w celu potwierdzenia prawidłowości i wymagalności poszczególnych faktur objętych umową. Sprawdzany był fakt wystawienia faktur przez klienta w stosunku do kontrahenta (podpisy na fakturach). Każda z faktur objęta umową faktoringu była podpisana zarówno przez (...) S.A. oraz pozwanego M. K..

Pozwany M. K. dnia 12 marca 2014 r. dokonał płatności za fakturę „FV-1 NW” w kwocie 240.000,00 zł (dwieście czterdzieści tysięcy złotych), tytułem (...) na rzecz faktora.

Pismem z dnia 08 października 2014 r. powód wypowiedział (...) S. A. umowę faktoringu z zachowaniem 30-dniowego okresu wypowiedzenia, jednocześnie wzywając do zapłaty w terminie 7 dni kwoty 671.864,60 zł oraz 192.869,11 euro z tytułu wypłaconych zaliczek oraz opłat za prowadzenie umowy faktoringu i odsetek. Klient nie zapłacił kwoty wskazanej w wezwaniu.

Przed wypowiedzeniem umowy faktoringu w dniu 20 lipca 2014 r. powód wysłał do pozwanego ostateczne wezwanie do zapłaty w dniu 20 lipca 2014 r. na kwotę 509.985,00 zł w związku z brakiem zapłaty wymagalnych wierzytelności powoda. Kolejne wezwanie do zapłaty zostało wysłane przez powoda do pozwanego w dniu 11 września 2014 r. na kwotę 509.985,00 zł.

Pozwany w odpowiedzi na wezwanie wskazał, że dokonał w dniu 31 maja 2014 r. kompensaty wierzytelności spółki (...) S.A. z wierzytelnościami pozwanego w łącznej kwocie 561.827,80 zł, które wynikały z faktur wystawionych przez pozwanego w stosunku do (...) S. A. (...) na kwotę 442.800,00 zł pkobp wb.37 poz. 2 12/03/2014 na kwotę 94.003,54 i sgb wb 46 część 27/03/2014 na kwotę 25.024,26 zł

(...) S.A. zwrócił oświadczenie pozwanego o potrąceniu ze wskazaniem, że wierzytelności nim objęte są własnością M. Bank i to do niego powinny być kierowane takie oświadczenia.

W dniu 30 marca 2015 r. powód dokonał potrącenia wymagalnych wierzytelności powoda potwierdzonych fakturą VAT nr (...) z dnia 13 marca 2014 r. w kwocie 178.350,00 zł nabytych na podstawie umowy faktoringu w stosunku do pozwanego z wierzytelnością pozwanego z tytułu umowy rachunku bankowego i wybranych usług z dnia 22 marca 2010 r. w wysokości 13.781,69 zł, która znajdowała się na rachunku bankowym pozwanego. Na skutek ww. potrącenia wymagalna wierzytelność powoda w stosunku do pozwanego z tytułu ww. faktury zmniejszyła się do kwoty 164.568,31 zł.

W dniu 06 lipca 2015 r. pozwany wysłał do (...) S. A. pismo zawierające oświadczenie o potrąceniu należności wynikających z faktur objętych umową faktoringową (i co do których pozwany składał oświadczenie o potrąceniu w dniu 31 maja 2014 r.) z wierzytelnościami pozwanego, mających wynikać z faktur (...) z dnia 13/06/2013 oraz z faktury (...) z dnia 19/09/2013 w łącznej kwocie 561.827,80 zł. (...) S. A. uznał złożone oświadczenie o potrąceniu za nieskuteczne. Wskazał, że towar objęty ww. fakturami nie został dostarczony spółce (...) S.A.

Sąd Rejonowy (...) w P., XI Wydział Gospodarczy do spraw Upadłościowych i Naprawczych, postanowieniem z dnia 23 lipca 2015 r., wydanym w sprawie o sygnaturze akt XI GU 167/15, ogłosił upadłość dłużnika (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w L., wpisanej do Krajowego Rejestru Sądowego pod numerem KRS (...), obejmującą likwidację majątku dłużnika. Obecnie sprawa prowadzona jest pod sygnaturą XI GUp 106/15.

W dniu 15 października 2015 r. pozwany złożył do Syndyka Masy Upadłości (...) S.A. w upadłości likwidacyjnej, kolejne oświadczenie o potrąceniu należności w stosunku do klienta (...) S. A. wraz z częściowym cofnięciem oświadczenia o potrąceniu z lipca 2015 r., tym razem pozwany złożył oświadczenie o potrąceniu wierzytelności w kwocie 252.146,75 zł, „z moimi zobowiązaniami wobec spółki (...) S.A. w upadłości likwidacyjnej, reprezentowanej przez Syndyka masy upadłości (…), wynikającymi z części faktury nr: (...) z dnia 13.03.2014 r. w kwocie 73.796,75 zł oraz faktury nr: (...) z dnia 13 marca 2014 w kwocie 178 350,00 zł. Wskutek ww. potrącenia obie wierzytelności umorzyły się wzajemnie”.

W dniu 17 listopada 2015 r. pozwany w postępowaniu o sygn. akt XI GUp 106/15 obejmującym likwidację majątku dłużnika dokonał zgłoszenia wierzytelności na kwotę 3.366,000,08 zł do upadłego klienta wskazując na złożone do syndyka oświadczenie o potrąceniu z dnia 15 października 2015 r. oraz do (...) S. A. oświadczenie o potrąceniu z dnia 06 lipca 2015 r.

Należności wynikające z: faktury nr (...) w kwocie 164.568,31 zł; faktury nr (...) w kwocie 221.550,00 zł, faktury nr (...) w kwocie 110.085,00 zł (łącznie w kwocie 496.203,31 zł) nabyte w stosunku do pozwanego M. K. na podstawie umowy faktoringu z dnia 03 grudnia 2013 r. nie zostały uiszczone przez pozwanego zarówno na rzecz powoda, jak i na rzecz (...) S. A.

Powyższy stan faktyczny Sąd Okręgowy ustalił na podstawie dokumentów prywatnych, których prawdziwość nie budziła wątpliwości Sądu. Nadto ustalenia faktyczne zostały dokonane w oparciu o zeznania świadków M. Z., A. B.. Zeznania świadków były spójne i przekonujące w zakresie dotyczącym zawarcia przez powoda z (...) S. A. umowy faktoringowej, faktu zawiadomienia o umowie faktoringu pozwanego, braku spłaty wierzytelności objętych żądaniem pozwu przez pozwanego zarówno na rzecz powoda, jak i spółki (...) S. A. Ww. świadkowie zgodnie zeznali, że pozwany wiedział o zawartej umowie faktoringowej pomiędzy (...) S. A., a powodem, a tym samym wiedział o obowiązku regulowania należności na rzecz powoda na podstawie faktur dokumentujących wierzytelności spółki (...) S.A. w stosunku do pozwanego istniejące i powstałe (przyszłe) po dacie jej zawarcia.

Sąd Okręgowy nie dał wiary zeznaniom świadka I. S. (1), w zakresie, w jakim podała, że pozwany nie był zawiadomiony o umowie faktoringu zawartej przez (...) S. A. z powodem w dniu 02 grudnia 2013 r. Zeznanie te, zdaniem Sądu Okręgowego, są sprzeczne z pozostałym materiałem dowodowym, przeczy temu stanowisku świadka treść dokumentów w szczególności podpisane przez pozwanego zawiadomienie o zawartej przez powoda i (...) S. A. umowie faktoringu z dnia 03 grudnia 2013 r. Należy także wskazać, że na każdej z faktur objętych umową faktoringu (w tym faktur objętych niniejszym postepowaniem) był zamieszczony prawidłowy numer rachunku bankowego faktora, ustalony do wpłat zgodnie z umową faktoringu. Sąd Okręgowy dał wiarę oświadczeniu świadka, że pozwany nie zapłacił faktur objętych przedmiotem postępowania. Okoliczność, ta została także potwierdzona dołączonymi do akt dokumentami zarówno przez pozwanego w postaci składanych trzykrotnie oświadczeń o potrąceniu wierzytelności pozwanego, jak i potwierdzają ją zeznania ww. świadka A. B..

