Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 25 lutego 2019 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie XXVII Wydział Cywilny Odwoławczy w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 25 lutego 2019r. w Warszawie

na rozprawie

sprawy z powództwa P. K.

przeciwko (...) S.A. z siedzibą w W.

o zapłatę

na skutek apelacji powoda

od wyroku Sądu Rejonowego dla m. st. Warszawy w Warszawie

z dnia 16 października 2017 r., sygn. akt II C 3500/17

1.  oddala apelację;

2.  zasądza od P. K. na rzecz (...) S.A. z siedzibą w W. kwotę 450 (czterysta pięćdziesiąt) złotych tytułem zwrotu kosztów procesu w instancji odwoławczej.

Sygn. akt XXVII Ca 2120/18

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 19 października 2015 r. P. K. wniósł o zasądzenie od (...) S.A. z siedzibą w W. kwoty 600 euro wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 25 lutego 2014 r. do dnia zapłaty oraz kosztów procesu.

W sprzeciwie od nakazu zapłaty uwzględniającego w całości żądanie pozwu pozwany wniósł o oddalenie powództwa oraz zasądzenie na jego rzecz od powoda kosztów procesu.

Wyrokiem z dnia 16 października 2017 r. Sąd Rejonowy dla m.st. Warszawy w Warszawie oddalił powództwo oraz orzekł o kosztach procesu.

Od powyższego orzeczenia powód wniósł apelację zaskarżając je w całości, zarzucając naruszenie:

1.  naruszenie prawa materialnego poprzez błędne zastosowanie terminu przedawnienia określonego art. 778 k.c. w zw. z art. 775 k.c. , dla roszczeń dochodzonych z art. 7 ust 1 Rozporządzenia 261/2004 Parlamentu Europejskiego.

2.  naruszenie prawa materialnego poprzez niezastosowanie normy przedawnienia, określonej art. 118 k.c.

3.  Art. 5 k.c. poprzez jego niezastosowanie, polegające na uznaniu podniesionego zarzutu przedawnienia za sprzeczny z zasadami współżycia społecznego.

4.  Art. 390 § 2 k.p.c. poprzez jego błędną wykładnie i niewłaściwe zastosowanie i oparcie orzeczenia na uchwale Sądu Najwyższego wydanej w sprawie III CZP 111/16.

5.  Art. 102 k.p.c. w zw. z art. 98 k.p.c. poprzez obciążenie powoda kosztami procesu, wobec zaistnienia przesłanek do odstąpienia od obciążania go kosztami.

Wskazując na powyższe zarzuty powód wniósł o zmianę zaskarżonego orzeczenia poprzez uwzględnienie żądania pozwu w całości oraz zasądzenie na jego rzecz kosztów postępowania w obu instancjach według norm przepisanych, ewentualnie o nieobciążanie powoda kosztami procesu, na podstawie art. 102 k.p.c.

W odpowiedzi na apelację pozwany wniósł o jej oddalenie i zasądzenie na jego rzecz kosztów postępowania w instancji odwoławczej.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja powoda nie zasługiwała na uwzględnienie.

Ustalenia faktyczne Sądu I instancji poczynione zostały prawidłowo, na podstawie właściwie ocenionego materiału dowodowego, bez przekroczenia granic swobodnej oceny dowodów. Z tego względu Sąd Okręgowy podziela je w całości i przyjmuje za własne.

Sąd Okręgowy podziela w całości stanowisko Sądu Rejonowego, iż zgłoszone w pozwie roszczenie uległo przedawnieniu, co doprowadziło do oddalenia powództwa, a zarzuty apelacji nie mogły doprowadzić do wzruszenia zaskarżonego orzeczenia.

Zgodnie z aktualną linią orzeczniczą Sądu Najwyższego (vide: uchwała SN z dn. 17 marca 2017 r., sygn. akt III CZP 111/16) roszczenie o odszkodowanie przewidziane w art. 7 rozporządzenia (WE) nr 261/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 11 lutego 2004 r. ustanawiającego wspólne zasady odszkodowania i pomocy dla pasażerów w przypadku odmowy przyjęcia na pokład albo odwołania lub dużego opóźnienia lotów, uchylającego rozporządzenie (EWG) nr 295/91, przedawnia się w terminie rocznym na podstawie art. 778 k.c. Sąd Najwyższy stwierdził, że roczny termin przedawnienia wynika z literalnej wykładni art. 775 k.c. Reżim umowy przewozu uregulowanej w kodeksie cywilnym jest bardzo ogólny. Jednakże konstrukcja art. 775 k.c. jest taka, że stosujemy przepisy tytułu XXV „Przewóz osób” kodeksu cywilnego do przewozu w zakresie poszczególnych rodzajów transportu tylko o tyle, o ile przewóz ten nie jest uregulowany odrębnymi przepisami. Wskazane rozporządzenie europejskie nie reguluje kwestii przedawnienia roszczenia, więc art. 778 k.c. nie został wyłączony. Drugi sposób wykładni dał taki sam rezultat: wychodząc do reżimu europejskiego, ze względu na orzecznictwo Trybunału Sprawiedliwości należało wrócić do porządku krajowego i poszukać roszczenia najbliższego temu roszczeniu. Skoro art. 778 k.c. reguluje wprost termin przedawnienia roszczeń wynikających z umowy przewozu, to właśnie on znajdzie zastosowanie do roszczeń odszkodowawczych z tytułu opóźnienia lotu, a nie jak wskazuje powód art. 118 k.c. ustalający ogólny 10-letni termin przedawnienia roszczeń.( obecnie od 9 lipca 2018 r. jest to 6 lat)

