Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 21 maja 2019 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie, XVII Wydział Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów
w składzie:

po rozpoznaniu 16 maja 2019 r. w Warszawie

na rozprawie

sprawy z powództwa Firmy (...) spółki jawnej A. i D. M. z siedzibą w K.

przeciwko Prezesowi Urzędu Regulacji Energetyki

o wymierzenie kary pieniężnej

na skutek odwołania powoda od decyzji Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki z 1 grudnia 2016 r. Nr (...)

1.  uchyla zaskarżoną decyzję;

2.  zasądza od Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki na rzecz Firmy (...) spółki jawnej A. i D. M. z siedzibą w K. kwotę 100,00 zł (sto złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu.

SSO Anna Maria Kowalik

Sygn. akt XVII AmE 22/17

UZASADNIENIE

Decyzją z 1 grudnia 2016 roku nr (...) Prezes Urzędu Regulacji Energetyki (dalej Prezes URE), na podstawie art. 56 ust. 1 pkt 12 w związku z art. 56 ust. 2 pkt 1, ust. 3 i ust. 6 oraz art. 30 ust. 1 ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. - Prawo energetyczne (Dz. U. z 2012 r., poz. 1059 ze zm.) (dalej p.e.) oraz w związku z art. 104 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. - Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2013 r., poz. 267 ze zm.), po przeprowadzeniu postępowania administracyjnego w sprawie wymierzenia kary pieniężnej przedsiębiorcy - FIRMA (...) SPÓŁKA JAWNA A. (...) D. M. z siedzibą w K. (dalej powód) kary pieniężnej w związku z naruszeniem warunku 2.2.5. koncesji na obrót paliwami ciekłymi udzielonej decyzją Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki z dnia 28 lutego 2012 r., Nr (...), orzekł, że przedsiębiorstwo (...) SPÓŁKA JAWNA A. I D. M. z siedzibą w K. naruszyło warunek 2.2.5. koncesji na obrót paliwami ciekłymi udzielonej decyzją Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki z dnia 28 lutego 2012 r., Nr (...) poprzez wprowadzenie do obrotu oleju napędowego o jakości niezgodnej z wymogami zawartymi w rozporządzeniu Ministra Gospodarki z dnia 9 grudnia 2008 r. w sprawie wymagań jakościowych dla paliw ciekłych (Dz. U. z 2013 r., poz. 1058 z późn. zm.), oraz w rozporządzeniu Ministra Gospodarki z dnia 9 października 2015 r. w sprawie wymagań jakościowych dla paliw ciekłych (Dz. U. z 2015 r., poz. 1680) i za to wymierzył przedsiębiorstwu energetycznemu karę pieniężną w wysokości 18 000 zł.

Od niniejszej Decyzji powód złożył odwołanie, zaskarżając ją w całości i wniósł o jej uchylenie oraz zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda zwrotu kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. Zaskarżonej Decyzji zarzucił naruszenie przepisów prawa cywilnego w zakresie ustalenia winy powoda oraz nie uwzględnienie stanowiska powoda w toku postępowania administracyjnego.

W uzasadnieniu powód podniósł, iż wykazał w toku postępowania administracyjnego, że dołożył należytej staranności w prowadzeniu działalności gospodarczej w zakresie obrotu paliwami ciekłymi, albowiem umowę o dostawę paliw zawarł z renomowanym dostawcą (...) S.A., która to firma wyposażyła stację powoda w zautomatyzowany system informatyczny kontrolujący ilość i jakość dostarczanego do stacji paliwa oraz uniemożliwiający jakąkolwiek ingerencję z zewnątrz w zakresie ilości i jakości paliwa znajdującego się w zbiornikach na stacji paliw. Zawarł również umowę z przewoźnikiem odpowiedzialnym za jakość paliwa pomiędzy terminalem (...) a stacją paliw w K., rekomendowanym przez (...). Zatem nie sposób zarzucić powodowi winy nieumyślnej w postaci niedołożenia należytej staranności przy prowadzeniu działalności gospodarczej polegającej na sprzedaży paliw płynnych.

Pozwany złożył odpowiedź na odwołanie, w której wniósł o jego oddalenie i zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Rozpoznając odwołanie Sąd Okręgowy w Warszawie – Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów ustalił następujący stan faktyczny:

Decyzją z 28 lutego 2012 r., Nr (...), Prezes URE udzielił powodowi koncesji na obrót paliwami ciekłymi na okres od 16 marca 2012 roku do 31 grudnia 2030 roku (kopia koncesji k. 40- 43).

