Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 5 czerwca 2018 r.

Sąd Apelacyjny w Białymstoku, III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSA Sławomir Bagiński

Sędziowie: SA Alicja Sołowińska

SO del. Danuta Zdzisława Poniatowska (spr.)

Protokolant: Magda Małgorzata Gołaszewska

po rozpoznaniu na rozprawie 5 czerwca 2018 r. w B.

sprawy z odwołania T. Z.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w P.

o prawo do emerytury

na skutek apelacji wnioskodawcy T. Z.

od wyroku Sądu Okręgowego w Ostrołęce III Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z 31 października 2017 r. sygn. akt III U 791/17

oddala apelację.

SSO del. Danuta Zdzisława Poniatowska SSA Sławomir Bagiński SSA Alicja Sołowińska

Sygn. akt III AUa 29/18

UZASADNIENIE

T. Z. wniósł odwołanie od decyzji ZUS z dnia 14.07.2017 r. oraz odwołanie od decyzji ZUS z dnia 22.08.2017 r., którymi odmówiono mu prawa do emerytury wskazując, że na dzień 1.01.1999 r. nie udowodnił wymaganego 15-letniego okresu pracy w szczególnych warunkach. Odwołujący domagał się zaliczenia do pracy w szczególnych warunkach okresu zatrudnienia w (...) Sp. z o.o. w W. od 02.01.1978 r. do 31.12.1998 r. Decyzją z dnia 22.08.2017 r. jednocześnie uchylono decyzję z dnia 14.07.2017 r.

W odpowiedzi na odwołania organ rentowy wniósł o ich oddalenie. Podniósł, że już wcześniej w sprawie IIIU 658/14 Sądu Okręgowego w Ostrołęce T. Z. domagał się przyznania emerytury i zaliczenia do pracy w szczególnych warunkach okresu zatrudnienia w (...) Sp. z o.o. w W. od 02.01.1978 r. do 31.12.1998 r. Jednak Sąd Okręgowy w Ostrołęce wyrokiem z dnia 22.04.2015 r. oddalił jego odwołanie, a Sąd Apelacyjny w Białymstoku oddalił apelację odwołującego.

Organ rentowy wskazał, że w dniu 28.06.2017 r. T. Z. złożył kolejny wniosek o przyznanie prawa do emerytury, do którego dołączył świadectwo pracy z zakładu (...) C. N. oraz świadectwo pracy w szczególnych warunkach z (...) SA. w O. za okres zatrudnienia w (...). Zdaniem ZUS świadectwo z (...) nie ma wpływu na zmianę stanowiska co do przyznania emerytury, gdyż wskazane w nim stanowiska nie pokrywają się ze stanowiskami z zarządzenia resortowego. Nadto świadectwo to zostało wystawione na podstawie akt osobowych, które stanowiły podstawę ustalenia stanu faktycznego w sprawie IIIU 658/14 i oddalenia odwołania. W tej sytuacji, zdaniem ZUS, zaskarżoną decyzją z dnia 14.07.2017 r. prawidłowo odmówiono odwołującemu prawa do emerytury. Organ rentowy podniósł również, że w związku z pismem T. Z. z dnia 07.08.2017 r. dokonano ponownej analizy akt i wydano decyzję z dnia 22.08.2017 r., którą ponownie odmówiono mu prawa do emerytury, jednocześnie uchylając decyzję z dnia 14.07.2017 r.

Sąd Okręgowy w Ostrołęce na podstawie art. 219 k.p.c. zarządził połączenie spraw wszczętych wskutek wniesienia odwołań od obu decyzji do łącznego rozpoznania i rozstrzygnięcia.

Wyrokiem z dnia 31 października 2017 roku Sąd Okręgowy w Ostrołęce umorzył postępowanie w zakresie odwołania od decyzji z dnia 14.07.2017 r. i oddalił odwołanie od decyzji z dnia 22.08.2017 r. Podstawą rozstrzygnięcia były następujące ustalenia faktyczne i rozważania prawne Sądu Okręgowego:

W dniu 04.06.2014 r. T. Z. złożył do ZUS wniosek o ustalenie prawa do emerytury. Po jego rozpoznaniu organ rentowy wydał decyzję z dnia 30.06.2014 r., w której odmówił mu prawa do emerytury wskazując, że na dzień 1.01.1999 r. nie udowodnił wymaganego 15-letniego okresu pracy w szczególnych warunkach. Do pracy w szczególnych warunkach nie zaliczono odwołującemu okresu pracy w (...) Sp. z o.o. w W. od 02.01.1978 r. do 31.12.1998 r.

T. Z. wniósł odwołanie od tej decyzji, w którym domagał się zaliczenia do pracy w szczególnych warunkach okresu zatrudnienia w (...) Sp. z o.o. w W. od 02.01.1978 r. do 31.12.1998 r. i przyznania mu prawa o emerytury. Sąd Okręgowy w Ostrołęce wyrokiem z dnia 22.04.2017 r. oddalił odwołanie. W toku postępowania Sąd ten dopuścił dowód z opinii biegłej z zakresu bhp, I. M.. Na podstawie tej opinii do pracy w szczególnych warunkach nie zaliczył odwołującemu okresu zatrudnienia w (...) od 02.01.1978 r. do 23.07.1989 r. wskazując, że nie wykonywał on w tym okresie pracy w szczególnych warunkach wskazanej w Wykazie A Dział III poz. 23 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7.02.1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Zdaniem Sądu, odwołujący w tym okresie pracował ustawiając i obsługując automaty tokarskie. Sąd Okręgowy nie podzielił zaś stanowiska biegłej, co do okresu od 24.07.1989 r. do 31.12.1998 r. i przyjął, że w tym okresie T. Z. obsługiwał stację sprężarek, dlatego wykonywał pracę w szczególnych warunkach, o której mowa w Wykazie A Dział XIV poz. 9 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7.02.1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.

Od tego wyroku T. Z. wniósł apelację, która wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Białymstoku w sprawie III AUa 769/15 została oddalona. Sąd Najwyższy odmówił przyjęcia do rozpoznania skargi kasacyjnej.

W dniu 28.06.2017r. T. Z. złożył kolejny wniosek o przyznanie prawa do emerytury, do którego dołączył świadectwo pracy z zakładu (...) (...)” C. N. w W. oraz świadectwo pracy w szczególnych warunkach, wystawione w dniu 14.06.2017 r. przez (...) SA. w W. za okres zatrudnienia w (...).

Sąd Okręgowy ustalił, że T. Z. został zatrudniony w (...) Sp. z o.o. w W. dnia 01.07.1975 r. i do dnia 27.10.1975 r. pracował na stanowisku ustawiacza maszyn do obróbki skrawaniem. W okresie od 28.10.1975 r. do 13.10.197 7r. odwołujący odbywał zasadniczą służbę wojskową. Następnie w okresie od 15.11.1977 r. do 28.02.1981 r. pracował jako operator przy wytaczaniu kół rozrządu, od 01.03.1981 r. do 28.03.1985 r. jako operator wielomaszynowej obróbki skrawania, od 01.04.1985 r. do 30.11.1988 r. pracował na stanowisku operatora maszyn i urządzeń. Następnie z dniem 01.12.1988 r. odwołujący został przeniesiony na stanowisko ustawiacza maszyn i urządzeń i na tym stanowisku pracował do 23.07.1989 r. Z dniem 24.07.1989 r. został przeniesiony na stanowisko maszynisty sprężarek i pomp-ślusarza remontowego i pracował na tym stanowisku do 31.12.1998 r. W angażach znajdujących się w aktach osobowych podano, że w okresie od 01.10.1992 r. do 31.12.1998 r. odwołujący zajmował stanowisko montera instalacji przemysłowej, ślusarza remontowego.