Sąd Okręgowy dał wreszcie ograniczoną wiarę zeznaniom M. K., słuchanego w charakterze strony. Pozwany zeznawał niespójnie – przyznając z jednej strony, że dokument zawiadomienia o cesji podpisany został przez niego w dniu 03 grudnia 2013 r. a jednocześnie, że o faktoringu dowiedział się dopiero w sierpniu następnego roku lub z pisma powoda. Pozwany nie był w stanie konkretnie wskazać jakie wierzytelności miał wobec (...) w 2014 r., które nadawałyby się do potrącenia oraz czy takie potrącenie rzeczywiście miało miejsce – zasłaniając się tym, że to księgowa wysyłała oświadczenia o potrąceniu.

Jednocześnie Sąd Okręgowy zaznaczył, że pismem, które wpłynęło do Sądu w dniu 16 lutego 2017 r. - po zamknięciu rozprawy Prokura Niestandaryzowany Sekurytyzacyjny Fundusz Inwestycyjny Zamknięty z siedzibą we W. złożył wniosek o wstąpienie do postępowania w miejsce strony powodowej. Sąd Okręgowy zaznaczył jednak, że zgodnie z art. 192 pkt 3 k.p.c. zbycie w toku sprawy prawa objętego sporem nie ma wpływu na dalszy bieg sprawy, nabywca może jednak wejść na miejsce zbywcy za zezwoleniem strony przeciwnej. Oznacza to, że aby wstąpić skutecznie do postępowania nowy wierzyciel musi złożyć stosowny wniosek przed zamknięciem rozprawy, a przeciwnik na powyższe w sposób wyraźny wyrazić zgodę. W niniejszej sprawie przed zamknięciem rozprawy nabywca wierzytelności nie zgłosił skutecznego wniosku, a pozwany wobec braku wniosku zgłoszonego przed Sądem do zamknięcia rozprawy nie mógł się, co do niego wypowiedzieć. Przytoczony art. 192 pkt. 3 k.p.c. uzależnia - expressis verbis - powstanie wskazanego w nim skutku procesowego w postaci zmiany podmiotu dotychczas występującego w sprawie od zezwolenia strony przeciwnej. Brak zgody powoduje, że postępowanie może być kontynuowane tylko w dotychczasowej konfiguracji procesowej.

Następnie Sąd Okręgowy wskazał, że powództwo zasługiwało na uwzględnienie w całości.

Sąd Okręgowy zaznaczył, że zgodnie z postanowieniami umowy faktoringu z dniem jej podpisania nastąpiło nabycie przez faktora (powoda) wszystkich istniejących wierzytelności w stosunku do kontrahentów objętych umową, jak również praw do wszystkich przyszłych wierzytelności w stosunku do kontrahentów objętych umową, których nabycie następowało z chwilą powstania tychże wierzytelności. Za datę powstania wierzytelności strony umowy uznały datę wystawienia faktury VAT lub spełnienia przez klienta świadczenia niepieniężnego na rzecz kontrahenta, w zależności od tego która z tych dat jest wcześniejsza. (...) S. A. objętym niniejszą umową faktoringu był pozwany M. K.. Z tego też względu w ocenie Sądu Okręgowego wierzytelności wynikające z: faktury nr (...) w wysokości 164.568,31 zł; faktury nr (...) w wysokości 221.550,00 zł, faktury nr (...) w wysokości 110.085,00 zł, tj. łącznie kwoty 496.203,31 zł zostały skutecznie nabyte przez powoda.

Zdaniem Sądu Okręgowego zarzut pozwanego dotyczący braku legitymacji powoda był niezasadny. Fakt wypowiedzenia umowy faktoringu przez powoda spółce (...) S.A nie spowodował, że faktor utracił uprawnienie dochodzenia nabytych wierzytelności w stosunku do kontrahenta klienta. Postanowienia przedmiotowej umowy faktoringu nie zawierały warunku rozwiązującego. Zgodnie z umową w przypadku braku zapłaty nabytych przez powoda wierzytelności przez pozwanego powód stosownie do § 8 pkt. 6 umowy miał uprawnienie żądać od klienta – (...) S. A. wypłaconych zaliczek wraz z należnymi dla faktora odsetkami. Jedynie w sytuacji, gdy klient zapłaciłby na rzecz powoda wszelkie należności (zaliczki, odsetki, koszty umowy faktoringu) powód był zobowiązany do dokonania cesji zwrotnej wierzytelności na rzecz klienta. Jest bezsporne, że powód nie dokonał zwrotnej cesji wierzytelności na rzecz (...) S. A. Powyższe zdaniem Sądu Okręgowego oznacza, że podniesiony przez pozwanego zarzut braku legitymacji czynnej nie zasługiwał na uwzględnienie.

W przekonaniu Sądu Okręgowego również kolejne zarzuty podniesione przez pozwanego nie zasługiwały na uwzględnienie. Pozwany wbrew jego stanowisku reprezentowanemu w sprawie został zawiadomiony o zawartej umowie faktoringu w dniu 03 grudnia. 2013 r., jak również o tym, że zapłata za wszystkie wierzytelności (...) S.A. miała być uiszczana na rzecz Banku (...) S. A. na rachunek bankowy o nr (...) (...) Pozwany przesłuchiwany w charakterze strony potwierdził, że otrzymał zawiadomienie o ww. umowie faktoringu. Podpisał zawiadomienie z dnia 03 grudnia 2013 r.

Pomimo wskazanego zawiadomienia pozwany podnosił, że nie wiedział o cesji wierzytelności z nich wynikających, bo kopie faktur, które otrzymał do zapłaty od spółki (...) S. A. nie zawierały adnotacji o tym, że zostały objęte przedmiotową umową faktoringu. W ocenie Sądu Okręgowego okoliczność, ta nie wpływała w żaden sposób na obowiązek pozwanego M. K. zapłaty należności wynikających z tych faktur na rzecz faktora – powoda. W każdej fakturze otrzymanej przez pozwanego został wskazany rachunek faktora nr (...) (...) Zgodnie z treścią zawiadomienia z dnia 03 grudnia 2013 r., którego otrzymanie pozwany pokwitował „brak adnotacji nie zwalniał pozwanego z obowiązku zapłaty na ww. rachunek, a płatności powinny wpłynąć na rachunek Banku najpóźniej w dniu, w którym przypada termin płatności.

Należy także zdaniem Sądu Okręgowego wskazać, że o tym, iż pozwany wiedział o cesji przyszłych wierzytelności (...) S. A. na rzecz powoda świadczy to, że po dacie otrzymania ww. zawiadomienia o zawartej umowie faktoringu pozwany dokonywał płatności na rzecz faktora.