Na podstawie powyższej koncesji Koncesjonariuszowi nie wolno czynić przedmiotem obrotu paliw ciekłych, których parametry jakościowe są niezgodne z parametrami określonymi obowiązującymi przepisami i wynikającymi z zawartych umów (warunek 2.2.5. koncesji).

Powód prowadzi stację paliw w K. przy ul. (...) pod szyldem (...) S.A., z którym zawarł umowę franczyzową (pismo (...) z 13/07/2016 r. k. 108 akt adm.). Wybór tego kontrahenta był podyktowany najwyższą renomą jaką na rynku paliw cieszył się (...). Powód był zatem przekonany, że podejmując współpracę z tym podmiotem na swojej stacji będzie sprzedawał paliwo najwyższej jakości ( zeznania przedstawiciela powoda D. M. e-protokół k.67v). Zapewnieniu najwyższych parametrów jakości paliwa i obsługi klientów miało służyć pełne zautomatyzowanie i monitorowanie całego procesu dostawy paliwa z terminala w M. do stacji paliw powoda w K.. W Rafinerii w P. każda partia produktu przed wysyłka poddawana jest badaniom zgodności z wymaganiami. W przypadku wysyłek rurociągowych, a tak jest w przypadku dostaw do terminala w M., odbiór jakościowy i ilościowy odbywa się wspólnie z przedstawicielami(...). B. nie są dodawane w Rafinerii w P., tylko podczas wydawania produktu na autocysterny. Proces odbywa się na automatycznie sterowanych, legalizowanych urządzeniach dozujących o wysokiej dokładności. Przed rozpoczęciem dystrybucji ze zbiorników pobierane są próbki paliwa do badań jakościowych. Badania wykonywane są w zakresie wybranych parametrów jakościowych , w tym również temperatury zapłonu. W oparciu o te badania wystawiane jest świadectwo jakości, którego odpis jest dołączany do każdego dokumentu wysyłkowego (pismo (...) z 28/02/2019 r. k.77-78).

Dodatkowo jakość paliwa znajdującego się na stacji podlegała systematycznemu badaniu przez przedstawicieli (...), które to badania nie wykazywały nieprawidłowości (pismo (...) z 28/02/2019 r. k.77-78 wraz z załącznikiem k.79-81).

Powód zawarł umowę na przewóz paliwa z terminala w M. na stację paliw w K. z przewoźnikiem rekomendowanym przez (...) i posiadającym odpowiednie certyfikaty pozwalające na wjazd do bazy w M. ( zeznania przedstawiciela powoda D. M. e-protokół k.67v).

Dostawa paliwa odbywa się w ten sposób, że po złożeniu zamówienia paliwo jest przywożone autocysterną wraz z pełną dokumentacją potwierdzającą ilość paliwa oraz jego jakość, wydaną przez (...). Następnie ilość i rodzaj paliwa z dokumentu wystawionego przez (...) jest wprowadzana do systemu informatycznego przygotowanego i udostępnionego przez (...), dopiero po wprowadzeniu tych danych, paliwo może być spuszczone z autocysterny do zbiorników na stacji paliw. Na stacji paliw w tamtym czasie znajdowały się dwa zbiorniki, jeden przeznaczony do benzyny 95, drugi do oleju napędowego. Podczas zlewania paliwa do zbiorników system automatycznie mierzy ilość paliwa spuszczanego do zbiornika. System informatyczny jest własnością (...) i powód nie ma możliwości ingerencji w pomiar paliwa ani dodania paliwa zamówionego u innego dostawcy ( zeznania przedstawiciela powoda D. M. e-protokół k.67v-68, pismo (...) z 13/07/2016 r. k. 108 akt adm. i z 08/08/2016 r. k. 139 akt adm.). Po zakończeniu powyższego procesu system automatycznie odczytuje ilość paliwa w zbiorniku przed i po rozpoczęciu dostawy, wówczas pracownik stacji może porównać ilość paliwa dostarczonego do zbiornika z ilością wykazaną na dokumencie dostawy. Ponadto w systemie zapisywane są dane dotyczące daty dostawy, czasu rozpoczęcia i zakończenia spuszczania paliwa do zbiornika oraz ilość paliwa znajdującego się w poszczególnych zbiornikach ( zeznania przedstawiciela powoda D. M. e-protokół k.68-68v, przykładowe wydruki z systemu elektronicznego wraz z dokumentami wydania paliwa k.89-101, 111-131 akt adm., pismo (...) z 13/07/2016 r. k. 108 akt adm. i 08/08/2016 r. k. 139 akt adm.).

