Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 19 czerwca 2017 roku

Sąd Okręgowy w Kielcach I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący SSO Katarzyna Latała

Protokolant: st. sekr. sądowy Renata Siwek

po rozpoznaniu w dniu 19 czerwca roku w K.

na rozprawie

sprawy z powództwa G. W.

przeciwko D. J.

o uznanie czynności prawnej za bezskuteczną

I.  uznaje za bezskuteczne w stosunku do powoda G. W.:

1.  umowę darowizny zawartą w dniu 3 lipca 2014 r. w kancelarii notarialnej we W. przed notariuszem S. D. za numerem rep. A 4456/14, a dotyczącą prawa własności nieruchomości położonej we W. i oznaczonej jako działki numer (...), dla której to nieruchomości Sąd Rejonowy we Włoszczowie prowadzi księgę wieczystą (...),

2.  umowę darowizny zawartą w dniu 5 sierpnia 2014 r. w kancelarii notarialnej we W. przed notariuszem S. D. za numerem rep. A 5102/14, a dotyczącą prawa własności nieruchomości położonej we W. i oznaczonej jako działka numer (...), dla której to nieruchomości Sąd Rejonowy we Włoszczowie prowadzi księgę wieczystą (...),

w obu wypadkach w części, w jakiej M. J. darował przysługujący mu wówczas udział w opisanych wyżej nieruchomościach w wysokości ½ (jedna druga) na rzecz pozwanego D. J. w zakresie wierzytelności przysługujących G. W. w stosunku do M. J.:

- na kwotę 194 644,09 zł (sto dziewięćdziesiąt cztery tysiące sześćset czterdzieści cztery złote dziewięć groszy) należności głównej wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 12 czerwca 2015 r. do dnia zapłaty oraz kwotą 13 333 zł (trzynaście tysięcy trzysta trzydzieści trzy złote) kosztów procesu, objętej prawomocnym wyrokiem zaocznym Sądu Okręgowego w Kielcach z dnia 12 stycznia 2016 r. w sprawie VII GC 176/15,

- na kwotę 30 131,90 zł (trzydzieści tysięcy sto trzydzieści jeden złotych dziewięćdziesiąt groszy) należności głównej wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 1 czerwca 2016 r. do dnia zapłaty oraz kwotą 6 307 zł (sześć tysięcy trzysta siedem złotych) tytułem kosztów procesu, objętej prawomocnym wyrokiem zaocznym Sądu Rejonowego we Włoszczowie z dnia 10 sierpnia 2016 r. w sprawie I C 259/16,

- na kwotę 72 641,10 zł (siedemdziesiąt dwa tysiące sześćset czterdzieści jeden złotych dziesięć groszy) należności głównej wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 10 marca 2016 r. do dnia zapłaty oraz kwotą 10 833 zł (dziesięć tysięcy osiemset trzydzieści trzy złote) tytułem kosztów procesu, objętej prawomocnym wyrokiem Sądu Rejonowego we Włoszczowie z dnia 1 sierpnia 2016 r. w sprawie I C 115/16;

II.  oddala powództwo w pozostałym zakresie;

III.  zasądza od D. J. na rzecz G. W. kwotę 7 500 zł (siedem tysięcy pięćset złotych) tytułem kosztów procesu.

SSO Katarzyna Latała

Sygn. akt I C 2821/16

UZASADNIENIE

Pozwem złożonym w dniu 12 października 2016 r. przeciwko D. G. W. domagała się uznania za bezskuteczne w stosunku do niej umowy darowizny zawartej w dniu 3 lipca 2014 r. w kancelarii notarialnej we W. przed notariuszem S. D. za numerem rep. A 4456/14, a dotyczącą prawa własności nieruchomości położonej we W. i oznaczonej jako działki numer (...), dla której to nieruchomości Sąd Rejonowy we Włoszczowie prowadzi księgę wieczystą (...) oraz umowy darowizny zawartej w dniu 5 sierpnia 2014 r. w kancelarii notarialnej we W. przed notariuszem S. D. za numerem rep. A 5102/14, a dotyczącą prawa własności nieruchomości położonej we W. i oznaczonej jako działka numer (...), dla której to nieruchomości Sąd Rejonowy we Włoszczowie prowadzi księgę wieczystą (...). W uzasadnieniu pozwu strona powodowa wskazała, iż wydzierżawiła M. J. prowadzącemu działalność gospodarczą pod nazwą Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej (...) zabudowane nieruchomości położone we W., K. i Koniecznie na prowadzenie podstawowej opieki zdrowotnej na okres do 31 grudnia 2021 r., jednakże M. J. od stycznia 2014 r. zaprzestał płacenia czynszu dzierżawnego, w związku z czym na rzecz G. zostały od niego zasądzone kwoty: 194 644,09 zł należności głównej wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 12 czerwca 2015 r. do dnia zapłaty oraz kwotą 13 333 zł - wyrokiem zaocznym Sądu Okręgowego w Kielcach z dnia 12 stycznia 2016 r. w sprawie VII GC 176/15, 30 131,90 zł należności głównej wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 1 czerwca 2016 r. do dnia zapłaty oraz kwotą 6 307 zł tytułem kosztów procesu - wyrokiem zaocznym Sądu Rejonowego we Włoszczowie z dnia 10 sierpnia 2016 r. w sprawie I C 259/16 oraz 72 641,10 zł należności głównej wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 10 marca 2016 r. do dnia zapłaty oraz kwotą 10 833 zł (tytułem kosztów procesu - wyrokiem Sądu Rejonowego we Włoszczowie z dnia 1 sierpnia 2016 r. w sprawie I C 115/16. Strona powodowa wskazała, iż pismem z dnia 25 czerwca 2015 r. wypowiedziała M. J. umowę dzierżawy bez zachowania okresu wypowiedzenia. Umowami z dnia 3 lipca 2014 r. oraz 5 sierpnia 2014 r. M. J. wraz z żoną darował zaś wskazane w pozwie nieruchomości swojemu synowi D. J., wyzbywając się w ten sposób swojego majątku i stając się niewypłacalnym w wyższym stopni, niż był on przed dokonaniem czynności, a darując synowi nieruchomości zdawał sobie sprawę, iż jest dłużnikiem G. z tytułu niezapłaconego czynszu dzierżawnego i mimo istnienia zadłużenia po dokonaniu darowizny nadal korzystał z nieruchomości nie uiszczając czynszu ani odszkodowania za bezumowne korzystanie z nieruchomości.

