Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 20 grudnia 2012 r.

Sąd Apelacyjny w Poznaniu, III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 12 grudnia 2012 r. w Poznaniu

sprawy z odwołania S. Ł.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O.

o zaległe składki

na skutek apelacji odwołującego S. Ł.

od wyroku Sądu Okręgowego - Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Poznaniu

z dnia 25 kwietnia 2012 r. sygn. akt VII U 916/11

1.  uchyla zaskarżony wyrok w punkcie I i sprawę przekazuje Sądowi Okręgowemu – Sądowi Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Poznaniu do ponownego rozpoznania;

2.  przyznaje od Skarbu Państwa (Sądu Okręgowego w Poznaniu), na rzecz adwokata K. W. wynagrodzenie w kwocie 120 zł powiększone o wartość podatku VAT z tytułu nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu w instancji odwoławczej.

UZASADNIENIE

Sąd Okręgowy - Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Poznaniu wyrokiem z dnia 25.04.2012r. oddalił odwołanie S. Ł. od decyzji ZUS Oddział wO. z dnia 12.07.2011r. określającej wysokość należności z tytułu składek w łącznej kwocie 32.320,10 zł z odsetkami i kosztami upomnienia w tym na:

- ubezpieczenie społeczne za okres 08/2001, od10/2001 do 11/2002, od 01/2003 do 09/2003 należność główna 11.789,07zł

-ubezpieczenie zdrowotne za okres od 11/2001 do 03/2002, od 05/2002 do 11/2002, od 01/2003 do 10/2003, 10/2004 należność główna 2.548,60 zł

-Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych za okres od 10/2001 do 09/2003 należność główna 847,03 zł

oraz przyznał od Skarbu Państwa Sądu Okręgowego w Poznaniu na rzecz adwokata K. W. kwotę 120 zł powiększoną o kwotę podatku VAT z tytułu pomocy prawnej udzielonej z urzędu odwołującemu.

Podstawę rozstrzygnięcia stanowiły następujące ustalenia i argumentacja prawna :

S. Ł. liczący 48 lat, z wykształcenia mechanik samochodowy prowadzi od 26 lipca 1999r.działalność gospodarczą pod nazwą Handel Usługi (...) na podstawie wpisu do ewidencji działalności gospodarczej z dnia 29 lipca 1999r. prowadzonej przez Urząd Miasta w G.. Przedmiotem działalności był handel detaliczny, obwoźny artykułami spożywczymi, transport ciężarowy. Brak informacji o wykreśleniu działalności z ewidencji działalności gospodarczej.

W okresie od 01.10.2003r. do 30.09.2004r. i od 01.10.2004r.do 31.01. 2005r. odwołujący był zatrudniony na podstawie umowy o pracę w Wytwórni (...) sp. z o.o. K. w pełnym wymiarze czasu pracy.

W okresie od 01.05.2005r. do 24.02.2006r. pracował na podstawie umowy o pracę w Przedsiębiorstwie Produkcyjno-Handlowym (...) w wymiarze ¼ etatu. Odwołujący nie opłacił składek z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej na ubezpieczenie społeczne, zdrowotne oraz FP i FGŚP za okresy wymienione w decyzji. Łączna kwota zaległości na dzień wydania decyzji wynosi 32.320,10 zł.

W zeznaniach podatkowych odwołujący wykazał dochód za lata 2002 i 2003 odpowiednio w wysokości 48.417,40 zł i 18.285,20 zł.

Odwołujący nie przedstawił żadnych dokumentów świadczących o opłaceniu składek i nie posiada żadnej dokumentacji związanej z prowadzeniem działalności gospodarczej.

W dniu 25 marca 2006r. w budynku należącym do odwołującego w P. miał miejsce pożar. Postępowanie w sprawie pożaru zostało umorzone przez Komendę Powiatową Policji w G. w dniu 23 czerwca 2006r. z powodu niewykrycia sprawcy.

W tym stanie rzeczy Sąd Okręgowy uznał, że odwołanie nie zasługuje na uwzględnienie.

Bezsprzecznie składki wobec ZUS nie uległy przedawnieniu. Sąd Okręgowy przywołał treść art.24 ust.4 ustawy z dnia 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych oraz uchwałę Sądu Najwyższego z dnia 8 lipca 2008r. sygn. I UZP 4/08 wskazując, że w rozpoznawanej sprawie obowiązuje 10-letni termin przedawnienia, który nie upłynął do dnia wydania decyzji.

