Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 9 lipca 2019 r.

Sąd Okręgowy w Bydgoszczy VIII Wydział Gospodarczy

w składzie:

Przewodniczący: sędzia Artur Fornal

Sędziowie: Wiesław Łukaszewski

Wojciech Wołoszyk

po rozpoznaniu w dniu 9 lipca 2019 r. w Bydgoszczy

na posiedzeniu niejawnym

w sprawie z powództwa: D. F., M. F. i I. K.

przeciwko (...) w S. i (...) we W.

o zapłatę

na skutek zażalenia powodów na postanowienie Sądu Rejonowego w Bydgoszczy z dnia 2 kwietnia 2019 r. (sygn. akt VIII GC 3000/17)

p o s t a n a w i a:

  zmienić zaskarżone postanowienie w punkcie 2. (drugim) w ten sposób, że nie obciążać powodów kosztami procesu na rzecz pozwanego (...) w S..

Wiesław Łukaszewski Artur Fornal Wojciech Wołoszyk

Sygn. akt VIII Gz 107/19

UZASADNIENIE

Zaskarżonym postanowieniem z dnia 2 kwietnia 2019 r. Sąd Rejonowy w Bydgoszczy umorzył postępowanie wobec dotychczasowego pozwanego (...) w S., a także zasądził od powodów na rzecz tego pozwanego kwotę 3.617 zł tytułem zwrotu kosztów procesu oraz orzekł o zwrocie na jego rzecz kwoty 1.800 zł tytułem zaliczki na koszty opinii biegłego.

W uzasadnieniu tego rozstrzygnięcia Sąd pierwszej instancji wskazał, że powodowie w pozwie wniesionym w dniu 19 maja 2017 r. domagali się zasądzenia od pozwanego (...) kwoty 11.493,70 zł z odsetkami tytułem naprawienia szkody poniesionej przez powodów w wyniku zdarzenia z dnia 31 maja 2016 r. w związku z wadliwym wykonaniem przez pozwanego przepustu w budynku inwestora – Państwowej Straży Pożarnej w Ż..

Pozwany (...) domagał się oddalenia powództwa, podnosząc brak legitymacji biernej i argumentując, że nie ponosi odpowiedzialności za powstałą szkodę.

W wyniku wniosków opinii biegłego z dziedziny budownictwa powodowie wnieśli o wezwanie do udziału w sprawie w charakterze pozwanego (...) we W. – w miejsce dotychczasowego pozwanego (...), który wyraził zgodę na wstąpienie nowego pozwanego w jego miejsce, a ponadto wniósł o przyznanie kosztów postępowania od strony powodowej.

Postanowieniem z dnia 2 kwietnia 2019 r. Sąd Rejonowy wezwał w trybie art. 194 § 1 k.p.c., do udziału w sprawie w charakterze pozwanego (...) we W. w miejsce dotychczasowego pozwanego (...) w S..