Powyższe działania pozwoliły powodowi na prowadzenie działalności z zachowaniem najwyższych standardów, czego wynikiem był brak zastrzeżeń co do jego działalności począwszy od 2013 roku do jesieni 2015 roku ( zeznania przedstawiciela powoda D. M. e-protokół k.68v).

W wyniku kontroli przeprowadzonej przez funkcjonariuszy Izby Celnej w R. 23 września 2015 r. na stacji paliw w K. ujawniono, że powód oferował na niej olej napędowy niespełniający wymagań jakościowych określonych w rozporządzeniu Ministra Gospodarki z dnia 9 grudnia 2008 r. w sprawie wymagań jakościowych dla paliw ciekłych (Dz. U. z 2013 r., poz. 1058, zwanym dalej „rozporządzeniem jakościowym”) w zakresie temperatury zapłonu. W sprawozdaniu z badań próbki oleju napędowego pobranego w ramach kontroli stwierdzono, że temperatura zapłonu w tyglu zamkniętym metodą Pensky'ego Martensa wyniosła 50,5 °C, przy tolerancji powyżej 55°C ( protokół kontroli wyrobów energetycznych k. 2- 3 akt adm.; protokół pobrania próbek towaru k. 7-8 akt adm.; sprawozdanie z badań z 8 października 2015 r. k. 9-12 akt adm.).

Z uwagi na niewłaściwą jakość sprzedawanego przez powoda oleju napędowego Prezes URE z urzędu wszczął postępowanie w sprawie wymierzenia kary pieniężnej w związku z ujawnieniem nieprawidłowości polegającej na nieprzestrzeganiu obowiązków wynikających z koncesji, tj. warunku 2.2.5., o czym zawiadomiono powoda pismem 25 listopada 2015 r. (k. 16 akt adm.).

Jednocześnie 27 listopada 2015 roku powód złożył reklamację do (...) co do jakości paliwa, jednakże nie została ona uznana w oparciu o świadectwo jakości wydane przez (...) Laboratorium sp. z o.o. oraz nie stwierdzenie na terminalu w M. żadnych zdarzeń, które mogły się przyczynić do pogorszenia parametru w zakresie temperatury zapłonu (pismo powoda z 06/072016 r. k. 81 akt adm.).

W odpowiedzi z 10 grudnia 2015 r. powód zwrócił się do Prezesa URE z prośbą „...o przedłużenie do dnia 31 grudnia 2015 r. terminu na przedstawienie pozostałych informacji i wyjaśnień, dotyczących przedmiotowej sprawy, które mogą przyczynić się do pełnego i rzetelnego jej wyjaśnienia.", motywując swą prośbę tym, iż „...w najbliższych dniach powinienem otrzymać odpowiedź na reklamację złożoną do dostawcy paliwa, którym jest (...) S.A.. Odpowiedź ta może być bardzo istotna, ponieważ jest to jedyny dostawca paliwa na naszą stację paliw." (k.18 akt adm.).

Na wniosek powoda, 22 grudnia 2015 roku przedstawiciele (...) przeprowadzili kontrole jakości paliwa i nie stwierdzili żadnych nieprawidłowości w tym zakresie (korespondencja e-mail k.72-73, zeznania przedstawiciela powoda D. M. e-protokół k.68v-69, pismo (...) z 28/02/2019 r. k.77-78, wyniki badań z 22/12/2015 r. k.79).