W odpowiedzi na pozew z dnia 30 stycznia 2017 r. (k. 72 - 73) pozwany D. J. wniósł o oddalenie powództwa i zasądzenie na jego rzecz od powoda kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa według norm przepisanych. Pozwany podniósł, iż w niniejszej sprawie brak jest elementu niewypłacalności dłużnika oraz działania mającego na celu pokrzywdzenie wierzyciela, albowiem dłużnik prowadzi działalność gospodarczą w ramach kontraktu zawartego z Narodowym Funduszem Zdrowia i otrzymuje środki finansowe o istotnej wartości.

W piśmie procesowym z dnia 22 maja 2017 r. (k. 107) pozwany podniósł, że jego rodzice M. i A. J. w dniu 23 lipca 2013 r. zawarli umowę, którą wyłączyli wspólność majątkową małżeńską i ustanowili rozdzielność majątkową, a zobowiązania zaciągane przez M. J. obejmowały okres od stycznia 2014 r, czyli już po dacie zawarcia przez małżonków majątkowej umowy małżeńskiej, konstrukcja skargi pauliańskiej nie ma zaś zastosowania do ochrony wierzyciela przed skutkami zawarcia małżeńskiej umowy majątkowej.

Strony podtrzymały swe stanowiska na rozprawie w dniu 19 czerwca 2017 r. (k. 117).

Okolicznością bezsporną w niniejszej sprawie była okoliczność, iż M. J. zawarł w dniu 17 października 2017 r. z G. W. umowę dzierżawy zabudowanych nieruchomości położonych: we W. oznaczonej numerem (...), w K. oznaczonej numerem 757 oraz w miejscowości K. oznaczonej numerem 974/3 dla celów prowadzenia działalności w postaci podstawowej opieki zdrowotnej za zapłatą czynszu określonego w umowie.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

M. J. wraz z żoną A. J. na zasadach wspólności majątkowej małżeńskiej byli współwłaścicielami nieruchomości położonej we W. i oznaczonej jako działki numer (...), dla której to nieruchomości Sąd Rejonowy we Włoszczowie prowadzi księgę wieczystą (...) oraz nieruchomości położonej we W. i oznaczonej jako działka numer (...), dla której to nieruchomości Sąd Rejonowy we Włoszczowie prowadzi księgę wieczystą (...).

W dniu 23 lipca 2013 roku pomiędzy małżonkami M. J. i A. J. zawarta została majątkowa umowa małżeńska w formie aktu notarialnego Rep. A (...) sporządzonego przez notariusza A. C. z Kancelarii Notarialnej w S., w ramach której z dniem 23 lipca 2013 roku wyłączyli oni ustrój wspólności majątkowej małżeńskiej istniejącej pomiędzy nimi od dnia zawarcia przez M. J. i A. J. związku małżeńskiego przed Kierownikiem Urzędu Stanu Cywilnego we W. w dniu 22 kwietnia 1995 roku.

W dniu 3 lipca 2014 roku pomiędzy M. J. i A. J. jako darczyńcami oraz D. J. jako obdarowanym zawarta została umowa darowizny w formie aktu notarialnego w kancelarii notarialnej we W. przed notariuszem S. D. za numerem rep. A 4456/14 na mocy której M. i A. małżonkowie J. podarowali przysługujące im prawo własności nieruchomości położonej we W. i oznaczonej jako działki numer (...), a D. J. oświadczył, że darowiznę tę przyjmuje.