Ponadto trzeba zauważyć, że podnoszony przez pozwanego zarzut miałby znacznie dla podejmowanej przez niego obrony, o ile pozwany wykazałby, że z uwagi na brak zawiadomienia dokonał płatności za przedmiotowe faktury na rzecz (...) S.A. Okoliczność taka nie nastąpiła, w sprawie było bezsporne, że pozwany M. K. nie zapłacił za faktury objęte żądaniem, ani na rzecz (...) S.A. ani na rzez powoda. Zatem podane twierdzenie w odpowiedzi na pozew „pozwany nie posiadał wiedzy, iż sporne faktury są objęte faktoringiem, stąd płatności pozwanego wprost na konto spółki (...) S.A.” było nieprawdziwe oraz niepoparte żadnym środkiem dowodowym. Wręcz przeciwnie pozwany podnosząc, że złożył w okresie od maja 2014 r. do października 2015 r. trzykrotnie oświadczenia o potrąceniu przyznawał, że przedmiotowe wierzytelności istniały i nie zostały zapłacone przez pozwanego.

Następnie Sąd Okręgowy wskazał, że niezrozumiałe było twierdzenie pozwanego, iż powód nie udowodnił wierzytelności objętych żądaniem pozwu, ponieważ nie przedstawił umów o roboty budowlane zawartych pomiędzy pozwanym, a (...) S.A. Do każdej z faktur objętych umową faktoringu zostały dołączone protokoły odbioru prac oraz zestawienia wykonanych prac odebranych przez pozwanego, za które zostały wystawione przedmiotowe faktury. Każdy z protokołów odbioru prac, każde zestawienie, jak i każda z faktur została odebrana i podpisana przez pozwanego M. K..

Wreszcie zdaniem Sądu Okręgowego nie zasługiwał na uwzględnienie także podniesiony przez pozwanego zarzut potrącenia dochodzonej przez powoda wierzytelności z wierzytelnościami pozwanego. Dłużnik może podnosić wobec faktora (nowego wierzyciela) zarzuty wynikające ze stosunku cedenta z cesjonariuszem (art. 513 k.c.), istniejące do chwili powzięcia wiadomości o umowie faktoringu. Późniejsze czynności prawne podejmowane z pierwotnym wierzycielem nie mają już wpływu na zakres odpowiedzialności dłużnika wobec faktora. Na gruncie tego ostatniego przepisu zdaniem Sądu Okręgowego nie ulega wątpliwości, że dłużnik powinien oświadczenie o potrąceniu złożyć cesjonariuszowi (faktorowi), a nie cedentowi (faktorantowi). Oświadczenia pozwanego były jednak złożone cedentowi - Spółce (...) S. A, jej syndykowi, a nie cesjonariuszowi i już tylko z tego względu nie mogły wywołać skutku prawnego.

Pomimo tego, że powołane oświadczenia pozwanego o potrąceniu z uwagi na ich złożenie przez pozwanego cedentowi były bezskuteczne, a procesowy zarzut potrącenia bezzasadny dodatkowo Sąd Okręgowy wskazał, że odnośnie wierzytelności pozwanego wskazanych w oświadczeniu z dnia 31 maja 2014 r. pozwany nie wykazał ich istnienia, jak i dat powstania tj. nie wykazał, iż mogły stanowić przedmiot zarzutu potrącenia stosownie do treści art. 513 § 2 k.c.

Dokonując wykładni art. 513 § 2 k.c. Sąd Okręgowy przywołał stanowisko Sądu Najwyższego zawarte w orzeczeniu z dnia 9 maja 2003 r. (V CKN 218/01, OSN 2004, nr 7 - 8, poz. 118), zgodnie z którym dłużnik cedowanej wierzytelności nie może potrącić na podstawie art. 513 § 1 i 2 k.c. swojej wierzytelności powstałej już po otrzymaniu zawiadomienia o przelewie z wierzytelnością, która była przedmiotem cesji dokonanej przez faktoranta (cedenta) na rzecz faktora (cesjonariusza). W ocenie Sądu Okręgowego nie ma podstaw do odstąpienia od normy art. 513 § 2 k.c. w przypadku cesji wierzytelności przyszłych. Dłużnik może więc przedstawić cesjonariuszowi do potrącenia tylko te wierzytelności wobec cedenta, które nabył do powzięcia wiadomości o przelewie, nawet jeżeli będą wymagalne później, ale tylko wówczas, gdy staną się one wymagalne przed przyszłą wierzytelnością, będącą przedmiotem przelewu.

Mając powyższe na uwadze należy wskazać, że oświadczeniem z dnia 09 lipca 2015 r. nie mogła zostać objęta wierzytelność pozwanego wynikająca z faktury FV KN 4/09/2013, która stała się wymagalna w dniu 31 sierpnia 2014 r., a tym samym po powstaniu wierzytelności powoda, objętych niniejszym postępowaniem (13 marca 2014 r. i 17 marca 2014 r. (k. 222, k. 232) Powyższe wskazuje, na to, że również z podanego względu złożone oświadczenie było nieskuteczne.

Mając powyższe na uwadze Sąd Okręgowy uwzględnił powództwo w całości zasądzając

Mając zaś na uwadze skierowane do pozwanego wezwania do zapłaty oraz datę wymagalności roszczeń określoną w fakturach objętych żądaniem pozwu, Sąd Okręgowy uznał za zasadne żądanie powoda w zakresie odsetek od należności głównej od dnia wniesienia pozwu tj. od dnia 23 kwietnia 2015 r. do dnia zapłaty.

O kosztach procesu Sąd Okręgowy orzekł na podstawie art. 98 §1 i 3 k.p.c.

Pozwany M. K. zaskarżył powyższy wyrok w całości apelacją. Zaskarżonemu wyrokowi zarzucił:

1.  błąd w ustaleniach faktycznych Sądu, przyjętych za podstawę rozstrzygnięcia, polegający na błędnym ustaleniu, że w dniu 03 grudnia 2013 r. na podstawie umowy faktoringowej nr: (...), powód nabył od spółki (...) S.A. z siedzibą w L., celem finansowania bezsporne, zbywalne, nieobciążone, wierzytelności w stosunku do pozwanego i pomięcie przez Sąd faktu, że wierzytelności z faktury nr: FV (...), (...), (...) w dniu 03 grudnia 2013 r. jeszcze nie powstały, ponieważ przedmiotowe faktury zostały wystawione dopiero w miesiącu marcu 2014 r., co doprowadziło do błędnych ustaleń i pominięcia faktu, że w dniu 02 grudnia 2013 r. nastąpiła cesja przyszłych i nieskonkretyzowanych ani w umowie faktoringu ani w zawiadomieniu z dnia 03 grudnia 2013 r. wierzytelności, co w konsekwencji doprowadziło do wydania krzywdzącego dla pozwanego wyroku, nieustalenia istoty sprawy, oraz do naruszenia art. 233 k.p.c. w tym zakresie;

2.  błąd w ustaleniach faktycznych Sądu, przyjętych za podstawę rozstrzygnięcia, polegający na błędnym uznaniu, że przedmiotowe faktury, obejmowały wierzytelności objęte umową faktoringu z dnia 03 grudnia 2013 r. pomimo faktu, że faktury nr: FV (...), (...), (...) w dniu 03 grudnia 2013 r. jeszcze nie powstały, a zatem wierzytelności w dniu 03 grudnia 2013 r. nie istniały, oraz z uwagi na brak ich skonkretyzowania w umowie faktoringu oraz zawiadomieniu z dnia 03 grudnia 2013 r., co doprowadziło do zasądzenia spornej kwoty od pozwanego na rzecz powoda;

3.  błąd w ustaleniach faktycznych Sądu, poprzez błędne przyjęcie tj. wbrew treści przedmiotowego pozwu oraz wbrew zebranemu w sprawie materiałowi dowodowemu tj. wydrukom z dnia 13 marca 2014 r. i 17 marca 2014 r. powoda potwierdzającym rzekome przeprowadzenie rozmowy przez A. J. z M. K., oraz zawiadomieniu o faktoringu z dnia 03 grudnia 2013 r. co doprowadziło do błędnego ustalenia, że spółka (...) S.A. potwierdzała wobec powoda istnienie wierzytelności, a w imieniu spółki (...) S.A. wierzytelności te potwierdzał M. Z., pomimo faktu, że powód w pozwie i załączonych tam dowodach wykazywał, że w dniu 13 marca 2014 r. oraz 17 marca 2014 r. pracownik powoda kontaktował się z M. K. pod nr tel.: (...) celem potwierdzenia istnienia wierzytelności, oraz pomimo zeznań M. Z., że nr tel. (...) należy do niego oraz, że nie został on upoważniony przez M. K. do składania żadnych oświadczeń woli, a także pomimo treści zawiadomienia o faktoringu z dnia 03 grudnia 2013 r. z którego wynika, że powód został upoważniony przez (...) S.A. i pozwanego do bezpośrednich kontaktów z pozwanym, celem potwierdzenia istnienia wierzytelności oraz uzgadniania salda należności, co w konsekwencji doprowadziło do wydania krzywdzącego wyroku dla pozwanego a także naruszenia art. 233 k.p.c.