W dniu 4 stycznia 2016 r. do Prezesa URE wpłynęło pismo powoda, w którym wniósł on o umorzenie postępowania w sprawie wymierzenia kary pieniężnej, podnosząc, że „Badania laboratoryjne jednej z próbek wykazały, że nie spełniała ona wymagań określonych w rozporządzeniu Ministra Gospodarki z dnia 9 grudnia 2008 r. w sprawie wymagań jakościowych dla paliw ciekłych (rozporządzenie przestało obowiązywać w dniu 11 listopada 2015 r.) w zakresie temperatury.". Ponadto Koncesjonariusz sformułował następujące zarzuty: „Organ celny przeprowadzając kontrolę oraz URE popełniły następujące błędy:

1.  Przyjęcia a priori winy spółki.

2.  Pominięcia błędów proceduralnych organów celnych prowadzących kontrolę, które to błędy doprowadziły URE do naruszenia zasady prawdy obiektywnej.

3.  Błędnego ustalenia przez URE stanu faktycznego sprawy poprzez nie wzięcie pod uwagę wszystkich okoliczności istotnych do jej wyjaśnienia." oraz dokonał uzasadnienia każdego z zarzutów.

Powód oświadczył w niniejszym piśmie, że „...wbrew twierdzeniu organu, wina za wprowadzenie do obrotu oleju napędowego o jakości niezgodnej z wymogami zawartymi w rozporządzeniu nie może zostać przypisana spółce, gdyż wskazane wątpliwości w pkt ad 1 do ad 3 prowadzą w sposób nieuchronny do istotnej zmiany ustaleń faktycznych, które mają zasadnicze znaczenie, gdy chodzi o ostateczne ustalenie prawdy obiektywnej.". Ponadto zdaniem Koncesjonariusza „...sprzeczności zaistniałe w zebranych dowodach nie mogą i nie powinny być a priori rozstrzygane na niekorzyść podatnika, bowiem zasada budowania zaufania do organów administracji celnej, a także zasada in dubio pro tributario nakazują, aby wszelkie wątpliwości jakie powstały w toku prowadzonego postępowania celnego rozstrzygać na korzyść podatnika. Tym samym, w mojej ocenie, organ nie miał wystarczających podstaw do tego, by przyjąć w przedmiotowej sprawie winę spółki.". Koncesjonariusz oświadczył również, że „...przestrzega wszelkich zasad dbałości o jakości paliw ciekłych.", zaś „Sprzedawany przez nas towar pochodzi jedynie od uznanego i pewnego producenta a każdorazowa dostawa zawsze zaopatrzona jest w odpowiednie świadectwo jakości". Koncesjonariusz podkreślił także, że. „...kontrole dokonywane w przeszłości przez Urząd Celny oraz Inspekcję Handlowej w spółce zawsze dawały wyniki pozytywne." oraz, że „Nigdy wcześniej nie było przeciwko spółce wszczęte postępowanie o naruszenie warunków koncesji na obrót paliwami ciekłymi.". Według Koncesjonariusza, „Partia towaru zakwestionowana przez Urząd Celny nie była przedmiotem żadnej reklamacji konsumenckiej ani nie spowodowała jakiegokolwiek incydentu bezpieczeństwa:" (pismo k.26-29 akt adm.).

Pismem z 22 marca 2016 r. Prezes URE zawiadomił powoda o zakończeniu postępowania dowodowego oraz poinformował o możliwości zapoznania się w terminie 7 dni od dnia otrzymania powyższego pisma z zebranym w sprawie materiałem dowodowym (k.43 akt adm.).

W międzyczasie tj. 24 listopada 2015 r. pracownicy (...) Wojewódzkiego Inspektoratu Inspekcji Handlowej w W. przeprowadzili kontrolę na stacji powoda w K., w trakcie której pobrali do kontroli próbki oleju napędowego w ilości 2 x 4 I i 2 x 0,85 1. Próbki zabezpieczono i poddano badaniom laboratoryjnym przez (...) Laboratorium (...) z siedzibą w B. (protokół z kontroli k.52-54 akt adm., protokół pobrania próbek nr (...) k.55-57 akt adm., protokół przyjęcia próbki k.59 akt adm.).

W wyniku przeprowadzonych badań laboratoryjnych paliwa stwierdzono, że olej napędowy nie spełniał wymagań jakościowych określonych w rozporządzeniu Ministra Gospodarki z dnia 9 października 2015 r. w sprawie wymagań jakościowych dla paliw ciekłych (Dz. U. z 2015 r., poz. 1680) w zakresie temperatury zapłonu, która wyniosła 46,5°C przy tolerancji >55,0-2,l°C (Sprawozdanie z badań nr (...) z 4 grudnia 2015 r. k.60 akt adm.)