W dniu 5 sierpnia 2014 r. pomiędzy M. J. i A. J. jako darczyńcami oraz D. J. jako obdarowanym zawarta została umowa darowizny w formie aktu notarialnego w kancelarii notarialnej we W. przed notariuszem S. D. za numerem rep. (...), na mocy której M. i A. małżonkowie J. podarowali przysługujące im prawo własności nieruchomości położonej we W. i oznaczonej jako działka numer (...), a D. J. oświadczył, że darowiznę tę przyjmuje.

Oprócz D. M. i A. J. mają jeszcze dwie młodsze córki (...) darowane pozwanemu D. J. są zabudowane; na jednej z nich stoi dom jednorodzinny, a na drugiej drewniany dom i zabudowania gospodarcze (stodoła i obora). Oprócz darowanych (...) nie jest właścicielem lub współwłaścicielem innych nieruchomości.

dowód:

- treść księgi wieczystej (...) k. 11 – 19

- treść księgi wieczystej (...) k. 20 – 32

- akt notarialny z dnia 23 lipca 2013 r. k. 108

- akt notarialny z dnia 3 lipca 2014 r. k. 58 – 60

- akt notarialny z dnia 5 sierpnia 2014 r. k. 61 – 63

- zeznania świadka M. J. protokół rozprawy z dnia 16 maja 2017 r. od 00:14:13 do 00:19:00.

Prawomocnym wyrokiem zaocznym z dnia 21 października 2015 r. w sprawie I C 2432/15 Sąd Okręgowy nakazał M. J., aby wydał G. W. w terminie tygodniowym od uprawomocnienia się wyroku nieruchomości położone: we W. oznaczoną jako działka nr (...), w K. oznaczoną jako działka nr (...) oraz w miejscowości K. oznaczoną jako działka nr (...).

dowód:

- odpis wyroku Sądu Okręgowego w Kielcach z dnia 21 października 2015 r. w sprawie I C 2432/15 k. 33.

Prawomocnym wyrokiem zaocznym Sądu Okręgowego w Kielcach z dnia 12 stycznia 2016 r. w sprawie VII GC 176/15 zasądzono na rzecz G. W. od M. J. kwotę 194 644,09 zł należności głównej wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 12 czerwca 2015 r. do dnia zapłaty oraz kwotę 13 333 zł kosztów procesu. Kwota należności głównej obejmowała zaległy czynsz z tytułu dzierżawy nieruchomości G. za okres od stycznia 2014 r. do czerwca 2015 r.

Prawomocnym wyrokiem Sądu Rejonowego we Włoszczowie z dnia 1 sierpnia 2016 r. w sprawie I C 115/16 zasądzono na rzecz G. W. od M. J. kwotę 72 641,10 zł należności głównej wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 10 marca 2016 r. do dnia zapłaty oraz kwotę 10 833 zł tytułem kosztów procesu. Kwota należności głównej obejmowała należności z tytułu bezumownego korzystania z nieruchomości G. za okres od lipca 2015 r. do 31 stycznia 2016 r.

Prawomocnym wyrokiem zaocznym Sądu Rejonowego we Włoszczowie z dnia 10 sierpnia 2016 r. w sprawie I C 259/16 zasądzono na rzecz G. W. od M. J. kwotę 30 131,90 zł należności głównej wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 1 czerwca 2016 r. do dnia zapłaty oraz kwotę 6 307 zł tytułem kosztów procesu. Kwota należności głównej obejmowała należności z tytułu bezumownego korzystania z nieruchomości G. za okres od lutego 2016 r. do 30 kwietnia 2016 r.

Dłużnikiem G. W. nie jest A. J. – żona M. J. (okoliczność przyznana – k. 117).

dowód:

- wyrok zaoczny Sądu Okręgowego w Kielcach z dnia 12 stycznia 2016 r. k. 39 akt VII GC 176/15

- wyrok Sądu Rejonowego we Włoszczowie z dnia 1 sierpnia 2016 r. k. 48 akt I C 115/16

- wyrok zaoczny Sądu Rejonowego we Włoszczowie z dnia 10 sierpnia 2016 r. k. 30 akt I C 259/16.

Postępowanie egzekucyjne toczące się przeciwko M. J. jest bezskuteczne w zakresie egzekucji z majątku ruchomego, nieruchomości i rachunków bankowych. M. J. nie wydał G. W. nieruchomości wskazanych w wyroku Sądu Okręgowego w Kielcach w sprawie I C 2432/15; nadal na nieruchomościach tych prowadzi działalność gospodarczą w postaci świadczenia usług medycznych. Z tego tytułu otrzymuje on z Narodowego Funduszu Zdrowia (...) Oddziału Wojewódzkiego w K. środki pieniężne w ramach zawartych z Funduszem kontraktów. M. J. w ramach zawartych kontraktów zostały przyznane środki: w 2013 r. kwota 588 022,34 zł, w 2014 r. kwota 791 271,03 zł, w 2015 r. kwota 786 770,51 zł, w 2016 r. kwota 639 124,94 zł, w 2017 r. kwota 54 826,52 zł. W 2014 r. wierzytelność przysługująca M. J. od Narodowego Funduszu Zdrowia została zajęta przez Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym we Włoszczowie R. S. prowadzącego postępowania egzekucyjne przeciwko M. J.. Egzekucja w stosunku do M. J. jest skuteczna jedynie w zakresie tej wierzytelności; w ramach realizacji zajęcia Narodowy Fundusz Zdrowia przekazał Komornikowi: w 2014 r. kwotę 116 802,16 zł, w 2015 r. kwotę 482 453,88 zł, w 2016 r. kwotę 289 551,03 zł, w 2017 r. kwotę 35 185,72 zł.