Odwołujący w okresie zatrudnienia do 23.07.1989 r. obsługiwał półautomaty i automaty tokarskie, przy obróbce kół zębatych, a następnie obrabiając detale żeliwne. Odwołujący wykonywał czynności w hali produkcyjnej w W.. (...) nie posiadała odlewni. Odlewnia mieściła się w (...) w W., skąd odlewy żeliwne były dostarczane do (...), celem wykonania detalu na potrzeby produkcji samochodów.

Sąd Okręgowy wskazał, że w sprawie poza sporem jest, że w dniu 28.06.2017 r. T. Z. złożył kolejny wniosek o przyznanie prawa do emerytury, na skutek którego zostały wydane obie zaskarżone decyzje ZUS. Ponieważ decyzja z dnia 14.07.2017 r. została uchylona, postępowanie w tym zakresie podlegało umorzeniu na podstawie art. 355 § 1 k.p.c., jako bezprzedmiotowe, wobec braku przedmiotu zaskarżenia. Przedmiotem rozstrzygnięcia była natomiast zaskarżona decyzja ZUS z dnia 22.08.2017r.

Sąd Okręgowy wskazał, że wobec treści wcześniejszej decyzji ZUS z dnia 30.06.2014 r. i wyroków Sądu Okręgowego i Sądu Apelacyjnego w sprawie IIIU 648/14, należało w pierwszej kolejności rozważyć, czy odwołanie T. Z. podlegało merytorycznemu badaniu. Prawomocny wyrok oddalający odwołanie od decyzji organu rentowego, odmawiającej przyznania prawa do emerytury ma powagę rzeczy osądzonej w sprawie z odwołania od decyzji wydanej wskutek złożenia wniosku na podstawie art. 114 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 1440 ze zm.), jeżeli jej podstawą są te same okoliczności faktyczne i prawne, co przyjęte w uprzednim prawomocnym wyroku sądu. Natomiast wyrok w sprawie z zakresu ubezpieczeń społecznych nie ma powagi rzeczy osądzonej, jeśli dotyczy odmowy przyznania świadczenia z ubezpieczenia społecznego, a po jego uprawomocnieniu się organ rentowy wydał w trybie art. 114 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych nową decyzję, opartą na nowych dowodach mających wpływ na ujawnienie rzeczywistego stanu faktycznego i jego prawidłową ocenę, gdyż wydanie nowej decyzji uprawnia ubezpieczonego do złożenia od niej odwołania i zobowiązuje sąd do sprawdzenia jej prawidłowości (vide wyrok SN z dnia 27.03.2014r., III UK 115/13). W uzasadnieniu SN stwierdził, że wydanie przez organ rentowy nowej decyzji, także co do świadczenia będącego przedmiotem wcześniejszej decyzji i postępowania wcześniej zakończonego prawomocnym wyrokiem sądu, wszczętego w wyniku wniesienia od niej odwołania, uprawnia ubiegającego się o świadczenie do wniesienia kolejnego odwołania do sądu, a wszczęta w ten sposób sprawa cywilna nie jest sprawą o to samo świadczenie w rozumieniu art. 199 § 1 pkt 2 k.p.c. Prawomocny wyrok rozstrzygający o braku prawa do świadczenia emerytalnego lub rentowego nie jest zatem przeszkodą do wystąpienia z ponownym wnioskiem o to samo świadczenie. Taki wniosek jest dopuszczalny przede wszystkim wówczas, gdy po uprawomocnieniu się wyroku wystąpiły nowe okoliczności mające wpływ na prawo do świadczeń. W takiej sytuacji sprawa tocząca się w wyniku rozpoznania nowego wniosku - wydania nowej decyzji - nie jest sprawą o to samo roszczenie, które było przedmiotem rozstrzygnięcia w sprawie poprzednio zakończonej wydaniem wyroku. Tak więc zmiana okoliczności, jaka nastąpi po wydaniu prawomocnego orzeczenia sądu ubezpieczeń społecznych, otwiera stronie drogę do ponownego rozpoznania sprawy w postępowaniu cywilnym.

Gdy ubezpieczony składa po raz kolejny wniosek o przyznanie prawa do emerytury, czyni to w istocie w trybie art. 114 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS. W doktrynie oraz judykaturze przyjmuje się, że postępowanie w sprawie ponownego ustalenia prawa do świadczeń lub ich wysokości stanowi nadzwyczajną kontynuację postępowania przed organem rentowym w tej samej sprawie wskutek przedłożenia nowych dowodów lub ujawnienia nowych okoliczności istniejących przed wydaniem tej decyzji, które miały wpływ na prawo do określonego świadczenia. Rozstrzygnięcie w niniejszej sprawie wymaga więc odniesienia się do kwestii wznowienia postępowania, przewidzianej w art. 114 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

W sprawie zakończonej prawomocną decyzją organ rentowy, na wniosek osoby zainteresowanej lub z urzędu, uchyla lub zmienia decyzję i ponownie ustala prawo do świadczeń lub ich wysokość, jeżeli po uprawomocnieniu się decyzji zostaną przedłożone nowe dowody lub ujawniono nowe okoliczności istniejące przed wydaniem tej decyzji, które mają wpływ na prawo do świadczeń lub ich wysokość (art. 114 ust. 1 pkt 1).

Sąd Okręgowy, odnosząc powyższe rozważania do realiów niniejszej sprawy stwierdził, że w dniu 28.06.2017 r. T. Z. złożył kolejny wniosek o przyznanie prawa do emerytury, do którego dołączył nowe dowody: świadectwo pracy z zakładu (...).(...)” C. N. w W. oraz świadectwo pracy w szczególnych warunkach, wystawione przez (...) SA. w W. w dniu 14.06.2017 r. za okres zatrudnienia w (...). Organ rentowy uwzględniając złożenie nowych dowodów wznowił postępowanie oraz wydał zaskarżoną decyzje.

W ocenie Sądu Okręgowego, odwołanie T. Z. od decyzji ZUS z dnia 22.08.2017 r. nie jest zasadne, gdyż przedłożone przez niego nowe dowody nie mogą stanowić podstawy zaliczenia 15-letniego stażu pracy w szczególnych warunkach.