Pismem z 11 grudnia 2015 r. powód wystąpił do (...) Wojewódzkiego Inspektora Inspekcji Handlowej w W. o przebadanie próbki kontrolnej paliwa (oleju napędowego), w zakresie kwestionowanego parametru tj. temperatury zapłonu (k.68 akt adm.).

W wyniku przeprowadzonych przez (...) Instytut (...) w W., badań laboratoryjnych próbki kontrolnej paliwa stwierdzono, że olej napędowy nie spełniał wymagań jakościowych określonych w rozporządzeniu Ministra Gospodarki z dnia 9 października 2015 r. w sprawie wymagań jakościowych dla paliw ciekłych (Dz. U. z 2015 r., poz. 1680) w zakresie temperatury zapłonu, która wyniosła 46°C przy tolerancji 55,0-2,l°C (Sprawozdanie z badań nr (...) z 22 grudnia 2015 r. k.71-72 akt adm. wraz pismem (...) Instytutu (...) z dnia 20 stycznia 2016 r. pn. „Sprostowanie" Nr (...) k. 73 akt adm.).

W związku z powyższym Prezes URE powiadomił powoda pismem z 17 czerwca 2016 r. Nr (...) o rozszerzeniu przedmiotu toczącego się postępowania o kolejne naruszenie warunku 2.2.5. koncesji poprzez wprowadzenie przez Koncesjonariusza do obrotu oleju napędowego, o jakości niezgodnej z wymogami zawartymi w rozporządzeniu Ministra Gospodarki z dnia 9 października 2015 r. w sprawie wymagań jakościowych dla paliw ciekłych (Dz. U. z 2015 r., poz. 1680). Jednocześnie wezwał powoda do przedstawienia informacji i wyjaśnień dotyczących przedmiotowej sprawy, które zdaniem powoda, mogą przyczynić się do pełnego i rzetelnego wyjaśnienia sprawy (zawiadomienie k.77 akt adm.).

W dniu 11 lipca 2016 r. do Prezesa URE wpłynęło pismo powoda, w którym odniósł się do pisma Prezesa URE informującego o rozszerzeniu przedmiotu toczącego się postępowania o kolejne naruszenie warunku 2.2.5. koncesji na obrót paliwami ciekłymi, wnosząc tym razem o odstąpienie od wymierzenia kary pieniężnej. W uzasadnieniu swego wniosku powtórzył przytoczoną wcześniej argumentację, co do należytej staranności w wykonywaniu działalności gospodarczej polegającej na obrocie paliwami, a poza tym oświadczył, że „W dniu 27 listopada 2015r. Spółka złożyła reklamację do (...) S.A. na jakość oleju napędowego.". Z wyjaśnień Koncesjonariusza wynika także, że (...) S.A. nie uznał reklamacji opierając się na wydanym przez (...) Laboratorium sp. z o.o. świadectwie jakości oraz na fakcie nie stwierdzenia na terminalu w M. żadnych zdarzeń, które mogły by przyczynić się do pogorszenia parametru - temperatura zapłonu.". Poza tym Koncesjonariusz oświadczył, że „...w dniu 22 grudnia 2015r (...) S.A. przeprowadził kontrolę paliw na przedmiotowej stacji w wyniku, której nie stwierdzono żadnych nieprawidłowości w jakości paliwa.". Zdaniem Koncesjonariusza „...przekroczenie norm jakościowych paliwa było znikome i wynosiło 46,5 stopni Celsjusza zamiast obowiązujących 52,9 stopni Celsjusza.". Natomiast „Na spadek temperatury zapłonu oleju napędowego w zbiorniku na przedmiotowej stacji wystąpiły czynniki niezależne od właściciela stacji.".

Według Koncesjonariusza „Biegli wydający opinie w podobnych sprawach stwierdzają, że niższa temperatura zapłonu oleju napędowego świadczy o domieszce lekkich frakcji jak np. benzyna. Przyczyną tego mogło być mikrozmieszanie międzyproduktowe, które zdarza się na skutek np. transportu oleju napędowego w cysternach po benzynie lub zlewania paliwa do zbiorników magazynowych wężem który był wcześniej używany do zlewania benzyny.". Koncesjonariusz wskazał również, że „Nie ma wymogów prawnych zobowiązujących przewoźnika do przewożenia paliwa w odrębnych cysternach dla benzyny i oleju napędowego." zaś „...obniżona tak niewiele temperatura zapłonu nie ma żadnego wpływu na pracę silnika spalinowego wysokoprężnego." (pismo powoda k.79-82 akt adm.).