Przeciwko M. J. prowadzonych jest 15 postępowań egzekucyjnych, w tym również postępowania egzekucyjne z wniosku innych wierzycieli, w tym: pracowników, Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, Urzędu Skarbowego we W., (...) Bank S.A. w W. na kwotę 237 711,11 zł należności głównej. M. J. zadłużony jest w kilku bankach. Łączna kwota zobowiązań pozostających do wyegzekwowania od M. J. wynosi około 1 480 000 zł.

dowód:

- pismo Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym we Włoszczowie R. S. z dnia 5 września 2016 r. k. 40

- pismo Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym we Włoszczowie R. S. z dnia 21 czerwca 2016 r. k. 41

- pismo Narodowego Funduszu Zdrowia (...) Oddziału Wojewódzkiego w K. k. 82

- pismo Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym we Włoszczowie R. S. z dnia 16 lutego 2017 r. k. 84

- zeznania świadka M. J. protokół rozprawy z dnia 16 maja 2017 r. od 00:19:00 do 00:30:09, od 00:33:25 do 00:38:19.

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o zgromadzony w sprawie materiał dowodowy w postaci dowodów z dokumentów, które nie były kwestionowane przez strony niniejszego postępowania. Nadto Sąd poczynił ustalenia faktyczne w oparciu o dowód z zeznań świadka M. J., którego zeznaniom dał wiarę w całości jako zbieżnym z dowodami z dokumentów.

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo G. W. przeciwko D. J. częściowo zasługuje na uwzględnienie.

Podstawą prawną roszczenia powoda jest art. 527 § l k.c., zgodnie z którym gdy wskutek czynności prawnej dłużnika dokonanej z pokrzywdzeniem wierzycieli osoba trzecia uzyskała korzyść majątkową każdy z wierzycieli może żądać uznania tej czynności za bezskuteczną w stosunku do niego, jeżeli dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli, a osoba trzecia o tym wiedziała lub przy zachowaniu należytej staranności mogła się dowiedzieć.

Roszczenie uregulowane w przepisie art. 527 i następnych kodeksu cywilnego określane jest w doktrynie prawniczej i judykaturze prawa jako skarga pauliańska. Jego celem jest umożliwienie wierzycielowi zaspokojenia się z majątku osoby trzeciej w zakresie, w jakim byłoby to skuteczne w stosunku do dłużnika gdyby ten nie pozbył się swego majątku lub nie zrezygnował z jego powiększenia. Wyrok sądu uwzględniający powództwo stanowi materialnoprawną przesłankę powstania po stronie osoby trzeciej obowiązku takiego zachowania się, które pozwala wierzycielowi na uzyskanie tego, na co mógł liczyć w przypadku realizacji wierzytelności z majątku dłużnika (zob. wyrok SN z dnia 3 lutego 2005 r., II CK 412/2004, LEX nr 359437).

Jak wynika z powyższego przesłankami skargi paulińskiej są: 1) pokrzywdzenie wierzycieli, jeśli wskutek czynności prawnej osoba trzecia uzyskała korzyść majątkową, 2) działanie dłużnika ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli i 3) wiedza lub możliwość - przy zachowaniu należytej staranności- dowiedzenia się tym przez osobę trzecią.

Ciężar udowodnienia tych przesłanek spoczywa na wierzycielu zgodnie z art. 6 k.c. Jednak stosownie do treści art. 527 § 3 k.c., który stanowi, że jeżeli wskutek czynności prawnej dłużnika dokonanej z pokrzywdzeniem wierzycieli uzyskała korzyść majątkową osoba będąca w bliskim z nim stosunku, domniemywa się, że osoba ta wiedziała, iż dłużnik działał z pokrzywdzeniem wierzycieli - ciężar udowodnienia faktu przeciwnego spoczywa z kolei na stronie pozwanej.

Nadto w mniejszej sprawie znajduje zastosowanie uregulowanie z art. 528 k.c. zgodnie z którym jeżeli wskutek czynności prawnej dokonanej przez dłużnika pokrzywdzeniem wierzycieli osoba trzecia uzyskała korzyść majątkową bezpłatnie wierzyciel może żądać uznania czynności za bezskuteczną, chociażby osoba ta nie wiedziała i nawet przy zachowaniu należytej staranności nie mogła się dowiedzieć, że dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli.

