Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 8 maja 2019 r.

Sąd Okręgowy w Gliwicach III Wydział Cywilny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący - Sędzia SO Tomasz Pawlik (spr.)

Sędzia SO Henryk Brzyżkiewicz

SO Leszek Dąbek

Protokolant Marzena Makoś

po rozpoznaniu w dniu 8 maja 2019 r. w Gliwicach

na rozprawie

sprawy z powództwa M. Ś.

przeciwko K. K.

o zapłatę

na skutek apelacji powódki

od wyroku Sądu Rejonowego w J. Z.

z dnia 5 czerwca 2018 r., sygn. akt I C 55/14

1.  oddala apelację;

2.  zasądza od powódki na rzecz pozwanej 1800 zł (tysiąc osiemset złotych) z tytułu zwrotu kosztów postępowania odwoławczego.

SSO Leszek Dąbek SSO Tomasz Pawlik SSO Henryk Brzyżkiewicz

Sygn. akt III Ca 1808/18

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem Sąd Rejonowy zasądził od pozwanej na rzecz powódki 3.400 zł z odsetkami ustawowymi oraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od 12 września 2013r. Jednocześnie oddalił powództwo w pozostałym zakresie i zasądził od powódki na rzecz pozwanej 1.229,50 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania. Rozliczył także wydatki pokryte tymczasowo przez Skarb Państwa tj. nakazał pobrać od powódki na rzecz Skarbu Państwa 2.437 zł a od pozwanej 571,64 zł.

Sąd Rejonowy rozstrzygnął w ten sposób o żądaniu pozwu, w którym – po ostatecznym sprecyzowaniu i rozszerzeniu – powódka domagała się zasądzenia od pozwanej kwoty 18.311,88zł tytułem obniżenia ceny pojazdu nabytego w drodze umowy sprzedaży od pozwanej wraz z odsetkami od dnia 12 września 2013 roku do dnia 31 grudnia 2015 roku oraz odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 01 stycznia 2016 roku do dnia zapłaty.

U podstaw opisanego wyroku legły następujące ustalenia faktyczne.

W dniu 28 lipca 2013 roku powódka zawarła z pozwaną prowadzącą działalność gospodarczą pod firmą (...).H.U. S. K. K. umowę sprzedaży samochodu marki O. (...) o numerze rejestracyjnym (...), nr VIN (...), rok produkcji 2008, co zostało potwierdzone fakturą VAT nr (...) z dnia 28 lipca 2013 roku.

Powódka ofertę sprzedaży przedmiotowego pojazdu znalazła na portalu O..pl. (...) wystawiony do sprzedaży został za ceną 33.900,00zł. Powódka kupiła pojazd za cenę 20.000 zł i na taką też kwotę zostawiona została przez pozwaną faktura VAT. Cena została uiszczona przez powódkę przelewem bankowym do kwoty 17.000zł, a 3.000 zł zapłaciła pozwanej gotówką. Powódka została poinformowana przez pozwaną o tym, że pojazd jest bezwypadkowy. Taką informację pozwana umieściła również w ogłoszeniu, mimo, że nie miała pewności, że pojazd faktycznie jest bezwypadkowy. Pozwanej pojazd został wydany w dniu 10 lipca 2013 roku. Stan zewnętrzny pojazdu nie wskazywał na to, by posiadał wady.

/dowód: faktura VAT nr (...)r. - k. 8 akt, potwierdzenie przelewu - k. 9 akt, zeznania świadków: T. Ś. - k. 41-43 akt, A. Ś. - 372 akt, zeznania powódki M. Ś. k.336-337 akt, informacja grupy (...) Sp. z o.o. z dnia 09.07.2015r. - k. 164-165 akt oraz z dnia 27.08.2015r. - k. 169-170 akt, faktura z dnia 10.07.2013r. - k. 303 akt, odpis francuskiego dowodu rejestracyjnego wraz z notarialnym tłumaczeniem i zaświadczeniem o przeprowadzonym badaniu technicznym wraz z dokumentem identyfikacyjnym pojazdu- k. 298-302 akt/

Powódka M. Ś. kilka dni po zakupie pojazdu pojechała do autoryzowanej stacji serwisowej samochodów marki O. w B. celem przeglądu kupionego samochodu. Tam po dokonaniu szczegółowych oględzin stwierdzono liczne wady pojazdu. Wady te zostały wyszczególnione w wystawionym w dniu 08 sierpnia 2013 roku przez serwis kosztorysie naprawy. Wobec powyższego powódka pismem z dnia 19 sierpnia 2013 roku zawiadomiła pozwaną o niezgodności towaru z umową, złożyła oświadczenie o żądaniu obniżenia ceny oraz wezwała pozwaną do zapłaty kwoty 16.273,02 zł w terminie 14 dni od daty otrzymania pisma. Do zawiadomienia powódka dołączyła ww. kosztorys naprawy, w który wyszczególnione zostały usterki pojazdu.