Odwołujący domagał się przyznania emerytury i zaliczenia do pracy w szczególnych warunkach okresu zatrudnienia w (...) Sp. z o.o. w W. od 02.01.1978 r. do 31.12.1998 r. Nowym dowodem w sprawie jest świadectwo pracy w szczególnych warunkach, wystawione przez (...) SA. w W. w dniu 14.06.2017r. i wskazujące, że odwołujący pracował w szczególnych warunkach:

- w okresach: od 02.01.1978 r. do 23.07.1989 r. na stanowisku operator maszyn obróbki skrawaniem, operator maszyn i urządzeń oraz ustawiacz maszyn i urządzeń, gdzie wykonywał pracę: wybijanie, oczyszczanie i wykańczanie odlewów, wymienioną w Wykazie A Dziale III poz. 23 rozporządzenia z dnia 7.02.1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, co pod względem rodzaju obowiązków i wykonywanej pracy, odpowiada stanowisku operator maszyn do obróbki wiórowej odlewów żeliwnych, wymienionemu w Wykazie A Dział III, poz. 23 pkt 3 zarządzenia resortowego,

- od 24.07.1989 r. do 30.09.1992 r. wykonywał prace – bezpośrednia obsługa stacji sprężarek, wskazaną w Wykazie A Dział XIV poz. 9 rozporządzenia z dnia 7.02.1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze na stanowisku maszynista sprężarek i pomp – ślusarz narzędziowy, co pod względem rodzaju wykonywanej pracy, odpowiada stanowisku maszynista pomp, wymienionemu w Wykazie A Dziale XIV poz. 9 pkt 1 zarządzenia resortowego,

- od 01.10.1992 r. do 31.12.1999 r. wykonywał prace – roboty wodno-kanalizacyjne oraz budowę rurociągów w głębokich wykopach na stanowisku monter instalacji przemysłowych i sanitarnych, wskazanym w Wykazie A Dział V poz. 1 rozporządzenia z dnia 7.02.1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, co pod względem rodzaju wykonywanej pracy odpowiada stanowisku monter instalacji i urządzeń wodociągowych, kanalizacyjnych i gazowych, wymienionym w Wykazie A Dziale V poz. 1 pkt 3 Zarządzenia Nr 3 Ministra Hutnictwa i Przemysłu Maszynowego z dnia 30.03.1985 r.

Sąd Okręgowy wskazał, że przyznanie świadczenia emerytalnego na podstawie art.184 w zw. z art. 32 ustawy o emeryturach i rentach z FUS w zw. z § 2 i 4 rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze przez organ rentowy następuje na podstawie świadectwa pracy potwierdzającego wykonywanie zatrudnienia w warunkach szczególnych, które jednak jak każdy dokument nieurzędowy w rozumieniu art. 244 § 1 i 2 k.p.c. podlega kontroli zarówno co do prawidłowości wskazanych w nim faktów, jak i co do prawidłowości wskazanej podstawy prawnej, gdyż podmiot wydający to świadectwo nie jest organem państwowym, ani organem wykonującym zadania z zakresu administracji państwowej.

W ocenie Sądu Okręgowego złożone świadectwo pracy zostało wystawione nieprawidłowo i nie może stanowić podstawy do przyznania odwołującemu prawa do emerytury. Zarówno obecnie, jak i w sprawie IIIU 658/14 T. Z. zaprzeczał, aby od 01.10.1992 r. do 31.12.1998 r. wykonywał prace – roboty wodno-kanalizacyjne oraz budowa rurociągów w głębokich wykopach na stanowisku monter instalacji przemysłowych i sanitarnych. Przesłuchiwany konsekwentnie zeznawał, iż od dnia 24.07.1989 r. do 31.12.1998 r. pracował na stanowisku maszynisty sprężarek i pomp-ślusarza narzędziowego i zajmował się jedynie sprężarkownią oraz wykonywał prace polegające na obsłudze stacji sprężarek i na remoncie urządzeń tej stacji, tj. sprężarek i pomp. Analiza pisemnego uzasadnienia wyroku Sądu Okręgowego w Ostrołęce z dnia 22.04.2015 r. wskazuje, że Sąd Okręgowy w sprawie IIIU 658/14 zaliczył odwołującemu do pracy w szczególnych warunkach okres zatrudnienia w zakładzie (...) od 24.07.1989 r. do 31.12.1998 r. uznając, że w tym okresie T. Z. obsługiwał stację sprężarek, dlatego wykonywał pracę w szczególnych warunkach, o której mowa w Wykazie A Dział XIV poz. 9 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7.02.1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Powyższe ustalenia Sąd poczynił w oparciu o zeznania odwołującego oraz świadków K. K. i W. W., którzy pracowali na stanowiskach operatora sprężarek. Z ich zeznań wynika, że na sprężarkowni były dwie główne sprężarki i dwie mniejsze sprężarki do wyłączników ciśnieniowych, przy czym pracowały na zmiany: zawsze pracowała jedna duża i jedna mała, a pozostałe były w tym czasie poddawane remontowi lub planowemu przeglądowi. Z ich zeznań wynika również, że ze sprężarkami funkcjonalnie były związane pompy wodne, które tłoczyły wodę do sprężarek oraz pompy oleju, potrzebnego do smarowania, a obsługa stacji sprężarek zajmowała się remontem sprężarek i pomp. Obaj świadkowie podkreślali, że obsługa stacji sprężarek nie mogła opuszczać pomieszczeń sprężarkowni, dlatego zarówno oni, jak i odwołujący nie wykonywali remontów instalacji i urządzeń w innych miejscach zakładu. Świadek W. W. zeznał, iż on również miał angaż montera instalacji przemysłowej, ale cały czas wykonywał czynności na sprężarkowni. Z zeznań świadków wynika więc, iż odwołujący począwszy od 24.07.1989 r. do 31.12.1998 r.pracował na stanowisku maszynisty sprężarek i później, mimo zmiany angażu na monter instalacji przemysłowych, ślusarz remontowy, monter instalacji przemysłowych i sanitarnych – faktycznie wykonywał czynności w sprężarkowni, polegające na obsłudze stacji sprężarek i na remoncie urządzeń tej stacji, tj. sprężarek i pomp.

Zeznania świadków K. K. i W. W. nie były kwestionowane także w niniejszym postępowaniu i są one w ocenie Sądu Okręgowego wiarygodne, gdyż logicznie wyjaśniają konieczność stałego przebywania w pomieszczeniach sprężarkowni, co wyklucza możliwość wykonywania przez odwołującego remontów instalacji w innych częściach zakładu. Jednocześnie w/w zeznania wyjaśniają, iż w sprężarkowni były dwie sprężarki i dwie pompy, co oznacza, że odwołujący pracował w stacji sprężarek. Zauważyć trzeba, że zeznania tych świadków dostarczyły dodatkowych danych, które pozwoliły na zaliczenie okresu od 24.07.1989 r. do 31.12.1998 r. do pracy w szczególnych warunkach, chociaż biegła z zakresu bhp, I. M., w swojej opinii w sprawie IIIU 658/14 nie zaliczyła tego okresu do pracy w szczególnych warunkach. Biegła, wydawała opinię jeszcze przed złożeniem zeznań przez świadków K. K. i W. W., a ich zeznania w sposób istotny wpłynęły na ustalenie czynności T. Z. w tym okresie. Okres od 24.07.1989 r. do 31.12.1998 r. stanowi 9 lat 5 miesięcy i 8 dni.