Ta okoliczność (określona w art. 528 k.c.) zachodzi w niniejszej sprawie, albowiem przedmiotowe umowy przeniesienia prawa własności nieruchomości położonych we W. i oznaczonych jako działki numer (...) dokonane zostały pod tytułem darmym. Również nie może budzić wątpliwości okoliczność, że w wyniku czynności prawnej dokonanej przez małżonków M. J. i A. J. korzyść majątkową uzyskała osoba im bliska - albowiem obdarowanym na podstawie umów darowizn z dnia 3 lipca 2014 r. i 5 sierpnia 2014 r. był syn dłużnika M. D. J.. Tym samym bez znaczenia były podnoszony przez pozwanego na rozprawie w dniu 16 maja 2017 r. (k. 101 odwrót) argument, że nie wiedział on o długach ojca (tym bardziej, że M. J. przesłuchiwany jako świadek wskazał, że rozmawiał z synem o zadłużeniu – k. 102 odwrót) . Powód nie musiał udowadniać, iż w niniejszej sprawie zachodzi trzecia z wymienionych wyżej przesłanek skargi paulińskiej, a mianowicie, że osoba trzecia wiedziała lub mogła się dowiedzieć - przy zachowaniu należytej staranności - o tym, że dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli.

Jak wyżej zaznaczono - ciężar udowodnienia faktu przeciwnego (tj. iż dłużnik nie działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli) spoczywał na pozwanym D. J., którzy jednak nie wykazał aby było inaczej niż to wynika z cytowanych przepisów. Sąd przyjął za wymienionymi domniemaniami, których nie obaliła strona pozwana, że M. J. darując na rzecz pozwanego prawo własności przedmiotowych nieruchomości działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli.

W ocenie Sądu w przedmiotowej sprawie nie może być wątpliwości, iż zostały spełnione także pozostałe przesłanki skargi paulińskiej. W wyniku dokonanych umów darowizny pozwany D. J. uzyskał korzyść majątkową, albowiem stał się wyłącznym właścicielem przedmiotowych nieruchomości Nadto w świetle zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego należało stwierdzić ponad wszelką wątpliwość, iż dłużnik powoda – M. J. dokonując tych darowizn działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli, a głównie w celu uniemożliwienia prowadzenia skutecznej egzekucji poprzez wyzbycie się majątku i uniemożliwienie wierzycielom zaspokojenia się z tegoż majątku. Przeniesienie prawa własności nieruchomości pod tytułem darmym spowodowało, że z majątku dłużnika M. J. wyszły składniki o znacznej wartości ekonomicznej.

Czynności darowizn na rzecz pozwanego M. J. dokonał w
lipcu i sierpniu 2014 roku, kiedy to już znajdował się w trudnej sytuacji
finansowej i prowadzona przez niego działalność traciła możliwość bieżącej spłaty zobowiązań – jak wynika z ustalonego w sprawie stanu faktycznego płatności czynszu na rzecz G. W. zaprzestał on już w styczniu 2014 r. Okoliczność powyższa wynika bezpośrednio z zeznań świadka M. J., a także z akt prowadzonych przeciwko niemu postępowań sądowych.

Nie podważa tych ustaleń Sądu okoliczność, że dłużnik M. J. nadal na nieruchomościach G. W. prowadzi działalność gospodarczą w postaci świadczenia usług medycznych i z tego tytułu otrzymuje on z Narodowego Funduszu Zdrowia (...) Oddziału Wojewódzkiego w K. środki pieniężne w ramach zawartych z Funduszem kontraktów. Jak wynika z ustalonego w sprawie stanu faktycznego, M. J. w ramach zawartych kontraktów zostały przyznane środki: w 2013 r. kwota 588 022,34 zł, w 2014 r. kwota 791 271,03 zł, w 2015 r. kwota 786 770,51 zł, w 2016 r. kwota 639 124,94 zł, w 2017 r. kwota 54 826,52 zł; w 2014 r. wierzytelność przysługująca M. J. od Narodowego Funduszu Zdrowia została zajęta przez Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym we Włoszczowie R. S. - egzekucja w stosunku do M. J. jest skuteczna jedynie w zakresie tej wierzytelności; w ramach realizacji zajęcia Narodowy Fundusz Zdrowia przekazał Komornikowi: w 2014 r. kwotę 116 802,16 zł, w 2015 r. kwotę 482 453,88 zł, w 2016 r. kwotę 289 551,03 zł, w 2017 r. kwotę 35 185,72 zł. Jak przyznał sam dłużnik, postępowania egzekucyjne prowadzone przeciwko niemu są skuteczne jedynie w zakresie wierzytelności przysługującej mu w stosunku do Narodowego Funduszu Zdrowia, nadto utrzymuje się on z dochodów uzyskiwanych z prowadzenia prywatnej praktyki lekarskiej. Powyższe zdaniem Sądu nie świadczy, że sytuacja majątkowa dłużnika w dacie dokonywania darowizn była dobra, albo że obecnie M. J. dysponuje majątkiem z którego wierzyciel mógłby się zaspokoić. Jak wynika bowiem z ustalonego w sprawie stanu faktycznego, kwoty przekazywane przez Narodowy Fundusz Zdrowia Komornikowi w ramach realizacji zajęcia wierzytelności wystarczają na zaspokojenie wierzycieli jedynie w niewielkim zakresie – przeciwko M. J. prowadzonych jest 15 postępowań egzekucyjnych, w tym również postępowania egzekucyjne z wniosku innych niż G. W. wierzycieli, w tym wierzycieli uprzywilejowanych (pracowników, Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, Urzędu Skarbowego we W.) oraz kilku banków, a łączna kwota zobowiązań pozostających do wyegzekwowania od M. J. wynosi około 1 480 000 zł. Okoliczność zatem, że egzekucja przeciwko M. J. prowadzona jest z wierzytelności przysługującej mu w stosunku do Narodowego Funduszu Zdrowia nie oznacza, że dłużnik jest wypłacalny, albowiem wierzytelność ta nie pozwala na zaspokojenie wierzycieli.