4.  błąd w ustaleniach faktycznych Sądu, i uznanie wbrew załączonemu przez pozwanego potwierdzeniu przelewu z dnia 12 marca 2014 r, że pozwany dokonał płatności na fakturę „FV -1 NW”, co było niemożliwe, bowiem sporna faktura z nr 1 nie istniała w dniu 12 marca 2014 r. bowiem została wystawiona dnia następnego, zatem przelew dotyczył wcześniejszego zadłużenia, oraz pominięcie w ustaleniach Sądu, że pozwany regulował płatności do spółki (...) S.A. również na rachunek (...) 0000 0000 2596 wskazany w zawiadomieniu o faktoringu z dnia 03 grudnia 2013 r., jako rachunek spółki w płatnościach faktur nie objętych faktoringiem, a w konsekwencji do naruszenia art. 233 k.p.c. w tym zakresie i wydania krzywdzącego dla strony pozwanej wyroku;

5.  błąd w ustaleniach faktycznych poczynionych przez Sąd, i ustalenie, że spółka (...) S.A. uznała jako nieskuteczne potrącenie złożone przez pozwanego w dniu 06 lipca 2015 r., ponieważ towar objęty fakturami nie został doręczony do spółki (...) S.A., a pomimo przedłożenia przez pozwanego podpisanych faktur nr (...). (...) oraz 4/09/2013 wraz z podpisanymi protokołami odbioru towaru, co w konsekwencji doprowadziło również do naruszenia art. 498 k.c. i dalszych;

6.  błędne ustalenie stanu faktycznego w zakresie zeznań świadków M. Z. i A. B., i uznanie na podstawie ich zeznań, że pozwany wiedział o obowiązku regulowania spornych faktur do powoda, wbrew umowie faktoringu oraz wbrew zawiadomieniu o faktoringu, na podstawie których Sąd pominął fakt, że przelew dotyczył wierzytelności przyszłych i nieskonkretyzowanych, co doprowadziło do nieustalenia istoty sprawy i wydania krzywdzącego wyroku dla pozwanego;

7.  błędne ustalenie stanu faktycznego w zakresie zeznań I. S. (1) i pozwanego, w zakresie ustalenia, że zeznania świadka i strony pozwanej są sprzeczne z zebranym materiałem dowodowym co do twierdzeń, że pozwany nie został zawiadomiony o umowie faktoringu, wbrew umowie faktoringu oraz wbrew zawiadomieniu o faktoringu, na podstawie których Sąd pominął fakt, że przelew dotyczył wierzytelności przyszłych i nieskonkretyzowanych, co doprowadziło do nieustalenia istoty sprawy i wydania krzywdzącego wyroku dla pozwanego;

8.  naruszenie przepisu postępowania tj. art. 233 § 1 k.p.c. poprzez przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów i błędne uznanie, że zgodnie z umową faktoringu z dniem jej podpisania nastąpiło nabycie przez faktora (powoda) wszelkich istniejących wierzytelności w stosunku do kontrahentów objętych umową, jak również praw do wszystkich przyszłych wierzytelności w stosunku do kontrahentów objętych umową, których nabycie następowało z chwilą powstania tychże wierzytelności, pomimo faktu, że w umowie faktoringu nr (...), nie było wskazanych ani danych kontrahentów, ani określonych wierzytelności, nie było tam wskazanych również danych pozwanego, które to uchybienie mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy i błędne wyciągniecie wniosków, że doszło do skutecznego nabycia przez powoda spornych faktur w chwili ich powstania, wbrew art. 510 k.c.

9.  przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów w zakresie zeznań pozwanego, umowy faktoringu nr (...), oraz zawiadomienia o faktoringu z dnia 03 grudnia 2013 r., i błędne przyjęcie na ich podstawie, że pozwany został skutecznie powiadomiony o cesji spornych faktur i wiedział o cesji i które to uchybienie mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy,

10.  przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów w zakresie uznania przez Sąd, że pozwany wiedział o cesji przyszłych wierzytelności (...) S.A., na rzecz powoda, a o tym świadczy, że po dacie otrzymania ww. zawiadomienia o zawartej umowie faktoringu pozwany dokonywał płatności na rzecz faktora, a według pozwanego i świadka I. S. (1), spółka (...) S.A. posiadała wiele rachunków bankowych, gdzie na każdej z faktur był wskazany inny rachunek bankowy, a co za tym błędne jest danie znaczenia temu dowodowi w sposób ustalony przez Sąd, które to uchybienie mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy,

11.  przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów i uznanie przez Sąd, że brak adnotacji na fakturze o faktoringu, nie wpływa na obowiązek pozwanego, bowiem w każdej fakturze otrzymanej przez pozwanego widniał rachunek faktora (...), pomimo faktu, że na fakturze było wskazane, że to rachunek spółki (...) S.A., a nie faktora, oraz wbrew § 2 ust. 2 pkt 1-4 umowy faktoringu nr (...), w której wskazano co winna zawierać każda faktura zarówno w oryginale jak i kopii, którą udokumentowana została wierzytelność będąca przedmiotem nabycia przez faktora, a co za tym idzie pozwany nie został skutecznie zawiadomiony o faktoringu obejmującym przedmiotowe faktury, a które to uchybienie mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy,

12.  naruszenie przepisów prawa materialnego, tj. art. 510 k.c., w związku z art. 512, oraz art. 513 k.c. i 509 k.c. poprzez ich błędne zastosowanie, co doprowadziło do uznania przez Sąd, że wierzytelności wynikające z faktur nr: FV (...), (...), (...), zostały skutecznie nabyte przez powoda, pomimo faktu, że były wierzytelnościami przyszłymi, co doprowadziło do naruszenia art. 510 k.c. i następnych, bowiem zgodnie z tymi przepisami, wierzytelność przyszła może przejść na nabywcę dopiero z chwilą jej powstania, a powyższe wymaganie można uznać za spełnione, gdy umowa dotycząca przelewu wierzytelności przyszłej zawiera dane pozwalające ustalić w chwili zaistnienia określonej wierzytelności, iż to właśnie ona była objęta zawartą wcześniej umową, tj. winna zawierać tytuł powstania wierzytelności oraz osoby dłużnika i wierzyciela, co w mniejszej sprawie nie miało miejsca, bowiem umowa nie zawierała takich danych, a skoro więc umowa faktoringu nr (...), takiego oznaczenia nie zawierała, to skutek rozporządzający w postaci przeniesienia wierzytelności mógł nastąpić dopiero w chwili wykupu wierzytelności wynikającej z danej faktury, a w rezultacie zawiadomienie o faktoringu pozwanego w dniu 03 grudnia 2013 r. na 3 miesiące przed wystawieniem spornych faktur, nie wywołało skutków przewidzianych w art. 512 i 513 k.c., a co dalej za tym idzie obowiązek spełnienia świadczenia przez pozwanego wobec powoda nie powstał, ponieważ na ww. fakturach nie było zamieszczonych zawiadomień o faktoringu przez (...) S.A. dla pozwanego, co doprowadziło do wydania błędnego wyroku,

13.  naruszenie prawa materialnego, tj. art. 6 k.c. w związku z art. 512 k.c. i 515 k.c., poprzez ich niezastosowanie i brak uznania, że to na powodzie ciąży obowiązek wykazania, że pozwany został zawiadomiony przez (...) S.A. o przelewie wierzytelności objętych fakturami nr: FV (...), (...), (...), bowiem zawiadomienie winno zostać dokonane przez (...) S.A., a nie powoda.