Pismem z 6 października 2016 r. powód został powiadomiony o zakończeniu postępowania dowodowego w sprawie wymierzenia kary pieniężnej (zawiadomienie k.84 akt adm.).

1 grudnia 2016 r. Prezes URE wydał zaskarżoną Decyzję (k. 147-153 akt adm.).

Powód w 2014 r. osiągnął przychód z działalności objętej koncesją w wysokości 13 519 545,58 a w 2015 -11 677 176,11 zł (k. 19 i 39 akt adm.).

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie dokumentów złożonych w trakcie postępowania administracyjnego oraz dokumentów zgromadzonych w toku postępowania przed Sądem, jak również w oparciu o zeznania przedstawiciela powoda D. M., ponieważ autentyczność i wiarygodność dokumentów nie budziła zastrzeżeń stron ani Sądu, a zeznania znajdowały odzwierciedlenie w dokumentach zgromadzonych w toku postępowania. Ze zgromadzonego materiału dowodowego wyłonił się jasny i logiczny obraz sposobu prowadzenia działalności gospodarczej przez powodową spółkę.

Sąd Okręgowy w Warszawie – Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów zważył, co następuje:

Odwołanie zasługuje na uwzględnienie.

Bezspornym jest w sprawie, że w toku badań kontrolnych przeprowadzonych na stacji powoda w dniach 23 września 2015 roku i 24 listopada 2015 roku stwierdzono, iż sprzedawany olej napędowy nie spełniał wymagań jakościowych w zakresie temperatury zapłonu.

Powyższe stanowiło podstawę do stwierdzenia przez Prezesa URE, zdaniem Sądu niesłusznie, że powód naruszył warunek 2.2.5. posiadanej koncesji, a w związku z tym również przepis art. 56 ust. 1 pkt 12 p.e.

Przedmiotowe zapatrywanie Sądu odnośnie braku słuszności stanowiska Prezesa URE nie opiera się jednak na uznaniu, że nie mogło dojść do naruszenia wymienionego warunku koncesji z racji tego, że sprzedaż paliwa nienależytej jakości nie jest obowiązkiem wynikającym z koncesji, ale na uznaniu, iż powód dochował należytej staranności przy prowadzeniu koncesjonowanej działalności gospodarczej.

Według Sądu Najwyższego obowiązkiem wynikającym z koncesji w rozumieniu art. 56 ust. 1 pkt 12 p.e. jest taki obowiązek zawarty w decyzji o jej udzieleniu, który konkretyzuje określony w ustawie obowiązek wobec indywidualnego koncesjonariusza w sposób bardziej szczegółowy niż wynika to z przepisów ustawy lub aktów wykonawczych. Użyte w art. 56 ust. 1 pkt 12 p.e. sformułowanie "wynikające z koncesji" nie może być rozumiane w ten sposób, że to koncesja jest samoistnym, wyłącznym i autonomicznym źródłem obowiązku prawnego koncesjonariusza. W demokratycznym państwie prawnym prawa i obowiązki osób są określane w drodze ustawy, a zatem to akty normatywne rangi ustawy mogą nakładać na osoby obowiązki prawne. Więcej, jest niedopuszczalne kształtowanie praw i obowiązków osób w drodze decyzji niemającej właściwej ustawowej podstawy prawnej. Organy administracji publicznej, w tym organy regulacyjne w drodze decyzji administracyjnej jedynie konkretyzują obowiązki wynikające z ustawy; w żadnym razie nie są natomiast upoważnione do nakładania na osoby obowiązków prawnych, które nie mają podstawy ustawowej. W rezultacie obowiązkiem wynikającym z koncesji jest obowiązek zawarty w decyzji o jej udzieleniu, która konkretyzuje określony w ustawie obowiązek prawny wobec indywidualnego koncesjonariusza w sposób bardziej szczegółowy, niż wynika to z odnośnych przepisów prawa (ustaw i wydanych na ich podstawie rozporządzeń) (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 20 marca 2018 r. sygn. III SK 14/17, LEX nr 2522946).