W dalszej kolejności Sąd i instancji wskazał na art. 46 ust.1 i art.23 ust.1 ustawy systemowej dotyczących obowiązku płatnika w zakresie obliczania, rozliczania, opłacania składek oraz należnych ZUS odsetek za zwłokę w opłacaniu składek. Zacytował treść art.87 ust.1 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004r. o świadczeniach z opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. z 2008r. Nr 164, poz.1027) oraz wskazał na ustawę z dnia 14 grudnia 1994r. o zatrudnieniu i przeciwdziałaniu bezrobociu ( Dz. U. z 2003 Nr 58, poz.514 ze zm.) dotyczących obowiązku opłacania składek na ubezpieczenie zdrowotne i Fundusz Pracy.

Zdaniem Sądu Okręgowego odwołujący nie wykazał, że opłacił należne składki terminowo i w pełnej wysokości.

W tej sytuacji odwołanie jako bezzasadne z mocy art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. oddalił.

Powyższy wyrok zaskarżył apelacją w imieniu odwołującego jego pełnomocnik wyznaczony z urzędu.

Pełnomocnik zaskarżył wyrok w punkcie I zarzucając:

- błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę rozstrzygnięcia, polegający na ustaleniu, iż odwołujący w badanym okresie prowadził działalność gospodarczą, co w rezultacie skutkowało przyjęciem, iż winien z tego tytułu opłacać składki na ubezpieczenie zdrowotne, społeczne oraz Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych w okresach wskazanych w zaskarżonej decyzji, gdy tymczasem odwołujący zawiesił prowadzenie działalności gospodarczej, w związku z czym obowiązek zapłaty przez niego składek wygasł.

Nadto, wskazał na nowe dowody w sprawie, których powołanie w postępowaniu przed Sądem I instancji nie było możliwe, gdyż dopiero w chwili obecnej zostały przez odwołującego odnalezione, a mianowicie:

1/ protokół kontroli z dnia 23.11.2005r. prowadzonej przez Urząd Skarbowy w G., z którego wynika, że działalność gospodarcza prowadzona przez odwołującego została zawieszona,

2/ zeznania świadka – komisarza skarbowego J. T.,

3/zeznania świadka inspektora US J. M.,

4/ przesłuchania w charakterze strony odwołującego na okoliczność odnalezienia protokołu z kontroli skarbowej.

Mając powyższe na uwadze strona apelująca wniosła o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazania sprawy Sądowi Okręgowemu w Poznaniu do ponownego rozpoznania oraz przyznania od Skarbu Państwa na rzecz adwokata kosztów pomocy prawnej udzielonej z urzędu w postępowaniu apelacyjnym, które nie zostały opłacone nawet w części.

Pozwany w żaden sposób nie ustosunkował się do wniesionej apelacji.

SĄD APELACYJNY ZWAŻYŁ, CO NASTĘPUJE:

Apelacja okazała się uzasadniona.

Istota sporu w niniejszej sprawie sprowadzała się do ustalenia, czy odwołujący z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej jest zobowiązany do zapłaty składek na ubezpieczenia społeczne za okresy i wysokościach określonych w zaskarżonej decyzji.

Odwołujący twierdzi, że decyzja jest niezasadna, gdyż w spornym okresie nie miał możliwości wykonywania faktycznie działalności gospodarczej z powodu prowadzonego postępowania egzekucyjnego przez komornika. Ponadto, powołuje się na fakt zawieszenia działalności gospodarczej oraz wykonywanie pracy na podstawie umowy o pracę. Niemożność przedłożenia jakichkolwiek dokumentów związanych z prowadzeniem działalności uzasadnia pożarem domu jaki miał miejsce w 2006r., co nie jest kwestionowane w sprawie.

Z ustaleń Sądu Okręgowego wynika, że odwołujący prowadzi działalność na podstawie wpisu do ewidencji działalności gospodarczej od dnia 29 lipca 1999r.

Zgodnie z art. 6 ust.1 pkt. 5 i art.12 ust.1 ustawy z dnia 13.10.1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu podlegają osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są osobami prowadzącymi pozarolniczą działalność. Obowiązek ubezpieczenia jest pochodną prowadzenia działalności gospodarczej. Skarżący w spornym okresie prowadził działalność gospodarczą na podstawie przepisów ustawy z dnia 19 listopada 1999r. Prawo działalności gospodarczej, w brzmieniu obowiązującym przed 1 stycznia 2004r.

