Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Wnioskodawczyni J. A. wniosła o stwierdzenie, iż nabyła przez zasiedzenie własność nieruchomości, działki o nr (...) o powierzchni 0,03 ha, położoną w L. gm. S., dla której prowadzona jest księga wieczysta nr (...), stanowiącą własność Gminy S. ewentualnie, że rodzice wnioskodawczyni M. M. (1) i F. A. nabyli przez zasiedzenie własność przedmiotowej nieruchomości.

W uzasadnieniu wniosku wskazała, że rodzice wnioskodawczyni M. A. i F. A. byli od 1957 r. użytkownikami działki nr (...) położonej w L., której własność nabyli decyzją z dnia 25.05.1991 r. Działka ta sąsiaduje z działką nr (...). Od początku zamieszkiwania rodziców wnioskodawczyni na nieruchomości składającej się z działki nr (...), działka nr (...) traktowana była jako część działki nr (...), działki te miały wspólne ogrodzenie.

Rodzice wnioskodawczyni rozwiedli się w 1992 r. M. A. wyszła ponownie za mąż i przyjęła nazwisko M.. Ojciec wnioskodawczyni wyprowadził się z nieruchomości w L. jeszcze przed rozwodem. Matka wnioskodawczyni wyprowadziła się z nieruchomości w L. wkrótce po rozwodzie. Od tego momentu wnioskodawczyni posiadała przedmiotową nieruchomość. Wykonywała tam prace pielęgnacyjne. Sporną działkę traktowała jako swoją własność.

Ojciec wnioskodawczyni zmarł w 2010 r., a matka w 2013 r.

W odpowiedzi na wniosek Gmina S. wniósł o oddalenie wniosku w całości. ( k. 42-43).

W uzasadnieniu swego stanowiska wskazała, że wnioskodawczyni w dniu 25.09.2017 r. złożyła do Urzędu Gminy wniosek o sprzedaż działki nr (...). W wyniku czynności sprawdzających, stwierdzono, że budynek gospodarczy drewniany częściowo posadowiony jest na działce nr (...) stanowiącej drogę dojazdową do innych nieruchomości. Gmina S. wezwała wnioskodawczynię do dokonania przesunięcia budynku gospodarczego.

Przedmiotowa działka nr (...) jest drogą wewnętrzną, stanowiącą jedyny dojazd do działki zabudowanej budynkiem mieszkalnym. Droga ta jest wykorzystywana jako dojazd do nieruchomości wnioskodawczyni. Nie można jednak podnieść, ze w przyszłości nie będzie prowadziła także do innych nieruchomości. Droga ta może być wykorzystywana jako droga ogólnodostępna. Z tych względów brak jest podstaw do stwierdzenia, że posiadanie tej nieruchomości przez wnioskodawczynię miało charakter samoistny. Można domniemywać, że posiadanie to miało charakter niesamoistny, ponieważ dotyczyło drogi wewnętrznej o czym wiedziała wnioskodawczyni.

Uczestniczka H. A. przychyliła się do wniosku ( płyta k. 69),

Uczestniczka L. K. decyzje w sprawie pozostawiła do uznania sądu. (płyta CD k. 226)

Pozostali uczestnicy nie zajęli stanowiska w sprawie.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Rodzice wnioskodawczyni, M. A. i F. A. w budynku mieszkalnym położonym w L. na nieruchomości składającej się z działki nr (...) zamieszkali w 1957 r. Nieruchomość ta stanowiła wówczas własność Skarbu Państwa. Do działki nr (...) przylega działka nr (...) o pow. 0,03 ha. (dowód: mapa k. 12) W momencie zamieszkania M. i F. A. na działce nr (...) i objęcia jej w posiadanie, objęli oni także w posiadanie działkę nr (...).