14.  naruszenie przepisów prawa materialnego tj. art. 510 k.c. w związku z art. 512 k.c. i 513 k.c., poprzez ich błędne zastosowanie, i brak uznania zawartej umowy faktoringu nr (...) za nieważną, bowiem umowa faktoringu nr (...) załączona do pozwu, nie zawierała istotnych postanowień umowy tj. nie zawierała danych dłużników, ani danych jakie wierzytelności miałyby zostać przenoszone i tym samym powód nie wykazał swojej legitymacji procesowej, powód do pozwu załączył tylko umowę nr (...) wraz z pustymi załącznikami, co w konsekwencji doprowadziło również do naruszenia art. 6 k.c., bowiem na powodzie ciążył obowiązek wykazania zasadności powództwa;

15.  naruszenie przepisu prawa materialnego, tj. art. 6 k.c. poprzez jego niezastosowanie, i brak uznania, że powód winien wykazać swoje roszczenia co do zasady i co do wysokości, a w niniejszej sprawie pozwany w całości kwestionował roszczenie powoda, twierdząc, że nigdy nie został zawiadomiony, że sporne faktury były przedmiotem faktoringu, a powód takiego zawiadomienia nie przedstawił, bowiem załączył do pozwu jedynie nieskuteczne zawiadomienie z dnia 03 grudnia 2013 r., bowiem w tej dacie wierzytelności jeszcze nie powstały i nie były nawet skonkretyzowane, a faktury które były przedstawione do podpisu pozwanemu, takiego zawiadomienia nie zawierały;

16.  naruszenie przepisu art. 498 k.c. w związku z art. 502 k.c. oraz art. 513 k.c. poprzez ich błędne zastosowanie i uznanie, że oświadczenia o potrąceniu z dnia 06 lipca 2015r. oraz 15 października 2015 r. były bezskuteczne, ponieważ winny zostać złożone powodowi a nie spółce (...) S.A., pomimo faktu, że umowa faktoringowa z dnia (...) była nieważna, a także że pozwany nie został skuteczne zawiadomiony o faktoringu, co powoduje, że oświadczenia o potrąceniu zostały złożone przeciwko prawidłowemu podmiotowi;

17.  naruszenie prawa procesowego tj. art. 207 k.p.c. oraz 217 § 2 k.p.c. poprzez dopuszczenie wniosku dowodowego powoda w postaci przesłuchania w charakterze świadka A. B., pomimo jego wcześniejszego oddalenia i pomimo braku zastrzeżenia z art. 162 k.p.c. strony powodowej, co doprowadziło do stanu, że przesłuchanie w charakterze świadka A. B. winno zostać uznane za spóźnione.

Wobec powyższego apelujący wniósł o zmianę zaskarżonego i oddalenie powództwa w całości, ewentualnie o uchylenie wydanego wyroku w zaskarżonej części i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania przez Sąd I instancji, zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów postępowania apelacyjnego według norm przepisanych.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje.

Apelacja jako bezzasadna zasługiwała na oddalenie.

W ocenie Sądu Apelacyjnego zaskarżony wyrok został wydany z poszanowaniem przepisów prawa procesowego, jak również prawidłowo uwzględnienia dyspozycję prawa materialnego. Sąd Okręgowy w szczególności prawidłowo ustalił stan faktyczny, który Sąd Apelacyjny przyjmuje ze swój własny.

Analizując niniejszą sprawę w kontekście zarzutów wywodzonych w apelacji trzeba zaznaczyć, że faktem bezspornym było, iż powód Bank (...) S.A. w W. zawarł z (...) S.A. umowę faktoringową nr (...). Zdaniem Sądu Apelacyjnego Sąd Okręgowy zasadnie ustalił, że przedmiotem tej umowy były również wierzytelności pierwotnego wierzyciela tj. (...) S.A. wobec pozwanego, a wynikające z faktur VAT nr (...). Należy bowiem zaznaczyć, że na podstawie umowy faktoringu powód nabył od klienta celem finansowania bezsporne, zbywalne oraz nieobciążone wierzytelności. W ramach umowy klient oświadczył, że wierzytelności objęte umową są bezsporne, nieobciążone i przysługują wyłącznie jemu (§2 ust. 1). W myśl zaś § 4 ust. 1 umowy faktoringu z dniem jej podpisania nastąpiło nabycie przez faktora (powoda) wszystkich istniejących wierzytelności w stosunku do kontrahentów objętych umową, jak również praw do wszystkich przyszłych wierzytelności w stosunku do kontrahentów objętych umową, których nabycie następuje z chwilą powstania tychże wierzytelności. Za datę powstania wierzytelności strony umowy uznały datę wystawienia faktury VAT lub spełnienia przez klienta świadczenia niepieniężnego na rzecz kontrahenta, w zależności od tego która z tych dat jest wcześniejsza. Okolicznością bezsporną jest, że w dniu zawarcia umowy faktoringu wierzytelności (...) S.A. wobec pozwanego wynikające z faktur VAT nr (...) jest nie istniały. Niemniej powyższa okoliczność nie uniemożliwiała objęcia ich umową faktoringu. Zarówno bowiem w doktrynie, jak i orzecznictwie wskazuje się, że przedmiotem umowy faktoringu może cały kompleks wierzytelności, a w tym także wierzytelności przyszłe. Z taką sytuacją w szczególności mamy do czynienie, gdy w ramach umowy faktoringu dochodzi do tzw. cesji globalnej (tak: G. Kozieł, w: A. Kidyba (red.), Pozakodeksowe umowy handlowe, Warszawa 2013, s. 520, K. Kruczalak, E. Rott-Pietrzyk, w: S. Włodyka (red.), System prawa handlowego. Tom 5. Prawo umów handlowych, Warszawa 2011, s. 471; K. Korus, w: M. Chudzik, I. Karasek, K. Korus, M. Olczyk, M. Porzycki, Obrót wierzytelnościami, Warszawa 2006, s. 87, uchwała Sądu Najwyższego z 19 września 1997 r. III CZP 45/97, OSP 1998, nr 7-8, poz. 137, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 30 stycznia 2003 r., V CKN 345/01, Prawo Bankowe 2004, nr 10, s. 22). Podstawą bowiem do dokonywania obrotu tego typu wierzytelnościami jest wynikająca z art. 353 ¹ k.c. swoboda umów. Powyższe stanowisko zasługuje na pełną aprobatę. Trzeba bowiem zaznaczyć, że za dopuszczalnością objęcia umową faktoringu wierzytelności przyszłych przemawia także cel tej umowy, jak również jej charakter. Umowa faktoringu nie ma bowiem charakteru czynności jednorazowej, ale rodzi istnienie pomiędzy stronami stosunku prawnego o charakterze ciągły. W takiej zaś sytuacji ograniczenie jej zastosowania jedynie do wierzytelności aktualnie istniejących wypaczałoby jej sens gospodarczy. Powyższe zaś dowodzi całkowitej bezzasadności wywodzonego w apelacji zarzutu błędu w ustaleniach faktycznych Sądu Okręgowego, przyjętych za podstawę rozstrzygnięcia, polegającego rzekomo na błędnym ustaleniu, że w dniu 03 grudnia 2013 r. na podstawie umowy faktoringowej nr (...), powód nabył od spółki (...) S.A. z siedzibą w L., celem finansowania bezsporne, zbywalne, nieobciążone, wierzytelności w stosunku do pozwanego i pomięciu przez Sąd Okręgowy faktu, że wierzytelności z faktury nr: FV (...), (...), (...) w dniu 03 grudnia 2013 r. jeszcze nie powstały.