W ocenie Sądu Okręgowego, do pracy w szczególnych warunkach nie podlega natomiast zaliczeniu okres zatrudnienia od 02.01.1978 r. do 23.07.1989 r. T. Z. wywodził, że w tym okresie wykonywał pracę w szczególnych warunkach wskazaną w Wykazie A Dziale III poz. 23 rozporządzenia z dnia 7.02.1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, tj. wybijanie, oczyszczanie i wykańczanie odlewów. Odwołujący nie wykonywał jednak takiej pracy. Sąd w niniejszej sprawie zażądał ponownie akt osobowych odwołującego. Ich analiza wskazuje, że T. Z. w (...) Sp. z o.o. w W. został zatrudniony z dniem 01.07.1975 r. i do dnia 27.10.1975 r. pracował na stanowisku ustawiacza maszyn do obróbki skrawaniem. W okresie od 28.10.1975 r. do 13.10.1977 r. odwołujący odbywał zasadniczą służbę wojskową. Następnie w okresie od 15.11.1977 r. do 28.02.1981 r. pracował jako operator przy wytaczaniu kół rozrządu, od 01.03.1981 r. do 28.03.1985 r. jako operator wielomaszynowej obróbki skrawania, od 01.04.1985 r. do 30.11.1988 r. pracował na stanowisku operatora maszyn i urządzeń. Następnie z dniem 01.12.1988 r. odwołujący został przeniesiony na stanowisko ustawiacza maszyn i urządzeń i na tym stanowisku pracował do 23.07.1989 r. Z dniem 24.07.1989 r. został zaś przeniesiony na stanowisko maszynisty sprężarek i pomp-ślusarza remontowego i pracował na tym stanowisku do 31.12.1998 r. W angażach w aktach osobowych podano jednak, że w okresie od 01.10.1992 r. do 31.12.1998 r. odwołujący zajmował stanowisko montera instalacji przemysłowej, ślusarza remontowego.

Sąd Okręgowy na podstawie zeznań T. Z. przesłuchanego w charakterze strony ustalił, że po zatrudnieniu w (...) w 1975 r. pracował on przy obróbce kół zębatych i wówczas obsługiwał automaty tokarskie, nie pracował przy żeliwie. Następnie od 02.01.1978 r. został przeniesiony na dział obróbki wiórowej skrawaniem i wówczas obrabiał żeliwne odkuwki, pracując na automatach tokarskich, obsługując jednocześnie dwa automaty. (...) polegała na oczyszczeniu detalu przed założeniem na maszynę i obróbce nożami tokarskimi, przy czym nie ustawiał on parametrów tokarek, robili to ustawiacze. Odwołujący zeznał również, że w okresie od 01.12.1988 r. do 23.07.1989 r. nadal pracował na automatach tokarskich, lecz wówczas także ustawiał automaty. Odlewnia mieściła się w W., natomiast on pracował na hali w W. a odlewy były przywożone z W. samochodami ciężarowymi.

Zeznania odwołującego, składane w niniejszej sprawie, są w zakresie informacji o wykonywanych czynnościach zbieżne z zeznaniami odwołującego i zeznaniami świadków W. K. i Z. O., złożonymi w sprawie IIIU 658/14. Wynika z nich jednoznacznie, że w okresie od 01.07.1975 r. do 23.07.1989 r. T. Z. pracował ustawiając i obsługując półautomaty i automaty tokarskie. Odwołujący nie obrabiał żeliwa od początku swojej pracy, lecz od 02.01.1978 r., gdyż wówczas powstała w W. linia obróbki żeliwa i został przeniesiony z linii kół rozrządu na dział obróbki skrawaniem żeliwa. Odnosząc się do tej części zeznań, Sąd Okręgowy wskazał, że w aktach osobowych nie ma danych pozwalających na ustalenie, że od 02.01.1978 r. odwołujący został przeniesiony na inny wydział, gdyż w angażach zarówno z 1977 i z 1978 roku wskazano ten sam wydział, tj. PM- (...), a następny angaż jest datowany na 01.03.1981 r. i również wskazuje wydział PM- (...). Dopiero w angażu obowiązującym od dnia 01.03.1983 r. wskazano, że następuje przeniesienie odwołującego na wydział PO- (...), a w angażu z dnia 02.01.1988 r. przeniesienie na wydział PA-1730 ( oznaczenie PM oznacza wydział obróbki kół zębatych). Z zeznań świadków W. K. i Z. O. w sprawie sygn. akt IIIU 658/14 wynika, że wnioskodawca pracował na automatach tokarskich, a jego praca polegała na przenoszeniu poszczególnych detali z jednaj maszyny do drugiej i ich obrabianiu. W okresie od 01.12.1988 r. do 23.07.1989 r. odwołujący zajmował natomiast stanowisko ustawiacza i jednocześnie pracował na tokarkach. Zeznania tych świadków nie były kwestionowane przez odwołującego w niniejszym postępowania.

Sąd Okręgowy zwrócił uwagę, że T. Z. powoływał się w niniejszej sprawie na zarządzenie wewnętrzne nr 61/84 z dnia 9 kwietnia 1984 r. Dyrektora Naczelnego (...) w sprawie stanowisk pracy, na których wykonywane są prace w szczególnych warunkach w (...) i wywodził, że stanowi ono podstawę do zaliczenia spornego okresu do pracy w szczególnych warunkach. Na zarządzenie to powołuje się (...) S.A. w piśmie z dnia 25.09.2017 r. i wskazuje je jako podstawę zaliczenia spornego okresu do pracy w szczególnych warunkach. Odnosząc się do tej kwestii Sąd Okręgowy wskazał, że Zarządzenie Dyrektora (...) nr 61/84 z dnia 9 kwietnia 1984r. było znane Sądowi Okręgowemu i Apelacyjnemu w toku sprawy IIIU 658/14, po jej zakończeniu zostało zwrócone (...) w W.. Ponieważ z pisma (...) z dnia 25.09.2017 r. wynika, że (...) nie dysponuje tym zarządzeniem, Sąd ponownie nie zwracał się o jego nadesłanie. Zarządzenie to było jednak ocenione w sprawie IIIU 658/14. Wówczas w pisemnym uzasadnieniu Sąd Apelacyjny wskazał, że w zarządzeniu wewnętrznym nr 61/84 z dnia 9 kwietnia 1984 r. Dyrektora Naczelnego (...) w sprawie stanowisk pracy, na których wykonywane są prace w szczególnych warunkach w (...), nie zostały wymienione stanowiska pracy, na których zatrudniony był wnioskodawca w spornym okresie na wydziałach PM - (...), PO - (...), PA - 1730. W zarządzeniu tym wskazane zostały jedynie stanowiska oczyszczacza odlewów, wybijacza form odlewów i rdzeni, wykańczacza odlewów, wyżarzacza odlewów – pracowników zatrudnionych w zakładzie nr 7, tj. w odlewni. Sąd Apelacyjny wskazał wówczas, że z zebranych w sprawie dowodów nie wynika, aby wnioskodawca w okresie od 2.01.1978 r. do 30.11.1988 r., wykonywał tego typu prace, nie był on również zatrudniony w odlewni.

Sąd Okręgowy zauważył, że ustalając czynności wykonywane przez T. Z. w okresie od 01.07.1975 r. do 23.07.1989 r. nie można pominąć zeznań samego odwołującego, który szczegółowo opisał wykonywane czynności i wskazywał, iż pracował jedynie ustawiając i obsługując automaty tokarskie. Tym samym zbędne było ustalanie za pomocą dokumentów struktury wydziału, w którym pracował odwołujący. Również w niniejszej sprawie zeznał, że wykonywał czynności (...) w hali produkcyjnej w W., a (...) nie posiadała odlewni. Odlewnia mieściła się w (...) w W., skąd odlewy żeliwne były dostarczane do ZENY, celem wykonania detalu na potrzeby produkcji samochodów. Po obrobieniu odlewu żeliwnego otrzymywał detal – część do produkcji samochodów. Oznacza to, że odwołujący nie wykonywał czynności przy wybijaniu, oczyszczaniu i wykańczaniu odlewów, dlatego świadectwo pracy w szczególnych warunkach z dnia 14.06.2017 r. zostało wystawione nieprawidłowo.