Od strony drogi i na granicy działki nr (...) z działką sąsiednią nr (...), Zostało postawione ogrodzenie drewniane tak że działki nr (...) stanowiły jedną całość. W ogrodzeniu od strony drogi, na wysokości działki nr (...) umiejscowiona została brama wjazdowa na nieruchomość Państwa A.. W późniejszych latach w miejscu ogrodzenia drewnianego, na granicy działek nr (...), właściciel działki nr (...) postawił ogrodzenie z siatki.

M. A. i F. A. korzystali z działki nr (...) traktując ja jako część działki nr (...). Porządkowali tą nieruchomość, dbali o nią.

Decyzją Urzędu Rejonowego w S. z dnia 25.05.1991 r. M. A. i F. A. otrzymali na własność nieruchomość rolną o pow. 0,24 ha składającą się z działki nr (...) wraz budynkiem mieszkalnym położoną w L.. Decyzja została wydana na podstawie art.21 ust. 1 i 2 pkt. 2 ustawy z dnia 12.03.1958 r. o sprzedaży nieruchomości Państwowego Funduszu Ziemi. Dla nieruchomości skradającej się z działki nr (...) założona została księga wieczysta nr (...).

Małżeństwo M. A. i F. A. zostało rozwiązane przez rozwód Wyrokiem Sądu Wojewódzkiego w Olsztynie z dnia 24.11. 1992 r. F. A. z nieruchomości w L. wyprowadził się jeszcze przed rozwiązaniem małżeństwa przez rozwód. Na nieruchomości w L. pozostali M. A., wnioskodawczyni. Na nieruchomości tej pomieszkiwał także brat wnioskodawczyni, A. A. (2). M. A. po rozwodzie z F. A., ponownie wyszła za maż za J. M. i przeprowadziła się do S.. Miało to miejsce ok. 16 lat wstecz. Na nieruchomości w L. nadal mieszkała wnioskodawczyni ze swoją córką. W 1998 r. wnioskodawczyni wraz z córką przeprowadziły się do S..

Umową z dnia 11.06.2008 r. F. A. sprzedał córce L. K. i jej mężowi M. K. (1), swój udział wynoszący ½ części w nieruchomości położonej w L. stanowiącej działkę nr (...).

Umową z dnia 6.03.2009 r. M. M. (1) (poprzednio A.) sprzedała córce J. A., swój udział wynoszący ½ części w nieruchomości położonej w L. stanowiącej działkę nr (...).

Sąd Rejonowy w Szczytnie postanowieniem z dnia 10.12.2009 r. w sprawie INs 185/09, dokonał zniesienia współwłasności nieruchomości składającej się z działki nr (...) o pow. 2400 m ² zabudowanej budynkiem mieszkalnym i szopą, położonej w L., przez przyznanie jej na wyłączną własność wnioskodawczyni J. A.. (dowód: dokumenty akt KW nr OL1S/00039266/0 k. 2-5)

Decyzją Urzędu Wojewódzkiego w O. z dnia 20.02.1991 r. Gmina S. nabyła własność nieruchomości położonych w L., w tym działki nr (...) o pow. 0,03 ha. Dla działki tej prowadzona jest księga wieczysta nr (...). Działka nr (...) stanowi drogę wewnętrzną. (dowód: dokumenty akt (...)/6 k. 1 -16, odpis KW k.5-11)

F. A. zmarł 24.01. 2010 r., a M. M. (1) (poprzednio A.) zmarła w dniu 20.10.2013 r. (dowód: (...) k.19-20, orzeczenie ze sprawy(...))

Po opuszczeniu nieruchomości w L. przez M. A. i F. A., nieruchomością w L., w tym także o działkę nr (...) zajmowała się wnioskodawczyni, dbała o nią, utrzymywała na niej porządek, także po wyprowadzce do S.. Wnioskodawczyni ok. roku 2008, na nieruchomości postawiła drewnianą szopę, która częściowo została wzniesiona na działce nr (...).

Działka nr (...) nigdy nie była wykorzystywana jako droga.