Nie można również podzielić kolejnego zarzutu apelacji wskazującego na nieskonkretyzowanie wierzytelności wynikających z umowy faktoringu. Aczkolwiek ma rację strona pozwana, że w umowie faktoringu nie wskazano ani danych kontrahentów, ani określonych wierzytelności, a tym bardziej faktur VAT objętych żądaniem pozwu, niemniej okoliczność ta nie ma znaczenia w kontekście skutecznego objęcia umową faktoringu wierzytelności ze spornych faktur i w żadnym razie nie można przyjąć, że doszło w tym zakresie do naruszenia przez Sąd Okręgowy art. 233 § 1 k.p.c. Tym bardziej zaś nie można przyjąć, że okoliczność ta powoduje nieważność zawartej umowy faktoringu. W tym miejscu trzeba ponownie przypomnieć, że konkretyzacja wierzytelności objętych umową faktoringu łączącą powoda z (...) S.A. następowała stosowanie do treści § 4 ust. 1 umowy faktoringu. W kontekście tego postanowienia umownego pierwotny wierzyciel (...) S.A. złożył zarówno powodowi, jak i pozwanemu oświadczenie z dnia 3 grudnia 2013 r. w którym wskazano, że wszystkie obecne wierzytelności oraz te, które będą przysługiwały (...) S.A. wobec M. K. w przyszłości zostały przelane na rzecz Banku (...) S.A. na podstawie zawartej umowy faktoringowej (k. 41). Oświadczenie to potwierdza globalny charakter cesji i dowodzi, że strony wyraźnie skonkretyzowały wierzytelności objęte umową faktoringu poprzez wskazanie dłużnika – pozwanego oraz wierzyciela - (...) S.A., jak również zaznaczenie, że cesja obejmuje wszystkie wierzytelności obecne, jak i przyszłe. W ten sposób w ocenie Sądu Apelacyjnego doszło do wystarczającej konkretyzacji wierzytelności objętych umową faktoringu. Nie ma znaczenia fakt, że w oświadczeniu powyższym nie podano numerów faktur VAT, których dotyczy żądanie pozwu. Z oczywistych względów było to niemożliwe z uwagi na fakt, że cesja obejmowała wierzytelności przyszłe, a wierzytelność z faktur VAT, których dotyczy niniejszy proces w dniu 3 grudnia 2013 r. jeszcze nie istniała. Z oświadczenia jednak z dnia 3 grudnia 2013 r. wyraźnie wynika, że faktoring dotyczy wszystkich wierzytelności (...) S.A. wobec pozwanego, a więc również wierzytelności objętych żądaniem pozwu, które powstały po zawarciu umowy faktoringu i zgłoszeniu wierzytelności wobec pozwanego jako objętych tym faktoringiem, a przed rozwiązaniem umowy faktoringu. Wreszcie powód przedstawił również dokonane przez (...) S.A. zgłoszenia wierzytelności wynikające z poszczególnych faktur (k. 35, 37, 39).

Zdaniem Sądu Apelacyjnego okolicznością prawidłowo ustaloną przez Sąd Okręgowy jest również fakt, że pozwany dnia 3 grudnia 2013 r. otrzymał zawiadomienie o przelewie wierzytelności objętych pozwem, a wobec tego został prawidłowo poinformowany o zmianie wierzyciela. Przede wszystkim świadczy o tym podpis pozwanego na zawiadomieniu tym złożony. Pozwany będąc przesłuchiwanym w charakterze strony potwierdził, że podpis na k. 41 pochodzi od niego (przesłuchanie pozwanego – protokół elektroniczny 00:41:40-00:42:50). Z tego też względu nie mógł być uwzględniony zarzut błędnego ustalenia stanu faktycznego w zakresie zeznań I. S. (1) i pozwanego, w zakresie ustalenia, że zeznania świadka i strony pozwanej są sprzeczne z zebranym materiałem dowodowym co do twierdzeń, że pozwany nie został zawiadomiony o umowie faktoringu, wbrew umowie faktoringu oraz wbrew zawiadomieniu o faktoringu. Fakt bowiem doręczenia pozwanemu zawiadomienia z dnia 3 grudnia 2013 r. został w rzeczywistości prawidłowo udowodniony i zasadnie ustalony przez Sąd Okręgowy. Kwestia zaś dopuszczalności cesji wierzytelności przyszłej jest zagadnieniem prawnym, a nie ustaleniem faktyczny, a wobec tego ocena świadka I. S. (2), czy rzeczone pismo z dnia 3 grudnia 2013 r. można było przyjąć za zawiadomienie o dokonanej cesji wierzytelności nie ma znaczenia dla ustaleń faktycznych Sądu Okręgowego, jak również oceny stanu faktycznego w kontekście norm prawa materialnego. Jedynie należy przypomnieć, że doręczenie pozwanemu zawiadomienia z dnia 3 grudnia 2013 r. potwierdził również świadek A. B., który dodał jednocześnie, że zawiadomienie to nastąpiło w trzech egzemplarzach – dla powoda, dla pozwanego i dla (...) S.A. (zeznania świadka A. B. – protokół elektroniczny 00:19:42-00:23:40). Pozwany co prawda w apelacji wskazał, że Sąd Okręgowy dopuścił dowód z zeznań tego świadka z naruszeniem art. 207 k.p.c., 217 § 2 k.p.c., niemniej zarzutu tego nie można podzielić. Trzeba bowiem przypomnieć, że powód zgłosił wniosek o dopuszczenie dowodu z zeznań tego świadka już w pozwie, co dowodzi, że nie był on spóźniony. Natomiast fakt uprzedniego oddalenia przez Sąd Okręgowy tego środka dowodowego, a następnie zmiany tego postanowienia w żadnym zakresie nie może oznaczać, że doszło w ten sposób do naruszenia art. 207 k.p.c., czy art. 217 § 2 k.p.c., które określają terminy do zgłaszania przez strony wniosków dowodowych i nie może dojść do ich naruszenia przez Sąd już tylko w wyniku zmiany postanowienia dowodowego, w sytuacji w której strona zgłosiła wniosek dowodowy we właściwym terminie. Poza tym art. 359 § 1 k.p.c. stanowi, że postanowienia nie kończące postępowania w sprawie mogą być uchylane i zmieniane wskutek zmiany okoliczności sprawy, choćby były zaskarżone, a nawet prawomocne.

