Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 27 marca 2019 roku

Sąd Apelacyjny w Krakowie, I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSA Jan Kremer

po rozpoznaniu w dniu 27 marca 2019 roku w Krakowie

na posiedzeniu niejawnym

sprawy wniosku W. P. (1)

o ustanowienie pełnomocnika z urzędu w postępowaniu ze skargi o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego postanowienia Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 6 listopada 2015 r. sygn. akt I ACa 787/15

na skutek zażalenia wnioskodawcy na postanowienie Sądu Okręgowego w Kielcach z dnia 21 stycznia 2019 r. sygn. akt I C 1440/14

postanawia:

oddalić zażalenie.

Sygn. akt I ACz 317/19 UZASADNIENIE

Zaskarżonym postanowieniem z dnia 21 stycznia 2019 r. Sąd Okręgowy w K. oddalił wniosek W. P. (1) o ustanowienie adwokata z urzędu w postępowaniu ze skargi o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego postanowienia Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 6 listopada 2015 r. sygn. akt I ACa 787/15.

W uzasadnieniu Sąd Okręgowy wskazał, że w dniu 11 czerwca 2018 roku W. P. (1) złożył wniosek o przyznanie adwokata do sporządzenia skargi na niezgodność z prawem prawomocnego postanowienia z dnia 6 listopada 2015 roku sygn. akt I ACa 787/15 odrzucającego zażalenie. Wnioskodawca wskazał, że na odmowę ustanowienia adwokata z urzędu przysługuje zażalenie; do postępowania przed Sądem Najwyższym nie ma obowiązku zastępstwa przez adwokata; zażalenie w wyżej wskazanej sprawie spełniało wszystkie wymogi i zgodnie z prawem winno być wysłane do Sądu Najwyższego. Sąd Okręgowy ustalił, że postanowieniem z dnia 6 listopada 2015 roku Sąd Apelacyjny w Krakowie odrzucił zażalenie W. P. (1) na postanowienie Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 22 września 2015 roku sygn. akt I ACa 787/15 o oddaleniu wniosku powoda o ustanowienie pełnomocnika z urzędu. Nadto Sąd Okręgowy wskazał, że postanowieniem z dnia 30 grudnia 2015 roku Sąd Apelacyjny w Krakowie odrzucił zażalenie W. P. (1) na postanowienie Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 6 listopada 2015 roku sygn. akt I ACa 787/15.

W rozważaniach prawnych Sąd Okręgowy wyjaśnił, że zgodnie z art. 117 § 5 zdanie 1 k.p.c. sąd wniosek, jeżeli udział adwokata w sprawie uzna za potrzebny. Wskazał, że zgodnie 424 ^{( 1) ( )} § 1 i 2 k.p.c. można żądać stwierdzenia niezgodności z prawem prawomocnego wyroku sądu drugiej instancji kończącego postępowanie w sprawie a w wyjątkowych wypadkach można także żądać stwierdzenia niezgodności z prawem prawomocnego wyroku sądu pierwszej lub drugiej instancji kończącego postępowanie w sprawie. Natomiast od innych prawomocnych orzeczeń, w tym postanowień formalnych, wpadkowych skarga nie przysługuje. Sąd Okręgowy uznał, że udział adwokata w sprawie celem sporządzenia skargi o stwierdzenie niezgodności z prawem postanowienia Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 6 listopada 2015 roku nie jest potrzebny, gdyż bez głębszej analizy można stwierdzić, że W. P. (1) nie przysługuje skarga o stwierdzenie niezgodności z prawem postanowienia Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 6 listopada 2015 roku sygn. akt I ACa 787/15. Na poparcie tego stanowiska Sąd Okręgowy odwołał się do treści uchwały Sądu Najwyższego 7 sędziów z dnia 13 lipca 2010 roku sygn. III CZP 29/10, że Sąd może odmówić ustanowienia pełnomocnika w celu wniesienia skargi o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia, jeżeli skarga z oczywistych względów podlegałaby odrzuceniu.

Zażalenie na powyższe postanowienie złożył wnioskodawca W. P. (1), zaskarżając je w całości.

Zaskarżonemu postanowieniu zarzucił obrazę prawa a szczególności art. 45 ust. 1 Konstytucji i art. 6 ust. 1 zdanie pierwsze Europejskiej Konwencji Praw Człowieka i Podstawowych Wolności.

W oparciu o powyższy zarzut wnioskodawca wniósł o zmianę zaskarżonego postanowienia i przyznanie mu adwokata z urzędu celem sporządzenia skargi o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego postanowienia Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 6 listopada 2015 r. sygn. akt I ACa 787/15.

W uzasadnieniu zażalenia skarżący podał, że we wniosku z dnia 2 czerwca 2018 r. wskazał jego podstawę prawną to jest art. 394 § 2 k.p.c. na podstawie którego przysługuje mu zażalenie na postanowienie o odmowie ustanowienia adwokata z urzędu. Sąd nie zaprzeczył istnienia wskazanej podstawy prawnej. Zarzucił, że Sąd Okręgowy orzekł o oddaleniu jego wniosku jego „bez głębszej analizy”, stwierdzając jedynie, że w tej sprawie nie przysługuje skarga na niezgodność z prawem prawomocnego orzeczenia.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Zażalenie nie jest zasadne.