Pismem z dnia 23.11.2017 r. Gmina S. wezwała wnioskodawczynię do usunięcia budynku drewnianego z działki nr (...) w terminie do dnia 31.03.2018 r. Pismem z dnia 24.04.2018 r. wyznaczyła wnioskodawczyni kolejny termin do dnia 11.05.2018 r. na dokonanie tej czynności. (dowód: dokumenty k.46-49, mapa k.57)

Powyższy stan faktyczny ustalono ponadto na podstawie: dokumenty k. 183, 183a, zeznań świadków E. Z., D. R., K. O., K. A. – płyta CD k. 95, oględzin nieruchomości k. 85-86, k. 89, zdjęć k.13-15, k. 90, k. 111, E. L., M. K. (2), M. W. płyta CD k.144, H. S., T. G., W. S. płyta CD. 19, zeznań wnioskodawczyni, uczestniczki L. K. płyta CD k. 226

Sąd zważył, co następuje:

W ocenie sądu, w świetle zebranego w sprawie materiału dowodowego, wniosek zasługuje na uwzględnienie.

Przedmiotem wniosku jest działką oznaczona nr (...), która w ewidencji gruntu figuruje jako droga. Uczestnik Gmina S. wskazuje, że jest to droga wewnętrzna.

Zgodnie z postanowieniem Sądu Najwyższego z dnia 5.10.2012 r. IV CSK 94/12, w świetle art. 8 ustawy z 1985 r. o drogach publicznych, drogi nie zaliczone do żadnej kategorii dróg publicznych i nie zlokalizowane w pasie drogowym tych dróg są drogami wewnętrznymi. Drogi wewnętrzne mogą być urządzane na gruntach będących własnością także innych osób niż wymienionych art. 2a tej ustawy (Skarb państwa , jednostki samorządu terytorialnego), a zatem nieruchomości zajęte pod takie drogi mogą być przedmiotem zasiedzenia.

Ponadto należy zauważyć, że w orzecznictwie Sądu Najwyższego wyjaśniono, że wyłączenie z obrotu cywilnoprawnego, wyłączenie zasiedzenia, dróg publicznych przewidziane w art. 2a ustawy z dnia 21.03.1985 r. o drogach publicznych, odnosi się do takich nieruchomości będących drogami publicznymi, które po zrealizowaniu procesu inwestycyjnego są budową przeznaczoną do prowadzenia ruchu drogowego, a nie nieruchomości dopiero przeznaczone pod drogę publiczną. Istotny jest zatem realny aspekt infrastruktury, a nie same, nawet najdalej idące, zamierzenie planistyczne. Skoro działka przeznaczona pod drogę znajduje się przez cały czas w posiadaniu osób trzecich, to samo wpisanie drogi do ewidencji gruntów nie prowadzi do wyłączenia takiej drogi z obrotu prawnego. (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 22.05.2014 r. IV CSK 556/13, z dnia 15.02.2012 r. ICSK 293/11, uzasadnienie postanowienia SN z dnia 10.04.2013 r. IV CSK 541/12)

Mając na uwadze powyższe sąd uznał, że działka nr (...) może być przedmiotem zasiedzenia.

W sprawie bezspornym było, iż wnioskodawczyni i jej poprzednicy posiadali przedmiotową nieruchomość. Strony pozostały zaś w sporze co do charakteru tego posiadania, uczestnik postępowania Gmina S. podnosiła bowiem, że zainteresowana była jedynie posiadaczem zależnym, a zatem nie mogło dojść do zasiedzenia nieruchomości. Wnioskodawczyni wskazywała zaś, że jej rodzice, a następnie ona zarządzali nią tak jak właściciele.

W tym kontekście wskazać należy, iż zasiedzenie polega na nabyciu przez osobę nieuprawnioną prawa podmiotowego z mocy samego prawa i jest konsekwencją długotrwałego faktycznego wykonywania tego prawa.