Osobą podlegającą ubezpieczeniom społecznym jest osoba, która faktycznie prowadzi działalność gospodarczą. Należy podkreślić, że udokumentowana i usprawiedliwiona przerwa w prowadzeniu działalności gospodarczej uzasadnia zwolnienie przedsiębiorcy z obowiązku opłacania składek za okresy tych przerw oraz z podlegania ubezpieczeniu społecznemu (por. wyrok SN z 13.01.2009r. II UK 146/08).

Wpis uzasadnia domniemanie prawne oraz faktyczne prowadzenie działalności gospodarczej, w której może jednak zachodzić rzeczywista przerwa w jej prowadzeniu związana z okresowym lub trwałym zaprzestaniem prowadzenia działalności.

Zaskarżona decyzja dotyczy wymiaru składek ubezpieczonemu z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej za określone miesiące. W aktach pozwanego poza wydrukiem stanu należności i zaświadczenia o wpisie do ewidencji nie ma jakichkolwiek dokumentów dotyczących podlegania ubezpieczeniu społecznemu z tytułu działalności gospodarczej oraz ubezpieczeniu pracowniczemu, sposobu ewidencjonowania wpłacanych składek. Faktem jest, że odwołujący nie przedłożył stosownych dowodów w postępowaniu pierwszoinstancyjnym, co wydaje się być usprawiedliwione (pożar domu), ale również dokumentacja pozwanego w ocenie Sądu odwoławczego też jest nader skromna i niepełna, co znacznie utrudnia ocenę prawidłowości wydanej decyzji.

W tym stanie rzeczy Sąd Apelacyjny uznał, że wyrok został wydany w sprawie nie dojrzałej do rozstrzygnięcia.

Przy ponownym rozpoznaniu sprawy Sąd Okręgowy zobowiąże pozwanego do przedłożenia całości akt dotyczących podlegania ubezpieczeniom społecznym odwołującego oraz określenia w jakich okresach odwołujący był objęty ubezpieczeniem z tytułu prowadzonej działalności oraz czy i w jakich okresach podlegał innym ubezpieczeniom. Sąd winien także rozważyć przeprowadzenie dowodu z akt dotyczących restrukturyzacji należności z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne odwołującego oraz zobowiązać odwołującego do przedłożenia dowodów na okoliczność postępowania egzekucyjnego prowadzonego przez komornika, które miało uniemożliwić faktyczne prowadzenie działalności gospodarczej przez odwołującego w spornych okresach.

Tak uzupełniony materiał dowodowy da podstawy do skonfrontowania twierdzeń skarżącego oraz oceny trafności decyzji pozwanego.

W tym miejscu godzi się zwrócić uwagę, że czymś innym jest obowiązek ubezpieczenia, a czymś innym obowiązek opłacania składki na ubezpieczenia. Jak wskazał Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 10.12.1997r. II UKN 392/97,OSNAPIUS 1998 Nr 19, poz.584) nie ma prostej zależności wyrażającej się w twierdzeniu- kto podlega przymusowi ubezpieczenia z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej, ten musi opłacać składki na to ubezpieczenie. Udokumentowana i usprawiedliwiona przerwa w faktycznym prowadzeniu działalności gospodarczej uzasadnia zwolnienie przedsiębiorcy z obowiązku opłacania składek za okresy tych przerw. Przy ponownym rozpoznaniu sprawy Sąd Okręgowy stosując się do powyższych wskazań zgromadzi materiał dowodowy. Dopiero bowiem wyczerpująco zebrany materiał dowodowy i poddany ocenie zgodnie z art.233 § 1 k.p.c. pozwoli Sądowi na rozstrzygnięcie spornej kwestii. Niewyjaśnienie i pozostawienie poza oceną okoliczności faktycznych stanowiących przesłanki zastosowania norm prawa materialnego będących podstawą zaskarżonego wyroku świadczy o nierozpoznaniu istoty sprawy, co musiało skutkować uchyleniem zaskarżonego wyroku i przekazaniem sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania. Sąd przeprowadzi także inne dowody, które uzna za konieczne do wyjaśnienia spornych okoliczności sprawy, w tym zwłaszcza w zakresie zaoferowanym przez strony. Zebrany materiał dowodowy podda ocenie zgodnie z art. 233 § 1 k.p.c. i na tej podstawie rozważy zasadność odwołania w świetle obowiązujących w tej mierze przepisów.

Kierując się powyższymi względami Sąd Apelacyjny z mocy art. 386 § 4 k.p.c. orzekł jak w sentencji.

Orzeczenie o kosztach uzasadnia rozporządzenie z dnia 28 września 2002 r. Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarbu Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu.

del. SSO Wiesława Stachowiak SSA Hanna Hańczewska-Pawłowska SSA Ewa Cyran