Reasumując, sprzedaż przez powoda paliwa należytej jakości jest zatem obowiązkiem wynikającym z pkt 2.2.5. udzielonej mu koncesji, bowiem zgodnie z jego treścią powód był zobowiązany do sprzedaży paliw ciekłych spełniających wymagania rozporządzenia jakościowego. Tym samym sprzedaż paliwa, które nie spełnia wymagań jakościowych stoi w sprzeczności z warunkiem opisanym w pkt 2.2.5. koncesji, aczkolwiek nie przesądza to automatycznie o nałożeniu kary.

Stosownie do treści art. 56 ust. 1 pkt 12 p.e. karze pieniężnej podlega ten, kto nie przestrzega obowiązków wynikających z koncesji. Odpowiedzialność za naruszenie warunków koncesji na mocy powołanego przepisu jest co do zasady odpowiedzialnością obiektywną. Nie jest konieczne wykazanie umyślnej albo nieumyślnej winy ukaranego podmiotu. Jednakże nie oznacza to, że nie istnieje możliwość ograniczenia lub wyłączenia przedmiotowej odpowiedzialności (tak Sąd Najwyższy w wyroku z 1 czerwca 2010 r. sygn. III SK 5/10, LEX nr 622205).

Jak słusznie wskazał Sąd Najwyższy w uzasadnieniu wyroku z 5 lutego 2015 r. (sygn. akt III SK 36/14, LEX nr 1652700), zgodnie z orzecznictwem Sądu Najwyższego do stwierdzenia naruszenia przez przedsiębiorstwo energetyczne ciążących na nim obowiązków wystarczające jest ustalenie, że dany podmiot zachował się w sposób niezgodny z wiążącym go nakazem albo zakazem (wyroki Sądu Najwyższego z 30 września 2011 r., III SK 10/11; z 5 listopada 2008 r., III SK 6/08 i powołane tam przykłady). Jednakże gdy dochodzi do nałożenia kary pieniężnej, konieczne jest uwzględnienie różnego rodzaju elementów o charakterze subiektywnym, składających się na podmiotową stronę odpowiedzialności zagrożonej dolegliwymi karami pieniężnymi (wyrok Sądu Najwyższego z 30 września 2011 r., III SK 10/11). O ile zatem do zastosowania klasycznych sankcji administracyjnych wystarczające jest stwierdzenie obiektywnego stanu niezgodności zachowania adresata z treścią normy, o tyle w przypadku nakładania przez organ kary pieniężnej, wymierzania jej wysokości oraz oceny możliwości odstąpienia od jej wymierzenia, istotną rolę odgrywają czynniki o charakterze subiektywnym, odtwarzane w oparciu o analizę całokształtu zachowania karanego przedsiębiorcy, jego motywacji, kontekstu zarzucanego mu naruszenia, czy chociażby wpływu przedsiębiorstwa na uchybienie obowiązującym normom. Dlatego w orzecznictwie Sądu Najwyższego ukształtowała się linia orzecznicza, podzielana już w orzecznictwie Sądów obu instancji, zgodnie z którą w sprawach z odwołania od decyzji regulatora rynku nakładających kary pieniężne z tytułu naruszenia obowiązków wynikających z mocy ustawy lub decyzji, należy zapewnić przedsiębiorcom wyższy poziom sądowej ochrony praw, zaś zasady sądowej weryfikacji prawidłowości orzeczenia organu regulacji w zakresie dotyczącym kary pieniężnej powinny odpowiadać wymogom analogicznym do tych, jakie obowiązują sąd orzekający w sprawie karnej ( wyroki Sądu Najwyższego z 14 kwietnia 2010 r., III SK 1/10 i z 1 czerwca 2010 r., III SK 5/10). Zgodnie z tą linią orzeczniczą przyjęto, że przedsiębiorstwo energetyczne może uniknąć kary, gdy wykaże, że obiektywne okoliczności danej sprawy uniemożliwiają mu przypisanie odpowiedzialności za naruszenia przepisów ustawy, z uwagi na podjęte przez to przedsiębiorstwo działania o charakterze ostrożnościowo-prewencyjnym.