Sąd pierwszej instancji zważył, że zachodziły podstawy aby w tej sytuacji umorzyć postępowanie wobec (...) - na podstawie art. 355 § 1 k.p.c. Sąd ten zasądził ponadto od powodów na rzecz ww. pozwanego kwotę 3.617 zł tytułem zwrotu kosztów procesu. Jako podstawę tego rozstrzygnięcia powołał przepisy art. 98 § 1 i art. 99 k.p.c. w zw. z art. art. 194 § 2 k.p.c. i § 2 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawych. Sąd pierwszej instancji podkreślił przy tym, że sprawa toczy się już dwa lata, a w sprawie wyznaczonych zostało pięć posiedzeń, na których obecny był profesjonalny pełnomocnik ww. pozwanego. Podjął się on aktywnej obrony, konsekwentnie odmawiając przyjęcia na siebie odpowiedzialności za zaistniałą szkodę – będącą przedmiotem żądania pozwu – a pośród złożonych wniosków domagał się także dopuszczenia dowodu z opinii biegłego z dziedziny budownictwa. W sytuacji zatem wadliwego określenia strony pozwanej powodowie zobowiązani są do pokrycia kosztów pozwanego (...) Sąd Rejonowy nie znalazł ponadto podstaw do zastosowania art. 102 k.p.c. i tym samym odstąpienia od obciążenia powodów kosztami. Już bowiem na etapie przedsądowym inwestor – w piśmie z dnia 9 września 2016 r. – informował powodów że podmiotem odpowiedzialnym za wykonanie prac na terenie przedmiotowej nieruchomości jest inna spółka – (...) we W.. Pomimo tej wiedzy pozwani zdecydowali się wytoczyć pozew przeciwko bezpośredniemu wykonawcy przyłącza, tj. (...) Subiektywne przekonanie powodów o słuszności wytoczenia powództwa przeciwko dotychczasowemu pozwanemu nie zwalnia ich jednak w tych okolicznościach od zwrotu kosztów procesu na rzecz tego pozwanego.

Zażalenie na powyższe postanowienie złożyli powodowie, zaskarżając je w części dotyczącej rozstrzygnięcia o kosztach procesu. Zaskarżonemu rozstrzygnięciu powodowie zarzucili naruszenie art. 102 k.p.c. poprzez niezasadne zasądzenie od powodów na rzecz pozwanego kwoty 3.617 zł tytułem zwrotu kosztów procesu, w sytuacji gdy zasady słuszności, charakter postępowania, subiektywne usprawiedliwione przekonanie powodów o zasadności odpowiedzialności pozwanego jako podwykonawcy przemawiają za odstąpieniem od obciążania powodów ww. kosztami.

Skarżący wnieśli o zmianę zaskarżonej części postanowienia i nieobciążanie go kosztami procesu na rzecz pozwanego (...)

W uzasadnieniu zażalenia powodowie podnieśli, że w ich ocenie w sprawie niewątpliwie zachodzi szczególnie uzasadniony wypadek przewidziany w art. 102 k.p.c., który przemawiał za tym, aby nie obciążać powodów kosztami w związku z dokonanym przez nich dopozwaniem. Przede wszystkim skarżący wskazali na charakter sprawy, która dotyczy odszkodowania za szkodę powstałą wskutek zalania serwerowni. W ocenie generalnego wykonawcy, straży pożarnej, a w konsekwencji i powodów przyczyną zalania były nieszczelności przepustów kablowych, co pośrednio potwierdziła opinia biegłego. Twierdzenia te poparte zostały szerokim zakresem analizy, opartej na informacjach uzyskanych od generalnego wykonawcy (...) oraz inwestora – Komendanta Powiatowego Państwowej Straży Pożarnej w Ż.. Podmioty te stanowczo stwierdziły, że za szkody powstałe w wyniku wadliwie wykonanych prac odpowiada wykonawca (...), natomiast z filmu wykonanego na miejscu zdarzenia wynikało, że do pomieszczenia serwerowni woda wlewała się przez przepusty kablowe. W tej części budynku prace wykonywała właśnie ww. pozwana spółka, która w trybie awaryjnym, po zalaniu pomieszczeń serwerowni, usunęła istniejące wady prac budowlanych. Powodowie nie mieli w tej sytuacji żadnych podstaw aby przy wnoszeniu powództwa do Sądu jako pozwanego wskazywać generalnego wykonawcę, a nie pozwaną spółkę (wykonawcę). Dopiero zaś na podstawie opinii biegłego powodowie uzyskali wiedzę, że na powstanie szkody i jej rozmiary znaczący wpływ miało przeciekanie przez ścianę w miejscach poza przepustem. Także w ocenie biegłego powodowie słusznie dążą do pozyskania rekompensaty kosztów ponownego zainstalowania nowych urządzeń elektronicznych, za co – jak wskazał biegły – odpowiedzialnym może być generalny wykonawca. Natomiast występując z przedmiotowym powództwem powodowie byli subiektywnie przekonani o zasadności roszczenia względem pierwotnego pozwanego ((...)). Zdaniem powodów nie bez znaczenia jest także i to, że kwota zasądzonych kosztów to niemal 1/3 kwoty dochodzonej pozwem.