Sąd Okręgowy wskazał, że Dział III poz. 23 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7.02.1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze oraz Dział III poz. 23 Zarządzenia Nr 3 (...) z 30.03.1985 r. w sprawie stanowisk pracy, na których wykonywane są prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w zakładach pracy resortu hutnictwa i przemysłu maszynowego dotyczy prac w odlewniach, a więc w zakładach zajmujących się wykonywaniem odlewów. Świadczy o tym redakcja przepisów tego zarządzenia oraz treść rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7.02.1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.

Zgodnie z Wykazem A Dział III poz. 23 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7.02.1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, pracą w szczególnych warunkach jest praca przy odlewaniu staliwa, żeliwa, metali nieżelaznych i rur, przy czym poz. 21 to przygotowywanie mas formierskich i prace formierzy oraz rdzeniarzy, poz. 22 to obsługa żeliwiaków, rozlewni i ich urządzeń pomocniczych, a poz. 23 to wybijanie, oczyszczanie i wykańczanie odlewów. Z treści Zarządzenia Nr 3 (...) z 30.03.1985 r. w sprawie stanowisk pracy, na których wykonywane są prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w zakładach pracy resortu hutnictwa i przemysłu maszynowego wynika zaś, że poz. 21, 22 i 23 tego zarządzenia znajduje się w części noszącej podtytuł „Odlewanie staliwa, żeliwa, metali nieżelaznych i rur”. W poz. 21 wskazano przygotowywanie mas formierskich i prace formierzy oraz rdzeniarzy, w poz. 22 wskazano obsługę żeliwiaków, rozlewni i ich urządzeń pomocniczych, a w poz. 23 wybijanie, oczyszczanie i wykańczanie odlewów. Z powyższego wynika więc, że poz. 21, 22 i 23 dotyczą czynności wykonywanych w toku produkcji odlewów, przy czym poz. 23 dotyczy czynności mających na celu wykańczanie odlewów, tj. ostatniego etapu produkcji odlewów. Świadczy o tym rodzaj wymienionych stanowisk w poz. 23 w/w zarządzenia: naprawiacz wad odlewów, oczyszczacz odlewów, operator urządzeń suszących w odlewni, próbowacz wyrobów (odlewów) na ciśnienie, smołowacz odlewów, traser odlewów, wybijacz odlewów, form i rdzeni, wykańczacz odlewów, wypalacz wad powierzchniowych i wyżarzacz odlewów. Są to bowiem stanowiska, na których pracownicy wykonują czynności mające na celu oczyszczenie odlewów i usunięcie drobnych nieprawidłowości w odlewach, tj. doprowadzenie odlewu do stanu „gotowego odlewu”, a więc stanu, gdy dany odlew będzie w pełni gotowy i można będzie z odlewni wysłać go do zakładu, który zamawiał odlewy i w którym będą używane do produkcji konkretnych detali, czy urządzeń. Takie usytuowanie stanowiska operator maszyn do obróbki wiórowej odlewów żeliwnych (poz. 23 pkt 3) powoduje więc, że także to stanowisko pracy musi dotyczyć pracy w odlewni, przy jednym z końcowych etapów produkcji odlewów, tj. ich wykańczaniu.

Sąd Okręgowy, odnosząc powyższe rozważania do stanu faktycznego w niniejszej sprawie zauważył, że T. Z. nie wykonywał takich czynności, które byłyby etapem produkcji odlewu. Z zeznań odwołującego zarówno w niniejszej sprawie, jak i w sprawie IIIU 658/14 wynika, że zakład (...) w W. nie produkował odlewów, gdyż odlewnia była w zakładzie (...), a do W. były przywożone transportem samochodowym, przychodziły do zakładu (...) już gotowe. Czynności pracowników miały na celu wykonanie z tego odlewu detalu, potrzebnego do dalszej produkcji w ZENIE lub wysyłanego do innego zakładu. Nadto wszystkie czynności z poz. 21. 22 i 23 rozporządzenia z 07.02.1983 r. i zarządzenia resortowego dotyczą prac wykonywanych w odlewniach, odwołujący nie był zaś zatrudniony w przemyśle odlewniczym, bowiem zakład (...) zajmował się wytwarzaniem detali do przemysłu maszynowego i produkcją samochodów osobowych. Odwołujący był zatrudniony w (...) w wydziałach obrabiających detale do produktu końcowego, który można było już zamontować w samochodzie. W tej sytuacji nie ma znaczenia fakt, iż (...) S.A. w W. w piśmie z dnia 25.09.2017 r. wskazała, iż z uwagi na szeroki wachlarz działalności w Spółce byli zatrudnieni pracownicy realizujący prace z różnych gałęzi przemysłu.

Mając na uwadze te okoliczności Sąd Okręgowy podzielił wnioski biegłej z zakresu bhp I. M., zawarte w opinii sporządzonej w sprawie IIIU 658/14, wskazujące, iż w okresie od 02.01.1978 r. do 23.07.1989 r. odwołujący nie wykonywał pracy w szczególnych warunkach, o której mowa w Wykazie A Dział III poz. 23 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7.02.1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. T. Z. w tym okresie obsługiwał tokarki, a tego rodzaju praca nie jest pracą w szczególnych warunkach w rozumieniu w/w rozporządzenia. Dlatego Sąd Okręgowy uznał, że nowe dowody przedstawione przez T. Z. nie mogą stanowić podstawy do zaliczenia spornego okresu od 02.01.1978 r. do 23.07.1989 r. do pracy w szczególnych warunkach. Tym samym nie wykazał on 15-letniego okresu pracy w szczególnych warunkach. Odwołanie T. Z. od decyzji ZUS z dnia 22.08.2017 r. zostało wobec tego oddalone, o czym Sąd Okręgowy orzekł na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 kpc.

Apelację od tego wyroku wywiódł pełnomocnik odwołującego.

Zaskarżył wyrok w części oddalającej odwołanie i zarzucił mu:

1.  naruszenie prawa materialnego przez błędną wykładnię i niewłaściwe zastosowanie przepisów art. 184 w zw. z art. 32 ustawy emerytalnej w zw. z art. 4 ust. 1 pkt 3 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w wyniku przyjęcia, że odwołujący będąc zatrudniony w okresie od 2.01.1978 r. do 31.12.1999 r. ( z wyłączeniem okresu od dnia 1.12.1988 r. do 23.07.1989 r.) jako operator obróbki skrawaniem i operator maszyn i urządzeń, nie pracował w szczególnych warunkach, gdyż był zatrudniony w przemyśle maszynowym, a nie w przemyśle odlewniczym, a nadto, że praca odwołującego polegała na obróbce skrawaniem żeliwa na obrabiarkach typu automaty tokarskie, a nie na wybijaniu, oczyszczaniu i wykańczaniu odlewów, wbrew ustaleniom faktycznym i prawnym uzasadniającym przyznanie prawa do emerytury.

2.  naruszenie prawa materialnego - § 19 ust. 2 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze przez nieuwzględnienie, że odwołujący w okresie od 01.07.1975 r. do dnia 01.01.1983 r. wykonywał prace zaliczone do 1 kategorii zatrudnienia.

3.  naruszenie art. 232 k.p.c. wskutek zaniechania dopuszczenia z urzędu dowodów umożliwiających wydanie końcowego orzeczenia, których nie może podjąć strona.