Przez umowy darowizn nastąpiło zatem pokrzywdzenie wierzyciela G. W., albowiem prawa własności nieruchomości (a dokładnie udziały w tym prawie w wysokości ½, albowiem czynność miała miejsce już po zniesieniu z żoną wspólności majątkowej małżeńskiej) były prawami majątkowymi dłużnika M. J., do którego wierzyciel mógł skierować skuteczną egzekucję. Przedstawiony inny składnik majątku w postaci wierzytelności w stosunku do Narodowego Funduszu Zdrowia stanowi prawo, co do którego istnieje duże ryzyko, że wierzyciel nie uzyska w pełni zaspokojenia, a to z uwagi chociażby na fakt wysokości przekazywanych Komornikowi przez NFZ kwot oraz wielość wierzycieli, w tym istnienie kilku wierzycieli uprzywilejowanych.

W doktrynie i orzecznictwie jednolicie przyjmuje się, że pokrzywdzenie wierzyciela należy oceniać nie według chwili dokonania czynności prawnej dłużnika z osobą trzecią, lecz według chwili jej zaskarżenia (wystąpienia z żądaniem uznania bezskuteczności czynności· prawnej). Sytuację kiedy czynność prawna dłużnika jest dokonana z pokrzywdzeniem
wierzyciela określa § 2 art 527 k.c. Przepis ten wiąże pokrzywdzenie wierzyciela z
rzeczywistą niewypłacalnością dłużnika, która musi istnieć w chwili wystąpienia ze skargą
pauliańską, jak i w chwili orzekania przez sąd o żądaniu wierzyciela uznania czynności
prawnej dłużnika za bezskuteczną (art. 316 § l k.p.c.). Z zebranego w sprawie materiału
dowodowego oraz dokonanych na jego podstawie ustaleń wynika, że po pierwsze - wskutek
zawarcia przedmiotowych umów darowizn doszło do pokrzywdzenia strony powodowej jako wierzyciela, po drugie - dłużnik miał świadomość pokrzywdzenia strony powodowej, albowiem wyzbywał się składników majątku, co do których egzekucja mogłaby być skuteczna i mogła znacząco zwiększyć stopień jego zaspokojenia, po trzecie – pozwany uzyskał korzyść majątkową, po czwarte – była to korzyść bezpłatna. Z zebranego w sprawie materiału dowodowego jednoznacznie wynika, iż dłużnik M. J. darując w dniach 3 lipca 2014 r. i 5 sierpnia 2014 r. pozwanemu synowi należące do niego udziały w wysokości ½ w nieruchomościach działał z pokrzywdzeniem powoda jako wierzyciela. Dłużnik bowiem znajdował się w trudnej sytuacji finansowej z powodu zaciągniętych zobowiązań, w tym w stosunku do powoda. W związku z tym Sąd nie dał wiary odmiennym w tej kwestii zeznaniom dłużnika M. J.. Podkreślić bowiem należy, iż dokonanie darowizn małżonkowie J. wraz z synem D. J. nadal wspólnie ze sobą zamieszkują na nieruchomościach, które stanowiły przedmiot darowizny na rzecz pozwanego. Dokonana darowizna nie zmieniła w żaden sposób sytuacji życiowej jakiejkolwiek ze stron tej darowizny.

Wskazać w tym miejscu należy, że Sąd Najwyższy w orzeczeniu z dnia 28 listopada 2001r. (IV CKN 525/00, niepubl.) wskazał, że dłużnik staje się niewypłacalny w wyższym stopniu (art. 527 § 2 k.c.) wtedy, gdy zaspokojenie można uzyskać z dodatkowym znacznym nakładem kosztów, czasu i ryzyka. Pokrzywdzenie, o jakim mowa w art. 527 § 2 k.c. powstaje na skutek takiego stanu faktycznego majątku dłużnika, który powoduje niemożność, utrudnienie lub odwleczenie zaspokojenia wierzyciela. Jednocześnie nie każda czynność prawna powodująca zmniejszenie majątku dłużnika może być uznana za krzywdzącą wierzycieli. Nie będzie ona miała takiego charakteru wówczas, jeżeli dłużnik w zamian za swoje świadczenie uzyskał ekwiwalent, który nadal znajduje się w jego majątku lub posłużył mu do zaspokojenia wierzycieli (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7 grudnia 1999 r. I CKN 287/98). Dłużnik M. J. nie uzyskał żadnych świadczeń ekwiwalentnych za utracone składniki majątku.