W odpowiedzi na zażalenie dotychczasowy pozwany (...) wniósł o jego oddalenie i zasądzenie od powoda kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu zażaleniowym.

Uzasadniając swoje stanowisko ww. pozwany podniósł, że przepis art. 102 k.p.c. powinien być stosowany wyjątkowo, strona powodowa zaś formułując pozew powołał się na stanowisko generalnego wykonawcy ((...)), który był zainteresowany tym, aby zwolnić się od odpowiedzialności za zaistniałą szkodę. Powodowie tych twierdzeń jednak nie zweryfikowali, co – jako profesjonalna strona – mogli i powinni byli uczynić przed wniesieniem pozwu, np. poprzez zasięgnięcie prywatnej ekspertyzy. Nadto, zdaniem ww. pozwanego, nawet gołym okiem można było stwierdzić, że woda przedostawała się nie tylko przez przepusty kablowe, ale także przez ścianę zewnętrzną. Powodowie mieli też wiedzę, że pozwany nie uznawał swojej odpowiedzialności, a w przepusty ingerowała firma (...), a pomimo tego nie dokonali stosownej weryfikacji. Ponadto dotychczasowy czas trwania procesu i zaangażowanie pełnomocnika pozwany w pełni uzasadnia, w ocenie tej strony, zasądzenie na jego rzecz kosztów procesu także co do wysokości.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Zażalenie strony powodowej zasługiwało na uwzględnienie.

W sytuacji określonej w art. 194 § 2 k.p.c., w razie wyrażenia zgody na zmianę strony pozwanej – co też nastąpiło w niniejszej sprawie – pierwotny pozwany może złożyć wniosek o przyznanie kosztów od strony powodowej, niezależnie od późniejszego wyniku sprawy. Co do zasady więc dotychczas występujący w tym charakterze (...) (poprzednio (...)) miał prawo domagać się przyznania mu kosztów celowej obrony od strony powodowej, niezależnie od późniejszego wyniku sprawy (por. także art. 98 k.p.c.).

W ocenie Sądu Okręgowego w sprawie uzasadniony okazał się jednak zarzut naruszenia art. 102 k.p.c., wbrew odmiennej ocenie Sądu pierwszej instancji. Z przepisu tego wynika, że w wypadkach szczególnie uzasadnionych sąd może nie obciążać w ogóle kosztami strony przegrywającej (tutaj strony powodowej).