Wskazując na powyższe podstawy apelacji wnosił o:

1.  uznanie, że odwołujący w okresie od 02.01.1978 r. do 31.12.1999 r. (z wyłączeniem okresu od 01.12.1988 r. do 23.07.1989 r.) wykonywał prace w szczególnych warunkach.

2.  uchylenie zaskarżonego wyroku w części dotyczącej odmowy uznania pracy odwołującego jako operatora obróbki skrawaniem i operatora maszyn i urządzeń w okresach od dnia 02.01.1978 r. do dnia 30.11.1988 r. oraz w okresie od dnia 01.10.1992 r. do 31.12.1999 r. jako wykonywania prac w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze oraz zamianę decyzji strony pozwanej z dn. 22.08.2017 r. znak: ENMS/10/028039952 w ten sposób, że przyznaje T. Z. prawo do emerytury, począwszy od 28.06.2017 r. to jest od daty złożenia wniosku o ustalenie prawa do emerytury. Ewentualnie: o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi Okręgowemu w Ostrołęce do ponownego rozpoznania.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja nie zasługuje na uwzględnienie. Sąd pierwszej instancji dokonał w sprawie prawidłowych ustaleń faktycznych, oceniając zgromadzony materiał dowodowy wszechstronnie i zgodnie z zasadą swobodnej oceny dowodów, o jakiej mowa w art. 233 § 1 k.p.c. Sąd ten nie popełnił też uchybień w zakresie kwalifikacji prawnej, mogących uzasadnić instancyjną ingerencję w treść zaskarżonego orzeczenia.

Zgodnie z wnioskami zawartymi w apelacji, Sąd Apelacyjny uzupełnił materiał dowodowy, przesłuchując uzupełniająco w charakterze strony T. Z., a także żądając nadesłania Zarządzenia wewnętrznego nr 61/84 z dnia 9 kwietnia 1984 r. Dyrektora Naczelnego (...) w sprawie stanowisk pracy, na których wykonywane są prace w szczególnych warunkach w (...). Przeprowadzone uzupełniające postępowanie dowodowe nie zmieniło jednak oceny prawidłowych ustaleń dokonanych przez Sąd Okręgowy.

W pierwszej kolejności podkreślenia wymaga, że przedmiot niniejszej sprawy dotyczy możliwości wzruszenia prawomocnej decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z dnia 30 czerwca 2014 r. Mocą tej decyzji organ rentowy odmówił T. Z. prawa do emerytury z tytułu pracy w warunkach szczególnych, na podstawie art. 184 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych w zw. z § 4 rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze ze względu na brak wykazania 15–letniego okresu pracy w warunkach szczególnych. Sąd Okręgowy w Ostrołęce wyrokiem z 22 kwietnia 2015 r. sygn. akt III U 658/14 oddalił odwołanie T. Z. od tej decyzji, a Sąd Apelacyjny w Białymstoku wyrokiem z 26 stycznia 2016 r. sygn. akt III AUa 769/15 oddalił jego apelację. W tej sprawie oba Sądy uznały, że do pracy w warunkach szczególnych nie można zaliczyć okresu zatrudnienia wnioskodawcy od 1.07.1975 r. do 23.07.1989 r. w (...) Sp. z o.o. w W.. Obecnie wnioskodawca ponownie ubiega się o uznanie ww. okresów zatrudnienia za okresy pracy w warunkach szczególnych.

Podstawę prawną wznowienia postępowania w sprawie niniejszej stanowi art. 114 ust. 1 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. W myśl art. 114 ust. 1 ww. ustawy w brzmieniu obowiązującym od 18 kwietnia 2017 r. (Dz.U. z 2017 r. poz. 1383), w sprawie zakończonej prawomocną decyzją organ rentowy, na wniosek osoby zainteresowanej lub z urzędu, uchyla lub zmienia decyzję i ponownie ustala prawo do świadczeń lub ich wysokość, miedzy innymi jeżeli po uprawomocnieniu się decyzji zostaną przedłożone nowe dowody lub ujawniono nowe okoliczności istniejące przed wydaniem tej decyzji, które mają wpływ na prawo do świadczeń lub ich wysokość. W myśl art. 114 ust. 1e pkt 2, uchylenie lub zmiana decyzji, o której mowa w ust. 1, nie może nastąpić, jeżeli od dnia jej wydania upłynął okres 5 lat.

W sprawie niniejszej jako nowy dowód wnioskodawca przedstawił świadectwo pracy z zakładu (...) C. N. oraz świadectwo pracy w szczególnych warunkach z (...) S.A. w O. za okres zatrudnienia w (...) Sp. z o.o. w W.. Zdaniem Sądu Apelacyjnego, Sąd pierwszej instancji zasadnie dokonał oceny tego dowodu w kontekście spełnienia przesłanek z art. 114 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Uwzględniając zebrany materiał dowodowy Sąd pierwszej instancji prawidłowo doszedł do przekonania, iż świadectwo pracy w szczególnych warunkach z 14.06.2017 r. nie ma wpływu na ocenę, iż wnioskodawca nie spełnia warunku do przyznania prawa do emerytury z tytułu pracy w warunkach szczególnych z uwagi na niespełnienie przesłanki legitymowania się 15 – letnim stażem pracy w warunkach szczególnych.

Środkiem dowodowym, stwierdzającym okresy zatrudnienia w warunkach szczególnych, jest w postępowaniu administracyjnym przed organem rentowym, świadectwo pracy w szczególnych warunkach, wystawione przez zakład pracy, które jednak jak każdy dokument nieurzędowy w rozumieniu art. 244 § 1 i § 2 k.p.c. podlega kontroli zarówno, co do prawidłowości wskazanych w nim faktów, jak i co do prawidłowości wskazanej podstawy prawnej, gdyż podmiot wydający to świadectwo nie jest organem państwowym, ani organem wykonującym zadania z zakresu administracji państwowej. Świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach, o którym mowa w § 2 ust. 2 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. z 1983 r. Nr 8, poz. 43 ze zm.), nie jest dokumentem abstrakcyjnym i musi znajdować oparcie w posiadanej przez zakład pracy dokumentacji, a w konsekwencji może być poprzez te dokumenty weryfikowane.

W pierwszej kolejności oceny takiej dokonuje organ rentowy, gdyż zauważyć należy, że nie jest związany oceną podmiotów wystawiających dokumenty przedkładane przez wnioskodawców na temat kwalifikacji prawnej zdarzeń mających znaczenie dla oceny wniosku i samodzielnie stwierdza spełnienie przesłanek do nabycia prawa do świadczenia (tak wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 sierpnia 2009 r., I UK 77/09), a ocena dokonana przez organ rentowy jest następnie przedmiotem kontroli sądowej.