Jako bezzasadnie jednakże uznać należało żądanie pozwu w zakresie żądania G. W. uznania za bezskuteczną w stosunku do niej umów darowizny zawartych w dniu 3 lipca 2014 r. i w dniu 5 sierpnia 2014 r. w części, w jakiej A. J. darowała przysługujący jej wówczas udział w prawie własności nieruchomości w wysokości ½ (jedna druga) na rzecz pozwanego D. J.. Zważyć bowiem należy, iż okolicznością przyznaną w niniejszej sprawie przez powodową G. była okoliczność, że A. J. – żona M. J. - nie jest dłużnikiem G. W. (k. 117).

Dla skuteczności zgłoszenia przez niego żądania opartego na art. 527 § l k.c. nie stoi na przeszkodzie okoliczność, nieruchomość stanowiąca przedmiot darowizny wchodziła w skład majątku wspólnego dłużnika i jego małżonki, oraz że dłużnikiem był tylko jeden z małżonków. Sąd uznał trafność argumentacji wyrażonej w aktualnej uchwale Sądu Najwyższego z dnia 24 października 2003 r. wydanej w sprawie III CZP 72/2003 (publ. OSP 2004/9 póz. 116), że „wierzyciel, którego dłużnikiem jest tylko jeden z małżonków, może domagać się uznania czynności prawnej za bezskuteczną na. podstawie art. 527 § l kc także wtedy, gdy darowizny nieruchomości wchodzącej w skład majątku wspólnego dokonali dłużnik i jego małżonek". Wskazać bowiem należy, że co prawda dłużnikiem wierzyciela jest tylko jeden z małżonków ale przecież drugi małżonek także jest zobowiązany wobec wierzyciela. Za długi swojego współmałżonka ponosi on odpowiedzialność ze wspólnego majątku. Sąd podziela pogląd wyrażony w uzasadnieniu cytowanej uchwały, że „pozbawienie wierzyciela możliwości uznania czynności za bezskuteczną, gdy w ewidentny sposób dłużnik i jego małżonek dokonali z pokrzywdzeniem wierzyciela rozporządzenia przedmiotami wchodzącymi w skład majątku wspólnego, byłoby zaprzeczeniem idei zarówno ochrony w postaci skargi pauliańskiej, jak również wypaczałoby sens odpowiedzialności przewidzianej w art. 41 kro.”. W ocenie Sądu pogląd wyrażony w powyższej uchwale Sądu Najwyższego zachowuje swoją aktualność również w obecnym stanie prawnym, tj. po zmianie art. 41 k.r.o. dokonanej ustawą z dnia 17 czerwca 2004r. (Dz. U. 2004 nr 162, poz. 1691) zmieniającej Kodeks rodzinny i opiekuńczy.

W niniejszej sprawie nie zachodziły natomiast przesłanki do uznania za bezskuteczną w stosunku do G. W. umów darowizn zawartych w dniach 3 lipca 2014 r. i 5 sierpnia 2014 r. w części, w jakiej A. J. darowała przysługujący jej wówczas udział w prawie własności nieruchomości w wysokości ½ (jedna druga) na rzecz pozwanego. Zauważyć bowiem należy, iż co prawda A. J. i M. J. zawarli ze sobą związek małżeński w dniu 22 kwietnia 1995 r. i pozostają w nim do chwili obecnej oraz że przed zawarciem związku małżeńskiego i do 23 lipca 2013 r. A. J. i M. J. nie zawierali oni żadnych małżeńskich umów majątkowych, jednakże w dniu 23 lipca 2013 roku pomiędzy małżonkami A. J. i M. J. zawarta została majątkowa umowa małżeńska w formie aktu notarialnego Rep. A (...) sporządzonego przez notariusza A. C. z Kancelarii Notarialnej w S., w ramach której z dniem 23 lipca 2013 roku wyłączyli oni ustrój wspólności majątkowej małżeńskiej istniejącej pomiędzy nimi od dnia zawarcia związku małżeńskiego. Od dnia 23 lipca 2013 roku do chwili obecnej pomiędzy dłużnikiem M. J. i A. J. istnieje zatem ustrój majątkowej umownej rozdzielności małżeńskiej i ustrój ten istniał również w dacie zawarcia przez M. J. i A. J. z pozwanym umowy darowizny z dnia 10 3 lipca 2014 r. i umowy darowizny z dnia 5 sierpnia 2014 r. W dniach 3 lipca 2014 r. i 5 sierpnia 2014 r. bezpośrednio przed zawarciem przedmiotowych umów darowizny prawo własności nieruchomości oznaczonych jako działki numer (...) nie wchodziło już zatem w skład majątku objętego wspólnością majątkową małżeńską A. J. i M. J., lecz każdy z tych małżonków posiadał równe udziały w tym ograniczonym prawie majątkowym (wniosek z art. 43 § 1 k.r.o.). Na podstawie zaś art. 51 k.r.o. w razie umownego ustanowienia rozdzielności majątkowej, każdy z małżonków zachowuje zarówno majątek nabyty przed zawarciem umowy, jak i majątek nabyty później. Z kolei zgodnie z art. 51 ¹ k.r.o. każdy z małżonków zarządza samodzielnie swoim majątkiem. Zatem z dniem 23 lipca 2013 roku A. J. i M. J. uzyskali udziały wynoszące po ½ części w przedmiotowych nieruchomościach.