Pozwana w piśmie z dnia 28 sierpnia 2013 roku nie zgodziła się z zarzutami powódki, proponując jednak, z uwagi na wizerunek przedsiębiorstwa i zadowolenie klientów, że odbierze od powódki pojazd i zwróci powódce kwotę, za która ta pojazd nabyła.

/dowód: pismo powódki z dnia 19 sierpnia 2013r. - k. 14-15 akt, pismo pozwanej z dnia 28 sierpnia 2013r. - k. 16 akt, kosztorys wraz z fakturą k.10-13 akt, faktura VAT nr (...)(...) k. - 16 akt, zeznania świadków: T. Ś. - k. 41-43 akt, T. K. - k. 373-374, J. W. - 370-371, A. Ś. - 372 akt, zeznania powódki M. Ś. k.336-337 akt, zdjęcia na płycie CD k. 17 akt/

Biegły z zakresu techniki samochodowej i ruchu drogowego inż. S. H. określił, że koszt usunięcia usterek i braków w pojeździe według cen za roboczogodzinę i materiałów na datę transakcji, tj. 28 lipca 2013 roku wynosi 18.31l,88zł brutto. Sąd Rejonowy ocenił jednakże, że ustalenie samego kosztu naprawy - biorąc pod uwagę istotę postępowania- było nieistotne.

Sąd Rejonowy oparł się zatem w całości na opinii biegłego sądowego mgr inż. M. K., który obliczył wartość pojazdu w stanie wolnym od wad oraz z wadami, co pozwoliło ustalić wysokość kwoty z tytułu obniżenia ceny. Biegły określił, że pojazd w dniu, kiedy powódka go zakupiła wart był 41.600,00zł przy założeniu, że pojazd ten byłby wolny od wad. Przedmiotowy pojazd posiadał jednak w dniu sprzedaży wady, których usunięcie wymagało naprawy opiewającej na kwotę 25.040,98zł, w związku z czym wartość pojazdu na dzień 28 lipca 2013 roku z ujawnionymi wadami wynosiła 16.600,00zł.

Powyższy stan faktyczny został ustalony na podstawie powołanych wyżej dokumentów, których treść nie była kwestionowana, zeznań świadków: T. Ś., T. K., J. W., A. Ś., zeznań powódki K. Ś. oraz opinii biegłych z zakresu techniki motoryzacyjnej: M. K. i S. H..

Sąd Rejonowy dał wiarę zeznaniom powódki M. Ś. oraz świadków T. Ś. i A. Ś. jedynie w zakresie faktów bezspornych. Sąd nie dał wiary powódce i ww. świadkom w zakresie, w jakim twierdzili, iż pojazd został zakupiony za kwotę 32.200 zł albowiem były one sprzeczne w tej części z przedłożoną fakturą VAT nr (...)r. - k. 8 akt i tym samym naruszały zakaz dowodowy z art.247 k.p.c., gdyż stanowiły dowód przeciwko osnowie dokumentu.

Jednocześnie Sąd Rejonowy ocenił wiarygodność zeznań świadków T. Ś. i A. Ś., w zakresie w jakim twierdzili, że cena sprzedaży zostało w fakturze zaniżona. W tym zakresie wskazał, na przywilejowanie dokumentu jako środka dowodowego, które eliminuje niebezpieczeństwo wpływu na treść ustaleń zniekształceń związanych z indywidualnymi cechami osób przesłuchiwanych jako świadkowie lub strony (por. Sąd Apelacyjny w Krakowie w wyroku z dnia 18 grudnia 2014 roku ACa 1275/14). Zwrócił też uwagę, że powódka nie przedstawiła żadnego innego dokumentu potwierdzającego fakt zapłaty za przedmiotowy pojazd ceny wyższej, niż ta określona na fakturze. Nadto umowa sprzedaży i wystawienie faktury miało miejsce w obecności świadka T. Ś. (męża powódki), będący z zawodu adwokatem, który pomagał powódce przy zawieraniu transakcji. W tej sytuacji nie sposób przyjąć, że strona powodowa godziła się na zaniżenie ceny na fakturze, skoro musiała zdawać sobie sprawę z odpowiedzialności karno-skarbowej za takie zachowanie.