Sąd Najwyższy wskazał również, że w rozporządzeniu mowa jest o odszkodowaniu, które w rozumieniu kodeksu cywilnego bardziej przypomina karę umowną. Roszczenie to powinno być dochodzone możliwie jak najszybciej, co prowadzi do wniosku, iż dziesięcioletni ( sześcioletni) termin jest nie do przyjęcia w tego sprawach.

W uzasadnieniu powoływanej uchwały wyjaśniono, że odszkodowanie przysługujące na podstawie art. 7 ust. 1 rozporządzenia stanowi cywilnoprawną kompensację szkód materialnych i niematerialnych, związanych z nienależytym wykonaniem przez przewoźnika zobowiązania wynikającego z zawartej umowy przewozu. Jak podkreślił Sądu Najwyższy umowny charakter odpowiedzialności przewoźnika na podstawie powołanego rozporządzenia został wyraźnie przyjęty także w orzecznictwie TSUE (por. wyrok z dnia 9 lipca 2009 r. w sprawie C-204/08; wyrok z dnia 23 października 2012 r. w połączonych sprawach C‑581/10 i C-629). Sąd Najwyższy przesądzając o umownym charakterze roszczeń wykluczył również tezę o przedawnieniu roszczeń pasażerów na podstawie art. 442 ¹ k.c.

Z treści złożonego pozwu, jak i z oznaczenia strony pozwanej, jako przewoźnika lotniczego, wynika, że powód dochodził odszkodowania za opóźnienie lotu. Przewóz lotniczy miał miejsce w dniu 25 marca 2013 r. Natomiast z powództwem o zasądzenie odszkodowania powód wystąpił w dniu 15 października 2015 r. Skoro zatem roszczenie o odszkodowanie przewidziane w art. 7 rozporządzenia (WE) nr 261/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 11 lutego 2004 r. ustanawiającego wspólne zasady odszkodowania i pomocy dla pasażerów w przypadku odmowy przyjęcia na pokład albo odwołania lub dużego opóźnienia lotów, uchylającego rozporządzenie (EWG) nr 295/91, przedawnia się w terminie rocznym, określonym w art. 778 k.c., to roszczenie strony powodowej nie mogło zostać uwzględnione.

Jak podkreślał Trybunał Sprawiedliwości w swoich orzeczeniach (m.in. w sprawie
C-344/04), szkody powstałe na skutek odwołania czy opóźnienia lotu lub nieprzyjęcia pasażera na pokład są niemal identyczne dla wszystkich tych podróżnych i przez to mogą być naprawione poprzez ujednolicone i zryczałtowane odszkodowanie, które ma zadośćuczynić stracie czasu. Zgodnie z powołanym rozporządzeniem, uprawnienia pasażerów są równe i jednakowe, podobnie jak obowiązki wykonującego lot przewoźnika wobec tych osób. Zasady te nakazują również zapewnić pasażerom opóźnionego lotu jednakowy sposób dochodzenia do wypłaty odszkodowania. Jeśli tak, to powinni być oni również zrównani w niekorzystnych skutkach prawnych spowodowanych z jednej strony upływem czasu, z drugiej niewykonywaniem przez uprawnionego przysługujących mu uprawnień (uprawniony nie ma obowiązku korzystania ze swego prawa, wykonywania go, jednak musi liczyć się w takim wypadku z powstaniem niekorzystnych dla siebie skutków prawnych, łącznie z utratą prawa).

Tak więc wychodząc od celu przepisów rozporządzenia i zasad stanowiących jego podstawę przyjąć należy, że pozostawiając każdemu z państw członkowskich ustalenie przepisów regulujących przedawnienie roszczeń (wyrok TSUE z dnia 22 listopada 2012 r.
w sprawie C-139/11) przy ich stosowaniu uwzględniać należy nie tylko zasady równoważności i skuteczności ale także jednolitości i równości w dochodzeniu odszkodowania.