Wnioskodawca otrzymał świadectwo pracy w warunkach szczególnych, z którego wynikało, że:

- w okresie od 02.01.1978 r. do 31.03.1985 r. na stanowisku operatora obróbki skrawaniem, od 01.04.1985 r. do 30.11.1988 r. na stanowisku operatora maszyn i urządzeń oraz od 01.12.1988 r. do 23.07.1989 r. na stanowisku ustawiacza maszyn i urządzeń stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał prace wybijanie, oczyszczanie i wykańczanie odlewów – wykaz A dział III poz. 23, jako operator obróbki skrawaniem, operator maszyn i urządzeń, ustawiacz maszyn i urządzeń, co pod względem rodzaju obowiązków i wykonywanej pracy, odpowiada stanowisku operator maszyn do obróbki wiórowej odlewów żeliwnych wymienionemu w wykazie A w dziale III poz. 23 pkt 3;

- w okresie od dnia 24.07.1989 r. do 30.09.1992 r. stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał prace bezpośrednia obsługa stacji sprężarek – wykaz A dział XIV poz. 9 na stanowisku maszynista sprężarek i pomp – ślusarz narzędziowy, co pod względem rodzaju obowiązków i wykonywanej pracy, odpowiada stanowisku maszynista pomp wymienionemu w wykazie A w dziale XIV poz. 9 pkt 1;

- w okresie od dnia 1.10.1992 r. do 31.12.1999 r. stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał prace roboty wodno-kanalizacyjne oraz budowa rurociągów w głębokich wykopach – wykaz A dział V poz. 1 na stanowisku monter instalacji przemysłowych i sanitarnych co pod względem rodzaju obowiązków i wykonywanej pracy, odpowiada stanowisku monter instalacji i urządzeń wodociągowych, kanalizacyjnych i gazowych wymienionemu w wykazie A w dziale V poz. 1 pkt 3 stanowiącym załącznik nr 1 do zarządzenia nr 3 Ministra Hutnictwa i Przemysłu Maszynowego z dnia 30.03.1985 r. w sprawie stanowisk pracy, na których wykonywane są prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w zakładach pracy resortu hutnictwa i przemysłu maszynowego.

W ocenie Sądu Apelacyjnego, Sąd Okręgowy w sposób prawidłowy ocenił, iż to świadectwo pracy zostało wystawione nieprawidłowo i nie może stanowić podstawy do przyznania odwołującemu prawa do emerytury. Przede wszystkim sam wnioskodawca zaprzeczał, aby od 01.10.1992 r. do 31.12.1999 r. wykonywał prace – roboty wodno-kanalizacyjne oraz budowa rurociągów w głębokich wykopach na stanowisku monter instalacji przemysłowych i sanitarnych. Przesłuchiwany konsekwentnie zeznawał, iż od dnia 24.07.1989 r. do 31.12.1998 r. pracował na stanowisku maszynisty sprężarek i pomp-ślusarza narzędziowego i zajmował się jedynie sprężarkownią oraz wykonywał prace polegające na obsłudze stacji sprężarek i na remoncie urządzeń tej stacji, tj. sprężarek i pomp. Analiza pisemnego uzasadnienia wyroku Sądu Okręgowego w Ostrołęce z dnia 22.04.2015 r. wskazuje, że Sąd Okręgowy w sprawie IIIU 658/14 zaliczył odwołującemu do pracy w szczególnych warunkach okres zatrudnienia w zakładzie (...) od 24.07.1989 r. do 31.12.1998 r. uznając, że w tym okresie T. Z. obsługiwał stację sprężarek, dlatego wykonywał pracę w szczególnych warunkach, o której mowa w Wykazie A Dział XIV poz. 9 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7.02.1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Okres od 24.07.1989 r. do 31.12.1998 r. stanowi 9 lat 5 miesięcy i 8 dni.

Natomiast Sąd Okręgowy prawidłowo ocenił, że do pracy w szczególnych warunkach nie podlega zaliczeniu okres zatrudnienia od 02.01.1978 r. do 23.07.1989 r. T. Z. wywodził, że w tym okresie wykonywał pracę w szczególnych warunkach wskazaną w Wykazie A Dziale III poz. 23 rozporządzenia z dnia 7.02.1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, tj. wybijanie, oczyszczanie i wykańczanie odlewów. Nie budzi wątpliwości Sądu Apelacyjnego, że odwołujący nie wykonywał jednak takiej pracy. Zarówno analiza akt osobowych odwołującego, jak również jego zeznania uzupełnione przed Sądem Apelacyjnym, jak też nadesłane Zarządzenie wewnętrzne nr 61/84 z dnia 9 kwietnia 1984 r. Dyrektora Naczelnego (...) w sprawie stanowisk pracy, na których wykonywane są prace w szczególnych warunkach w (...), nie dają podstaw do takiej kwalifikacji czynności wykonywanych przez odwołującego w spornych okresach, jaka dokonana została w przedłożonym świadectwie pracy w warunkach szczególnych. Analiza tych dowodów wskazuje, że T. Z. w (...) Sp. z o.o. w W. został zatrudniony z dniem 01.07.1975 r. i do dnia 27.10.1975 r. pracował na stanowisku ustawiacza maszyn do obróbki skrawaniem. W okresie od 28.10.1975 r. do 13.10.1977 r. odwołujący odbywał zasadniczą służbę wojskową. Następnie w okresie od 15.11.1977 r. do 28.02.1981 r. pracował jako operator przy wytaczaniu kół rozrządu, od 01.03.1981 r. do 28.03.1985 r. jako operator wielomaszynowej obróbki skrawania, od 01.04.1985 r. do 30.11.1988 r. pracował na stanowisku operatora maszyn i urządzeń. Następnie z dniem 01.12.1988 r. odwołujący został przeniesiony na stanowisko ustawiacza maszyn i urządzeń i na tym stanowisku pracował do 23.07.1989 r. Z dniem 24.07.1989 r. został zaś przeniesiony na stanowisko maszynisty sprężarek i pomp-ślusarza remontowego i pracował na tym stanowisku do 31.12.1998 r.

T. Z. powoływał się w niniejszej sprawie na zarządzenie wewnętrzne nr 61/84 z dnia 9 kwietnia 1984 r. Dyrektora Naczelnego (...) w sprawie stanowisk pracy, na których wykonywane są prace w szczególnych warunkach w (...) i wywodził, że stanowi ono podstawę do zaliczenia spornego okresu do pracy w szczególnych warunkach. Na zarządzenie to powołuje się (...) S.A. w piśmie z dnia 25.09.2017 r. i wskazuje je jako podstawę zaliczenia spornego okresu do pracy w szczególnych warunkach. Odnosząc się do tej kwestii należy wskazać za Sądem Okręgowym, że w Zarządzeniu Dyrektora (...) nr 61/84 z dnia 9 kwietnia 1984r nie zostały wymienione stanowiska pracy, na których zatrudniony był wnioskodawca w spornym okresie na wydziałach PM - (...), PO - (...), PA - 1730. W zarządzeniu tym wskazane zostały jedynie stanowiska oczyszczacza odlewów, wybijacza form odlewów i rdzeni, wykańczacza odlewów, wyżarzacza odlewów – pracowników zatrudnionych w zakładzie nr 7, tj. w odlewni. Nie budzi wątpliwości na podstawie zebranych dowodów, w tym także zeznań odwołującego, że w okresie od 2.01.1978 r. do 30.11.1988 r. nie wykonywał on tego typu prac, nie był również zatrudniony w odlewni. Pracował jedynie ustawiając i obsługując automaty tokarskie. Odlewnia mieściła się w (...) w W., skąd odlewy żeliwne były dostarczane do ZENY, celem wykonania detalu na potrzeby produkcji samochodów. Po obrobieniu odlewu żeliwnego otrzymywał detal – część do produkcji samochodów. Oznacza to, że odwołujący nie wykonywał czynności przy wybijaniu, oczyszczaniu i wykańczaniu odlewów, dlatego świadectwo pracy w szczególnych warunkach z dnia 14.06.2017 r. zostało wystawione nieprawidłowo. Dział III poz. 23 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7.02.1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze oraz Dział III poz. 23 Zarządzenia Nr 3 (...) z 30.03.1985 r. w sprawie stanowisk pracy, na których wykonywane są prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w zakładach pracy resortu hutnictwa i przemysłu maszynowego dotyczy prac w odlewniach, a więc w zakładach zajmujących się wykonywaniem odlewów. Świadczy o tym redakcja przepisów tego zarządzenia oraz treść rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7.02.1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.