Szczególnie istotna dla Sądu Rejonowego była opinia biegłego sądowego zakresu techniki (...). Opinia S. H. przy ustalaniu stanu faktycznego była dla Sądu, z uwagi na zadane pytania - nieprzydatna, jednakże została ona wykorzystana przy sporządzani opinii przez biegłego M. K., który o te opinię częściowo oparł swoje ustalenia.

Mając na uwadze powyższe ustalenia faktyczne Sąd Rejonowy uwzględnił powództwo w części stanowiącej różnicę między ustaloną ceną sprzedaży (20 000 zł) a wartością pojazdu z uwzględnieniem kosztów naprawy. Stwierdził, że powódka wykazała, że zakupiony przez nią towar (samochód) zawierał wady istotne, a zatem był niezgodny z umową. Powołując się na zapisy ustawy z dnia 27 lipca 2002r. o szczególnych warunkach sprzedaży konsumenckiej oraz o zmianie Kodeksu cywilnego (Dz.U. z 2002r. nr 141, poz. 1176 z późn. zm.), które miały w jego ocenie zastosowanie w rozpatrywanej sprawie, stwierdził, że powódka skorzystała skutecznie z uprawnienia wynikającego z ustępu 4 art. 8 cytowanej ustawy. Zgodnie ze wskazanym przepisem jeżeli kupujący, z przyczyn określonych w ust. 1, nie może żądać naprawy ani wymiany albo jeżeli sprzedawca nie zdoła uczynić zadość takiemu żądaniu w odpowiednim czasie lub gdy naprawa albo wymiana narażałaby kupującego na znaczne niedogodności, ma on prawo domagać się stosownego obniżenia ceny albo odstąpić od umowy; od umowy nie może odstąpić, gdy niezgodność towaru konsumpcyjnego z umową jest nieistotna. Skoro można odstąpić od umowy w przypadku wad istotnych towaru, to tym bardziej można żądać obniżenia ceny w takim przypadku.

Mając powyższe na uwadze na podstawie art.8 ust.4 ustawy z dnia 27 lipca 2002r. o szczególnych warunkach sprzedaży konsumenckiej, Sąd zasądził na rzecz powódki kwotę 3.400 zł tytułem obniżenia ceny pojazdu, która to kwota stanowi różnicę pomiędzy ceną nabycia pojazdu, a wartością pojazdu z jego ujawnionymi wadami na dzień zakupu (20.000 zł - 16.600 zł = 3.400 zł), a w pozostałej części powództwo oddalił.

O odsetkach ustawowych Sąd Rejonowy orzekł w oparciu o art.481 § 1 i § 2 k.c. z uwzględnieniem zmian wynikających z ustawy z dnia 9 października 2015 roku o zmianie ustawy o terminach zapłaty w transakcjach handlowych, ustawy - Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw (Dz.U.2015.1830).

O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art. 100 k.p.c. dokonując ich stosunkowego rozdzielenia, przy uwzględnieniu, że powódka wygrała sprawę w 19% a pozwana w 81%. Na takiej samej zasadzie, oraz na podstawie art. 113 ustawy z dnia 28 lipca 2005r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych nakazał pobrać stosunkowo od stron pokryte tymczasowo przez Skarb Państwa wydatki poniesione na opinie biegłych.

Apelację od tego orzeczenia wniosła powódka, zaskarżając wyrok w części oddalającej powództwo oraz w zakresie kosztów postępowania.

Skarżąca zarzuciła Sądowi Rejonowemu:

1)  sprzeczność istotnych ustaleń z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego mający wpływ na treść orzeczenia, a polegający na przyjęciu, że:

a) wartość nabycia pojazdu przez powódkę wynosi 20.000 złotych zgodnie z przedstawioną fakturą VAT, w sytuacji gdy z zeznań świadków oraz dokumentu z wyciągu z rachunku bankowego jednoznacznie wynika, iż powódka zakupiła samochód za kwotę 32.200 zł;

b) kwota tytułem obniżenia ceny pojazdu wynosi 3.400 złotych, w sytuacji gdy z dowodu z opinii biegłego sądowego S. H. jednoznacznie wynika, iż wysokość kosztów usunięcia wad w pojeździe na dzień jego zakupu wynosi 18.311,88 zł;