W orzecznictwie trafnie wskazano, że ocena, czy wystąpiły szczególnie uzasadnione wypadki, o których mowa w art. 102 k.p.c. wymaga wszechstronnego rozważenia okoliczności rozpoznawanej sprawy. Zastosowanie tego przepisu wyklucza uogólnienie; może być stosowany w zależności od konkretnego przypadku. Ingerencja w powyższe uprawnienie jurysdykcyjne sądu orzekającego, w ramach rozpoznawania środka zaskarżenia od rozstrzygnięcia o kosztach postępowania, może być usprawiedliwiona jedynie w razie stwierdzenia, że dokonana w zaskarżonym postanowieniu ocena jest dowolna, oczywiście pozbawiona uzasadnionych podstaw (zob. np. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 27 marca 2013 r. , V CZ 96/12, LEX nr 1341743). W ocenie Sądu drugiej instancji taka sytuacja ma jednak miejsce w niniejszej sprawie. Sąd Rejonowy odmowę zastosowania tego przepisu oparł bowiem w istocie rzeczy wyłącznie na okolicznościach związanych z długotrwałym (dwuletnim) zaangażowaniem pozwanego w obronę w toku procesu i każdorazowym udziałem jego pełnomocnika w licznych posiedzeniach Sądu. Nie negując tych faktów trzeba jednak zwrócić uwagę, że pominięte zostały przy tym okoliczności związane z podstawą żądania pozwu, za wyjątkiem powołania się – w sposób wybiórczy – na jedno tylko, lakoniczne w swej treści, pismo inwestora – Komendanta Powiatowego PSP w Ż. z dnia 9 września 2016 r., informujące, że odpowiedzialnym za wykonanie prac, a także nadzór nad ich wykonaniem przez podwykonawców spoczywał na firmie (...) jako głównym wykonawcy ( k. 26 akt). Jest to bowiem tylko jedno z wielu pism ( zob. k. 25, 27-35 41 akt), wymienianych w kwestii szkody pomiędzy powodami - zakładającymi system monitoringu pożarowego na zlecenie Komendy Powiatowej PSP w Ż., których urządzenia uległy uszkodzeniu na skutek zalania – a ww. inwestorem, wykonawcą ((...), obecnie (...)), generalnym wykonawcą i jego ubezpieczycielem ((...)) wskazujących w odmienny sposób na możliwe jej przyczyny oraz odpowiedzialne za to podmioty. Przykładowo już później – bo w piśmie z dnia 21 października 2016 r. – inwestor informował powodów, że uszczelnienia otworu przepustowego w zalanej serwerowni dokonywali pracownicy firm (...) i (...) ( zob. k. 25 akt). Ponadto nie jest przedmiotem sporu, że to pracownicy pierwszej z tych firm (obecnie (...) - a więc dotychczasowego pozwanego) po zalaniu pomieszczenia serwerowni także usuwali skutki zdarzenia - określone w pozwie jako „wady prac budowlanych” ( zob. k.8, a także dalsze pisma stron – k. 50-52 126 oraz zeznania świadków : G. R., H. K. i R. W. - k. 191 - 193 i 195 akt).

Wbrew stanowisku dotychczasowego pozwanego bezpodstawność zgłoszonego przeciwko niemu przez powodów roszczenia nie mogła być uznana prima facie za oczywistą, skoro biegły sądowy, wskazując w swojej opinii na także inne źródła przecieku (obok przepustu), stwierdził jednak, że nie można aktualnie ustalić, czy ww. pozwany wykonał poprawnie uszczelnienie przepustu, w sytuacji gdy zostały wykonane prace poprawkowe. W ocenie biegłego świadczy to o braku jednoznaczności w sprawie przyczyny zalania, to zaś powoduje że należy poddać w wątpliwość fakt, że leży ona po stronie ww. pozwanego. Jednocześnie jednak biegły wskazał na słuszność dążenia powodów do pozyskania rekompensaty kosztów ponownego zainstalowania nowych urządzeń ( k. 347 akt).

Jak wyjaśnił to przekonująco Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 7 grudnia 2011 r., II CZ 105/11 (LEX nr 1102858) do kręgu okoliczności, które powinny być brane pod uwagę przez sąd przy ocenie przesłanek z art. 102 k.p.c. należeć może także subiektywne przekonanie strony powodowej co do zasadności zgłoszonego roszczenia, trudne do zweryfikowania a limine, a także szczególną zawiłość sprawy. W ocenie Sądu odwoławczego w niniejszej sprawie zaistniały te właśnie wyjątkowe przesłanki, usprawiedliwiające sięgnięcie po zasady słuszności w miejsce stosowania w odniesieniu do obowiązku ponoszenia kosztów procesu ogólnej reguły odpowiedzialności za wynik sprawy.

Mając powyższe rozważania i okoliczności na względzie, Sąd Okręgowy na podstawie art. 386 § 1 w zw. z art. 397 § 2 k.p.c. orzekł jak w sentencji.