Zgodnie z Wykazem A Dział III poz. 23 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7.02.1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, pracą w szczególnych warunkach jest praca przy odlewaniu staliwa, żeliwa, metali nieżelaznych i rur, przy czym poz. 21 to przygotowywanie mas formierskich i prace formierzy oraz rdzeniarzy, poz. 22 to obsługa żeliwiaków, rozlewni i ich urządzeń pomocniczych, a poz. 23 to wybijanie, oczyszczanie i wykańczanie odlewów. Z treści Zarządzenia Nr 3 (...) z 30.03.1985 r. w sprawie stanowisk pracy, na których wykonywane są prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w zakładach pracy resortu hutnictwa i przemysłu maszynowego wynika zaś, że poz. 21, 22 i 23 tego zarządzenia znajduje się w części noszącej podtytuł „Odlewanie staliwa, żeliwa, metali nieżelaznych i rur”. W poz. 21 wskazano przygotowywanie mas formierskich i prace formierzy oraz rdzeniarzy, w poz. 22 wskazano obsługę żeliwiaków, rozlewni i ich urządzeń pomocniczych, a w poz. 23 wybijanie, oczyszczanie i wykańczanie odlewów. Z powyższego wynika więc, że poz. 21, 22 i 23 dotyczą czynności wykonywanych w toku produkcji odlewów, przy czym poz. 23 dotyczy czynności mających na celu wykańczanie odlewów, tj. ostatniego etapu produkcji odlewów. Świadczy o tym rodzaj wymienionych stanowisk w poz. 23 w/w zarządzenia: naprawiacz wad odlewów, oczyszczacz odlewów, operator urządzeń suszących w odlewni, próbowacz wyrobów (odlewów) na ciśnienie, smołowacz odlewów, traser odlewów, wybijacz odlewów, form i rdzeni, wykańczacz odlewów, wypalacz wad powierzchniowych i wyżarzacz odlewów. Są to bowiem stanowiska, na których pracownicy wykonują czynności mające na celu oczyszczenie odlewów i usunięcie drobnych nieprawidłowości w odlewach, tj. doprowadzenie odlewu do stanu „gotowego odlewu”, a więc stanu, gdy dany odlew będzie w pełni gotowy i można będzie z odlewni wysłać go do zakładu, który zamawiał odlewy i w którym będą używane do produkcji konkretnych detali, czy urządzeń. Takie usytuowanie stanowiska operator maszyn do obróbki wiórowej odlewów żeliwnych (poz. 23 pkt 3) powoduje więc, że także to stanowisko pracy musi dotyczyć pracy w odlewni, przy jednym z końcowych etapów produkcji odlewów, tj. ich wykańczaniu. Tymczasem wnioskodawca zeznając przed Sądem Apelacyjnym wskazał, że otrzymywał odlewy surowe, które wymagały oczyszczenia głównie szczotką drucianą z piasku, a następnie zakładał detal żeliwny na maszynę – półautomat tokarski. Po obróbce wiórowej stanowił on gotowy element do samochodu.

W sprawie oceny wykonywanych przez wnioskodawcę prac wypowiadała się biegła z zakresu bhp, która szczegółowo opisała na czym polegają prace wybijania, oczyszczania i wykańczania odlewów. Jest to wybijanie odlewu z formy, usuwanie rdzeni, oczyszczanie powierzchni odlewu, odcinanie układów wlewnych, nadlewów i zalewek, kontrola techniczna, obróbka wykańczająca. Biegła wskazała też metody oczyszczania odlewów: oczyszczanie w bębnach obrotowych lub wibracyjnych, strumieniowo-wodne, wirnikowo-śrutowe, elektromechaniczne, ultradźwiękowe i cieplne. Natomiast wykańczanie powierzchni odlewów to według biegłej – usunięcie układu wlewnego i zasilającego, usunięcie zalewek i nierówności. Prace te wykonuje się ręcznie różnymi sposobami: odbicie młotkiem, odłamanie, odcięcie różnego rodzaju przecinakami. Natomiast praca wnioskodawcy polegała na obrabianiu – toczeniu na automatach tokarskich części żeliwnych do skrzyni biegów. Jest to proces technologiczny – obróbka skrawaniem – skrawanie warstwy powierzchniowej przedmiotu obrabianego. Prace związane z tymi procesami nie są ujęte w wykazie A.

W toku postępowania apelacyjnego skarżący podnosił, że osoby pracujące z nim w jednym dziale, na podstawie świadectwa pracy w warunkach szczególnych wystawionego przez (...) S.A. w W. uzyskiwały prawo do wcześniejszej emerytury. Wskazywał na sprawy Sądu Okręgowego w Ostrołęce sygn.: III U 1819/13 Z. P. (1) i III U 1393/13 K. P. oraz inne. Należy zwrócić uwagę, że w każdej ze spraw, gromadząc materiał dowodowy, a następnie oceniając go, sąd orzekający dokonuje jego analizy indywidualnie, stosownie do wyników przeprowadzonego postępowania dowodowego. Wbrew stanowisku skarżącego, wnioskodawcy w tych sprawach nie pracowali na tych samych stanowiskach, co T. Z., np. Z. P. wykonywał prace szlifowania wyrobów metalowych. W każdej ze spraw sąd ocenia wiarygodność i moc dowodów według własnego przekonania, na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału (art. 233 § 1 k.p.c.). Jeżeli wnioski i ustalenia są logiczne, spójne, nie naruszają zasad doświadczenia życiowego i obowiązujących przepisów, nie można zarzucić błędu w rozumowaniu sądu, stanowisko zawarte w rozstrzygnięciu Sądu pierwszej instancji należy zaakceptować.

Sąd Apelacyjny zauważa też, że odmawiając prawa do wcześniejszej emerytury, Sąd pierwszej instancji nie powoływał się na przyporządkowanie pracodawcy do określonego działu przemysłu, ani na nazwę zajmowanego przez wnioskodawcę stanowiska, co sugeruje apelujący. Szczegółowo badał, jakie czynności wykonywał on w spornym okresie zatrudnienia. Przedmiotowo istotnym dla rozstrzygnięcia, czy pracownik pracował w szczególnych warunkach jest charakter wykonywanej pracy, a nie formalna nazwa zajmowanego stanowiska i taka ocena została dokonana przez Sąd Okręgowy. Sąd odwoławczy uznał, iż skarżący nie zdołał wykazać błędów w rozumowaniu Sądu pierwszej instancji, bądź też niezgodności tego rozumowania z zasadami doświadczenia życiowego. Nowe dowody przedstawione przez T. Z. nie mogą stanowić podstawy do zaliczenia spornego okresu od 02.01.1978 r. do 23.07.1989 r. do pracy w szczególnych warunkach. Tym samym nie wykazał on 15-letniego okresu pracy w szczególnych warunkach.

Mając powyższe na uwadze, na podstawie art. 385 k.p.c. należało oddalić apelację, jako bezzasadną.

D. P. S. A. S.