2)  naruszenie przepisów postępowania mających wpływ na treść orzeczenia:

a)  art. 233 § 1 k.p.c. w zw. z art. 278 § 1 k.p.c. poprzez niewłaściwą ocenę zebranego w sprawie materiału dowodowego i przyjęcie, iż kwota tytułem obniżenia ceny stanowi różnicę pomiędzy ceną nabycia pojazdu a wartością pojazdu z jego ujawnionymi wadami, w sytuacji gdy opinia biegłego sądowego S. H. wskazuje na wysokość usunięcia wad w pojeździe w kwocie 18.311,88 zł, która powinna zostać zwrócona powódce bez względu na wartość pojazdu, zaś Sąd w żaden sposób nie ustosunkował się do jej treści i znaczenia w uzasadnieniu wyroku, w sytuacji gdy opinia jest spójna i rzetelna, została wydana przez specjalistę z zakresu techniki samochodowej oraz ruchu drogowego w oparciu o całokształt zebranego materiału dowodowego oraz oględziny pojazdu;

b)  art. 247 k.p.c. poprzez jego zastosowanie i uznanie, iż w niniejszej sprawie znajduje zastosowanie zakaz dowodowy uniemożliwiający przeprowadzenie dowodu z zeznań świadków w zakresie ustalenia kwoty uiszczonej przez powódkę pozwanej z tytułu nabytego samochodu, w sytuacji gdy faktura jest dokumentem prywatnym i stanowi jedynie dowód tego, że osoba, która go podpisała, złożyła oświadczenie zawarte w tym dokumencie, zaś jak wynika z orzecznictwa sądowego faktura VAT nigdy nie będzie wyłącznym dowodem uzasadniającym roszczenie, sama faktura nie jest źródłem stosunku cywilnoprawnego, który należy udowodnić innymi środkami dowodowymi;

c)  art. 232 k.p.c. poprzez dopuszczenie dowodu z opinii drugiego biegłego sądowego dnia 18 listopada 2015 r. na posiedzeniu niejawnym na okoliczności ustalenia jakie wady istniały w pojeździe marki O. (...) w chwili jego wydania powódce, w sytuacji gdy żadna ze stron nie zgłosiła wniosku dowodowego o dopuszczenie dowodu z opinii innego biegłego sądowego, zaś opinia biegłego sądowego S. H. jest opinią rzetelną, brak było wniosku stron o pominięcie dowodu z opinii biegłego, zaś jakiekolwiek zastrzeżenia do powyższej opinii winny być skierowane bezpośrednio do biegłego wydającego opinię w sprawie, co winno skutkować pominięciem dowodu z opinii biegłego sądowego M. K..

Na tych podstawach wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez uwzględnienie powództwa w całości i zasądzenie od pozwanej na rzecz powódki kosztów procesu w tym kosztów zastępstwa procesowego wedle norm przepisanych - za obie instancje, ewentualnie uchylenie przedmiotowego wyroku w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I Instancji, przy uwzględnieniu kosztów postępowania apelacyjnego jako części kosztów procesu.

Powódka wniosła o oddalenie apelacji i zasądzenie na jej rzecz kosztów postępowania odwoławczego.

Sąd Okręgowy zważył:

Apelacja okazała się bezzasadna.

Nie można zgodzić się z Sądem Rejonowym, że w ze względu na stwierdzenie treści umowy sprzedaży w zakresie ceny nabycia pojazdu dokumentem, niedopuszczalne było prowadzenie postępowania dowodowego z osobowych źródeł dowodowych na tę okoliczność (zakaz dowodowy z art.247 k.p.c.). Zgodnie z art.247 k.p.c. dowód ze świadków lub z przesłuchania stron przeciwko osnowie lub ponad osnowę dokumentu obejmującego czynność prawną może być dopuszczony między uczestnikami tej czynności tylko w wypadkach, gdy nie doprowadzi to do obejścia przepisów o formie zastrzeżonej pod rygorem nieważności i gdy ze względu na szczególne okoliczności sprawy sąd uzna to za konieczne. Skoro do zawarcia umowy sprzedaży pojazdu nie była wymagana forma pisemna pod rygorem nieważności to dopuszczeniu dowodu z osobowych źródeł dowodowych wymagało zaistnienia w sprawie szczególnych okoliczności. Za taką okoliczność, przemawiającą w wystarczający sposób za dopuszczeniem dowodów przeciwko osnowie dokumentu w rozpatrywanej sprawie, Sąd Okręgowy uznał już to, że powódka miała status konsumenta.