Dla objęcia wierzytelności z faktur VAT nr (...) umową faktoringu, a zwłaszcza cesją nie ma również znaczenia fakt, że w treści tych faktur doręczonych pozwanemu w rzeczywistości nie było wprost wyrażonej informacji o ich objęciu faktoringiem. Trzeba jednak przypomnieć, że w zawiadomieniu z dnia 3 grudnia 2013 r. jednoznacznie wskazano, że umowa faktoringu i będąca jej istotą cesja obejmuje wszelkie, w szczególności przyszłe wierzytelności (...) S.A. wobec pozwanego. Ponadto w zawiadomieniu tym wskazano co prawda, że celem przypomnienia pozwanemu o przelewie na wystawianych fakturach będzie widniała informacja o objęciu faktury umową faktoringu, niemniej zaraz potem dodano, że brak adnotacji nie zwalnia pozwanego z obowiązku z zapłaty na rachunek bankowy w zawiadomieniu wskazany (k. 41). To ostatnie sformułowanie, zawarte w oświadczeniu pierwotnego wierzyciela (...) S.A. jednoznacznie potwierdza, że adnotacja na fakturze o objęciu jej umową faktoringową miała jedynie charakter informacyjny, deklaratywny, a jej ewentualny brak, tak jak w niniejszej sprawie, nie wyłączał tych faktur spod zastosowania do nich umowy faktoringu. Wreszcie należy przypomnieć, że na spornych fakturach co prawda nie było jednoznacznego oświadczenia o objęciu ich faktoringiem, niemniej wskazano Bank (...) SA (...) (...) (k. 29, 31, 33). Podany numer rachunku bankowego był zgodny z tym wskazanym w zawiadomieniu z dnia 3 grudnia 2013 r. Wbrew jednocześnie twierdzeniu pozwanego informacja ta nie była związana z firmą (...) S.A., ale Bankiem (...) S.A. Sposób budowy treści faktury nie pozwala przyjąć, że był to rachunek (...) S.A. Powyższe w ocenie Sądu Apelacyjnego również w wystarczającym stopniu potwierdzało, że wierzytelność objęta fakturami VAT nr (...) była objęta faktoringiem. Trzeba jedynie dodać, że pozwany nie twierdził, a tym bardziej nie udowodnił, że miał kiedykolwiek jakiekolwiek wątpliwości dotyczące numeru rachunku bankowego podanego na przedmiotowych fakturach. Fakt zaś powiązania tego numeru z Bankiem (...) S.A. i jego zgodność z zawiadomieniem z dnia 3 grudnia 2013 r. potwierdza, że wierzytelność była objęta faktoringiem, o czym pozwany był prawidłowo powiadomiony. Ponadto pozwany dokonywał płatności na powyższy rachunek bankowy (k. 42). Płatność ta została dokonana, jak wskazano w tytule przelewu, na poczet „zapłaty za (...). Wbrew zarzutom apelującego Sąd Okręgowy nie ustalił, że nastąpiło to na poczet faktury VAT nr (...), ale jedynie że tytułem zapłaty była faktura (...). Nie zasługiwał na uwzględnienie zarzut błędnego ustalenia stanu faktycznego w zakresie zeznań świadków M. Z. i A. B. poprzez uznanie na podstawie ich zeznań, że pozwany wiedział o obowiązku regulowania spornych faktur do powoda. Trzeba bowiem zaznaczyć, że powyższe zeznania nie były podstawą ustaleń faktycznych w zakresie wiedzy pozwanego o objęciu spornych faktur umową faktoringu.

Wierzytelność objęta żądaniem pozwu została również udowodniona. Faktury VAT nr (...) zostały wystawione tytułem robót budowlanych. Powód do każdej z faktur przedstawił protokół odbioru wykonanych robót podpisany przez pozwanego (k. 29-v, 31-v, 33-v). Z protokołów tych wynika wartość wykonanych robót, która jest zgodna z tą na która opiewają faktury VAT. Brak jest podstaw do kwestionowania wiarygodności powyższych dokumentów, tym bardziej że pozwany powołał się na potrącenie wierzytelności objętej żądaniem pozwu, a wobec tego przyznał jej istnienie. Sąd Apelacyjny nie podziela zarzutu naruszenia art. 6 k.c. poprzez jego niezastosowanie, i brak uznania, że powód winien wykazać swoje roszczenia co do zasady i co do wysokości, a w niniejszej sprawie pozwany w całości kwestionował roszczenie powoda, twierdząc, że nigdy nie został zawiadomiony, że sporne faktury były przedmiotem faktoringu, a powód takiego zawiadomienia nie przedstawił, załączył do pozwu jedynie nieskuteczne zawiadomienie z dnia 03 grudnia 2013 r., bowiem w tej dacie wierzytelności jeszcze nie powstały i nie były nawet skonkretyzowane, a faktury które były przedstawione do podpisu pozwanemu, takiego zawiadomienia nie zawierały. Przede wszystkim bowiem kwestia wykazania przez powoda roszczenia co do zasady, jak i wysokości była niezależna od przedstawienia przez powoda dowodu skutecznego zawiadomienia pozwanego o dokonanej cesji. Ponadto w ocenie Sądu Apelacyjnego powód udowodnił również, z przytoczonych wyżej względów, że umowa faktoringu obejmowała również wierzytelności, których dotyczy pozew. Jednocześnie postępowanie dowodowe, w rzeczywistości wykazało, że rozmowa A. J. w której doszło do potwierdzenia wierzytelności nie odbyła się z pozwanym, ale M. Z. – pracownikiem (...) S.A. , który zeznał, iż potwierdził, że to pozwany złożył podpis na fakturach (zeznania świadka M. Z. – protokół elektroniczny 00:04:42-07:07:37). Niemniej fakt ten nie możne oznaczać, że w ten sposób Sąd Okręgowy dopuścił się błędu w ustaleniach faktycznych. Godzi się jedynie podkreślić, że Sąd Okręgowy jednoznacznie wskazał, że M. Z. potwierdzając istnienie wierzytelności objętej pozwem, jak i podpis pozwanego na fakturach VAT, działał w imieniu (...) S.A., a nie podszywał się pod tożsamość pozwanego. Potwierdzenie zaś przez M. Z. w imieniu (...) S.A. faktur również przemawia na rzecz wniosku Sądu Okręgowego, iż powództwo zostało udowodnione.

W świetle powyższych wywodów Sąd Okręgowy prawidłowo ustalił, że pomiędzy powodem a (...) S.A. została zawarta umowa faktoringu, której przedmiotem była w szczególności cesja wierzytelności objętej przedmiotem sporu w niniejszej sprawie. Powód udowodnił istnienie tej wierzytelności, a jednocześnie pozwany o fakcie cesji pozwany został zawiadomiony dnia 3 grudnia 2013 r. W tych okolicznościach wierzytelności z faktur VAT objętych żądaniem pozwu powinny być przez pozwanego spełnione na rzecz powoda.

Niemniej wobec żądania pozwu pozwany powołał się na składane oświadczenia o potrąceniu. Pierwotnie powołał się oświadczenie z dnia 31 maja 2014 r. (k. 54). Wobec podniesienia przez powoda zarzutu braku dowodu z którego wynikałoby, że oświadczenie to kiedykolwiek dotarło do adresata, pozwany w dalszym toku postępowania powołał się na oświadczenie z dnia 6 lipca 2015 r. (k. 222), a następnie oświadczenie złożone syndykowi (...) S.A. w dniu 15 października 2015 r. Wszystkie powyższe oświadczenia o potrąceniu były adresowana do (...) S.A. lub syndyka tej spółki. Tymczasem należy zaznaczyć, że zgodnie z art. 512 k.c. dopóki zbywca nie zawiadomił dłużnika o przelewie, spełnienie świadczenia do rąk poprzedniego wierzyciela ma skutek względem nabywcy, chyba że w chwili spełnienia świadczenia dłużnik wiedział o przelewie. Przepis ten stosuje się odpowiednio do innych czynności prawnych dokonanych między dłużnikiem a poprzednim wierzycielem. Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 22 lutego 2017 r. IV CSK 271/16, niepubl. trafnie uznał, że do przelewu faktoringowego znajdują zastosowanie przepisy kodeksu cywilnego o przelewie wierzytelności, w szczególności art. 512 i 513 k.c. W uzasadnieniu wyroku Sąd Najwyższy z dnia 10 września 2015 r. w sprawie II CSK 661/14 wskazano nadto, że art. 512 zd. 2 k.c. ma zastosowanie zarówno do przelewu wierzytelności już istniejących, jak i jeszcze nie powstałych (zarówno przyszłych sensu stricte, jak i takich, u podłoża których leży częściowo zrealizowany stan faktyczny, uzasadniający ich powstanie). Regulacja zamieszczona w art. 512 k.c., jest uzasadniona w jednakowym stopniu co do przelewu wierzytelności istniejących i co do przelewu wierzytelności przyszłych. Ponadto ma ona zastosowanie także do czynności jednostronnych dłużnika, takich choćby jak oświadczenie o potrąceniu (tak: K. Zagrobelny, w: E. Gniewek, P. Machnikowski (red.), Kodeks cywilny. Komentarz, Warszawa 2014, s. 1033).