Nabycie własności w drodze zasiedzenia uzależnione zostało od spełnienia dwóch podstawowych przesłanek: władanie nieruchomością jako posiadacz samoistny oraz upływ ustawowego terminu zasiedzenia. Dobra lub zła wiara posiadacza nie stanowi przesłanki uzyskania własności, a wpływa jedynie na długość terminu zasiedzenia.

Posiadanie ma charakter posiadania samoistnego, jeżeli posiadacz włada rzeczą "jak właściciel" (art. 336). Posiadacz wykonuje zatem faktycznie uprawnienia składające się na treść prawa własności, stąd też posiadanie takie zwane jest również właścicielskim. O tym, czy posiadanie ma charakter posiadania samoistnego, decydują okoliczności faktyczne o charakterze przede wszystkim zewnętrznym (zachowanie się posiadacza względem przedmiotu posiadania dostrzegalne dla innych osób).

W postanowieniu z dnia 5 czerwca 2009r. Sąd Najwyższy stwierdził, że świadomość posiadacza, że wykonywane wobec rzeczy prawo nie przysługuje (albo przysługuje) ma znaczenie jedynie dla oceny jego złej lub dobrej wiary i w związku z tym decyduje o tym, jaki okres potrzebny jest do zasiedzenia (gdy chodzi o rzecz ruchomą rozstrzyga także o tym, czy zasiedzenie w ogóle może nastąpić). O tym natomiast, czy posiadanie jest samoistne (bowiem tylko takie może prowadzić do zasiedzenia), rozstrzyga stan woli posiadacza i jej uzewnętrznienie. Posiadacz, który wie, że nie jest właścicielem, ale chce posiadać nieruchomość tak jak właściciel i wolę swoją manifestuje, jest posiadaczem samoistnym. ( sygn. akt. I CSK 430/08, LEX nr 528169)

Sąd, w oparciu o zeznania świadków E. Z., D. R., K. O., K. A., E. L., M. K. (2), H. S., T. G., W. S., zeznań wnioskodawczyni, uczestniczki L. K. uznał, że rodzice wnioskodawczyni a następnie wnioskodawczyni zarządzali przedmiotową nieruchomością oraz korzystała z niej z wyłączeniem innych osób jak posiadacz samoistny.

Z zeznań tych wynika bowiem, że po objęciu w posiadanie przez rodziców wnioskodawczyni działki nr (...) w 1957 r., objęli oni także w posiadanie działkę (...). Zostało postawione ogrodzenie drewniane od strony drogi i od strony działki nr (...) obejmujące także działkę nr (...) tak, że stanowiła ona jedną całość z działką nr (...). W ramach tego ogrodzenia rodzice wnioskodawczyni, a następnie wnioskodawczyni korzystali z nieruchomości, dbali o nią, porządkowali ją. Z zeznań tych wynika, że w następnych latach, ogrodzenie to na granicy z działką nr (...) zostało wymienione na ogrodzenie z siatki, zostało postawione w tym samym miejscu co stare ogrodzenie. Świadek E. L., poprzednia właścicielka działki nr (...), podała że ogrodzenie z siatki postawił jej mąż w tym samym miejscu co ogrodzenie drewniane. Świadek M. K. (2) podała natomiast, że matka wnioskodawczyni nie zezwoliła jej ojcu na wysypanie żwiru na tej nieruchomości.

Fakt istnienia ogrodzenia, które obejmuje działkę nr (...) scalającą ją z działką (...) potwierdzają także zeznania świadka M. W.. Zeznała ona, że nie wie kto korzystała i nadal korzysta z działki nr (...). Ponieważ jednak świadek ten podał, że z mężem zwrócili się do wnioskodawczyni o udostępnienie tej drogi, wskazuje to na okoliczność, że działką ta jest w posiadaniu wnioskodawczyni.

Ogrodzenie to istnieje do chwili obecnej, co wynika także z oględzin nieruchomości.

Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 26.04.2017 r. w sprawie (...) wypowiedziała się, że ustalenie faktu posiadania rzeczy i jego charakteru odbywa się na podstawie manifestowanych przez posiadacza i widocznych na zewnątrz przejawów władania rzeczą i zawsze musi odnosić się do okoliczności konkretnego przypadku. Do zasiedzenia może prowadzić jedynie posiadanie jawne, widoczne dla otoczenia. Niewątpliwie manifestacją takiego posiadania może być wykonanie ogrodzenia działki gruntu.

Mając na uwadze powyższe należy przyjąć, że rodzice wnioskodawczyni i wnioskodawczyni korzystając z nieruchomości w ramach ogrodzenia, które obejmowało działkę nr (...) scalając ją z działką (...), zamanifestowali swoje posiadanie przedmiotowej nieruchomości. W oparciu o zeznania świadków, wnioskodawczyni i uczestniczki należy uznać, że posiadanie to miało charakter samoistny, odnosi się to zarówno do działki nr (...), a co za tym idzie do działki nr (...). Wynika z nich, bowiem, że rodzice wnioskodawczyni i wnioskodawczyni jednakowy sposób korzystali z działki nr (...) i działki nr (...). Zajmowali się obiema działkami dbając o nie i utrzymując tam porządek.

Należy zauważyć, że z zeznań przesłuchanych świadków, jaki wnioskodawczyni wynika, że działka nr (...) nigdy nie była wykorzystywana jako droga. Zeznania uczestniczki L. K. jakoby przez tą nieruchomość w latach 70 – tych odbywał się przejazd, jako odosobnione nie mogą się ostać.

Nieruchomość, której dotyczy wniosek była nieruchomością Skarbu Państwa. Gmina S. nabyła jej własność Decyzją Urzędu Wojewódzkiego w O. z dnia 20.02.1991 r.

W dniu 1 października 1990r. weszła w życie ustawa z dnia 28 lipca 1990 r. o zmianie ustawy - Kodeks cywilny .(Dz. U. z dnia 18 sierpnia 1990 r.), uchylająca z dniem 1 października 1990 r. przepis art. 177 k.c., który wyłączał zasiedzenie nieruchomości państwowych. Ustawa ta wprowadziła dłuższy 30 – letni termin zasiedzenia w przypadku posiadania w złej wierz. Zgodnie zaś z art. 9 wskazanej ustawy do zasiedzenia, którego bieg rozpoczął się przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy, stosuje się od tej chwili przepisy niniejszej ustawy; dotyczy to w szczególności możliwości nabycia prawa przez zasiedzenie. Jednocześnie też ustawą tą, ustawodawca unormował sytuację, iż jeżeli przed dniem wejścia w życie tej ustawy istniał stan rzeczy, który według przepisów dotychczasowych wyłączał zasiedzenie nieruchomości, a według przepisów obowiązujących po jej wejściu w życie prowadzi do zasiedzenia, zasiedzenie biegnie od dnia wejścia ustawy w życie, z tym że termin ten ulega skróceniu o czas, w którym powyższy stan istniał przed wejściem w życie ustawy, lecz nie więcej niż o połowę. Wobec powyższego w sprawie należało przyjąć 30 letni termin zasiedzenia nieruchomości, którego bieg rozpoczął się od dnia 1.10.1990 r., i który ulega skróceniu o czas, w którym powyższy stan istniał przed wejściem w życie ustawy, lecz nie więcej niż o połowę, a więc w tym przypadku o 15 lat.

Mając powyższe na względzie stwierdzić należy, iż do zasiedzenia nieruchomości opisanych we wniosku doszło na rzecz wnioskodawczyni, przy doliczeniu okresu posiadania poprzedników (art.176 k.c.) w dniu 1.10.2005 r., gdyż w tym czasie wnioskodawczyni była wyłącznym posiadaczem nieruchomości.

O kosztach postępowania orzeczono po myśli art. 520 § 1 k.p.c.

ZARZĄDZENIE

1.  (...)

2.  (...) S.,

3.  (...)