Powyższe nie oznaczało jednak, że strona powodowa udowodniła, że oznaczona w dokumencie cena sprzedaży nie odpowiada cenie rzeczywistej. Sąd Rejonowy trafnie podniósł tu, że dokument jest środkiem dowodowym, który eliminuje niebezpieczeństwo wpływu na treść ustaleń zniekształceń związanych z indywidualnymi cechami osób przesłuchiwanych jako świadkowie lub strony. Zasadnie przy tym przydał podpisanej przez powódkę fakturze znaczenie dokumentu stwierdzającego treść łączącego strony stosunku prawnego. Bezzasadne są w tej części apelacji zarzuty apelacji. W okolicznościach sprawy (umowa przedsiębiorcy z konsumentem) faktura była jedynym dowodem zakupu pojazdu i warunków zawartej umowy. Nie można zatem przydawać temu dokumentowi jedynie znaczenia faktury stosowanej w obrocie między podmiotami gospodarczymi, gdzie faktura jest jedynie dokumentem stanowiącym podstawę dalszych rozliczeń.

W tym kontekście, Sąd Rejonowy, bez naruszenia zasad z art.233 k.p.c., ocenił, że w świetle zaoferowanego przez stronę powodową materiału dowodowego brak podstaw do przyjęcia odmiennej ceny sprzedaży pojazdu niż do wynika z przedstawionego dokumentu. Wbrew zarzutowi apelacji skarżąca nie przedstawiła żadnego dokumentu, który podważałby wiarygodność faktury. Dowód z wyciągu z rachunku bankowego odpowiada treści faktury. Z obu dokumentów wynika, że powódka uiściła 17 000 zł przelewem bankowym. Natomiast jeśli chodzi o zeznania świadków to logiczna i oparta na doświadczeniu życiowym jest ocena Sądu pierwszej instancji, że zeznania te – w zakresie odnoszącym się do ceny sprzedaży – nie są wiarygodne. Słusznie zwrócił tu Sąd Rejonowy uwagę, że świadkowi są osobami bliskimi powódki. Szczególne znaczenia ma przy tym, że asystujący przy umowie (świadczący pomoc) świadek, obecnie małżonek powódki, jest adwokatem. W tej sytuacji nie sposób przyjąć, że świadek ten miałby doradzać powódce akceptację dokumentu sprzedaży z zaniżoną znaczącą ceną, narażając ją tym samym na odpowiedzialność karno-skarbową.

Prawidłowa była także metodologia Sądu Rejonowego zastosowana przy ocenie zasadności żądania obniżenia ceny sprzedaży. Wypada przy tym podkreślić, że strona powodowa nie zgłosiła ostatecznie w niniejszym postępowaniu innych żądań. W wyniku obniżenia ceny sprzedaży winno dojść do sytuacji, w której kupujący będzie obciążony obowiązkiem zapłaty ceny odpowiadającej wartości towaru. Rację ma zatem Sąd pierwszej instancji, że dla ustalenia zasadności tak sformułowanego żądania nie było wystarczające samo ustalenia kosztów naprawy (renowacji) samochodu. W sytuacji, gdy umowa sprzedaży dotyczyła pojazdu używanego, ustalenie adekwatnej ceny nabycia wymagało porównania wartości pojazdu o określonym roczniku i przebiegu, nie wymagającego żadnej naprawy ( w stanie idealnym), z kosztami naprawy (renowacji do stanu idealnego) konkretnego samochodu będącego przedmiotem transakcji.

Sąd Rejonowy słusznie zatem nie poprzestał na opinii biegłego, który określił jedynie koszty naprawy (renowacji) pojazdu lecz powołał także innego biegłego, który odniósł te koszty (ustalił je zresztą w znacznie wyższej wysokości) do wartości samochodu tej samej marki, modelu i rocznika w stanie idealnym.

Dokonanie takich ustaleń wymagało wiedzy specjalistycznej, a Sąd Rejonowy – wbrew zarzutowi apelacji– był uprawniony do przeprowadzenia tego dowodu z urzędu, gdyż było to niezbędne do rozstrzygnięcia sprawy (brak było innej możliwości doprowadzenia do właściwego jej rozstrzygnięcia). Warto przy tym zauważyć, że dopuszczenie przez sąd dowodu z urzędu jest prawem sądu, nie zaś jego obowiązkiem, przy czym skorzystanie z tego uprawnienia uzależnione jest od oceny danej sytuacji procesowej. Dostrzec przy tym należy, że do naruszenia art. 232 zd. 2 k.p.c. dochodzi wówczas, gdy dowód z opinii biegłego jest niezbędny, a mimo to sąd takiej czynności nie podejmuje (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z 31.01.2019 r. I ACa 673/18 LEX nr 2630430).