Przekładając powyższą normę na okoliczności niniejszej sprawy należy wskazać, że pozwany był uprawniony do złożenia (...) S.A. oświadczenia o potrąceniu do dnia 3 grudnia 2013 r. kiedy to dowiedział się, że pierwotny wierzyciel dokonał przelewu wszystkich wierzytelności wobec M. K., zarówno istniejących, jak i przyszłych, na rzecz powoda. Aczkolwiek, jeżeli zachodziły warunki z art. 513 § 2 k.c., to pozwany w dalszym ciągu był uprawniony do potrącenia z przelanej wierzytelności, wierzytelności przysługującej mu wobec pierwotnego wierzyciela, niemniej adresatem takiego oświadczenia, jak trafnie uznał Sąd Okręgowy mógł być wyłącznie cesjonariusz – powód. Pozwany zaś ani nie twierdził, ani nie udowodnił, że kiedykolwiek oświadczenie o potrąceniu składał wobec powoda. Po dokonaniu zaś zawiadomienia o przelewie, czynności dokonane pomiędzy dłużnikiem a pierwotnym wierzycielem, z uwagi na brzmienie art. 512 k.c. a contrario są nieważne (art. 58 § 1 k.c.). Zasadnie więc Sąd Okręgowy uznał, że żadne z powołanych przez niego oświadczeń o potrąceniu (jako złożone po zawiadomieniu pozwanego o przelewie) nie mogło doprowadzić do umorzenia wierzytelności objętej żądaniem pozwu. Dla powyższych rozważań nie ma żadnego znaczenia fakt, że przelew wierzytelności przyszłej osiąga skutek rozporządzający dopiero z chwilą powstania tejże wierzytelności. Okoliczność ta nie zmienia tezy, że art. 512 k.c. także w przypadku przelewu wierzytelności przyszłej ma zastosowanie z chwilą zawiadomienia dłużnika o cesji. Na kwestię tą trafnie zwrócił uwagę Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 10 września 2015 r. II CSK 661/14, niepubl. w którym zaznaczono, że zawarcie umowy przelewu stanowi realizację uprawnienia do rozporządzenia wierzytelnością objętą tą umową. Dotyczy to przelewu każdej wierzytelności. Nie tylko istniejącej, ale i przyszłej. Gdyby było inaczej, w przypadku przelewu wierzytelności przyszłej, cesjonariusz nie nabywałby przelanej wcześniej wierzytelności niejako automatycznie z chwilą jej powstania. Ponadto nawet zaaprobowanie poglądu odmiennego nie prowadziłoby na gruncie niniejszej sprawy do odmiennego wniosku. Trzeba bowiem przypomnieć, że w dniach składania przez pozwanego oświadczeń o potrąceniu, wierzytelność (...) S.A. już istniała, a wobec tego nastąpił już skutek rozporządzający umowy faktoringu, zaś w zakresie dokonanej cesji miał zastosowanie art. 512 k.c. wykluczający dokonywanie co do niej czynności prawnych pomiędzy pierwotnym wierzycielem, a dłużnikiem.

Ponadto należy wskazać, że pozwany nie wykazał, że oświadczenie z dnia 31 maja 2014 r. zostało kiedykolwiek komukolwiek złożone. Powód okoliczność tę zakwestionował, a pozwany do niej się nie ustosunkował, a jedynie powołał się na złożenie kolejnego oświadczenia o potrąceniu, o odmiennej zresztą treści. W kontekście skuteczności można więc rozważać jedynie oświadczenia z dnia 6 lipca 2015 r. oraz 15 lipca 2015 r. Tymczasem nawet gdyby przyjąć za pozwanym, że uprzednio nie został on zawiadomiony o cesji wierzytelności, to takie zawiadomienie, w ocenie Sądu Apelacyjnego po raz kolejny, nastąpiło w wezwaniu z dnia 11 września 2014 r., które zostało doręczone pozwanemu w dniu 16 września 2014 r. W wezwaniu tym wyraźnie wskazano, że wierzytelności z faktur VAT nr (...) zostały objęte umową faktoringu i zostały przeniesione na powoda. Aczkolwiek zgodnie z art. 512 k.c. obowiązkiem zawiadomienia o przelewie obciążono zbywcę, to jednak taka informacja pozyskana od nabywcy wierzytelności nie jest bez znaczenia. Przepis ten stanowi bowiem, że czynności pomiędzy dotychczasowym wierzycielem a dłużnikiem są niedopuszczalne także wówczas, gdy dłużnik wiedział o przelewie. Nawet więc gdyby uprzednie zawiadomienie pozwanego było dla niego niewystarczające, to z całą pewnością musiał on mieć wiedzę o przelewie w dniu doręczenia wezwania z dnia 11 września 2014 r., zwłaszcza w kontekście zawiadomienia z dnia 3 grudnia 2013 r. Oświadczenia zaś o potrąceniu z dnia 6 lipca 2015r. oraz 15 lipca 2015 r. zostały złożone już po dacie powtórnego zawiadomienia o cesji faktoringowej z dnia 11 września 2014 r., co również dowodzi, że złożono je z naruszeniem art. 512 k.c., a wobec tego także z tego względu nie mogły doprowadzić do umorzenia wierzytelności objętej żądaniem pozwu.

Ostatecznie nie można uznać, że doszło do naruszenia przez Sąd Okręgowy przepisów prawa materialnego, a zwłaszcza art. 498 k.c., 510 k.c., 512 k.c. oraz 513 k.c. Z uwagi bowiem na złożenie przez pozwanego co najmniej mającego wiedzę o przelewie, oświadczenia o potrąceniu na ręce poprzedniego wierzyciela, oświadczenie to nie mogło doprowadzić do umorzenia wierzytelności objętej żądaniem pozwu.

W powyższych okolicznościach należy przyjąć, że zaskarżony wyrok w pełni odpowiada przepisom prawa tak procesowego, jak i materialnego. Trafnie jednocześnie Sąd Okręgowy zaznaczył, że fakt zbycia wierzytelności objętej sporem przez powoda na rzecz podmiotu trzeciego tj. Prokura Niestandaryzowanego Sekurytyzacyjnego Funduszu Inwestycyjnego Zamkniętego, który miał miejsce po doręczeniu pozwu M. K. pozostawał bez znaczenia dla niniejszego postępowania, albowiem strony nie wyraziły zgody na wstąpienie nabywcy na miejsce powoda do przedmiotowego procesu (art. 192 pkt 3 k.p.c.).

Z powyższych względów apelacja pozwanego w całości była bezzasadna i na podstawie art. 385 k.p.c. zasługiwała na oddalenie.