Zgodnie z art. 117 § 2 k.c. ustawowym skutkiem przedawnienia jest powstanie
po upływie terminu przedawnienia po stronie tego, przeciw komu przysługuje roszczenie, uprawnienie do uchylenia się od jego zaspokojenia. Jest to przysługujące dłużnikowi prawo podmiotowe kształtujące, a oświadczenie w tym przedmiocie ma charakter swoistej jednostronnej czynności prawnokształtującej (por. wyrok SN z 19 marca 1997 r, II CKN 46/97).

Zaznaczyć również należy, że w niniejszej sprawie nie było podstaw zastosowania art. 5 k.c. i uznania podniesionego zarzutu przedawnienia za nadużycia prawa przez przeciwnika procesowego powoda. Ocena, czy doszło do nadużycia prawa przy podniesieniu zarzutu przedawnienia, powinna być dokonywana w oparciu o obiektywne kryteria. Z twierdzeń pozwu nie wynika, by zaistniały wyjątkowe okoliczności, które niweczyłyby skutki zgłoszonego zarzutu przedawnienia, takie jak charakter uszczerbku jakiego doznał powód, przyczyna opóźnienia i czas trwania tego opóźnienia. Co istotne postępowanie o odszkodowania za opóźniony lot dochodzone na podstawie wskazanego rozporządzenia jest odformalizowane dowodowo. Strona dochodząca zryczałtowanego odszkodowania nie musi wykazywać przesłanek jakie konieczne są do dochodzenia odszkodowania na podstawie art. 471 k.c. Nie bez znaczenia jest też charakter roszczenia, w rozważanym wypadku mającego postać swoistej kary ustawowej, przysługującej w ściśle określonej kwocie i jak wskazano nieobciążającej uprawnionego poważnymi obowiązkami dowodowymi. W tym stanie rzeczy wniesienie pozwu z dokumentami potwierdzającymi lot i jego opóźnienie nie nastręcza trudności i możliwe jest do wykonania w terminie jednego roku. Okoliczności związane z brakiem wykonania po stronie pozwanej obowiązku informacyjnego nałożonego powołanym rozporządzeniem także nie uzasadniają nieuwzględnienia podniesionego zarzutu przedawnienia. Od opóźnionego lotu do dnia złożenia pozwu minęło ponad 2,5 roku.

Sąd Okręgowy odnosząc się do zarzutu niezastosowania w niniejszej sprawie art. 102 k.p.c. podnosi, iż jak wskazał Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 26 stycznia 2012 r. (III CZ 10/12), a następnie potwierdził w postanowieniu z dnia 23 maja 2012 r. (III CZ 25/12), ocena sądu, czy zachodzi wypadek szczególnie uzasadniony, o którym mowa w art. 102 k.p.c., ma charakter dyskrecjonalny, oparty na swobodnym uznaniu, kształtowanym własnym przekonaniem oraz oceną okoliczności rozpoznawanej sprawy, w związku z czym w zasadzie nie podlega kontroli instancyjnej i może być podważona przez sąd wyższej instancji tylko wtedy, gdy jest rażąco niesprawiedliwa (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 20 kwietnia 2012 r., III CZ 17/12; postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 27 kwietnia 2012 r., V CZ 2/12; wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 22 lipca 2014 r., I ACa 18/14).

Sąd I instancji uzyskuje tym samym dużą autonomię w kształtowaniu tego rozstrzygnięcia. Dysponentem więc uregulowania obowiązku poniesienia kosztów procesów pozostaje Sąd I instancji, dopóki takie ukształtowanie rozstrzygnięcia o kosztach procesu nie jest rażąco niesprawiedliwe. Zdaniem Sądu Okręgowego takiej wadliwości w niniejszej sprawie nie można stwierdzić, powód jako dysponent roszczenia winien liczyć się z koniecznością ewentualnego poniesienia kosztów strony przeciwnej, w razie przegrania sprawy, a sąd Rejonowy w niniejszej sprawie w sposób prawidłowy i przekonywujący wskazał dlaczego nie zastosował dobrodziejstwa wynikającego z art. 102 k.p.c.

Stwierdzając zatem prawidłowość rozstrzygnięcia Sądu Rejonowego i bezzasadność zarzutów apelacyjnych, Sąd Okręgowy na podstawie art. 385 k.p.c. orzekł, jak w sentencji.

O kosztach postępowania orzeczono na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w zw. z § 10 ust. 1 pkt 1 w zw. z § 2 pkt 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz. U. z 2015 r., poz. 1800 tj.), w brzmieniu obowiązującym na datę wniesienia apelacji.