Przenosząc powyższe rozważania na grunt rozpoznawanej sprawy, należy stwierdzić, że powód wykazał, iż podjął takie działania. Przede wszystkim, powód podjął współpracę na podstawie umowy franczyzowej z (...), jednym z największych w Polsce i cieszących się renomą koncernem naftowym. W ramach tej współpracy na stacji paliw powoda został zainstalowany automatyczny system informatyczny, przygotowany i udostępniony przez (...), który służy do kontroli ilości i jakości paliwa dostarczanego na stację paliw. Co więcej po stronie powoda brak jest możliwości zmiany ustawień i konfiguracji systemu. Zastosowanie powyższego rozwiązania uniemożliwia również wprowadzenie do sprzedaży na stacji powoda paliwa pochodzącego z innego źródła niż (...). Powyższe okoliczności znajdują odzwierciedlenie przede wszystkim w pismach pochodzących od (...) i złożonych w toku postępowania administracyjnego oraz sądowego, jak również wydruków z systemu informatycznego obrazujących ilość i rodzaj danych gromadzonych przez system. Opisywany system pozwala również na kontrolę jakości paliwa znajdującego się w zbiorniach na ternie stacji oraz terminala, zatem paliwo które powód sprzedaje jest pod stałą kontrolą.

Ponadto powód przy przemieszczaniu paliwa z terminalu (...) w M. na stację paliw w K. korzysta z przewoźnika rekomendowanego przez (...) i posiadającego odpowiednie certyfikaty upoważniające do wjazdu na teren terminala.

Należy również podkreślić, że niezwłocznie po stwierdzeniu nieprawidłowości w zakresie temperatury zapłonu powód podjął działania zmierzające do ustalenia przyczyn takiego stanu rzeczy. Bowiem jak wyjaśnił przedstawiciel powoda po to nawiązał współpracę w ramach umowy franczyzowej z (...), aby oferować do sprzedaży paliwo najwyższej jakości. Przeprowadzone przez (...), na skutek interwencji powoda, postępowanie sprawdzające nie wykazało nieprawidłowości w zakresie temperatury zapłonu oleju napędowego oferowanego przez powoda np.: 22 grudnia 2015 roku, ani na terminalu w M..

W tej sytuacji trudno jest ustalić, dlaczego wyniki kontroli przeprowadzonych w dniach 23 września 2015 roku i 24 listopada 2015 roku w zakresie temperatury zapłonu potwierdziły nienależytą jakość paliwa, ale z całą stanowczością można stwierdzić, że powód podjął wszystkie możliwe i wymagane prawem działania o charakterze ostrożnościowo- prewencyjnym, aby zapobiec naruszeniu warunków koncesji poprzez stosowanie sprzedaż paliwa nienależytej jakości. Jednocześnie Prezes URE nie wskazał jakie jeszcze inne działania powód mógł podjąć, aby uniknąć naruszenia warunków koncesji.

Reasumując, powód nie miał bezpośredniego wpływu na niewłaściwą jakość paliwa, ponadto podjął działania celem uniknięcia wprowadzenia do obrotu paliwa niespełniającego norm jakościowych, toteż posiłkując się standardami wynikającymi z prawa karnego, należało stwierdzić, że brak jest związku przyczynowo- skutkowego między postępowaniem powoda a sprzedażą paliwa niewłaściwej jakości.

Powyższe przemawia, za wyłączeniem odpowiedzialności powoda za naruszenie warunku 2.2.5 koncesji poprzez wprowadzenie do obrotu oleju napędowego o jakości niezgodnej z wymogami zawartymi w rozporządzeniu Ministra Gospodarki z dnia 9 grudnia 2008 r. w sprawie wymagań jakościowych dla paliw ciekłych (Dz. U. z 2013 r., poz. 1058 z późn. zm.), oraz w rozporządzeniu Ministra Gospodarki z dnia 9 października 2015 r. w sprawie wymagań jakościowych dla paliw ciekłych (Dz. U. z 2015 r., poz. 1680) i dlatego nie powinien ponosić odpowiedzialności z art. 56 ust. 1 pkt 12 p.e.

Z tych względów Sąd Okręgowy w Warszawie - Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów, uznając zaskarżoną Decyzję za wadliwą, uchylił ją na podstawie art. 479 ⁵³ § 2 kpc.

O kosztach zastępstwa procesowego orzeczono na mocy art. 98 i 99 kpc zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu. Stronie powodowej jako wygrywającej spór Sąd przyznał więc od pozwanego zwrot kosztów sądowych w postaci opłaty sądowej od odwołania.

SSO Anna Maria Kowalik