Skoro zatem A. J. nie była stroną zawartej pomiędzy G. W. i M. J. umowy dzierżawy, nie wyrażała ona zgody na zawarcie przez jej męża przedmiotowej umowy ani też nie została przeciwko niej nadana klauzula wykonalności, a G. przyznawała, że A. J. nie jest jej dłużnikiem, a przy tym zawierając umowy darowizny w dniu 3 lipca 2014 r. i w dniu 5 sierpnia 2014 r. M. J. darował przysługujący mu wówczas udział w prawie własności nieruchomości jedynie w wysokości ½ (jedna druga) na rzecz pozwanego D. J., to brak było podstaw do uznania za bezskuteczne w stosunku do G. W. umów darowizn zawartych w dniu 3 lipca 2014 r. i 5 sierpnia 2014 r. w części, w jakiej A. J. darowała przysługujący jej wówczas udział w prawie własności nieruchomości w wysokości ½ (jedna druga) na rzecz pozwanego D. J..

Mając zatem na względzie powyższe, Sąd uwzględnił powództwo w części i w oparciu o art. 527 § 1 k.c. i art. 528 k.c. uznał za bezskuteczną w stosunku do powoda G. W. umowę darowizny zawartą w dniu 3 lipca 2014 r. w kancelarii notarialnej we W. przed notariuszem S. D. za numerem rep. A 4456/14, a dotyczącą prawa własności nieruchomości położonej we W. i oznaczonej jako działki numer (...), dla której to nieruchomości Sąd Rejonowy we Włoszczowie prowadzi księgę wieczystą (...) oraz umowę darowizny zawartą w dniu 5 sierpnia 2014 r. w kancelarii notarialnej we W. przed notariuszem S. D. za numerem rep. A 5102/14, a dotyczącą prawa własności nieruchomości położonej we W. i oznaczonej jako działka numer (...), dla której to nieruchomości Sąd Rejonowy we Włoszczowie prowadzi księgę wieczystą (...) - w obu wypadkach w części, w jakiej M. J. darował przysługujący mu wówczas udział w opisanych wyżej nieruchomościach w wysokości ½ (jedna druga) na rzecz pozwanego D. J. w zakresie wierzytelności przysługujących G. W. w stosunku do M. J..

Sąd oddalił natomiast powództwo w pozostałej części, tj. w części, w jakiej A. J. darowała przysługujący jej wówczas udział w prawie własności przedmiotowych nieruchomości w wysokości ½ (jedna druga) na rzecz pozwanego D. J. jako bezzasadne.

Mając powyższe na uwadze orzeczono jak w punktach I i II wyroku.

Orzeczenie w zakresie kosztów procesu oparto o przepis art. 98 § 1 i 3 k.p.c., zgodnie z którym strona przegrywająca proces obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi koszty celowego dochodzenia praw lub celowej obrony, w tym wynagrodzenie pełnomocnika fachowego strony i art. 100 zd. 1 k.p.c. zgodnie z którym w razie częściowego tylko uwzględnienia żądań koszty będą wzajemnie zniesione lub stosunkowo rozdzielone. Mając zatem na uwadze okoliczność, iż zgłoszone przez powoda żądanie pozwu zostało uwzględnione jedynie częściowo tj. w 50%, zaś pozwany wygrał sprawę w 50%, Sąd doszedł do przekonania, że mimo iż obie strony w tej samej proporcji wygrały i przegrały sprawę, orzeczenie o wzajemnym zniesieniu kosztów procesu byłoby niesprawiedliwe i prowadziło do pokrzywdzenia powoda. Zauważyć bowiem należy, iż obie strony procesu poniosły koszty w postaci wynagrodzenia profesjonalnych pełnomocników. Strona powodowa poniosła jednakże również koszt procesu w wysokości 15 000 zł tytułem opłaty od pozwu (k. 47). Pozwany winien zatem zwrócić stronie powodowej 50 % poniesionych przez nią kosztów procesu w zakresie opłaty od pozwu, to jest kwotę 7 500 zł.

Mając powyższe na uwadze orzeczono jak w punkcie III wyroku.

SSO Katarzyna Latała