Według art. 117 § 5 k.p.c., sąd uwzględnia wniosek, jeżeli udział adwokata lub radcy prawnego w sprawie uzna za potrzebny. Ostatnie z określeń przepisu (potrzebny) odnosi się do sytuacji, w której nie można się obejść bez osoby adwokata lub radcy prawnego, a zatem w których udział jest niezbędny, konieczny, nieodzowny dla strzeżenia praw strony postępowania. Rozstrzyganie o kwestiach związanych z zaangażowaniem zawodowego pełnomocnika posiadającego wiedzę prawniczą zależne jest nie tylko od subiektywnego przekonania określonego uczestnika postępowania sądowego ale także od obiektywnej sytuacji faktycznej związanej z przebiegiem postępowania.

W przedmiotowej sprawie W. P. (1) złożył wniosek o ustanowienie pełnomocnika z urzędu celem sporządzenia skargi o stwierdzenie niezgodności z prawem postanowienia Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 6 listopada 2015 roku o odrzuceniu zażalenia na postanowienie Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 22 września 2015 roku sygn. akt I ACa 787/15 o oddaleniu wniosku o ustanowienie pełnomocnika z urzędu.

Skarga o stwierdzenie niezgodności z prawem może dotyczyć wyroków kończących postępowanie w sprawie w trybie procesowym, w szczególnych wypadkach również nakazów zapłaty (art. 424 ¹ k.p.c.), postanowień orzekających co do istoty sprawy kończące postępowanie w postępowaniu nieprocesowym (art. 5192 k.p.c.) oraz niektórych innych orzeczeń, co do których taką możliwość przewidziano wyraźnie np. w art. 1148 ¹ § 3 k.p.c., w art. 1151 ¹ § 3 k.p.c. czy w art. 1215 k.p.c.

W wypadku pozostałych prawomocnych orzeczeń sądowych skarga o stwierdzenie ich niezgodności z prawem jest niedopuszczalna. Skarga o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia nie przysługuje w szczególności od postanowień w kwestiach proceduralnych wydanych w postępowaniu procesowym (por. postanowienia Sądu Najwyższego: z dnia 13 marca 2014 r., II CNP 64/14, z dnia 9 października 2013 r., II CNP 34/13, LEX nr 1380877; z dnia 9 maja 2012 r., z dnia 25 listopada 2015 r., I BP 3/15, LEX nr 1954219).

Nie ulega wątpliwości, że postanowienie Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 6 listopada 2015 r. nie jest wyrokiem kończącym postępowanie w sprawie, gdyż zostało wydane w ramach postępowania zainicjowanego wnioskiem o ustanowienie adwokata z urzędu które to postępowanie było uboczne (incydentalne) względem głównego postępowania procesowego o zapłatę zakończonego prawomocnym wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 22 września 2015 r. sygn. akt I ACa 787/15 (k. 123 tychże akt).

Jest zatem oczywiste, że każda ewentualna skarga od postanowienia Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 6 listopada 2015 r. sygn. akt I ACa 787/15 byłaby niedopuszczalna i podlegałaby na postawie art. 424 ⁸ § 1 k.p.c. odrzuceniu przez Sąd Najwyższy, niezależnie od tego, czy byłaby opłacona i podpisana przez adwokata lub radcę prawnego.

W konsekwencji powyższego zgodzić należy się z Sądem Okręgowym, że ustanowienie dla wnioskodawcy pełnomocnika z urzędu celem złożenia tejże skargi należało uznać za niepotrzebne w rozumieniu art. 117 § 5 k.p.c. Stanowisko to znajduje potwierdzenie w cytowanej przez Sąd Okręgowy uchwale 7 sędziów Sądu Najwyższego z dnia 13 lipca 2010 r. (sygn. akt III CZP 29/10, OSNC 2010/11/144).

Odnosząc się do argumentu zażalenia, że we wniosku z dnia 2 czerwca 2018 r. wskazane zostało, że na wydane w sprawie I ACa 787/15 postanowienie Sądu Apelacyjnego w Krakowie o odmowie ustanowienia adwokata z urzędu przysługuje zażalenie na podstawie art. 394 § 2 k.p.c., Sąd Apelacyjny wyjaśnia, że postanowienia od których przysługuje zażalenie na podstawie art. 394 § 1 i 2 k.p.c. ograniczają się do postanowień sądu pierwszej instancji. Zatem istotą dopuszczalności zażalenia na podstawie art. 394 k.p.c. jest to, by postanowienie wydane było w sądzie pierwszej instancji (art. 394 § 1 k.p.c.). W tym kontekście zwarto zauważyć, że kwestię dopuszczalności zażalenia na postanowienie sądu drugiej instancji - Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 22 września 2015 r. o odmowie ustanowienia adwokata z urzędu rozważył już Sąd Apelacyjny w Krakowie w postanowieniu z dnia 6 listopada 2015 r. I ACa 787/15. W uzasadnieniu tego postanowienia wskazał, że postanowienia Sądu Apelacyjnego od których można wnieść zażalenie zostały enumeratywnie wymienione w art. 394 (1) § 1, § 1(1), § 2 k.p.c. oraz art. 394 (2) § 1 k.p.c. a zaskarżone zażaleniem postanowienie dnia 22 września 2015 r. o oddaleniu wniosku o ustanowienie adwokata z urzędu zażalenie nie należy do katalogu orzeczeń wymienionych w tych przepisach, a zatem jest niezaskarżalne (k. 139 akt I ACa 787/15).

W tym stanie rzeczy zażalenie podlegało oddaleniu na podstawie art. 385 k.p.c. w zw. z art. 397 § 2 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c.